Πέθανε σε ηλικία 78 ετών ο ιδρυτής του "Ελεύθερου Τύπου" Γιώργος Γαρμπής: Η σπάνια συνέντευξη του στο Zero των Παραπολιτικών
Διαβάστε όσα είχε πει στην συνέντευξή του
Ο Γιώργος Γαρμπής, δημιουργός του «Ελεύθερου Τύπου» των ελευθεριακών εκδόσεων που επί 50 και πλέον χρόνια συνέδεσε την πορεία του στα γράμματα με την παρουσίαση των κυριότερων συγγραφέων του αναρχισμού, των φιλοσοφικών ρευμάτων και των επαναστατικών κινημάτων ανά την υφήλιο
«Οι μεν υποστηρίζουν ότι η Ιστορία γράφεται από τους ισχυρούς. Οι δε, από τις μάζες. Υπάρχουν κι εκείνοι που δεν μιλούν κοινωνώντας ως διαφορετικότητες τη συλλογικότητα τους.
Ο εμβληματικός εκδότης του «Ελεύθερου Τύπου» Γιώργος Γαρμπής συμπληρώνει φέτος 45 χρόνια αδιάλειπτης παρουσίας στον χώρο, αρχής γενομένης από το 1972 όταν μέσα στη Χούντα εξέδωσε το έργο - σύμβολο του Μ. Μπακούνιν «Η Παρισινή Κομμούνα και η Ιδέα του Κράτους» μεταφρασμένο από τον Τζακ Λουμάλα. Ακολούθως ο Νίκος Β. Αλεξίου προλόγισε, απέδωσε, επιμελήθηκε και μετέφρασε περισσότερους από 400 τίτλους συνεχίζοντας έως σήμερα να «σμιλεύει» με το μολύβι και το χαρτί του 8 με 10 τίτλους ετησίως. Όλοι οι θεωρητικοί και οι αγωνιστές του αναρχισμού, ο Κροπότκιν, ο Προυντόν, ο Μπακούνιν, ο Μαλατέστα, οι Ισπανοί αναρχικοί, οι Γάλλοι Καταστασιακοί, οι Αμερικανοί «Μπητ» και οι κατοπινοί διανοούμενοι, οι επαναστάσεις και τα ελευθεριακά κινήματα ανά τον κόσμο, λογοτέχνες και ποιητές όπως ο «κόμης του Λωτρεαμόν» Ιζιντόρ Ντυκάς, τα «υπεριώδη» ρεύματα της κουλτούρας του 20ου αιώνα, ο Βίλχελμ Ράιχ, ο Μισέλ Φουκώ δόθηκαν από τον «Ελεύθερο Τύπο» στους δεκάδες χιλιάδες αναγνώστες της Μεταπολίτευσης χωρίς ποτέ ο Γ. Γαρμπής να προβάλλει το όνομα του.
«Την περίοδο της Χούντας διατρέχαμε κίνδυνο κι όπως καταλαβαίνεις δεν μπορούσα να υπογράψω επωνύμως. Γι΄ αυτό επέλεξα το ‘’ Τζακ Λουμάλα’’ το οποίο χρησιμοποίησα μόνο μία φορά στο βιβλίο του Μπακούνιν. Μετά ’73 υπογράφω ως ‘’Νίκος Β. Αλεξίου’’ ή ως ‘’ο εκδότης’’» λέει στο «Ζ». «Είναι σκοτεινός τύπος. Κυκλοφορεί με πολλά ονόματα» διαπίστωνε τότε η Ασφάλεια.
Και κάπου εκεί η κουβέντα αρχίζει να ξεδιπλώνεται καταλήγοντας στη δυσάρεστη προαναγγελία του τέλους εποχής για το Εξαρχειώτικο βιβλιοπωλείο της Βαλτετσίου.
Πορεία
Γεννημένος στην Αθήνα το καλοκαίρι του ’46 ο Γ. Γαρμπής ολοκληρώνει τις γυμνασιακές του σπουδές στην Πλάκα, φοιτά στο Πάντειο και φεύγει για μεταπτυχιακά στην Αγγλία το 1969. Ο Γαλλικός Μάης του ’68 τον «σημαδεύει» με το βιβλίο - απάντηση στον Λένιν του Ντανιέλ Κον Μπετίτ «Αριστερισμός, το φάρμακο στη γεροντική ασθένεια του κομμουνισμού». Στο Λονδίνο ασχολείται με τον Freedom του Κροπότκιν και κατόπιν στο Μπρίστολ ανοίγεται στην «υπόθεση». Επιστρέφοντας το ’71 δημιουργεί την πρώτη αναρχική ομάδα και ξεκινά την εκδοτική του δραστηριότητα: « Βγάλαμε τον Μπακούνιν και εξαντλήθηκε σε 3 μέρες. Πρώτη έκδοση 1.000 αντίτυπα. Ανάρπαστα. Ακόμη και σταλινικοί το αγόρασαν. Δεν κατάλαβα γιατί» (σς γελά). Τέσσερα άτομα ο πρώιμος πυρήνας, 15 λίγο αργότερα, μαζικοποίηση από το ’75 και μετά, ανάπτυξη σχέσεων με βρετανικά και άλλα ευρωπαϊκά κινήματα.
