Αυξημένα κρούσματα στρεπτόκοκκου στα σχολεία: Οδηγίες πρόληψης και απολύμανσης
Πότε πρέπει να κλείνουν τα σχολεία
Σημαντική αύξηση κρουσμάτων στρεπτοκοκκικής φαρυγγίτιδας παρατηρείται στα σχολεία της Βόρειας Ελλάδας. Οδηγίες για γονείς και εκπαιδευτικούς σχετικά με την πρόληψη και αντιμετώπιση
Τις τελευταίες εβδομάδες καταγράφεται σημαντική αύξηση κρουσμάτων στρεπτόκοκκου στην Ελλάδα, με ιδιαίτερη έξαρση στις σχολικές μονάδες της Βόρειας Ελλάδας. Η Πανελλήνια Ομοσπονδία Ελευθεροεπαγγελματιών Παιδιάτρων παρέχει επιστημονικά τεκμηριωμένες οδηγίες για την αντιμετώπιση του στρεπτόκοκκου στο σχολικό περιβάλλον, με έμφαση στην πρόληψη και τη σωστή διαχείριση των κρουσμάτων.
Αν και ο στρεπτόκοκκος δεν επιβιώνει για μακρό χρονικό διάστημα στο περιβάλλον, μπορεί να παραμείνει ενεργός σε υγρές επιφάνειες για ώρες ή και ημέρες, αυξάνοντας τον κίνδυνο μετάδοσης σε συνθήκες συγχρωτισμού, όπως στα σχολεία.
Σύμφωνα με τις πρόσφατες οδηγίες του Ευρωπαϊκού Κέντρου Ελέγχου Νοσημάτων (ECDC, 2023) και του Αμερικανικού CDC (2024), η μετάδοση του στρεπτόκοκκου μέσω επιφανειών είναι πιθανή, αλλά δεν αποτελεί τον κύριο μηχανισμό διασποράς. Ο βασικότερος παράγοντας εξάπλωσης των κρουσμάτων στρεπτόκοκκου είναι η παραμονή παιδιών με συμπτώματα στο σχολείο και η στενή επαφή χωρίς τήρηση βασικών κανόνων υγιεινής.
Ο καθημερινός καθαρισμός με κοινά απορρυπαντικά ή οικιακά απολυμαντικά είναι επαρκής για την πρόληψη της διασποράς του στρεπτόκοκκου, ιδιαίτερα σε περιόδους έξαρσης κρουσμάτων. Η υπερβολική χρήση απολυμαντικών ή η "συμβολική" απολύμανση, χωρίς ταυτόχρονα μέτρα πρόληψης και ενημέρωσης, δεν προσφέρει ουσιαστικό όφελος στην αντιμετώπιση του στρεπτόκοκκου.
Η εμπειρία από τη διαχείριση επιδημιών στρεπτόκοκκου σε σχολικές μονάδες δείχνει ότι η διακοπή λειτουργίας, χωρίς συνδυασμό με έλεγχο κρουσμάτων, ενημέρωση, και τήρηση κανόνων υγιεινής, έχει περιορισμένη επιδημιολογική αξία.
Η επιβεβαίωση της στρεπτοκοκκικής λοίμωξης γίνεται με ταχέα τεστ ανίχνευσης αντιγόνου από τον παιδίατρο ή καλλιέργεια φαρυγγικού επιχρίσματος από το εργαστήριο. Μετά την έναρξη κατάλληλης αντιβιοτικής αγωγής, το παιδί παύει να είναι μεταδοτικό εντός 24 ωρών και μπορεί να επιστρέψει στο σχολείο εφόσον έχει καλή γενική κατάσταση.
Η χρήση τεστ στρεπτόκοκκου από γονείς στο σπίτι ή η διενέργειά τους σε φαρμακεία, χωρίς ιατρική καθοδήγηση, ενέχει υψηλό κίνδυνο εσφαλμένων αποτελεσμάτων και λανθασμένων συμπερασμάτων, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για ασυμπτωματικά παιδιά. Η αδικαιολόγητη χρήση τους, υπό το βάρος ανησυχίας ή φόβου, δεν συμβάλλει στη δημόσια υγεία και ενδέχεται να οδηγήσει σε αχρείαστες θεραπείες ή σε εφησυχασμό έναντι πραγματικής λοίμωξης.
