Προειδοποίηση Λαγουβάρδου για πυρκαγιές: Επιτακτική ανάγκη η πρόληψη και η επιτήρηση - Πόσο θερμό θα είναι το φετινό καλοκαίρι
Η Ελλάδα σε «πυρόκαινη εποχή»
Η κλιματική κρίση και η επέκταση της πόλης αυξάνουν τον κίνδυνο πυρκαγιών στην Αθήνα. Δείτε τι λένε οι επιστήμονες
Μια διαρκή απειλή αποτελούν για την Αθήνα και γενικότερα την Αττική οι πυρκαγιές, σύμφωνα με τις προβλέψεις του Διευθυντή Ερευνών στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, Κώστα Λαγουβάρδο. Ο Κώστας Λαγουβάρδος, με αφορμή άρθρο των Financial Times που χαρακτηρίζει την ελληνική πρωτεύουσα ως «εύκολο στόχο» για φωτιές, συγκρίνοντάς τη με το Λος Άντζελες, τόνισε στο Πρώτο Πρόγραμμα της ΕΡΤ πως οι συνθήκες για το καλοκαίρι του 2025 δείχνουν ήδη τάσεις θερμοκρασιών πάνω από τα κανονικά επίπεδα. Αν και δεν προβλέπονται απαραίτητα παρατεταμένοι καύσωνες, η ξηρασία και οι ισχυροί άνεμοι παραμένουν βασικοί επιβαρυντικοί παράγοντες για το ενδεχόμενο μεγάλων πυρκαγιών στην Αττική και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας.
Στο εν λόγω δημοσίευμα συμμετείχε και ο ίδιος, ενώ, όπως περιέγραψε, δημοσιογράφοι της Financial Times επισκέφθηκαν το Αστεροσκοπείο, όπου τους έδειξαν τα καμένα, τις περιοχές στο εργαστήριο που ασχολούνται και με πυρκαγιές, στη φωτιά που έφτασε κάτω από τα παράθυρα των εγκαταστάσεων του Αστεροσκοπείου, στη μεγάλη πυρκαγιά της Πεντέλης πέρσι τον Αύγουστο.
Σύμφωνα με τον Κώστα Λαγουβάρδο, η ραγδαία αστική επέκταση της Αθήνας γύρω από δασικές εκτάσεις, σε συνδυασμό με το μεσογειακό κλίμα και τα ισχυρά μελτέμια που πλήττουν την ανατολική Αττική, δημιουργούν μια επικίνδυνη εξίσωση. Η σύγκριση με το Λος Άντζελες δεν είναι τυχαία, καθώς και οι δύο πόλεις διαθέτουν μεσογειακό κλίμα, συνδυασμένο με δυνατούς ανέμους (μελτέμια στην Αττική και Santa Ana winds στην Καλιφόρνια). Ενδεικτικό είναι το παράδειγμα πυρκαγιάς στο Λος Άντζελες μέσα στον Ιανουάριο, έξω από την παραδοσιακή αντιπυρική περίοδο. Ο όρος «πυρόκαινη εποχή» χαρακτηρίζει πλέον τη σύγχρονη πραγματικότητα. «Βλέπουμε πυρκαγιές νωρίς μέσα στην άνοιξη και αργά το φθινόπωρο», τόνισε ο Λαγουβάρδος, παραπέμποντας στις φωτιές στα Πιέρια Όρη τον Μάρτιο του 2024 και στη μεγάλη πυρκαγιά της Κορινθίας τον Σεπτέμβριο.
