Συνεπής στο δρόμο που έχει χαράξει ο Μορφωτικός Πολιτιστικός Σύλλογος Ξηροποτάμου Δράμας, από τους πλέον δραστήριους συλλόγους της χώρας μας και με προσήλωση στην παράδοση, δίνει συνέχεια στο περίφημο δρώμενο των Αράπηδων.

Το έθιμο θα λάβει χώρα στην κεντρική πλατεία του Ξηροπόταμου Δράμας στις 7 Ιανουαρίου 2015 στις 3.00 μμ με την καθολική συμμετοχή των κατοίκων της ευρύτερης περιοχής που θα ακούσουν τον οικείο ήχο της κουδούνας, έτσι όπως θα συνοδεύει μοναδικά τα τραγούδια, τους χορούς, τα δρώμενα. 

Το έθιμο των Αράπηδων

Η ομάδα των τελεστών του δρώμενου των «Αράπηδων» ονομάζεται «τσέτα». Βασικά πρόσωπα της τσέτας είναι οι «Αράπηδες» («αράπουε»), άντρες ντυμένοι με φλοκωτές κάπες (παλαιότερα με προβιές) και κεφαλοστολές από δέρμα κατσίκας (παλαιότερα προβάτου). Στο κεφάλι, δένουν ένα μαντήλι και στα χέρια τους κρατούν ένα ξύλινο σπαθί. Στη μέση κρεμούν κουδούνια, τρία μεγάλα μπατάλια ή τρία κυπριά (κατά περίπτωση και περισσότερα) συνταιριασμένα, ώστε ο ήχος τους να είναι αρμονικός.

Την τσέτα συμπληρώνουν οι «Εύζωνες» («αρναούτε», συμμετέχουν ως γαμπροί), οι «Γκελίγκες» (νύφες), νεαροί άνδρες μεταμφιεσμένοι με την παραδοσιακή γυναικεία ενδυμασία της περιοχής και οι «Μάνγκουδες» (παλιάτσοι). Ο μάνγκους φορά λευκά ρούχα, μαύρη κάλτσα στο κεφάλι με τρύπες για τα μάτια και τη μύτη, μικρά κουδούνια στη μέση, έχει ψεύτικη καμπούρα και κρατά ένα σακούλι με στάχτη από το Δωδεκαήμερο και μια ξύλινη μαγκούρα. Επικεφαλής της ομάδας είναι ο «τσέταμπασία», άνδρας όχι μεταμφιεσμένος, που κρατά μία γκλίτσα. Είναι υπεύθυνος για την οργάνωση της ομάδας, τη συνεννόηση με τους μουσικούς, την πληρωμή τους και τη συγκέντρωση χρημάτων.

Στις 6 Ιανουαρίου μέλη της τσέτας παίρνουν την ευλογία από τον παπά που έχει κάνει τον αγιασμό των υδάτων. Με συνοδεία μακεδονικής λύρας και νταχαρέδων (παραδοσιακών κρουστών) η τσέτα κάνει τη «γύρα» του χωριού, περνώντας από τα σπίτια, χορεύοντας, ευχόμενη υγεία και ευημερία στις οικογένειες. Ο δυνατός ήχος των κουδουνιών θεωρείται ικανός να διώξει τις δαιμονικές δυνάμεις του χειμώνα. Ο τσέταμπασία συγκεντρώνει τις χρηματικές προσφορές των νοικοκύρηδων, με τις οποίες παλαιότερα στηνόταν ένα γλέντι («Ατανάσουιντεν») για το θίασο στις 18 Ιανουαρίου, του Αγίου Αθανασίου, στο οποίο οι αράπηδες δεν ήταν μεταμφιεσμένοι? φορούσαν μόνο τα κουδούνια.

Το πρωί της 7ης Ιανουαρίου, μαζί με τους μουσικούς η τσέτα (κατά παράδοση 10-15 άτομα) εμφανίζεται και πάλι στις γειτονιές, αυτή τη φορά, όμως, επισκέπτεται μόνο τα σπίτια των εορταζόντων Γιάννηδων. Μπαίνει στις αυλές τους, χορεύει με επικεφαλής το νοικοκύρη «για το καλό» του σπιτιού, εύχεται και δέχεται κεράσματα. Η τσέτα καταλήγει στην πλατεία του χωριού, όπου στήνει χορό, στον οποίο πιάνονται αργότερα και οι θεατές. Στην ορχήστρα συμμετέχει και η γκάιντα.

Έρευνα - Καταγραφή: Δεμίσης Στέργιος
Επιμέλεια κειμένου: Εθνολογικό και Λαογραφικό Μουσείο Μακεδονίας- Θράκης

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:

Φωτογραφίες από την πρεμιέρα του Σάκη Ρουβά στο Πάνθεον

Κυκλοφόρησαν "κρυφές" ζωντανές ηχογραφήσεις του Δημήτρη Μητροπάνου

Βόσκουν πρόβατα στο μνημείο του Ζαλόγγου της Πρέβεζας (ΦΩΤΟ)!

Οι ηθοποιοί που "έφυγαν" πριν βγει η τελευταία τους ταινία

Απαγορεύτηκαν οι δημοσιεύσεις αρχαιολόγων στα social media

Μεγάλο bazaar βιβλίων στον Πειραιά από τα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