Τέμπη: Στα χέρια του εφέτη ανακριτή το πόρισμα Καρώνη του ΕΜΠ - "Η πυρόσφαιρα προκλήθηκε από τα έλαια σιλικόνης"
Δείτε αναλυτικά το πόρισμα του ΕΜΠ
"Είναι λογικό να υποτεθεί ότι τα έλαια σιλικόνης συμμετείχαν στην πυρκαγιά λόγω των υψηλών θερμοκρασιών που επικρατούσαν", σημειώνει το πολυσυζητημένο και πολυαναμενόμενο πόρισμα του ΕΜΠ για τα Τέμπη
Παραδόθηκε σήμερα το πρωί, Τρίτη 13/5, στον εφέτη ανακριτή Σωτήρη Μπακαΐμη, που ερευνά την υπόθεση των Τεμπών, το πόρισμα Καρώνη του ΕΜΠ. Πρόκειται για το πόρισμα του καθηγητή του Εργαστηρίου Τεχνολογίας Καυσίμων και Λιπαντικών της Σχολής Χημικών Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, Δημήτρη Καρώνη, που αναμένεται να δώσει απαντήσεις σε κρίσιμα ερωτήματα και κυρίως στο θέμα της πυρόσφαιρας που δημιουργήθηκε μετά τη σύγκρουση των δύο τρένων.
Ο καθηγητής Εργαστηρίου Τεχνολογίας Καυσίμων και Λιπαντικών της Σχολής Χημικών Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου (ΕΜΠ), Δημήτρης Καρώνης, στο πόρισμά του, που παραδόθηκε σήμερα, έπειτα από 14 μήνες, φαίνεται πως αποδίδει την πυρόσφαιρα που προκλήθηκε μετά τη μοιραία σύγκρουση των δύο τρένων στα Τέμπη στα έλαια σιλικόνης. Ο κ. Καρώνης, λαμβάνοντας υπόψη τα στοιχεία που έχει πάρει στα χέρια του, φαίνεται πως καταλήγει ότι, σε υψηλό ενδεχόμενο, τα έλαια σιλικόνης μπορούν να δημιουργήσουν την πυρόσφαιρα και ότι το έλαιο αυτό μπορεί να αναφλεγεί υπό θερμοκρασίες άνω των 330 βαθμών.
Δείτε αναλυτικά το πόρισμα του ΕΜΠ για τα Τέμπη ΕΔΩ
Το πόρισμα αριθμεί 123 σελίδες και καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η πυρόσφαιρα προκλήθηκε από τα έλαια σιλικόνης. Ειδικότερα, το πόρισμα καταλήγει στο συμπέρασμα ότι «τα έλαια σιλικόνης με αυτά τα χαρακτηριστικά μπορούν να αναφλεγούν όταν η θερμοκρασία στον χώρο υπερβεί τους 330 βαθμούς Κελσίου και εν συνεχεία να καούν». «Άρα, όσον αφορά την καύση, είναι λογικό να υποτεθεί ότι τα έλαια σιλικόνης συμμετείχαν στην πυρκαγιά λόγω των υψηλών θερμοκρασιών που επικρατούσαν μετά την ανάπτυξη της πύρινης σφαίρας», σημειώνει.
Ειδικότερα, στο ερώτημα σε τι κατά τη γνώμη του οφείλεται το καταγραφέν από τις κάμερες φαινόμενο «πύρινης σφαίρας» («fireball») και με ποιον μηχανισμό εκδηλώθηκε αυτό, το πόρισμα Καρώνη του ΕΜΠ απαντά: «Η πύρινη σφαίρα ορίζεται ως "φωτιά που καίγεται επαρκώς γρήγορα, ώστε η καιόμενη μάζα να ανυψωθεί στον αέρα ως νέφος ή σφαίρα". Μια πύρινη σφαίρα λαμβάνει χώρα όταν ένα εύφλεκτο υγρό, αέριο ή σκόνη απελευθερώνεται ξαφνικά και έχει περιορισμένη ανάμιξη με τον αέρα πριν από την ανάφλεξη. Αυτό το γεγονός διαφέρει από μια ταχεία ανάφλεξη (flash fire, που παρατηρείται όταν ένα εύφλεκτο νέφος στον ανοικτό αέρα βρει μια πηγή ανάφλεξης) ή μια έκρηξη νέφους ατμών (vapor cloud explosion VCE) στο ότι η έκλυση του εύφλεκτου υλικού αναφλέγεται πριν από την ανάμιξη με τον εξωτερικό αέρα. Το συμβάν της καύσης με πύρινη σφαίρα περιλαμβάνει επομένως την παράσυρση και ανάμιξη με τον περιβάλλοντα αέρα καθώς καίγεται. Η καύση λαμβάνει χώρα κυρίως στο εξωτερικό στρώμα της πύρινης σφαίρας, όπου το πλούσιο σε καύσιμα νέφος αναμιγνύεται με τον περιβάλλοντα αέρα. Καθώς τα αέρια στο εσωτερικό της πύρινης σφαίρας θερμαίνονται, η άνωση αυξάνεται και η πύρινη σφαίρα ανυψώνεται καθώς διαστέλλεται.