Ακαδημίας - Εξάρχεια
Στα μέσα του ’70 η καρδιά της ακηδεμόνευτης σκέψης χτυπά στα Εξάρχεια και την οδό Ακαδημίας. Στον αρ. 64 ο «Ελεύθερος Τύπος» κι απέναντι η «Διεθνής Βιβλιοθήκη» του Χρήστου Κωνσταντινίδη. Στην Κοκκινιά υπήρξε και το «Ρήγμα». Συζητήσεις, διαδηλώσεις, ενέργεια, διάβασμα, σε ένα αθηναϊκό κέντρο που ξέφευγε από τη μετριότητα ψάχνοντας την εξεγερσιακή του συνέχεια μετά το Πολυτεχνείο. «Εκείνη την εποχή» θυμάται ο Γ. Γαρμπής: «ο κόσμος αγόραζε συνεχώς βιβλία. Δεκάδες έμπαιναν μέσα ακόμη και την ώρα που βάφαμε το μαγαζί. Δικαστές, πολιτικοί, επιχειρηματίες, ο Τρίτσης με το αμπέχονο, ΠΑΣΟΚοι ανησυχούντες για την απήχηση του χώρου, όλοι οι πρώην ΚΚΕδες που πήγαν στον Ανδρέα Παπανδρέου. Το μεγάλο άλμα έγινε μέχρι το ’90. Παράλληλα εξέδωσα το περιοδικό «Άναρχος» και το πρώτο έγχρωμο κόμικ σε σκίτσα του Ηλία Πολίτη ενώ οι συγκεντρώσεις μας αποτέλεσαν αφορμή για μεγάλες αλλαγές. Δεν είναι τυχαίο ότι τότε μεταφέρθηκαν άρον - άρον οι περισσότερες πανεπιστημιακές σχολές στα περίχωρα».
Η Κοινωνία του Θεάματος
Οι 221 θέσεις του Γκυ Ντεμπόρ στην «Κοινωνία του Θεάματος» , ο Ραούλ Βανεγκέμ, ο Ζαν Πιερ Βουαγιέ, ο Ντανιέλ Κον Μπετίτ και οι λοιποί «αντικοινωνικοί χαρακτήρες» της Καταστασιακής Διεθνούς προσδιόρισαν το ελευθεριακό ρεύμα των Εξαρχείων. Τα … λαγωνικά της Ασφάλειας δεν είχαν «μυρίσει» καλά την περίπτωση τους. «Όταν μας ανέκριναν τους λέγαμε ότι ήμασταν καταστασιακοί. Δεν ήξεραν τι είναι αυτό. Νόμιζαν ότι ήμασταν τρομοκράτες ενώ εμείς ως αναρχοκομουνιστές έχουμε διαχωρίσει τη θέση μας από τον εξτρεμισμό» λέει και συνεχίζει: « Ταλαιπωρήθηκα εκείνα τα χρόνια από τις ακραίες οργανώσεις και τους διάφορους ύποπτους. Το βράδυ πριν τη δολοφονία του Μιχάλη Καλτεζά μου έκαψαν το βιβλιοπωλείο ρίχνοντας δύο μολότοφ στη βιτρίνα. Τίποτα δεν ήταν τυχαίο αφού τότε, το 1985, ετοιμάζονταν καταλήψεις στα πανεπιστήμια».
Απέναντι στην ένοπλη πάλη
Τον Μάιο του 1986, το περιοδικό Άναρχος ασκεί καταιγιστική κριτική εναντίον της «17 Νοέμβρη» αναφέροντας ότι «ο μιλιτάντης τρομοκράτης με τη στάση του προτρέπει τις μάζες των ανθρώπων να παραμένουν παθητικές». Κι ότι: «Οι ένοπλες ‘’επαναστατικές’’ ομάδες (από τους ‘’Μαχόμενους Κομμουνιστικούς Πυρήνες’’ μέχρι τη ‘’17Ν’’) αναπαράγουν ιεραρχικούς και στρατιωτικούς τρόπους οργάνωσης, δηλώνουν ότι ‘’υπηρετούν τον λαό’’, αποσκοπούν στη δημιουργία ενός ‘’λαϊκού’’ κράτους και σ’ αυτά πιστεύουν ότι συμβάλλει η δονκιχωτική τους δράση: είναι η πεμπτουσία της γιακωβίνικης - λενινιστικής αντίληψης για την επαναστατική οργάνωση, είναι η άκρα αριστερά της αστικογραφειοκρατικής παράταξης».