«Συζητήσαμε για όλα τα προβλήματα τα οποία υπάρχουν στην Αθήνα. Ειδικά τα τμήματα της πόλης τα οποία είναι κοντά στα περιαστικά δάση είναι επικίνδυνα. (…) Κοιτώντας μόνο κανείς τον χάρτη των καμένων δασικών εκτάσεων στην Αττική τα τελευταία μόνο 8 καλοκαίρια έχει καεί περίπου το 37% των δασών της Αττικής. Επομένως, δεν χρειάζεται να το πω εγώ. Η ιστορία και τα στοιχεία δείχνουν ότι έχουμε ένα πρόβλημα με τις πυρκαγιές. Όχι μόνο στην Αττική βέβαια, γιατί έχουμε δει και στον Εβρο και στην Εύβοια και στην Πελοπόννησο αρκετά παλιότερα πολύ μεγάλες πυρκαγιές. Αλλά η Αττική και η Αθήνα είναι μία περιοχή η οποία είναι ευάλωτη σε αυτές τις περιπτώσεις και για λόγους ύπαρξης δασών γύρω γύρω στις πόλεις που έχει επεκταθεί προς τα δάση αλλά και των καιρικών συνθηκών. Οι υψηλές θερμοκρασίες, η ξηρασία, οι ισχυροί άνεμοι, ειδικά με μελτέμια το καλοκαίρι ή με ισχυρούς δυτικούς ανέμους, όπως είχαμε στο Μάτι με την καταστροφική πυρκαγιά, κάνουν τις συνθήκες πάρα πολύ δύσκολες» ανέφερε χαρακτηριστικά ο κ. Λαγουβάρδος.
«Το Λος Άντζελες έχει κι αυτό ένα μεσογειακό κλίμα», σημείωσε ο κ. Λαγουβάρδος, αναφερόμενος στο συγκεκριμένο δημοσίευμα. Έχει τους ανέμους, κατά βάση τους Σάντα Άνα που κάνουν δυσκολότερη την κατάσταση, σημειώνοντας την καταστροφική πυρκαγιά που ξέσπασε μέσα στον Ιανουάριο μια περίοδο η οποία είναι τελείως έξω από την αντιπυρική περίοδο. «Δυστυχώς, όπως έχουν πει και αρκετοί συνάδελφοι, μπαίνουμε σε αυτό που ονομάζουμε πυρόκαινο εποχή, που θα αρχίσουμε να βλέπουμε δηλαδή πυρκαγιές και νωρίς μέσα στην αντιπυρική και αργά μέσα στην αντιπυρική. Να υπενθυμίσω ότι το 2024 που ήταν μια καλή χρονιά όσον αφορά τα καμένα στρέμματα ευτυχώς, είχαμε όμως μια μεγάλη πυρκαγιά στην Κορινθία στο τέλος Σεπτεμβρίου που έκαψε χιλιάδες στρέμματα» ανέφερε ο κ. Λαγουβάρδος.
«Πέρυσι με τον πολύ μαλακό χειμώνα είχαμε πυρκαγιές στα Πιέρια όρη, για παράδειγμα τέλος Μαρτίου, σε περιοχές που κανονικά θα έπρεπε εκείνη την εποχή να είναι καλυμμένες από χιόνι. Κι όμως είχαμε πυρκαγιές. Βλέπουμε ότι επεκτείνεται η περίοδος και το πρόβλημα είναι παντού, αλλά περισσότερο στις περιοχές που ακουμπάνε στο δάσος. Φέτος ήταν λίγο καλύτερος ο χειμώνας. Είχαμε λίγο περισσότερες βροχές, λίγο περισσότερα χιόνια και αυτά όμως ήταν κάτω από τα κανονικά. Ήταν καλύτερος από τον τραγικό θα το πω χειμώνα του 23-24 που ήταν ο πιο θερμός χειμώνας που έχουμε καταγράψει ποτέ στη χώρα μας. Φέτος ήταν καλύτερα τα πράγματα. Είχαμε και έναν κρύο Φεβρουάριο, έναν ζεστό Ιανουάριο, ήταν λίγο καλύτερα τα πράγματα» περιέγραψε.
Αν και οι καιρικές συνθήκες δεν ελέγχονται, ο ειδικός υπογραμμίζει τη σημασία της έγκαιρης επιτήρησης και των καθαρισμών δασικών περιοχών. Η εναέρια και επίγεια επιτήρηση, ειδικά σε ημέρες με επικίνδυνα καιρικά φαινόμενα, μπορεί να είναι καθοριστική για τον περιορισμό μιας φωτιάς στην αρχική της φάση.
