Συνεχίζεται η προκαταρκτική εξέταση για τη μεγάλη φωτιά, που κατέκαψε τη Ρόδο τον Ιούλιο του 2023, προκαλώντας τεράστια περιβαλλοντική, οικονομική και κοινωνική καταστροφή. Η εξέταση εισέρχεται στην τελική και πιο κρίσιμη φάση της, καθώς σύμφωνα με πληροφορίες της «Δημοκρατικής» έχουν ήδη ληφθεί από Ειδικό Προανακριτή των Αθηνών δύο κρίσιμες ανωμοτί καταθέσεις ενώ ακόμη 12 άτομα, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται ανώτατοι υπηρεσιακοί παράγοντες του Πυροσβεστικού Σώματος, στελέχη της Πολιτικής Προστασίας, της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου, αλλά και αξιωματικοί της Ελληνικής Αστυνομίας.

Ρόδος: Σε εξέλιξη η έρευνα για τη φωτιά του 2023, οι 14 ύποπτοι και οι νέες πραγματογνωμοσύνες

Οι προαναφερθέντες καλούνται να παράσχουν εξηγήσεις χωρίς όρκο, για σειρά κακουργηματικών και πλημμεληματικών πράξεων αρχής γενομένης από τη 17η Οκτωβρίου 2025. Σύμφωνα με τις πληροφορίες διερευνάται τυχόν τέλεση των πράξεων των κάτωθι:
  • Παράβασης καθήκοντος
  • Παρεμπόδισης αποτροπής κοινού κινδύνου και παράλειψη οφειλόμενης βοήθειας
  • Έκθεσης
  • Βαριάς σωματικής βλάβης από αμέλεια διά παραλείψεως από άτομο με ιδιαίτερη νομική υποχρέωση
  • Υποβάθμισης περιβάλλοντος.

Οι ίδιες πληροφορίες αναφέρουν ότι η παραγγελία της πρώην Εισαγγελέως Πλημμελειοδικών Ρόδου κ. Αιμιλίας Σοφίας Μέρη χωρίζει τα υπό διερεύνηση πρόσωπα σε δύο κατηγορίες: στελέχη του Πυροσβεστικού Σώματος και εκπροσώπους της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, της Περιφέρειας και της ΕΛ.ΑΣ.

Από το Πυροσβεστικό Σώμα, κλήθηκαν να δώσουν εξηγήσεις ο τότε γενικός γραμματέας Πολιτικής Προστασίας, ο αρχηγός του Πυροσβεστικού Σώματος, ο περιφερειακός διοικητής Δωδεκανήσου, ο προϊστάμενος του Κλάδου Πυροσβεστικών Επιχειρήσεων, ο διοικητής της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας Ρόδου ο οποίος ήταν και επικεφαλής της επιχείρησης κατάσβεσης, καθώς και άλλοι αξιωματικοί και συντονιστές της ίδιας υπηρεσίας.

Από την πλευρά των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης και της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου, διερευνώνται οι ευθύνες του τότε δημάρχου Ρόδου, δύο αντιδημάρχων (Καθαριότητας και Πολιτικής Προστασίας), του προϊσταμένου της ΔΕΥΑΡ, του υπευθύνου του Τμήματος Πολιτικής Προστασίας της Περιφέρειας και του Αστυνομικού Διευθυντή της Α’ Διεύθυνσης Δωδεκανήσου.

Διερευνάται, αν οι παραλείψεις ή πράξεις αυτών των προσώπων συνέβαλαν άμεσα ή έμμεσα στη μη αποτροπή του κοινού κινδύνου, που οδήγησε στη μεγάλη καταστροφή της Ρόδου. Οι ίδιες πληροφορίες αναφέρουν ότι έχει υπάρξει αποσυσχέτιση συναφούς δικογραφίας η του εμπρησμού δάσους εκ προθέσεως. Η φωτιά αυτή χαρακτηρίζεται ότι προκάλεσε κίνδυνο για ανθρώπινες ζωές, σοβαρές βλάβες σε εγκαταστάσεις κοινής ωφέλειας και ευρείας έκτασης περιβαλλοντική ρύπανση και οικολογική υποβάθμιση.
Η διάσπαση των δύο υποθέσεων της εγκληματικής ενέργειας του εμπρησμού και των διοικητικών ευθυνών δείχνει την πρόθεση της Δικαιοσύνης να προχωρήσει παράλληλα αλλά ανεξάρτητα σε δύο κρίσιμα σκέλη: την αναζήτηση του φυσικού αυτουργού και τη διερεύνηση των υπηρεσιακών παραλείψεων που ενδέχεται να επέτειναν την τραγωδία.

Οι πραγματογνωμοσύνες και οι εντάσεις που προκλήθηκαν

Ιδιαίτερη σημασία δίνεται στο κεφάλαιο των πραγματογνωμοσυνών, οι οποίες έχουν ήδη προκαλέσει έντονες αντιδράσεις. Οι αναφορές για παρεμβάσεις και αιτήματα εξαίρεσης πραγματογνωμόνων από ανώτερα κλιμάκια της Πυροσβεστικής, είχαν εγείρει σοβαρά ερωτήματα σχετικά με την προσπάθεια πλήρους διαλεύκανσης.

