Φαινόµενο βαθιά κοινωνικό και διαγενεακό, ριζωµένο σε νοοτροπίες χρόνιες, βαθιές και πατριαρχικές, η έµφυλη βία εκδηλώνεται µε πολλούς τρόπους και σε διαφορετικά περιβάλλοντα, από την ίδια την οικογένεια µέχρι τον χώρο εργασίας, επαναφέροντας συνεχώς στο προσκήνιο µια ωµή πραγµατικότητα που σοκάρει.

Διαβάστε: Θύμα βίας ένας στους τρεις εργαζόμενους - Σοκάρουν τα στοιχεία της Ανεξάρτητης Αρχής Επιθεώρησης Εργασίας

Ενδοοικογενειακή βία: Αύξηση 443,78% στον ετήσιο αριθµό γυναικών θυµάτων 

Όπως αποτυπώνεται στην 5η Ετήσια Έκθεση για τη Βία Κατά των Γυναικών, που δηµοσιεύθηκε τον Νοέµβριο του 2024 από τη Γενική Γραµµατεία Ισότητας και Ανθρωπίνων ∆ικαιωµάτων και βασίζεται σε στοιχεία της ΕΛ.ΑΣ., µέσα σε µία δεκαετία, από το 2013 έως το 2023, είχαµε αύξηση 443,78% στον ετήσιο αριθµό γυναικών θυµάτων ενδοοικογενειακής βίας. Συγκεκριµένα, το 2013 ήταν 1.818 τα θύµατα, ενώ το 2023 έφτασαν τα 9.886. Η άνοδος αυτή δεν αντανακλά απαραίτητα την πραγµατική αύξηση των περιστατικών, αλλά σε µεγάλο βαθµό οφείλεται στην ενίσχυση της κοινωνικής ευαισθητοποίησης και της κουλτούρας τού «σπάω τη σιωπή µου».

Τα «ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ» µίλησαν µε τους ανθρώπους που είναι στο πεδίο, σταθεροί υποστηρικτές των γυναικών που θέλουν να βγουν από µια κακοποιητική σχέση και να ξεκινήσουν ξανά τη ζωή τους όπως την ονειρεύονται.

Αθέατος, αλλά κρίσιµος πυλώνας στήριξης των γυναικών που είναι θύµατα κακοποίησης αποτελούν τα Συµβουλευτικά Κέντρα και οι Ξενώνες Φιλοξενίας της Γενικής Γραµµατείας Ισότητας και Ανθρωπίνων ∆ικαιωµάτων. Αν και η κακοποίηση αποτελεί µια σύνθετη πραγµατικότητα, που δεν έχει µία λύση, στα Συµβουλευτικά Κέντρα, µε τη συνεργασία όλων των συναρµόδιων φορέων, µια γυναίκα που υφίσταται κακοποίηση µπορεί να βοηθηθεί να φτιάξει ένα πλάνο διαφυγής, ώστε να είναι ασφαλής και µε σταθερή υποστήριξη να ξεκινήσει την επόµενη µέρα. Αυτό είναι το κοινό µήνυµα της συµβούλου Νοµικής Στήριξης στο Συµβουλευτικό Κέντρο Συντάγµατος, Ειρήνης Σιώζου, και της κλινικής ψυχολόγου του Κέντρου, Ευφροσύνης Σπανέα. «Υπάρχει συνεργασία µε την Αστυνοµία, τους Ξενώνες και το νοµικό σύστηµα. Πολλές γυναίκες έχουν σωθεί και έχουν ξαναστήσει τη ζωή τους», µας λέει η κ. Σιώζου.


"Η ενδοοικογενειακή βία δεν σταµατάει στην καταγγελία"

