Σε τροχιά ανόδου βρίσκονται το τελευταίο χρονικό διάστημα οι απάτες σε βάρος ανυποψίαστων πολιτών, με τους αριθμούς να ζαλίζουν. Κι αυτό που προκαλεί τη μεγαλύτερη ανησυχία είναι πως κατά το πρώτο οκτάμηνο του 2025 (Ιανουάριος - Αύγουστος) οι πολίτες βρέθηκαν αντιμέτωποι με σχεδόν ίδιους αριθμούς απάτης σε σύγκριση με ολόκληρο το 2024, γεγονός που επιβεβαιώνει πως οι επιτήδειοι γίνονται ολοένα και πιο ευρηματικοί, χρησιμοποιώντας ιδιαίτερα τη δύναμη του Διαδικτύου, προκειμένου να εξαπατήσουν τα θύματά τους.

Διαβάστε: Ψηφιακός εφιάλτης: Πώς τα εργαλεία AI χρησιμοποιούνται για την παραγωγή υλικού παιδικής πορνογραφίας - Τι συμβουλεύει η Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος

Συγκεκριμένα, όπως φανερώνουν στοιχεία της Ελληνικής Αστυνομίας (ΕΛ.ΑΣ.), αξιοποιούν κάθε δυνατό μέσο, από ηλεκτρονικές αγορές και πιστωτικές κάρτες έως επενδύσεις στο Διαδίκτυο. Ενδεικτικό της έκρηξης των απατών είναι πως, σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία της ΕΛ.ΑΣ., το πρώτο οκτάμηνο του 2025 καταγράφεται αύξηση των συνολικών απατών κατά 43,5%, αφού από 3.567 απάτες το 2024, έχουμε 5.117 τους πρώτους μήνες του 2025. Η μεγαλύτερη έξαρση αφορά τις απάτες μέσω υπολογιστή, που φτάνουν τα 2.418 περιστατικά, από 1.881 το 2024 (+28,6%).

Εντυπωσιακή αύξηση παρατηρείται στις απάτες κατά την αγοραπωλησία αγαθών (1.049 από 824, +27,3%) και στις απάτες με το πρόσχημα επενδύσεων σε διαδικτυακές αγορές (162 από 110, +47,3%), ενώ οι απάτες με πιστωτική κάρτα αυξήθηκαν ελαφρά σε 155 από 145 (+7%). Παράλληλα, οι παραδοσιακές μορφές εξαπάτησης εξακολουθούν να παραμένουν σε υψηλά επίπεδα: οι απάτες με προσέγγιση μέσω συγγενικού ή φιλικού προσώπου εκτοξεύτηκαν σε 1.276 από 689 (+85,2%). Μείωση κατέγραψαν οι απάτες με το πρόσχημα πρόκλησης τροχαίου (81 από 107, -24,3%), οι απάτες με τη μέθοδο νοσηλείας συγγενικού/φιλικού προσώπου (183 από 214, -14,5%), όπως και οι απάτες με το πρόσχημα εύρεσης εργασίας (23 από 28, -18%). Τέλος, σημαντική άνοδο σημείωσαν οι απάτες σε βάρος δημόσιων υπηρεσιών (16 από 7, +129%), αλλά και οι απάτες με το πρόσχημα οικονομικών συνδρομών σε συλλόγους (35 από 25, +40%) και με το πρόσχημα ενοικίασης (67 από 62, +8%). Οι απάτες τύπου «Νιγηριανή» (μέσω αποστολής μαζικών μηνυμάτων ηλεκτρονικής αλληλογραφίας) παραμένουν σε χαμηλά επίπεδα (5 από 6, -17%), ενώ οι απάτες σε βάρος πιστωτικών ιδρυμάτων είναι αμετάβλητες (4).

Η εικόνα που προκύπτει, λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω στοιχεία, είναι σαφής: Η εγκληματικότητα μεταφέρεται ολοένα και περισσότερο στο Διαδίκτυο, την ώρα που οι παραδοσιακές μέθοδοι εξαπάτησης εξακολουθούν να καταγράφουν υψηλούς αριθμούς. Γι’ αυτό και οι πολίτες πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί, καθώς οι επιτήδειοι εξοπλίζονται ολοένα και περισσότερο τεχνολογικά, με τον αριθμό των θυμάτων να αυξάνεται με αστραπιαία ταχύτητα.

apates-diadiktuaki-egklhmatikothta-stoixeia-elass


Νίκος Βασιλάκος για απάτες: Η αύξηση των διαδικτυακών απατών είναι ραγδαία και οι μέθοδοι γίνονται όλο και πιο εξελιγμένες