Υπάρχουν διάφορα σενάρια που μπορούν να οδηγήσουν σε μια πύρινη σφαίρα, όπως:
Το πόρισμα συνεχίζει αναφερόμενο στα έλαια σιλικόνης, τονίζοντας μεταξύ άλλων πως «τα έλαια σιλικόνης είναι υγρά με πολύ υψηλό σημείο ανάφλεξης (άνω των 300°C), τα οποία σε φυσιολογικές συνθήκες αναφλέγονται δύσκολα και σε συνθήκες καύσης σε συνθήκες ακινησίας χαρακτηρίζονται έως και αυτοσβενόμενα λόγω του σχηματισμού στερεού οξειδίου του πυριτίου (SiO2) στην επιφάνεια του υγρού, που δεν επιτρέπει στο οξυγόνο να έρθει σε επαφή με το φλεγόμενο υγρό για να συντηρήσει την καύση (Fire hazard classification to IEC 61100: K3). Οι συνθήκες σχηματισμού πύρινης σφαίρας απαιτούν σημαντική ποσότητα υλικού, που μπορεί να εξατμιστεί ή να σχηματίσει σταγονίδια κατάλληλου μεγέθους, που θα δημιουργήσουν με τον αέρα αναφλέξιμο μίγμα, που από τη στιγμή που θα πραγματοποιηθεί η έναυση θα υπάρξει ανύψωση της καύσιμης ύλης, που θα διαρκέσει μέχρι να καταναλωθεί όλη η διαθέσιμη ποσότητα». Και προσθέτει: «Με βάση τα ανωτέρω χαρακτηριστικά, το έλαιο σιλικόνης Μ50 EL σε φυσιολογικές συνθήκες δεν μπορεί να σχηματίσει πύρινη σφαίρα».
Ωστόσο, στην ενότητα «Δημιουργία Εύφλεκτων Συστατικών σε Συνθήκες Ηλεκτρικού Τόξου» το πόρισμα Καρώνη επισημαίνει πως «πέραν των στοιχείων που δίνονται στα MSDS των υλικών που υπήρχαν στις αμαξοστοιχίες που ενεπλάκησαν στο τραγικό δυστύχημα, δεν πρέπει να παραλειφθεί η αναφορά στον σχηματισμό εύφλεκτων ουσιών από τη διάσπαση των ελαίων σιλικόνης σε συνθήκες ηλεκτρικού τόξου. [...] Τα προϊόντα διάσπασης λόγω τόξου περιλαμβάνουν υδρογόνο, μεθάνιο, αιθάνιο, αιθυλένιο, ακετυλένιο και μονοξείδιο του άνθρακα. Οι σχετικές αναλογίες των αερίων ανάλογα με τις συνθήκες. Και στις δύο περιπτώσεις, το αέριο που βρίσκεται σε υψηλότερη αναλογία είναι το υδρογόνο, με το ακετυλένιο να ακολουθεί στην περίπτωση του τόξου. Όλα αυτά τα αέρια είναι εύφλεκτα. Για την αντιμετώπιση της πιθανής έκλυσης αερίων κατά τη λειτουργία των συρμών οι μετασχηματιστές διαθέτουν ασφαλιστική διάταξη Bucholz (relay Bucholz), που
διακόπτει τη λειτουργία του μετασχηματιστή όταν ο όγκος των παραγόμενων αερίων υπερβεί τον προβλεπόμενο όγκο της ασφαλιστικής διάταξης, που στη συγκεκριμένη περίπτωση, σύμφωνα με το αρχείο transformator 2031_XB0270-10_Buchholzrelais.pdf με τα τεχνικά χαρακτηριστικά των μετασχηματιστών των συρμών, είναι 180 cm³».