«Ο ρόλος µας είναι να ενδυναµώσουµε τη γυναίκα για να αποκτήσει ξανά έλεγχο στη ζωή της. Η ενδοοικογενειακή βία δεν σταµατάει στην καταγγελία. Η γυναίκα πρέπει να βρει εργασία, χρειάζεται ψυχολογική ενδυνάµωση για να αντεπεξέλθει στον δικαστικό αγώνα και να µπορέσει να επιβιώσει στην αγορά εργασίας». Το πιο δύσκολο στάδιο, όπως µας εξηγεί, είναι αυτό της φυγής, καθώς «οι γυναίκες ακινητοποιούνται από τον φόβο της επόµενης µέρας». «Τα Συµβουλευτικά Κέντρα είναι πόρτα ανοιχτή. Ακόµα και αν µια γυναίκα αποφασίσει να επιστρέψει σε µια βίαιη σχέση, παραµένουν ανοιχτά και στη δεύτερη και στην τρίτη προσπάθειά της. Είναι µια δύσκολη πορεία. Η βιβλιογραφία λέει ότι µια γυναίκα θα φύγει και θα επιστρέψει στη βίαιη σχέση µέχρι επτά φορές ώσπου να φύγει οριστικά», λέει χαρακτηριστικά.

«Η ενδοοικογενειακή βία δεν είναι µεµονωµένα περιστατικά, αλλά µια χρόνια ατµόσφαιρα, που διαπερνά όλη την οικογένεια και αλλοιώνει πρώτα τον νου και δευτερευόντως το σώµα. Όσα κάνουν οποιονδήποτε άνθρωπο να χωρίσει έχουν τορπιλιστεί σε µια κακοποιητική σχέση. Πρέπει να χτίσεις πράγµατα από την αρχή», σχολιάζει η κ. Σπανέα. Όπως εξηγεί, η ψυχολογική βία είναι ο πυρήνας της κακοποιητικής σχέσης: η αποµόνωση, ο έλεγχος, η διαρκής ταπείνωση και η υποτίµηση. «Χρειάζεται χρόνος. Είναι µεγάλη η πορεία µέχρι να αναγνωρίσεις ότι υφίστασαι κακοποίηση και να καταλάβεις ότι το όνειρο της συνεκτικής οικογένειας ή της στοργικής σχέσης που είχες δεν πρόκειται να πραγµατοποιηθεί. Η γυναίκα καλείται να πενθήσει αυτό που ήλπιζε και αυτό ποτέ δεν είναι εύκολο για κανέναν. Είναι ένα πένθος πολύ βαρύ». Οι γυναίκες δεν ακινητοποιούνται µόνο από τον φόβο, αλλά και από την ελπίδα. «Όταν η γυναίκα καταρρέει, ο κακοποιητής τής δίνει ένα ψίχουλο από αυτά που ήλπιζε. ∆εν επιστρέφεις µόνο επειδή φοβάσαι. Επιστρέφεις επειδή ελπίζεις. Οι λόγοι είναι πολλοί, και ρεαλιστικοί κοινωνικοοικονοµικοί και ψυχολογικοί», λέει χαρακτηριστικά και συνεχίζει: «Προσπαθούµε να εισαγάγουµε τη γυναίκα στην πραγµατικότητα. Η γυναίκα-θύµα βρίσκεται συνεχώς µπροστά σε έναν παραµορφωτικό καθρέφτη, που της προσφέρει ο κακοποιητικός σύντροφος. Της δίνουµε χώρο, χρόνο και ελευθερία, µε αποδοχή και χωρίς επίκριση, να σκεφτεί αυτό που της συµβαίνει, να ακούσει τα συναισθήµατά της και τις επιθυµίες της. Είναι µια βαθιά ανάγκη να εισακουστούν, κάτι πρωτόγνωρο και πολύ σηµαντικό».


Βήµατα που µπορούν να σώσουν ζωές

Τι γίνεται µε τα περιστατικά υψηλής επικινδυνότητας, µε τις γυναίκες που κινδυνεύουν να είναι οι επόµενες ειδήσεις που θα µας σοκάρουν για άλλη µία φορά; Η ανάγκη για πιο στοχευµένη και συντονισµένη δράση φαίνεται επιτακτική. «Η Πολιτεία παρέχει µέσα που είναι στη σωστή κατεύθυνση, αλλά κανένας φορέας από µόνος του δεν αρκεί. Πρέπει να επενδύσουµε σε µια νέα νοοτροπία, έναν µηχανισµό συνεργασίας όλων των φορέων», λέει η κ. Σπανέα, τονίζοντας ότι η υιοθέτηση ενιαίων πρωτοκόλλων και εργαλείων επικινδυνότητας, όπως προβλέπει η Σύµβαση της Κωνσταντινούπολης, είναι βήµατα που µπορούν να σώσουν ζωές.

