Ένα από τα πιο σημαντικά ορόσημα στη ζωή ενός παιδιού βρίσκεται ενόψει, με την αναφορά να γίνεται για την πρώτη μέρα στο δημοτικό σχολείο. Τα πρωτάκια πηγαίνουν για πρώτη φορά στο «μεγάλο σχολείο», και δεν το αντιμετωπίζουν φυσικά όλα με τον ίδιο τρόπο, καθώς μπορεί αυτό να σηματοδοτεί την απόκτηση νέων εμπειριών και προσδοκιών, ωστόσο υπάρχουν συχνά και νέα άγχη. Πέραν, φυσικά, όπως γράφει η Εύα Παπαδάτου για την «Απογευματινή», του γεγονότος ότι χτυπά το πρώτο κουδούνι, γεγονός που σημαίνει πως τελείωσαν οι καλοκαιρινές διακοπές και πλέον έρχεται η... προσγείωση στην πραγματικότητα. Υπάρχουν πολλά παιδιά που είναι περισσότερο κοινωνικά, κάτι που κάνει το ξεκίνημα ευκολότερο, ωστόσο υπάρχουν και άλλα πιο εσωστρεφή, πιο ντροπαλά, που φοβούνται τις αλλαγές και νιώθουν πιεσμένα.

Μεγάλη αλλαγή, όμως, γίνεται και για τους γονείς, για τους οποίους πρόκειται επίσης για μια περίοδο προσαρμογής και έντονων συναισθημάτων. Αυτοί, λοιπόν, είναι ανάγκη να μη μεταφέρουν επιπλέον στρες στα παιδιά και να είναι υποστηρικτικοί. Επιπλέον, είναι σημαντικό να μην τα φορτώνουν -εκτός από την πελώρια σάκα- με τα δικά τους «θέλω», τις μεγάλες τους προσδοκίες και την ανάγκη τους για επίτευξη των προσωπικών τους ανεκπλήρωτων επιθυμιών.

Πρώτη μέρα στο δημοτικό σχολείο: Ο οδηγός επιβίωσης για τα πρωτάκια και τους γονείς

Η «Απογευματινή» επικοινώνησε με τη διακεκριμένη ψυχολόγο-παιδοψυχολόγο Αλεξάνδρα Καππάτου, η οποία παραθέτει έναν χρήσιμο οδηγό επιβίωσης για τους μικρούς μαθητές και τους γονείς τους. Η κυρία Καππάτου προσφέρει πρακτικές συμβουλές για ενθάρρυνση και υποστήριξη στα πρωτάκια, ώστε η μετάβασή τους να γίνει με τον πιο ομαλό και θετικό τρόπο. «Πρόκειται για μια πολύ σημαντική στιγμή, ένα ορόσημο που σηματοδοτεί πλέον το πέρασμα στον γραπτό λόγο και στις σχολικές υποχρεώσεις. Τα παιδιά καλούνται να βρεθούν σε ένα μεγάλο σχολείο όπου τα περισσότερα παιδιά τούς είναι άγνωστα, ενώ τα ίδια θα είναι οι μικρότεροι μαθητές.

Αυτές οι αλλαγές, όπως είναι φυσικό, τους δημιουργούν ποικίλα συναισθήματα, παρότι ήδη έχουν προετοιμαστεί από τη φοίτησή τους στο νηπιαγωγείο» τονίζει η παιδοψυχολόγος. Και σημειώνει ότι είναι θετικό που αρκετά παιδιά θα έχουν συμμαθητές από το νηπιαγωγείο. «Τα περισσότερα παιδιά αντιμετωπίζουν τη νέα εμπειρία με χαρά, ανυπομονησία, αλλά και αγωνία για το νέο σχολείο, τους συμμαθητές, τον καινούργιο δάσκαλο. Προβληματίζονται αν θα είναι αυστηρός, τι σημαίνει διάβασμα στο σπίτι, πώς θα τους φέρονται τα µεγαλύτερα παιδιά. Το άγνωστο αποτελεί πρόκληση για παιδιά και γονείς». Σύµφωνα µε την ίδια, µια καλή λύση για µια ήπια αρχή είναι να επιδιώξουν οι γονείς να έρθουν έγκαιρα σε επαφή µε τους γονείς των συµµαθητών του παιδιού τους από το νηπιαγωγείο -αν υπάρχουν-, ώστε να αισθανθεί το παιδί ότι θα έχει την παρέα των φίλων του. Μάλιστα, θα µπορούσαν την πρώτη µέρα να πάνε όλοι µαζί. Αυτό θα βοηθήσει τα παιδιά να διαχειριστούν καλύτερα το νέο περιβάλλον.