«Η επιτήρηση που γίνεται στα δάση το καλοκαίρι, είτε εναερίως είτε από επίγεια τμήματα, είναι κάτι το οποίο βοηθά για να εντοπιστεί τουλάχιστον η πυρκαγιά στην αρχή της, όταν μπορεί να αντιμετωπιστεί, ειδικά τις ημέρες που έχουμε πολύ κακές συνθήκες, τις γνωρίζουμε όλοι, ισχυροί άνεμοι και η παρατεταμένη ξηρασία, που δυστυχώς είναι χαρακτηριστικό του ελληνικού καλοκαιριού και του καλοκαιριού στην Αττική, πια είναι η περιοχή που επηρεάζεται πάρα πολύ από τα μελτέμια. Βρίσκεται στο ανατολικό τμήμα της Στερεάς και μπορούμε να έχουμε ισχυρά μελτέμια. Ειδικά το βόρειο και ανατολικό τμήμα της Αττικής επηρεάζεται από πολύ ισχυρούς ανέμους, όπως είχαμε και την ημέρα εκείνη που ξέσπασε η μεγάλη πυρκαγιά στην Πεντέλη» εξήγησε.
Σύμφωνα με τις εποχικές προγνώσεις, οι θερμοκρασίες το φετινό καλοκαίρι στην Ελλάδα αναμένονται πάνω από τις μέσες τιμές, χωρίς να αποκλείονται καύσωνες. Η κατάσταση πάντως θα εξαρτηθεί από την ένταση των ανέμων, τη συχνότητα των βροχών και τη γενικότερη κλιματική ευαισθησία της κάθε περιοχής.
Ως προς το ποια εκτίμηση κάνει για το φετινό καλοκαίρι, ο κ. Λαγουβάρδος σημείωσε ότι «το μόνο εργαλείο το οποίο έχουμε στη διάθεσή μας επιστημονικά είναι οι εποχικές προγνώσεις που δείχνουν μια τάση της θερμοκρασίας. Η τάση λοιπόν που δείχνουν είναι και το φετινό καλοκαίρι και οι επόμενοι μήνες, δηλαδή γιατί πλησιάζουμε, να έχουν θερμοκρασίες πάνω από τις κανονικές τιμές. Αυτό όμως δεν σημαίνει απαραίτητα ότι θα έχουμε μεγάλους καύσωνες, παρατεταμένους καύσωνες. Μπορεί να είναι πιο ήπιο καλοκαίρι, με θερμοκρασίες λίγο πάνω από τα κανονικά, αυτό δυστυχώς συμβαίνει σχεδόν όλους τους μήνες πλέον, αλλά τουλάχιστον να αποφύγουμε τους παρατεταμένους καύσωνες και την παρατεταμένη ξηρασία, όπως αυτό που βιώσαμε και το 21 και το 23 και του 24».
Στο εν λόγω δημοσίευμα συμμετείχε και ο ίδιος, ενώ, όπως περιέγραψε, δημοσιογράφοι της Financial Times επισκέφθηκαν το Αστεροσκοπείο, όπου τους έδειξαν τα καμένα, τις περιοχές στο εργαστήριο που ασχολούνται και με πυρκαγιές, στη φωτιά που έφτασε κάτω από τα παράθυρα των εγκαταστάσεων του Αστεροσκοπείου, στη μεγάλη πυρκαγιά της Πεντέλης πέρσι τον Αύγουστο.