Συστήνεται στους γονείς για μεγαλύτερη ασφάλεια των παιδιών τους να επαγρυπνούν για την εμφάνιση συμπτωμάτων στρεπτόκοκκου και να απευθύνονται στον παιδίατρο εγκαίρως για διάγνωση και λήψη θεραπείας όπου ενδείκνυται.
Πώς μεταδίδεται ο στρεπτόκοκκος στα σχολεία
Ο β-αιμολυτικός στρεπτόκοκκος της ομάδας Α (Streptococcus pyogenes) μεταδίδεται κυρίως μέσω σταγονιδίων από το φάρυγγα και τη ρινική κοιλότητα μολυσμένου ατόμου. Η μετάδοση του στρεπτόκοκκου συμβαίνει με δύο τρόπους:- Με άμεση επαφή: φτέρνισμα, βήχας, φιλιά και στενή επαφή με άτομο που φέρει τον μικροοργανισμό
- Με έμμεση επαφή: μέσω αντικειμένων ή επιφανειών (παιχνίδια, μολύβια, θρανία) που έχουν μολυνθεί από βλέννες ή σάλιο
Αν και ο στρεπτόκοκκος δεν επιβιώνει για μακρό χρονικό διάστημα στο περιβάλλον, μπορεί να παραμείνει ενεργός σε υγρές επιφάνειες για ώρες ή και ημέρες, αυξάνοντας τον κίνδυνο μετάδοσης σε συνθήκες συγχρωτισμού, όπως στα σχολεία.
Σύμφωνα με τις πρόσφατες οδηγίες του Ευρωπαϊκού Κέντρου Ελέγχου Νοσημάτων (ECDC, 2023) και του Αμερικανικού CDC (2024), η μετάδοση του στρεπτόκοκκου μέσω επιφανειών είναι πιθανή, αλλά δεν αποτελεί τον κύριο μηχανισμό διασποράς. Ο βασικότερος παράγοντας εξάπλωσης των κρουσμάτων στρεπτόκοκκου είναι η παραμονή παιδιών με συμπτώματα στο σχολείο και η στενή επαφή χωρίς τήρηση βασικών κανόνων υγιεινής.
Απολύμανση σχολείων: Τι είναι απαραίτητο και τι υπερβολικό
Δεν απαιτείται μαζική απολύμανση των σχολικών μονάδων με εξειδικευμένα συνεργεία για την αντιμετώπιση των κρουσμάτων στρεπτόκοκκου. Ωστόσο, συνιστάται αυξημένη φροντίδα για την τακτική και επιμελή καθαριότητα των επιφανειών που αγγίζονται συχνά, όπως:- Θρανία και έπιπλα τάξης
- Πόμολα και διακόπτες
- Βρύσες και τουαλέτες
- Παιχνίδια και κοινόχρηστα αντικείμενα
Ο καθημερινός καθαρισμός με κοινά απορρυπαντικά ή οικιακά απολυμαντικά είναι επαρκής για την πρόληψη της διασποράς του στρεπτόκοκκου, ιδιαίτερα σε περιόδους έξαρσης κρουσμάτων. Η υπερβολική χρήση απολυμαντικών ή η "συμβολική" απολύμανση, χωρίς ταυτόχρονα μέτρα πρόληψης και ενημέρωσης, δεν προσφέρει ουσιαστικό όφελος στην αντιμετώπιση του στρεπτόκοκκου.