Καθοριστικός ο ρόλος των γονιών στην ομαλή προσαρμογή του παιδιού

Η κυρία Καππάτου τονίζει πως ο ρόλος των γονιών είναι καθοριστικός στην οµαλή προσαρµογή του παιδιού: «Αν ανησυχούν επειδή το παιδί τους δεν κάθεται εύκολα ή για ώρα στη θέση του, θεωρούν ότι είναι ανώριµο, αγωνιούν ότι δεν θα µένει ήσυχο µέσα στην τάξη, πώς θα αντιµετωπίσει τον γραπτό λόγο, αν θα κάνει τα καθήκοντά του, είναι βέβαιο ότι θα τα µεταφέρουν στα παιδιά συχνά µε αρνητικές επιπτώσεις στην αυτοεκτίµησή τους και ίσως γίνουν λάθος χειρισµοί. Οι µαµάδες και οι µπαµπάδες χρειάζεται να είναι υποστηρικτικοί. Να δώσουν τη δυνατότητα στα παιδιά τους να εκφράζουν ό,τι αισθάνονται και να νιώθουν ότι καταλαβαίνουν ακόµη και το άγχος τους, την ανησυχία ή την αγωνία τους, να τα διαβεβαιώσουν ότι θα κάνουν νέους φίλους, θα µάθουν νέα πράγµατα, ώστε να τους δώσουν τη δύναµη που χρειάζονται. Τα λόγια τους, η αγκαλιά τους και η κατανόησή τους θα δώσουν τη δύναµη στα παιδιά να αντιµετωπίσουν τη νέα αυτή εµπειρία».

Το παιχνίδι

Αναφορικά µε το θέµα των σχολικών καθηκόντων, οι γονείς καλό είναι να µην περνάνε στα παιδιά µηνύµατα µε άγχος και απειλή, ότι δηλαδή «τώρα πάει, τέλος το παιχνίδι, ξεκινάνε µαθήµατα», λέει χαρακτηριστικά η παιδοψυχολόγος: «Πρέπει να κατανοήσουν ότι ο χρόνος του παιχνιδιού είναι αναγκαίος για την ψυχοσυναισθηµατική ανάπτυξη του παιδιού. Στο σπίτι πρέπει να έχει έναν χώρο για τις εργασίες του µε ησυχία, χωρίς πολλά ερεθίσµατα, ώστε σταδιακά να δηµιουργήσει µια ρουτίνα. Οι γονείς να είναι δίπλα και υποστηρικτικοί στη διαδικασία εκτέλεσης των εργασιών στο σπίτι, κυρίως στην αρχή, εξηγώντας του ό,τι δεν κατανοεί, ενθαρρύνοντάς το και επιβραβεύοντας την προσπάθειά του. Χρειάζεται, όµως, να καταλάβει ότι οι σχολικές εργασίες είναι δική του ευθύνη».