Κώστας Λαγουβάρδος: Επικίνδυνη εξίσωση για τις πυρκαγιές η Αθήνα - Η σύγκριση με το Λος Άντζελες
Σύμφωνα με τον Κώστα Λαγουβάρδο, η ραγδαία αστική επέκταση της Αθήνας γύρω από δασικές εκτάσεις, σε συνδυασμό με το μεσογειακό κλίμα και τα ισχυρά μελτέμια που πλήττουν την ανατολική Αττική, δημιουργούν μια επικίνδυνη εξίσωση. Η σύγκριση με το Λος Άντζελες δεν είναι τυχαία, καθώς και οι δύο πόλεις διαθέτουν μεσογειακό κλίμα, συνδυασμένο με δυνατούς ανέμους (μελτέμια στην Αττική και Santa Ana winds στην Καλιφόρνια). Ενδεικτικό είναι το παράδειγμα πυρκαγιάς στο Λος Άντζελες μέσα στον Ιανουάριο, έξω από την παραδοσιακή αντιπυρική περίοδο. Ο όρος «πυρόκαινη εποχή» χαρακτηρίζει πλέον τη σύγχρονη πραγματικότητα. «Βλέπουμε πυρκαγιές νωρίς μέσα στην άνοιξη και αργά το φθινόπωρο», τόνισε ο Λαγουβάρδος, παραπέμποντας στις φωτιές στα Πιέρια Όρη τον Μάρτιο του 2024 και στη μεγάλη πυρκαγιά της Κορινθίας τον Σεπτέμβριο.«Συζητήσαμε για όλα τα προβλήματα τα οποία υπάρχουν στην Αθήνα. Ειδικά τα τμήματα της πόλης τα οποία είναι κοντά στα περιαστικά δάση είναι επικίνδυνα. (…) Κοιτώντας μόνο κανείς τον χάρτη των καμένων δασικών εκτάσεων στην Αττική τα τελευταία μόνο 8 καλοκαίρια έχει καεί περίπου το 37% των δασών της Αττικής. Επομένως, δεν χρειάζεται να το πω εγώ. Η ιστορία και τα στοιχεία δείχνουν ότι έχουμε ένα πρόβλημα με τις πυρκαγιές. Όχι μόνο στην Αττική βέβαια, γιατί έχουμε δει και στον Εβρο και στην Εύβοια και στην Πελοπόννησο αρκετά παλιότερα πολύ μεγάλες πυρκαγιές. Αλλά η Αττική και η Αθήνα είναι μία περιοχή η οποία είναι ευάλωτη σε αυτές τις περιπτώσεις και για λόγους ύπαρξης δασών γύρω γύρω στις πόλεις που έχει επεκταθεί προς τα δάση αλλά και των καιρικών συνθηκών. Οι υψηλές θερμοκρασίες, η ξηρασία, οι ισχυροί άνεμοι, ειδικά με μελτέμια το καλοκαίρι ή με ισχυρούς δυτικούς ανέμους, όπως είχαμε στο Μάτι με την καταστροφική πυρκαγιά, κάνουν τις συνθήκες πάρα πολύ δύσκολες» ανέφερε χαρακτηριστικά ο κ. Λαγουβάρδος.
«Το Λος Άντζελες έχει κι αυτό ένα μεσογειακό κλίμα», σημείωσε ο κ. Λαγουβάρδος, αναφερόμενος στο συγκεκριμένο δημοσίευμα. Έχει τους ανέμους, κατά βάση τους Σάντα Άνα που κάνουν δυσκολότερη την κατάσταση, σημειώνοντας την καταστροφική πυρκαγιά που ξέσπασε μέσα στον Ιανουάριο μια περίοδο η οποία είναι τελείως έξω από την αντιπυρική περίοδο. «Δυστυχώς, όπως έχουν πει και αρκετοί συνάδελφοι, μπαίνουμε σε αυτό που ονομάζουμε πυρόκαινο εποχή, που θα αρχίσουμε να βλέπουμε δηλαδή πυρκαγιές και νωρίς μέσα στην αντιπυρική και αργά μέσα στην αντιπυρική. Να υπενθυμίσω ότι το 2024 που ήταν μια καλή χρονιά όσον αφορά τα καμένα στρέμματα ευτυχώς, είχαμε όμως μια μεγάλη πυρκαγιά στην Κορινθία στο τέλος Σεπτεμβρίου που έκαψε χιλιάδες στρέμματα» ανέφερε ο κ. Λαγουβάρδος.