Και η καθημερινότητα είναι αυτή που αποδεικνύει περισσότερο από οτιδήποτε άλλο πως οι πολίτες βρίσκονται πλέον εκτεθειμένοι σε πλήθος διαφορετικών μορφών εξαπάτησης - από τις ηλεκτρονικές αγορές μέχρι τις τηλεφωνικές κλήσεις από δήθεν επίσημους φορείς. Το πρόσφατο παράδειγμα στη Λάρισα είναι χαρακτηριστικό: Απατεώνες παρίσταναν υπαλλήλους του ΕΦΚΑ, καλώντας πολίτες και ζητώντας προσωπικά στοιχεία για δήθεν προπληρωμένες κάρτες αξίας 450 ευρώ. Σύμφωνα με τον Νίκο Βασιλάκο, σύμβουλο ψυχικής Υγείας, ειδικό κυβερνοασφάλειας και εκπαιδευτή της Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος, που μιλά στα «ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ», «οι απάτες είναι ένα τεράστιο και διαρκώς εξελισσόμενο πρόβλημα. Η αύξηση των διαδικτυακών απατών είναι ραγδαία και οι μέθοδοι γίνονται όλο και πιο εξελιγμένες, εκμεταλλευόμενες την ψυχολογία του θύματος και τα νέα τεχνολογικά εργαλεία. Το παράδειγμα με τον ΕΦΚΑ στη Λάρισα είναι κλασικό δείγμα τού πώς συνδυάζουν την επίκληση σε μια αρχή (ΕΦΚΑ) με μια οικονομική υπόσχεση, για να θολώσουν την κρίση». Σημειώνεται πως ο Σύλλογος Εργαζομένων ΕΦΚΑ Λάρισας προειδοποίησε άμεσα ότι πρόκειται για απάτη, υπογραμμίζοντας πως ο ΕΦΚΑ δεν επικοινωνεί ποτέ τηλεφωνικά για να ζητήσει αριθμούς τραπεζικών λογαριασμών, κωδικούς paysafe ή άλλων προπληρωμένων καρτών. Οπως εξηγεί ο κ. Βασιλάκος, οι απάτες χωρίζονται σε κλασικές, που απλώς έχουν μεταφερθεί online, και νέες, που γεννήθηκαν από τις σύγχρονες τεχνολογίες.

Με λίγα δευτερόλεπτα ηχητικού δείγματος από ένα βίντεο κάποιου στα social, μέσω της A.I. μπορεί να γίνει αναπαραγωγή της φωνής του, λέγοντας οτιδήποτε γράψει ο απατεώνας.


Οι κλασικές απάτες

  • Phishing (ηλεκτρονικό «ψάρεμα»): Λαμβάνεις ένα email ή μήνυμα που μοιάζει να είναι από μια νόμιμη πηγή (π.χ., τράπεζα, Netflix, ΕΛ.ΤΑ.) και σου ζητά να πατήσεις σε έναν σύνδεσμο για να «επιβεβαιώσεις» τα στοιχεία σου. Ο σύνδεσμος οδηγεί σε μια ψεύτικη σελίδα, πανομοιότυπη με την αληθινή, όπου κλέβουν τους κωδικούς σου.
  • Smishing: Το ίδιο με το phishing, αλλά μέσω SMS. Πολύ συχνό με μηνύματα του τύπου: «Το δέμα σας κρατείται στο τελωνείο. Πατήστε εδώ για να πληρώσετε τα έξοδα».
  • Malware / Ransomware: Σε πείθουν να κατεβάσεις ένα αρχείο ή να πατήσεις σε έναν σύνδεσμο που εγκαθιστά κακόβουλο λογισμικό στον υπολογιστή ή το κινητό σου. Έπειτα, το Ransomware κλειδώνει τα αρχεία σου και ζητά λύτρα για να στα ξεκλειδώσει.


Νέες μέθοδοι εξαπάτησης

  • A.I. - Powered phishing: Η Τεχνητή Νοημοσύνη χρησιμοποιείται για να γράψει μαζικά, αλλά εξαιρετικά εξατομικευμένα και πειστικά emails απάτης, χωρίς τα ορθογραφικά ή συντακτικά λάθη που πρόδιδαν παλαιότερα τους απατεώνες.
  • Caller I.D. spoofing: Η τεχνολογία που επιτρέπει στον απατεώνα να σε καλέσει και στην οθόνη του κινητού σου να εμφανιστεί ο αριθμός της τράπεζάς σου, της Αστυνομίας ή οποιοσδήποτε άλλος αριθμός επιλέξει. Αυτόματα, το θύμα θα εμπιστευτεί τον συνομιλητή του.
  • Voice cloning (κλωνοποίηση φωνής): Εδώ η κατάσταση γίνεται τρομακτική. Με ελάχιστα δευτερόλεπτα ηχητικού δείγματος από τη φωνή κάποιου (π.χ., από ένα βίντεο στα social media), ένα A.I. μπορεί να «μάθει» τη φωνή του και να την αναπαραγάγει, λέγοντας οτιδήποτε γράψει ο απατεώνας.
  • Deepfakes: Συνθετικά βίντεο ή εικόνες που δημιουργούνται από A.I. Ενας απατεώνας μπορεί να δημιουργήσει ένα βίντεο όπου ένας πολιτικός ή ένα οικείο σου πρόσωπο φαίνεται να λέει ή να κάνει κάτι που ποτέ δεν έκανε. Αυτό χρησιμοποιείται για εκβιασμό, παραπληροφόρηση ή για να προσδώσει κύρος σε μια απάτη (π.χ., ψεύτικη βιντεοκλήση από τον «διευθυντή της τράπεζας»).