Οι σχέσεις δυναμιτίστηκαν επικίνδυνα (σσ σε περίοδο μάλιστα όπου τα πιστόλια είχαν βγει για τα καλά από τα «θηκάρια») με τη «17Ν» να χαρακτηρίζει τους αναρχοκομμουνιστές «καραγκιόζηδες των Εξαρχείων». Η σύγκρουση κορυφώθηκε όταν ο εξτρεμιστικός βραχίονας χτυπούσε εφημερίδες και εκδοτικούς οίκους. «Διαφώνησα έντονα με το κάψιμο της «Εξόρμησης» (εφημερίδα του ΠΑΣΟΚ τότε) ή της «Σύγχρονης Εποχής» (ΚΚΕ). Τι είδους ενέργειες ήταν αυτές; Δεν έπρεπε να τους φιμώνουν» υποστηρίζει. Θέση με δεσπόζουσα σημασία ιδίως όταν διατυπώνεται από τον κατεξοχήν πολέμιο του κομμουνισμού, γνήσιο εκφραστή της αντιεξουσιαστικής σκέψης: «Η αναρχία δεν είναι χάος. Είναι τάξη και κοινή συμφωνία μεταξύ των ανθρώπων».
Η Ιστορία, κατά τον Όργουελ, «μπορεί να πει: «Κρίμα». Όμως δεν αλλάζει, ούτε συγχωρεί».
Κάπως έτσι λοιπόν στην εξέλιξη των ετών τα πράγματα ξεδιαλύθηκαν. Άλλωστε και οι δυο πλευρές, αναρχοκομουνιστές κι εξτρεμιστές υπήρξαν και παραμένουν αναγνώστες του «Ελεύθερου Τύπου».
Μηχανοποίηση και το «κράτος των Εξαρχείων»
Ο Γ. Γαρμπής είναι ο μοναδικός που συνεχίζει τη δραστηριότητα του. Παραδέχεται μεν ότι «οι νέοι δεν πολυδιαβάζουν επιλέγοντας κυρίως τα μικρότερα σε όγκο βιβλία» όταν πρόκειται για τέτοιες εκδόσεις. Πολύ περισσότερο όμως αρνείται να ενταχθεί στις σύγχρονες μορφές μηχανοποίησης. Κι αυτός και η σύντροφος του η Άντα Γαρμπή, από τις πιο συνεπείς μορφές της συγγραφικής δραστηριότητας.
«Μας επιβάλλουν να χρησιμοποιήσουμε «μηχανάκια» τραπεζών και κάρτες» αναφέρει : «Προτιμώ να το κλείσω το βιβλιοπωλείο παρά να δεχτώ τέτοιου είδους συναλλαγές. Όμως ο εκδοτικός οίκος θα παραμείνει. Ο χώρος ζει. Το βλέπω. Παλαιοί σύντροφοι στέλνουν τα εγγόνια τους να πάρουν βιβλία. Η εναλλακτική σκέψη και η αναγκαία αντίδραση υπάρχει ακόμη στη γειτονιά μας» . Χαρακτηρίζει δε αστικό μύθο το «κράτος των Εξαρχείων»: « Τα περί εγκληματικότητας είναι ψέματα. Δεν βλέπεις; Έχει γεμίσει αστυνομικούς η περιοχή. Είναι περισσότεροι από τους κατοίκους. Χρόνια τώρα προσπαθούν να μας κάνουν Γκάζι ή Ψυρρή αλλά δεν το καταφέρνουν. Ούτε θα το καταφέρουν να διώξουν τον κόσμο γιατί εδώ το κύτταρο είναι πολύ ανθεκτικό».
Εκδόσεις
Αυτή την περίοδο ετοιμάζει τον δεύτερο τόμο της Γαλλικής Επανάστασης του Κροπότκιν , τα άπαντα κινηματογραφικά του Ντεμπόρ και το «Τι είναι ιδιοκτησία» του Προυντόν που έχει χαθεί χρόνια τώρα από την κυκλοφορία. Δικό του βιβλίο δεν έχει εκδώσει ποτέ : «Θα το κάνω μόλις βρω χρόνο» λέει χαριτολογώντας. Διαβάζοντας κανείς όμως τις εισαγωγές του στη Γαλλική Επανάσταση ή στο «ΕΑΜ, ΕΛΑΣ, ΟΠΛΑ» του Στίνα καταλαβαίνει ότι δεν πρόκειται να χαριστεί ή να… ξεχάσει κάποιον όταν το αποφασίσει.
Πιστεύει ότι για την Ελλάδα «ο κύκλος έκλεισε» και πολιτική λύση «θα υπάρξει αν οι απέξω το αποφασίσουν» αφού «στόχος τους είναι μόνο το οικόπεδο» καθώς «δεν μπορεί να συζητάς με οικονομικούς όρους» για τη διαχείριση της Μνημονιακής κρίσης. Είναι υπέρ του «φυσικού πατριωτισμού» του Μπακούνιν λέγοντας ότι «πρέπει να αγαπάς τη χώρα που γεννήθηκες» και εκφράζει την απογοήτευση του για το προσφυγικό πρόβλημα: « Δεν υπάρχει φυσική αλλοίωση του πληθυσμού αλλά τεχνητή . Είναι προφανές ότι επιδιώκουν να μας εξοντώσουν» .