Για να καταλήξει: «Στην περίπτωση του τόξου μεσαίας έντασης παρατηρήθηκε ανάφλεξη και καύση στις περισσότερες περιπτώσεις με χρόνο εφαρμογής σαφώς υψηλότερο σε σχέση με το ορυκτέλαιο. Στην περίπτωση εφαρμογής τόξου ισχυρής έντασης προκλήθηκε έκρηξη, αλλά μετά τη διακοπή του τόξου το έλαιο σιλικόνης έπαψε αμέσως να καίγεται. [...] Σε αυτές τις
συνθήκες σχηματίστηκε πύρινη σφαίρα, πορτοκαλί και κίτρινου χρώματος, ύψους περίπου 10 m (30 ft) και διαμέτρου 5 m (15 ft). [...] Όπως αναφέρεται στο πόρισμα του ΕΟΔΑΣΑΑΜ, που έχει διερευνήσει διεξοδικά το τραγικό συμβάν, καταγράφηκαν στα βίντεο 3 έντονες αναλαμπές, που χαρακτηρίζονται ως ηλεκτρικό τόξο, οι οποίες σταμάτησαν μετά την ενεργοποίηση της αυτόματης προστασίας από υπερφόρτωση που καταγράφηκε (χειροκίνητα) στον σταθμό ελέγχου ισχύος που παρακολουθεί εξ αποστάσεως όλα τα δεδομένα στη Θεσσαλονίκη. Με βάση τις ανωτέρω παρατηρήσεις, ο σχηματισμός πύρινης σφαίρας υπό συνθήκες ηλεκτρικού τόξου υψηλής έντασης ρεύματος είναι εφικτός. Αυτό σημαίνει πως και στην περίπτωση του υπό διερεύνηση τραγικού δυστυχήματος είναι ένα πιθανό ενδεχόμενο, αφού έχουν καταγραφεί αναλαμπές που αποδίδονται σε ηλεκτρικό τόξο».
Ο καθηγητής Εργαστηρίου Τεχνολογίας Καυσίμων και Λιπαντικών της Σχολής Χημικών Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου (ΕΜΠ), Δημήτρης Καρώνης, στο πόρισμά του, που παραδόθηκε σήμερα, έπειτα από 14 μήνες, φαίνεται πως αποδίδει την πυρόσφαιρα που προκλήθηκε μετά τη μοιραία σύγκρουση των δύο τρένων στα Τέμπη στα έλαια σιλικόνης. Ο κ. Καρώνης, λαμβάνοντας υπόψη τα στοιχεία που έχει πάρει στα χέρια του, φαίνεται πως καταλήγει ότι, σε υψηλό ενδεχόμενο, τα έλαια σιλικόνης μπορούν να δημιουργήσουν την πυρόσφαιρα και ότι το έλαιο αυτό μπορεί να αναφλεγεί υπό θερμοκρασίες άνω των 330 βαθμών.