Την αναγκαιότητα για πραγµατική αλλαγή παραδείγµατος και ένα µακρόπνοο σχέδιο ολιστικής υποστήριξης και αποτελεσµατικής προστασίας των γυναικών από την έµφυλη βία, παρά τη θετική συµβολή της τεχνολογίας στην προστασία των θυµάτων (π.χ., panic button), τονίζει στα «Π» η Νατάσα Κεφαλληνού, υπεύθυνη επικοινωνίας της µη κερδοσκοπικής οργάνωσης «∆ιοτίµα», που στέκεται δίπλα στις γυναίκες. «Αποκοµµένα µέτρα και αυστηροποίηση των ποινών δεν µπορούν να δώσουν λύση, ιδίως όταν οι φορείς απόκρισης (αστυνοµικές, δικαστικές, ιατροδικαστικές Αρχές) συχνά δεν δρουν έγκαιρα, αποτελεσµατικά και µε γνώµονα την ασφάλεια του θύµατος», προσθέτει, µιλώντας για σοβαρά κενά, δυστυχώς συχνά µε ολέθριες συνέπειες. «Ένα πρώτο βήµα θα ήταν και η νοµική αναγνώριση της έµφυλης διάστασης των γυναικοκτονιών», λέει χαρακτηριστικά, την ώρα που έως τώρα το 2025 είχαµε πέντε γυναικοκτονίες.

Το Κέντρο "∆ιοτίµα"

Κάθε επιζώσα έµφυλης βίας έχει εκ του νόµου ίσα δικαιώµατα µε οποιοδήποτε άλλο φυσικό πρόσωπο που παραβιάζονται τα δικαιώµατά του και χρήζει προστασίας και η ενδοοικογενειακή βία αποτελεί πλέον αυτεπάγγελτα διωκόµενο αδίκηµα, σύµφωνα µε τον Νόµο 3500/2006, όπως σηµειώνει η Αγγελική Κακανάκη, δικηγόρος και µέλος της νοµικής υπηρεσίας της «∆ιοτίµα».

«Η στήριξη των επιζωσών έµφυλης βίας απαιτεί µια ολιστική, συντονισµένη και πολυεπίπεδη προσέγγιση. Το Κέντρο "∆ιοτίµα" συνδυάζει την ψυχολογική φροντίδα µε εξειδικευµένη νοµική βοήθεια και δικαστική εκπροσώπηση», αναφέρει η Αφροδίτη Κεσόγλου, ψυχολόγος της «∆ιοτίµα», µε εµπειρία στον ανθρωπιστικό τοµέα και σε διαπολιτισµικό πλαίσιο.

«Αν θέλουµε πραγµατικά να µιλήσουµε για ένα µέλλον έµφυλης δικαιοσύνης, πρέπει να επενδύσουµε στην κουλτούρα της συναίνεσης και του σεβασµού, στην αποδόµηση των έµφυλων στερεοτύπων, της κοινωνικής ανοχής απέναντι στην έµφυλη βία και στον σεξισµό, στην οικοδόµηση µιας κοινωνίας έµφυλης ισότητας», συµπληρώνει η κ. Κεφαλληνού, τονίζοντας ότι «η πρόληψη δεν είναι στιγµιαία δράση, αλλά µια µακρόπνοη διαδικασία». Όπως λένε οι ειδικοί της «∆ιοτίµα», είναι απαραίτητη η υποχρεωτική, συµπεριληπτική σεξουαλική εκπαίδευση από το νηπιαγωγείο, όπως γίνεται σε πολλές χώρες της Ευρώπης, η επιµόρφωση επαγγελµατιών πρώτης γραµµής, καθώς συχνά η πρώτη επαφή µιας γυναίκας µε έναν τέτοιο επαγγελµατία κρίνει αν θα ζητήσει βοήθεια ή θα αποσυρθεί στη σιωπή, και η συνεχής στήριξη φορέων που δραστηριοποιούνται στο πεδίο. «Η αντιµετώπιση της έµφυλης βίας και η ασφάλεια των γυναικών δεν µπορούν να είναι ευθύνη των θυµάτων ή της κοινωνίας των πολιτών - είναι υπόθεση της Πολιτείας», καταλήγει η κ. Κεσόγλου.