Σύμφωνα με πληροφορίες της «Δημοκρατικής», οι πραγματογνώμονες εντόπισαν στοιχεία που καταδεικνύουν συστηματικές καθυστερήσεις στην ενεργοποίηση του μηχανισμού και αδυναμία έγκαιρης κινητοποίησης πυροσβεστικών δυνάμεων, παρότι υπήρχαν σαφείς ενδείξεις επικινδυνότητας. Η απομάκρυνση ή αμφισβήτηση των ειδικών αυτών εκτιμάται ότι επιβράδυνε σημαντικά τη διαδικασία της προανάκρισης, γεγονός που επηρεάζει άμεσα το χρονοδιάγραμμα απονομής δικαιοσύνης.


Χρονικό και σημείο εκδήλωσης

Η πυρκαγιά εκδηλώθηκε στις 18 Ιουλίου 2023, μεταξύ 18:00 και 18:30, σε δασική περιοχή κοντά στο χωριό Απόλλωνα. Το σημείο χαρακτηρίζεται από πυκνή πευκόφυτη βλάστηση, θάμνους και ξηρή καύσιμη ύλη. Σύμφωνα με τα στοιχεία, η φωτιά δεν έγινε άμεσα αντιληπτή για περίπου 30 λεπτά, γεγονός που επέτρεψε τη γρήγορη ανάπτυξή της. Οι άνεμοι ήταν δυτικοί-βορειοδυτικοί, έντασης 4-5 μποφόρ, με υψηλή θερμοκρασία και χαμηλή υγρασία.

Η φωτιά επεκτάθηκε προς το ύψωμα «Ελένη» και, στη συνέχεια, διασπάστηκε σε δύο κύρια μέτωπα. Το ένα κινήθηκε νοτιοανατολικά και περιορίστηκε προτού φτάσει στον Αρχάγγελο, ενώ το δεύτερο κατευθύνθηκε νότια–νοτιοδυτικά, καίγοντας εκτεταμένες περιοχές μεταξύ Λαέρμων, Λάρδου και Γενναδίου, φτάνοντας έως τη θάλασσα. Η συνολική καμένη έκταση υπολογίζεται σε περίπου 176.000 στρέμματα, σύμφωνα με την Πυροσβεστική Υπηρεσία Ρόδου.

Ελλείψεις επιτήρησης και καθυστερημένη αντίδραση

Από τις πραγματογνωμοσύνες διαπιστώθηκε ότι τα πυροφυλάκια στην ευρύτερη περιοχή (Λιβάδια, Έμπωνας, Προφήτης Ηλίας, Λάερμα) ήταν μη στελεχωμένα ή εγκαταλελειμμένα. Η απουσία επιτήρησης συνέβαλε στη μη έγκαιρη ανίχνευση της φωτιάς. Παράλληλα, η εντολή απογείωσης εναέριων μέσων δόθηκε στις 19:15, δηλαδή περίπου 45 λεπτά μετά την εκδήλωση του συμβάντος. Η Πυροσβεστική ειδοποιήθηκε στις 18:50.

Κατά την αυτοψία διαπιστώθηκαν προβλήματα στη λειτουργία πυροσβεστικών κρουνών, ανεπαρκείς παροχές νερού και μη αξιοποίηση υφιστάμενων υδροληψιών και δεξαμενών. Επίσης, δεν είχαν προηγηθεί καθαρισμοί της ξερής βλάστησης σε κρίσιμες ζώνες, ενώ αντιπυρικές ζώνες δημιουργήθηκαν κατά τη διάρκεια της πυρκαγιάς, όχι προληπτικά.

Την ημέρα εκδήλωσης της πυρκαγιάς, η Ρόδος κατατάχθηκε σε βαθμό επικινδυνότητας 3 («υψηλή»). Η περιεχόμενη υγρασία στην καύσιμη ύλη ήταν κάτω από 10%, δείκτης πολύ υψηλής ευκολίας ανάφλεξης, γεγονός που ευνόησε την ταχεία εξάπλωση. Τα πορίσματα αναφέρουν καθυστερήσεις στον επιχειρησιακό συντονισμό και προβλήματα στη συνεργασία των εμπλεκόμενων υπηρεσιών (Πυροσβεστική, Δασική Υπηρεσία, εθελοντικές ομάδες). Οι εναέριες περιπολίες επιτήρησης δεν πραγματοποιήθηκαν, ενώ διαπιστώθηκε ότι τα διαθέσιμα εναέρια μέσα παρέμειναν στο έδαφος. Η έλλειψη στελεχωμένων πυροφυλακίων, εναέριας επιτήρησης και έγκαιρης κινητοποίησης αναφέρονται ως παράγοντες που επέτρεψαν στην πυρκαγιά να λάβει μεγάλη έκταση πριν τεθεί υπό έλεγχο, 11 ημέρες αργότερα.

Τα επόμενα βήματα 

Μετά την ολοκλήρωση της προκαταρκτικής εξέτασης και την αξιολόγηση των εξηγήσεων που θα παρασχεθούν, η Εισαγγελία Ρόδου αναμένεται να αποφασίσει ποια από τα δεκατέσσερα πρόσωπα θα μετατραπούν σε κατηγορούμενους. Παράλληλα, αναμένονται και τα τελικά πορίσματα των πραγματογνωμόνων, τα οποία θα καθορίσουν αν οι πράξεις και οι παραλείψεις των αρμοδίων οργάνων συνδέονται άμεσα με την εξάπλωση και την ένταση της πυρκαγιάς.

Το αποτέλεσμα της έρευνας αυτής θα αποτελέσει κρίσιμο νομικό και θεσμικό προηγούμενο για τη διαχείριση φυσικών καταστροφών στην Ελλάδα, καθώς για πρώτη φορά διερευνώνται με τόση πληρότητα όχι μόνο τα αίτια, αλλά και οι ευθύνες των μηχανισμών του κράτους.