Δείτε αναλυτικά το πόρισμα του ΕΜΠ για τα Τέμπη ΕΔΩ
Τέμπη: «Η πυρόσφαιρα προκλήθηκε από τα έλαια σιλικόνης», αναφέρει το πόρισμα Καρώνη του ΕΜΠ
Το πόρισμα αριθμεί 123 σελίδες και καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η πυρόσφαιρα προκλήθηκε από τα έλαια σιλικόνης. Ειδικότερα, το πόρισμα καταλήγει στο συμπέρασμα ότι «τα έλαια σιλικόνης με αυτά τα χαρακτηριστικά μπορούν να αναφλεγούν όταν η θερμοκρασία στον χώρο υπερβεί τους 330 βαθμούς Κελσίου και εν συνεχεία να καούν». «Άρα, όσον αφορά την καύση, είναι λογικό να υποτεθεί ότι τα έλαια σιλικόνης συμμετείχαν στην πυρκαγιά λόγω των υψηλών θερμοκρασιών που επικρατούσαν μετά την ανάπτυξη της πύρινης σφαίρας», σημειώνει.Ειδικότερα, στο ερώτημα σε τι κατά τη γνώμη του οφείλεται το καταγραφέν από τις κάμερες φαινόμενο «πύρινης σφαίρας» («fireball») και με ποιον μηχανισμό εκδηλώθηκε αυτό, το πόρισμα Καρώνη του ΕΜΠ απαντά: «Η πύρινη σφαίρα ορίζεται ως "φωτιά που καίγεται επαρκώς γρήγορα, ώστε η καιόμενη μάζα να ανυψωθεί στον αέρα ως νέφος ή σφαίρα". Μια πύρινη σφαίρα λαμβάνει χώρα όταν ένα εύφλεκτο υγρό, αέριο ή σκόνη απελευθερώνεται ξαφνικά και έχει περιορισμένη ανάμιξη με τον αέρα πριν από την ανάφλεξη. Αυτό το γεγονός διαφέρει από μια ταχεία ανάφλεξη (flash fire, που παρατηρείται όταν ένα εύφλεκτο νέφος στον ανοικτό αέρα βρει μια πηγή ανάφλεξης) ή μια έκρηξη νέφους ατμών (vapor cloud explosion VCE) στο ότι η έκλυση του εύφλεκτου υλικού αναφλέγεται πριν από την ανάμιξη με τον εξωτερικό αέρα. Το συμβάν της καύσης με πύρινη σφαίρα περιλαμβάνει επομένως την παράσυρση και ανάμιξη με τον περιβάλλοντα αέρα καθώς καίγεται. Η καύση λαμβάνει χώρα κυρίως στο εξωτερικό στρώμα της πύρινης σφαίρας, όπου το πλούσιο σε καύσιμα νέφος αναμιγνύεται με τον περιβάλλοντα αέρα. Καθώς τα αέρια στο εσωτερικό της πύρινης σφαίρας θερμαίνονται, η άνωση αυξάνεται και η πύρινη σφαίρα ανυψώνεται καθώς διαστέλλεται.
Υπάρχουν διάφορα σενάρια που μπορούν να οδηγήσουν σε μια πύρινη σφαίρα, όπως:
- Η ανάφλεξη μιας έκλυσης εύφλεκτου υλικού κατά τη διάρκεια ενός συμβάντος BLEVE. Η ανάφλεξη ενός νέφους ατμών πλούσιου σε καύσιμο.
- Η ανάφλεξη μιας έκλυσης υγροποιημένου αερίου εντός αγωγού, όπου του πίδακα φωτιάς (jet fire) προηγείται μια πύρινη σφαίρα.
- Η ανάφλεξη μιας ξαφνικής απελευθέρωσης εύφλεκτου υλικού μετά από συμβάν έντονου βρασμού.
- Μια απελευθέρωση εύφλεκτων ατμών σε ένα κτίριο και επακόλουθη ανάφλεξη.
- Ανάφλεξη εκρηκτικών ή προωθητικών υλικών.
- Εκτόνωση μιας ανάφλεξης μέσα σε έναν κλειστό χώρο.
Το πόρισμα συνεχίζει αναφερόμενο στα έλαια σιλικόνης, τονίζοντας μεταξύ άλλων πως «τα έλαια σιλικόνης είναι υγρά με πολύ υψηλό σημείο ανάφλεξης (άνω των 300°C), τα οποία σε φυσιολογικές συνθήκες αναφλέγονται δύσκολα και σε συνθήκες καύσης σε συνθήκες ακινησίας χαρακτηρίζονται έως και αυτοσβενόμενα λόγω του σχηματισμού στερεού οξειδίου του πυριτίου (SiO2) στην επιφάνεια του υγρού, που δεν επιτρέπει στο οξυγόνο να έρθει σε επαφή με το φλεγόμενο υγρό για να συντηρήσει την καύση (Fire hazard classification to IEC 61100: K3). Οι συνθήκες σχηματισμού πύρινης σφαίρας απαιτούν σημαντική ποσότητα υλικού, που μπορεί να εξατμιστεί ή να σχηματίσει σταγονίδια κατάλληλου μεγέθους, που θα δημιουργήσουν με τον αέρα αναφλέξιμο μίγμα, που από τη στιγμή που θα πραγματοποιηθεί η έναυση θα υπάρξει ανύψωση της καύσιμης ύλης, που θα διαρκέσει μέχρι να καταναλωθεί όλη η διαθέσιμη ποσότητα». Και προσθέτει: «Με βάση τα ανωτέρω χαρακτηριστικά, το έλαιο σιλικόνης Μ50 EL σε φυσιολογικές συνθήκες δεν μπορεί να σχηματίσει πύρινη σφαίρα».