Ιωάννης Δ. Μπούγας: "Έµφυλη βία, ένα φαινόµενο µε συλλογικό αποτύπωµα"

Η βία κατά των γυναικών, σε οποιαδήποτε µορφή της, δεν συνιστά µόνο αδίκηµα, αλλά και κατάφωρη παραβίαση των θεµελιωδών ανθρωπίνων δικαιωµάτων. Πρόκειται για ένα διεθνές φαινόµενο, που διαρκώς επιδεινώνεται και απειλεί την κοινωνική συνοχή και τη δηµόσια ασφάλεια.

Οι µορφές που λαµβάνει διαρρηγνύουν την ατοµική σφαίρα και διαπερνούν κάθετα όλη τη γεωγραφική και κοινωνικοοικονοµική διαστρωµάτωση. Για την εξάλειψή της οφείλουµε να εστιάσουµε στην πρόληψη, στην προστασία των θυµάτων και στην τιµωρία των δραστών.

Προς τον σκοπό αυτό, µε τον Νόµο 5090/2024 εκσυγχρονίσαµε τον νόµο για την αντιµετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας και καταφέραµε να καλύψουµε σηµαντικά κενά και να αντιµετωπίσουµε αντινοµίες.

Ειδικότερα, θεσπίστηκαν υποχρεώσεις προκειµένου να ενισχυθεί το πλέγµα προστασίας και υποστήριξης των θυµάτων, κυρίως των γυναικών, ενώ διευρύνθηκαν οι κατηγορίες των επαγγελµατιών που υποχρεούνται, όταν υποπίπτει στην αντίληψή τους, κατά την εκτέλεση των καθηκόντων τους, περιστατικό ενδοοικογενειακής βίας, να ενηµερώνουν άµεσα τις αρµόδιες Αρχές και ταυτόχρονα θεσπίστηκε ειδικό ακαταδίωκτο για το αναφερόµενο περιστατικό.

Με τον πρόσφατο, δε, Νόµο 5172/2025, η χώρα µας -πρώτη µεταξύ των κρατών-µελών της Ευρωπαϊκής Ενωσης- ενσωµάτωσε στην έννοµη τάξη της την Ευρωπαϊκή Οδηγία 2024/1385, προκειµένου να συµπεριληφθούν διατάξεις που αντιµετωπίζουν νέες µορφές βίας κατά των γυναικών.

Οι διατάξεις αυτές ενισχύουν περαιτέρω το θεσµικό και νοµοθετικό οπλοστάσιο για την πρόληψη και την αποτροπή της βίας κατά των γυναικών, τη θωράκιση των θυµάτων, καθώς και τη διευκόλυνσή τους για άµεση και εύκολη πρόσβαση στη ∆ικαιοσύνη.

Παράλληλα, στοχεύουν στην αποφυγή εκφοβισµού, αντιποίνων, δευτερογενούς και επαναλαµβανόµενης κακοποίησης των θυµάτων. Η έµφυλη βία, ωστόσο, είναι ένα σύνθετο φαινόµενο, καθώς σοβεί στην ελληνική οικογένεια και κοινωνία για πολλά χρόνια.

Συνεχίζουµε τις δράσεις µας για την ολιστική αντιµετώπισή της, παρακολουθούµε διαρκώς το φαινόµενο και, όποτε κρίνεται αναγκαίο, το υπουργείο ∆ικαιοσύνης παρεµβαίνει άµεσα.

Υφυπουργός Δικαιοσύνης

Έλενα Ράπτη: "Από τον φόβο στην ελπίδα µέσα από το δίκτυο στήριξης"