Στην περίπτωση που το παιδάκι αρνείται να τις κάνει, οι γονείς πρέπει να του δίνουν χρόνο, να κάνει διαλείµµατα και να του προσφέρουν κίνητρο, ώστε να προσαρµοστεί σταδιακά στη διαδικασία, αναφέρει η γνωστή παιδοψυχολόγος, εφιστώντας την προσοχή στην αντιµετώπιση του παιδιού όταν σχολάει: «Όταν γυρίζει, να µην το ρωτούν µόνο αν το σήκωσε η δασκάλα και τι µαθήµατα έκανε, αλλά να επικεντρώνονται στο πώς πέρασε τη µέρα, µε ποιους έπαιξε, πώς αισθάνεται κι έπειτα όλα τα υπόλοιπα. Ο στόχος είναι να δηµιουργήσουµε στα παιδιά κίνητρο για µάθηση και να καταλάβουν ότι το σχολείο είναι ο ασφαλής χώρος όπου θα συναντούν τους φίλους τους και θα µαθαίνουν νέα πράγµατα. Αν µετά τα Χριστούγεννα -κατόπιν συνεννόησης µε τους δασκάλους- οι δυσκολίες τους συνεχίζονται, τότε ίσως χρειαστεί να απευθυνθούν σε κάποιον ειδικό».

Κατανόηση

Πολύ µεγάλη προσοχή να δοθεί στη σχολική άρνηση, καθώς όπως εξηγεί η κυρία Καππάτου, «µελέτες αναφέρουν ότι ένα ποσοστό παιδιών περίπου 5% µπορεί να την παρουσιάσει, κυρίως στην αρχή της σχολικής χρονιάς ή ύστερα από διακοπές. Εδώ χρειάζεται κατανόηση και σωστή διαχείριση, ενδεχοµένως µε τη βοήθεια ειδικού ψυχικής υγείας, γιατί συνήθως υποκρύπτεται άγχος αποχωρισµού ή άλλο πρόβληµα πού χρήζει διερεύνησης και ειδικής αντιµετώπισης. Θέλει ψυχραιµία και συνεργασία µε τον εκπαιδευτικό, ώστε το παιδί να βοηθηθεί για να διαχειριστεί τον φόβο του. Ασφαλώς δεν βοηθάει αν ο γονιός ενδίδει στις παρακλήσεις ή στα κλάµατα για παραµονή στο σπίτι και στην υπόσχεση “αύριο θα πάω”, γιατί πιθανόν να εδραιωθεί η άρνηση».

Ένα άλλο βασικό είναι οι γονείς να µην υποχρεώνουν τα παιδιά να έχουν πολλές εξωσχολικές δραστηριότητες ακολουθώντας συχνά το «τι κάνουν τα άλλα παιδιά»: «Συνήθως έχουν ανάγκη κάποια εξωσχολική ασχολία, γιατί τα βοηθάει πολλαπλά, ψυχαγωγούνται, συγχρωτίζονται µε συνοµηλίκους, διευρύνονται τα ενδιαφέροντά τους. Θεωρώ πως πρέπει να δίνεται έµφαση στην αθλητική δραστηριότητα, πάντα κατόπιν συνεννόησης µε το παιδί και δοκιµής. Τα “θέλω” και οι προσδοκίες των γονιών πρέπει να είναι προσαρµοσµένα στις ανάγκες των παιδιών τους, στα “θέλω” και στις δυνατότητές τους, ώστε να είναι ρεαλιστικά. ∆εν θα τα βοηθήσουν αν τα πιέζουν». Τέλος, η κυρία Καππάτου χαρακτηρίζει τους γονείς «αφετηρία», που στόχο έχουν να δίνουν στα «βλαστάρια» τους διάφορα ερεθίσµατα, διασφαλίζοντας πάντα ελεύθερο χρόνο για παιχνίδι και συναναστροφές µε συνοµηλίκους: «Πρέπει να σταθούµε στην ανάπτυξη διαφόρων δεξιοτήτων, όπως συνεργασία, ανάπτυξη πρωτοβουλιών, ενσυναίσθηση, διαχείριση συγκρούσεων, αυτοέλεγχο, αποδοχή της διαφορετικότητας. Αυτά αποτελούν πολύτιµους στόχους της διαπαιδαγώγησης των παιδιών µας, ιδιαίτερα στις µέρες µας, που ακούµε τόσα αρνητικά».