Η διαδικασία που ακολουθούν οι απατεώνες στις τηλεφωνικές απάτες

Ο κ. Βασιλάκος κρούει ιδιαίτερα τον κώδωνα του κινδύνου για τις τηλεφωνικές απάτες (Voice phishing ή Vishing) που εξελίσσονται συνεχώς και βασίζονται κυρίως στην ψυχολογική χειραγώγηση. Η διαδικασία συνήθως ακολουθεί συγκεκριμένα βήματα:

  • Προσέγγιση: Ο δράστης καλεί το θύμα του, συνήθως με τη χρήση Caller I.D spoofing, για να φανεί αξιόπιστος (π.χ., εμφανίζεται ο αριθμός της Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος).
  • Η δημιουργία πλαισίου: Παρουσιάζεται ως κάποιος με εξουσία ή κάποιος που θέλει να «βοηθήσει», όπως υπάλληλος τράπεζας, αστυνομικός, λογιστής, υπάλληλος του ΕΦΚΑ κ.ά. Πρόκληση έντονου συναισθήματος: Ο στόχος είναι να παρακαμφθεί η λογική σκέψη του υποψήφιου θύματος. Αυτό γίνεται με την πρόκληση:
α. Φόβου: «Ο τραπεζικός σας λογαριασμός έχει παραβιαστεί, πρέπει να δράσουμε ΑΜΕΣΩΣ».
β. Επείγοντος: «Η προσφορά ισχύει μόνο για τα επόμενα 5 λεπτά».
γ. Ελπίδας ή απληστίας: «Κερδίσατε ένα μεγάλο ποσό» ή «Δικαιούστε επίδομα 450 ευρώ».
δ. Πανικού: «Το παιδί σας είχε ένα ατύχημα και χρειάζεται άμεσα χρήματα για το χειρουργείο».
  • Η «λύση»: Ο απατεώνας προσφέρει τη λύση στο πρόβλημα που μόλις δημιούργησε. Η λύση, φυσικά, περιλαμβάνει την αποκάλυψη από το θύμα ευαίσθητων δεδομένων (κωδικούς e-banking, αριθμούς καρτών, κωδικούς μιας χρήσης - OTP). Η απομόνωση: Συχνά ζητούν από το θύμα να μείνει στο τηλέφωνο μαζί τους καθ’ όλη τη διάρκεια, ώστε να μην προλάβει να σκεφτεί καθαρά ή να συμβουλευτεί κάποιον άλλον.
Ακόμα, πέρα από κλήσεις από δήθεν επίσημους φορείς που ενδέχεται να δεχτεί κανείς με στόχο την εξαπάτησή του, ιδιαίτερα συνήθεις είναι και οι κλήσεις στις οποίες μπορεί να ακούσει τη φωνή του παιδιού του, της συζύγου του ή ενός φίλου να του να ζητά βοήθεια σε κατάσταση πανικού. Και σε αυτήν την περίπτωση, η συναισθηματική αντίδραση είναι τόσο άμεση, που η λογική σκέψη μπαίνει σε δεύτερη μοίρα.

«Η καλύτερη άμυνα σε όλα αυτά παραμένει η ψυχραιμία και η καχυποψία. Όσο κι αν κάτι ακούγεται επείγον ή αληθινό, κλείνουμε το τηλέφωνο και καλούμε εμείς πίσω το οικείο μας πρόσωπο ή τον επίσημο φορέα από έναν αριθμό που γνωρίζουμε εμείς, όχι αυτόν που μας έδωσαν», τονίζει ο κ. Βασιλάκος. Σε κάθε περίπτωση, η αύξηση των απατών δείχνει πως, όσο προχωρά η τεχνολογία, τόσο εξελίσσονται και οι τρόποι με τους οποίους οι επιτήδειοι εκμεταλλεύονται τα ψηφιακά μέσα. Η ενημέρωση και η προσοχή παραμένουν τα βασικά «αντίδοτα» απέναντι στις νέες μορφές εγκλήματος. Πάντως, αδιαμφισβήτητα, κανένα σύστημα ασφαλείας δεν μπορεί να υποκαταστήσει την ανθρώπινη κρίση.

Δημοσιεύτηκε στα Παραπολιτικά