Η ενδοοικογενειακή βία δεν είναι ένα ιδιωτικό ζήτηµα. Είναι ένα βαθιά κοινωνικό φαινόµενο, µια κατάφωρη παραβίαση των δικαιωµάτων κάθε γυναίκας που ζει µέσα στον φόβο. Στο υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής & Οικογένειας στεκόµαστε αποφασιστικά απέναντι σε κάθε µορφή κακοποίησης, χτίζοντας ένα σταθερό δίχτυ προστασίας. Η Γραµµή SOS 15900 είναι το «πρώτο χέρι βοήθειας» που απλώνεται όταν µια γυναίκα βρίσκει τη δύναµη να ζητήσει στήριξη. Χωρίς να χρειάζεται να αποκαλυφθεί η ταυτότητα του θύµατος, κάθε γυναίκα που υφίσταται βία, αλλά και κάθε άνθρωπος που θέλει να αναφέρει περιστατικό ενδοοικογενειακής βίας µπορεί να απευθυνθεί στη γραµµή και να λάβει άµεσες οδηγίες. Πίσω από την πρώτη κλήση ξεδιπλώνεται ένα ολοκληρωµένο δίκτυο φροντίδας: - 46 συµβουλευτικά κέντρα προσφέρουν ψυχολογική υποστήριξη, νοµικές συµβουλές και βοήθεια για ένα νέο ξεκίνηµα. - Οι ξενώνες φιλοξενίας γίνονται το πρώτο ασφαλές καταφύγιο.

Η διαδικασία φιλοξενίας είναι απολύτως εµπιστευτική και, κυρίως, ανθρώπινη. - Οι γυναίκες µπορούν να παραπεµφθούν είτε από τα συµβουλευτικά κέντρα είτε από τα τµήµατα ενδοοικογενειακής βίας της Αστυνοµίας, τα οποία εξετάζουν µε διακριτικότητα και σεβασµό την ανάγκη φιλοξενίας. - Γίνονται οι αναγκαίες εξετάσεις για την ασφάλεια όλων και υπάρχει η δυνατότητα προσωρινής διαµονής σε ξενοδοχεία, µέσω του µνηµονίου συνεργασίας του υπουργείου Κοινωνικής Συνοχής & Οικογένειας και της Πανελλήνιας Οµοσπονδίας Ξενοδόχων. - Στους ξενώνες η ασφάλεια είναι απόλυτη, οι διευθύνσεις είναι απόρρητες και κάθε γυναίκα µαζί µε τα παιδιά της βρίσκει χώρο και χρόνο να ανασάνει, να σταθεί στα πόδια της και να ξαναχτίσει τη ζωή της. Παράλληλα, µε καινοτόµες πρωτοβουλίες, όπως το Panic Button (Κουµπί Πανικού), δίνουµε άµεσες λύσεις. Η εφαρµογή εγκαθίσταται είτε από τα Αστυνοµικά Τµήµατα και τα Επιχειρησιακά Γραφεία Αντιµετώπισης Ενδοοικογενειακής Βίας είτε από τα συµβουλευτικά κέντρα. Κάθε φορά που µια γυναίκα πατάει αυτό το κουµπί, επιβεβαιώνουµε τη δέσµευσή µας: Καµία γυναίκα µόνη. Καµία ζωή παραδοµένη στον φόβο. Επιπλέον, η στήριξη που προσφέρουµε είναι ουσιαστική και εξατοµικευµένη, ώστε να εκτιµάται προσεκτικά ο κίνδυνος σε κάθε περίπτωση και να υπάρχει δυνατότητα σχεδιασµού κατάλληλης παρέµβασης, ανταποκρινόµενης στις πραγµατικές ανάγκες κάθε γυναίκας. Ταυτόχρονα, εξασφαλίζουµε άµεση πρόσβαση σε δωρεάν νοµική βοήθεια, χωρίς οικονοµικά κριτήρια, και δηµιουργούµε δρόµους επανένταξης στην αγορά εργασίας, µέσα από προγράµµατα απασχόλησης της ∆ΥΠΑ και το πρόγραµµα «Στέγαση και Εργασία». Στόχος µας είναι να στηρίξουµε κάθε γυναίκα που κάνει το δύσκολο, αλλά γενναίο βήµα να φύγει από µια κακοποιητική σχέση, ώστε να µπορέσει να ξαναχτίσει τη ζωή της, µε ασφάλεια, δύναµη και αξιοπρέπεια. Μια διαδροµή που πολλές φορές δεν είναι εύκολη -συχνά έχει πισωγυρίσµατα και εµπόδια-, γι’ αυτό και οι υπηρεσίες µας είναι εκεί, διαρκώς δίπλα της, σε κάθε βήµα αυτής της προσπάθειας.

Υφυπουργός Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας

Δημοσιεύτηκε στα Παραπολιτικά