Ωστόσο, στην ενότητα «Δημιουργία Εύφλεκτων Συστατικών σε Συνθήκες Ηλεκτρικού Τόξου» το πόρισμα Καρώνη επισημαίνει πως «πέραν των στοιχείων που δίνονται στα MSDS των υλικών που υπήρχαν στις αμαξοστοιχίες που ενεπλάκησαν στο τραγικό δυστύχημα, δεν πρέπει να παραλειφθεί η αναφορά στον σχηματισμό εύφλεκτων ουσιών από τη διάσπαση των ελαίων σιλικόνης σε συνθήκες ηλεκτρικού τόξου. [...] Τα προϊόντα διάσπασης λόγω τόξου περιλαμβάνουν υδρογόνο, μεθάνιο, αιθάνιο, αιθυλένιο, ακετυλένιο και μονοξείδιο του άνθρακα. Οι σχετικές αναλογίες των αερίων ανάλογα με τις συνθήκες. Και στις δύο περιπτώσεις, το αέριο που βρίσκεται σε υψηλότερη αναλογία είναι το υδρογόνο, με το ακετυλένιο να ακολουθεί στην περίπτωση του τόξου. Όλα αυτά τα αέρια είναι εύφλεκτα. Για την αντιμετώπιση της πιθανής έκλυσης αερίων κατά τη λειτουργία των συρμών οι μετασχηματιστές διαθέτουν ασφαλιστική διάταξη Bucholz (relay Bucholz), που
διακόπτει τη λειτουργία του μετασχηματιστή όταν ο όγκος των παραγόμενων αερίων υπερβεί τον προβλεπόμενο όγκο της ασφαλιστικής διάταξης, που στη συγκεκριμένη περίπτωση, σύμφωνα με το αρχείο transformator 2031_XB0270-10_Buchholzrelais.pdf με τα τεχνικά χαρακτηριστικά των μετασχηματιστών των συρμών, είναι 180 cm³».
Για να καταλήξει: «Στην περίπτωση του τόξου μεσαίας έντασης παρατηρήθηκε ανάφλεξη και καύση στις περισσότερες περιπτώσεις με χρόνο εφαρμογής σαφώς υψηλότερο σε σχέση με το ορυκτέλαιο. Στην περίπτωση εφαρμογής τόξου ισχυρής έντασης προκλήθηκε έκρηξη, αλλά μετά τη διακοπή του τόξου το έλαιο σιλικόνης έπαψε αμέσως να καίγεται. [...] Σε αυτές τις
συνθήκες σχηματίστηκε πύρινη σφαίρα, πορτοκαλί και κίτρινου χρώματος, ύψους περίπου 10 m (30 ft) και διαμέτρου 5 m (15 ft). [...] Όπως αναφέρεται στο πόρισμα του ΕΟΔΑΣΑΑΜ, που έχει διερευνήσει διεξοδικά το τραγικό συμβάν, καταγράφηκαν στα βίντεο 3 έντονες αναλαμπές, που χαρακτηρίζονται ως ηλεκτρικό τόξο, οι οποίες σταμάτησαν μετά την ενεργοποίηση της αυτόματης προστασίας από υπερφόρτωση που καταγράφηκε (χειροκίνητα) στον σταθμό ελέγχου ισχύος που παρακολουθεί εξ αποστάσεως όλα τα δεδομένα στη Θεσσαλονίκη. Με βάση τις ανωτέρω παρατηρήσεις, ο σχηματισμός πύρινης σφαίρας υπό συνθήκες ηλεκτρικού τόξου υψηλής έντασης ρεύματος είναι εφικτός. Αυτό σημαίνει πως και στην περίπτωση του υπό διερεύνηση τραγικού δυστυχήματος είναι ένα πιθανό ενδεχόμενο, αφού έχουν καταγραφεί αναλαμπές που αποδίδονται σε ηλεκτρικό τόξο».