Πότε πρέπει να κλείνουν τα σχολεία λόγω στρεπτόκοκκου
Το κλείσιμο σχολικών μονάδων δεν συνιστάται ως γενικό μέτρο πρόληψης για τον στρεπτόκοκκο. Μπορεί να εξεταστεί μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις επιβεβαιωμένης εκτεταμένης διασποράς, με σημαντικό αριθμό νοσηλειών ή σοβαρών περιστατικών, και αποκλειστικά έπειτα από τεκμηριωμένη εισήγηση των υγειονομικών αρχών.Η εμπειρία από τη διαχείριση επιδημιών στρεπτόκοκκου σε σχολικές μονάδες δείχνει ότι η διακοπή λειτουργίας, χωρίς συνδυασμό με έλεγχο κρουσμάτων, ενημέρωση, και τήρηση κανόνων υγιεινής, έχει περιορισμένη επιδημιολογική αξία.
Οδηγίες για γονείς: Πώς να αναγνωρίσετε και να διαχειριστείτε τον στρεπτόκοκκο
Παιδιά με συμπτώματα όπως πυρετός, πονόλαιμος ή εξάνθημα δεν πρέπει να προσέρχονται στο σχολείο, καθώς αυξάνουν τον κίνδυνο μετάδοσης του στρεπτόκοκκου. Ο παιδίατρος είναι ο μόνος αρμόδιος για τη διάγνωση και την εκτίμηση της αναγκαιότητας θεραπείας.Η επιβεβαίωση της στρεπτοκοκκικής λοίμωξης γίνεται με ταχέα τεστ ανίχνευσης αντιγόνου από τον παιδίατρο ή καλλιέργεια φαρυγγικού επιχρίσματος από το εργαστήριο. Μετά την έναρξη κατάλληλης αντιβιοτικής αγωγής, το παιδί παύει να είναι μεταδοτικό εντός 24 ωρών και μπορεί να επιστρέψει στο σχολείο εφόσον έχει καλή γενική κατάσταση.
Ο ρόλος των εκπαιδευτικών στην πρόληψη των κρουσμάτων στρεπτόκοκκου
Το προσωπικό των σχολείων διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στον περιορισμό της διασποράς του στρεπτόκοκκου. Οι εκπαιδευτικοί θα πρέπει να υπενθυμίζουν και να ενισχύουν:- Τη σωστή υγιεινή χεριών με συχνό πλύσιμο
- Την αναπνευστική υγιεινή (κάλυψη στόματος και μύτης κατά τον βήχα)
- Την αποφυγή κοινής χρήσης προσωπικών αντικειμένων
- Τον τακτικό αερισμό των αιθουσών
Προσοχή στα τεστ στρεπτόκοκκου χωρίς ιατρική καθοδήγηση
Οι ταχείες διαγνωστικές δοκιμασίες για στρεπτοκοκκική λοίμωξη (rapid strep tests) πρέπει να διενεργούνται αποκλειστικά σε παιδιά που παρουσιάζουν σαφή κλινική εικόνα συμβατή με στρεπτοκοκκική φαρυγγίτιδα. Η σωστή ερμηνεία των αποτελεσμάτων προϋποθέτει κατάλληλη κλινική αξιολόγηση και σωστή τεχνική λήψης φαρυγγικού επιχρίσματος, η οποία δεν είναι εφικτή εκτός ιατρικού περιβάλλοντος.Η χρήση τεστ στρεπτόκοκκου από γονείς στο σπίτι ή η διενέργειά τους σε φαρμακεία, χωρίς ιατρική καθοδήγηση, ενέχει υψηλό κίνδυνο εσφαλμένων αποτελεσμάτων και λανθασμένων συμπερασμάτων, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για ασυμπτωματικά παιδιά. Η αδικαιολόγητη χρήση τους, υπό το βάρος ανησυχίας ή φόβου, δεν συμβάλλει στη δημόσια υγεία και ενδέχεται να οδηγήσει σε αχρείαστες θεραπείες ή σε εφησυχασμό έναντι πραγματικής λοίμωξης.
Συστήνεται στους γονείς για μεγαλύτερη ασφάλεια των παιδιών τους να επαγρυπνούν για την εμφάνιση συμπτωμάτων στρεπτόκοκκου και να απευθύνονται στον παιδίατρο εγκαίρως για διάγνωση και λήψη θεραπείας όπου ενδείκνυται.
