Οι διατάξεις για την Πολεοδομία και το χωροταξικό στην Ελλάδα, για το πού και πώς, δηλαδή, μπορεί να χτίσει κανείς οτιδήποτε, είναι τόσο πολλές και διάσπαρτες, που προκαλούν πονοκέφαλο σε κατασκευαστές, αρχιτέκτονες, πολιτικούς μηχανικούς, πολεοδόμους, ακόμα και στους ίδιους τους δικαστές, οι οποίοι καλούνται συχνά να επιλύσουν τις διαφορές που προκύπτουν.

Μόνο στα πρώτα και δύσκολα χρόνια της κρίσης και των μνημονίων, δηλαδή από το 2009 έως το 2016, εκτιμάται ότι ψηφίστηκαν περισσότεροι από 25 νόμοι που, είτε άμεσα είτε έμμεσα, αφορούν τον χωρικό σχεδιασμό...

Μπαίνει τάξη στο... χάος της Πολεοδομίας: Τι προβλέπει και πού στοχεύει ο νέος κώδικας  

Πλέον, το αρμόδιο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας βάζει μπροστά έναν ενιαίο και ολοκληρωμένο «οδηγό κανόνων» για τον χωροταξικό και πολεοδομικό σχεδιασμό. Οπως τονίζουν κυβερνητικές πηγές, πρόκειται για μια ιστορική τομή, αφού όλες οι μέχρι σήμερα διάσπαρτες και συχνά παρωχημένες διατάξεις εκσυγχρονίζονται και συγκεντρώνονται σε έναν σύγχρονο Κώδικα. Με τον τρόπο αυτόν, όπως αναφέρουν, οι πολίτες και οι επαγγελματίες έχουν σαφείς κανόνες, η δημόσια διοίκηση απλοποιεί τις διαδικασίες, ενώ ενισχύεται η ασφάλεια δικαίου και περιορίζεται η αυθαίρετη δόμηση.

Οργάνωση των κανόνων

Ο Κώδικας που θα φέρει στη Βουλή το προσεχές διάστημα ο αρμόδιος υπουργός Σταύρος Παπασταύρου δεν εισάγει νέους κανόνες, αλλά οργανώνει με σαφήνεια αυτούς που ήδη υπήρχαν και επιχειρεί να βάλει μια τάξη στο νομοθετικό χάος που δημιούργησαν οι αλλεπάλληλοι νόμοι και τροπολογίες τις τελευταίες δεκαετίες.

Ο νέος Κώδικας, λοιπόν, αποτέλεσμα πολυετούς προσπάθειας, αριθμεί 477 άρθρα και χωρίζεται σε εννέα μέρη, που καλύπτουν:

  • Χωρικό σχεδιασμό (χερσαίο και θαλάσσιο).
  • Αστικές αναπλάσεις και μηχανισμούς πολεοδομίας.
  • Εφαρμογή πολεοδομικών σχεδίων και απαλλοτριώσεις.
  • Κανόνες δόμησης και χρήσης γης (εντός και εκτός σχεδίου).
  • Πλαίσιο δόμησης με οικοδομικές άδειες και ελέγχους.
  • Αυθαίρετη δόμηση.
  • Επικίνδυνες οικοδομές.
  • Αστική πολιτική και εθνικές στρατηγικές.
  • Συλλογικά όργανα.

Οπως ανέφερε σχετικά ο κ. Παπασταύρου, «πάνω από 170 νόμοι θα καταργηθούν, νόμοι που υπάρχουν από το 1923 (102 χρόνια) και θα αντικατασταθούν από έναν χρηστικό Κώδικα, με 477 άρθρα. Οι κατευθύνσεις της κυβέρνησης του Κυριάκου Μητσοτάκη είναι ξεκάθαρες: Απλοποίηση, διαφάνεια, ασφάλεια δικαίου». Ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας υπογράμμισε ότι με τον τρόπο αυτό, «κάθε πολίτης θα μπορεί να μη χρειάζεται να έχει ειδικό σύμβουλο για να ανακαλύψει τα δικαιώματά του, θα μπορεί σε ένα νομοθέτημα να ξέρει ακριβώς τι ισχύει. Και αυτό είναι μέρος ενός ευρύτερου πλαισίου πολεοδομικής ευταξίας».