«Πέρυσι με τον πολύ μαλακό χειμώνα είχαμε πυρκαγιές στα Πιέρια όρη, για παράδειγμα τέλος Μαρτίου, σε περιοχές που κανονικά θα έπρεπε εκείνη την εποχή να είναι καλυμμένες από χιόνι. Κι όμως είχαμε πυρκαγιές. Βλέπουμε ότι επεκτείνεται η περίοδος και το πρόβλημα είναι παντού, αλλά περισσότερο στις περιοχές που ακουμπάνε στο δάσος. Φέτος ήταν λίγο καλύτερος ο χειμώνας. Είχαμε λίγο περισσότερες βροχές, λίγο περισσότερα χιόνια και αυτά όμως ήταν κάτω από τα κανονικά. Ήταν καλύτερος από τον τραγικό θα το πω χειμώνα του 23-24 που ήταν ο πιο θερμός χειμώνας που έχουμε καταγράψει ποτέ στη χώρα μας. Φέτος ήταν καλύτερα τα πράγματα. Είχαμε και έναν κρύο Φεβρουάριο, έναν ζεστό Ιανουάριο, ήταν λίγο καλύτερα τα πράγματα» περιέγραψε.
Πρόληψη με καθαρισμούς και επιτήρηση προτείνει ο Λαγουβάρδος για τις πυρκαγιές
Αν και οι καιρικές συνθήκες δεν ελέγχονται, ο ειδικός υπογραμμίζει τη σημασία της έγκαιρης επιτήρησης και των καθαρισμών δασικών περιοχών. Η εναέρια και επίγεια επιτήρηση, ειδικά σε ημέρες με επικίνδυνα καιρικά φαινόμενα, μπορεί να είναι καθοριστική για τον περιορισμό μιας φωτιάς στην αρχική της φάση.«Η επιτήρηση που γίνεται στα δάση το καλοκαίρι, είτε εναερίως είτε από επίγεια τμήματα, είναι κάτι το οποίο βοηθά για να εντοπιστεί τουλάχιστον η πυρκαγιά στην αρχή της, όταν μπορεί να αντιμετωπιστεί, ειδικά τις ημέρες που έχουμε πολύ κακές συνθήκες, τις γνωρίζουμε όλοι, ισχυροί άνεμοι και η παρατεταμένη ξηρασία, που δυστυχώς είναι χαρακτηριστικό του ελληνικού καλοκαιριού και του καλοκαιριού στην Αττική, πια είναι η περιοχή που επηρεάζεται πάρα πολύ από τα μελτέμια. Βρίσκεται στο ανατολικό τμήμα της Στερεάς και μπορούμε να έχουμε ισχυρά μελτέμια. Ειδικά το βόρειο και ανατολικό τμήμα της Αττικής επηρεάζεται από πολύ ισχυρούς ανέμους, όπως είχαμε και την ημέρα εκείνη που ξέσπασε η μεγάλη πυρκαγιά στην Πεντέλη» εξήγησε.
Η εκτίμηση για το φετινό καλοκαίρι
Σύμφωνα με τις εποχικές προγνώσεις, οι θερμοκρασίες το φετινό καλοκαίρι στην Ελλάδα αναμένονται πάνω από τις μέσες τιμές, χωρίς να αποκλείονται καύσωνες. Η κατάσταση πάντως θα εξαρτηθεί από την ένταση των ανέμων, τη συχνότητα των βροχών και τη γενικότερη κλιματική ευαισθησία της κάθε περιοχής.Ως προς το ποια εκτίμηση κάνει για το φετινό καλοκαίρι, ο κ. Λαγουβάρδος σημείωσε ότι «το μόνο εργαλείο το οποίο έχουμε στη διάθεσή μας επιστημονικά είναι οι εποχικές προγνώσεις που δείχνουν μια τάση της θερμοκρασίας. Η τάση λοιπόν που δείχνουν είναι και το φετινό καλοκαίρι και οι επόμενοι μήνες, δηλαδή γιατί πλησιάζουμε, να έχουν θερμοκρασίες πάνω από τις κανονικές τιμές. Αυτό όμως δεν σημαίνει απαραίτητα ότι θα έχουμε μεγάλους καύσωνες, παρατεταμένους καύσωνες. Μπορεί να είναι πιο ήπιο καλοκαίρι, με θερμοκρασίες λίγο πάνω από τα κανονικά, αυτό δυστυχώς συμβαίνει σχεδόν όλους τους μήνες πλέον, αλλά τουλάχιστον να αποφύγουμε τους παρατεταμένους καύσωνες και την παρατεταμένη ξηρασία, όπως αυτό που βιώσαμε και το 21 και το 23 και του 24».