Όπως εξηγούν συνεργάτες του, όλοι οι παλιοί, διάσπαρτοι νόμοι καταργούνται και ενσωματώνονται πλέον στον Κώδικα. Ετσι, κάθε μελλοντική αλλαγή θα γίνεται αποκλειστικά σε αυτόν, εξασφαλίζοντας σαφήνεια και συνέχεια. Για παράδειγμα, προσθέτουν, ο ΓΟΚ του 1985, που είχε δημιουργήσει πολλά ερμηνευτικά προβλήματα, καταργείται οριστικά και όσα άρθρα του διατηρούνταν έχουν πλέον περάσει στον νέο Κώδικα. Συνεπώς, όπως σημειώνουν, ο Κώδικας σηματοδοτεί το πέρασμα σε μια νέα εποχή νομοθετικής τάξης. Με την κατάργηση όλων των παλαιών και αποσπασματικών διατάξεων και τη συγκέντρωση της ισχύουσας νομοθεσίας σε ένα ενιαίο κείμενο, αποκαθίσταται η ασφάλεια δικαίου και θωρακίζεται η διαφάνεια.


Ομάδα επιστημόνων

Ο Κώδικας καταρτίστηκε από ειδική επιτροπή, με μέλη εγνωσμένου κύρους στο αντικείμενο της πολεοδομικής και χωροταξικής νομοθεσίας, η οποία συστάθηκε το 2020. Χρέη προέδρου της Επιτροπής εκτέλεσε ο Κώστας Μενουδάκος, επίτιμος πρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας, ενώ στην Επιτροπή μετείχαν λειτουργοί του ΣτΕ και του ΝΣΚ, καθηγητές ΑΕΙ, δικηγόροι, επιστήμονες εξειδικευμένοι σε θέματα χωρικού σχεδιασμού και προϊστάμενοι διευθύνσεων του ΥΠΕΝ.

Οι επιδιωκόμενοι στόχοι είναι οι ακόλουθοι:

  • Να απλοποιηθεί η καθημερινότητα πολιτών και μηχανικών.
  • Να ενισχυθεί η ασφάλεια δικαίου και η διαφάνεια.
  • Να μειωθεί η γραφειοκρατία στη δόμηση.
  • Να εφαρμοστούν ενιαίοι κανόνες σε όλη τη χώρα.
  • Να περιοριστεί δραστικά η αυθαίρετη δόμηση.

Παράλληλα με την ολοκλήρωση του δύσκολου, σχεδόν πενταετούς έργου της κωδικοποίησης, το ΥΠΕΝ, σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Πατρών, δημιουργεί μια ηλεκτρονική βάση νομικών δεδομένων στην ιστοσελίδα του, η οποία θα φιλοξενήσει τον νέο Κώδικα. Στη βάση αυτή, κάθε πολίτης θα μπορεί να αναζητά άμεσα και δωρεάν, χωρίς να ψάχνει σε δεκάδες ΦΕΚ, τις σχετικές διατάξεις.

Ειδικότερα, με τη νέα ηλεκτρονική βάση θα δίνεται στο εξής η δυνατότητα σε κάθε πολίτη: (α) να έχει πρόσβαση στα περιεχόμενα του νόμου, με ιεραρχική διάρθρωση των μερών, των τμημάτων και των άρθρων του, όπως κάθε φορά ισχύουν, (β) να κάνει αναλυτική αναζήτηση χρησιμοποιώντας λέξεις-κλειδιά, (γ) να πλοηγείται στο προηγούμενο και στο επόμενο άρθρο και στα συνημμένα αρχεία.

Δημοσιεύθηκε στα Παραπολιτικά