Σε μία νέα εποχή εισέρχεται η δημοσίευση διαθηκών, η οποία πλέον θα γίνεται στον ελάχιστα δυνατό χρόνο μέσω ψηφιακής πλατφόρμας. Από 1η Νοεμβρίου το Υπουργείο Δικαιοσύνης, σε συνεργασία με τον Συμβολαιογραφικό Σύλλογο, θα παρέχει τη δυνατότητα άμεσης δημοσίευσης των διαθηκών μέσω της πλατφόρμας diathikes.gr. Μέσω αυτής της πλατφόρμας η δημοσίευση των διαθηκών από τους συμβολαιογράφους θα γίνεται μέσα σε διάστημα 3-7 ημερών. Σήμερα απαιτείται ένας χρόνος και πλέον, συνολικά περίπου 400 ημέρες.

Με τις τελευταίες αλλαγές στον Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας προβλήθηκε η μεταφορά της αρμοδιότητας των διαθηκών από τα δικαστήρια στους συμβολαιογράφους. Ο υπουργός Δικαιοσύνης, Γιώργος Φλωρίδης, τόνισε ότι πλέον με αυτή τη διαδικασία απαλλάσσονται τα δικαστήρια κατά έτος από 60 με 70 χιλ. υποθέσεις. Τόνισε επίσης ότι η πλατφόρμα θα λειτουργεί για θανάτους από 1η Νοεμβρίου και μετά, ενώ για τις εκκρεμείς ή κρατημένες διαθήκες θα υπάρξει νομοθετική ρύθμιση μέχρι τέλη Νοεμβρίου.

Φλωρίδης για διαθήκες: Ο χρόνος από τις περίπου 400 μέρες που χρειάζεται θα γίνει 3-7 ημέρες

«Το έτος 2024 εισήχθησαν στα Πρωτοδικεία της χώρας για δημοσίευση 76.543 αιτήσεις δημοσίευσης διαθηκών. Από αυτές διεκπεραιώθηκαν οι 64.590, δηλαδή σε ποσοστό 84%. Άρα αυτό είχε ως αποτέλεσμα να έχουμε εκκρεμείς 14.000 υποθέσεις. Τι σημαίνει αυτό; Εάν κάθε χρόνο κατατίθενται στα δικαστήρια κατά μέσο όρο περίπου 60-70.000 αιτήσεις διαθηκών και μετά από εκεί μεσολαβεί ένας χρόνος προκειμένου να εκδοθούν οι αποφάσεις και στη συνέχεια να εκδοθούν τα πιστοποιητικά. Οι χρόνοι αυτοί για να ολοκληρωθεί μια διαδικασία είναι 12 μήνες και ακριβέστερα περίπου 400 ημέρες στο Πρωτοδικείο της Αθήνας. Με αυτή την αλλαγή που έχουμε ψηφίσει και θα μπει σε εφαρμογή από την 1η Νοέμβριου το σύνολο αυτών των υποθέσεων σε ετήσια βάση των 60-70 χιλιάδων αφαιρείται από τα δικαστήρια και μεταφέρεται στους συμβολαιογράφους, οι οποίοι έχουν πλέον το δικαίωμα να δημοσιεύουν τις διαθήκες και να εκδίδουν τα αντίστοιχα πιστοποιητικά. Ο χρόνος από τις περίπου 400 μέρες που χρειάζεται θα γίνει 3-7 ημέρες για να ολοκληρωθεί αυτή η διαδικασία. Αυτό σημαίνει τα εξής απλά αλλά πολύ σημαντικά πράγματα. Πρώτον, η αφαίρεση 60-70 χιλιάδων υποθέσεων από τα δικαστήρια της χώρας, κάτι που σημαίνει απαλλαγή ενός σημαντικού αριθμού δικαστών που ασχολούνται με αυτές. Σημαίνει επίσης απαλλαγή ενός σημαντικού αριθμού δικαστικών υπαλλήλων που ασχολούνται με τη διεκπεραίωση των υποθέσεων αυτών, όπως επίσης και απαλλαγή ενός άλλου σημαντικού αριθμού δικαστικών υπαλλήλων που ασχολούνται με την έκδοση των πιστοποιητικών», τόνισε ο κ. Φλωρίδης.

Επίσης, επισήμανε ότι σχετικά με τις εκκρεμείς διαθήκες που ανέρχονται σε 14.000 θα υπάρξει νομοθετική ρύθμιση.

Από την πλευρά του ο υφυπουργός Δικαιοσύνης, Ιωάννης Μπούγας, σημείωσε ότι δεν πρόκειται για αποσπασματική και μεμονωμένη ρύθμιση, αλλά εντάσσεται σε έναν στρατηγικό σχεδιασμό του υπουργείου. «Θα επιφέρει πολλαπλά οφέλη η λειτουργία της πλατφόρμας», είπε ο κ. Μπούγας.

«Σήμερα, κατά μέσο όρο, στο Πρωτοδικείο Αθηνών για τη δημοσίευση διαθήκης απαιτούνται περίπου 330 ημέρες. Αντιστοίχως, στο Πρωτοδικείο Πειραιώς απαιτούνται 450 ημέρες, ενώ στο Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης 6 ημέρες. Από την 1η Νοεμβρίου, πλέον, και για θανάτους που επισυμβούν από την ημερομηνία αυτή, οι διαθήκες θα δημοσιεύονται ηλεκτρονικά από τους συμβολαιογράφους ακόμη και την ίδια ημέρα με την κατάθεση της αίτησης και το πολύ εντός 7 ημερών. Ειδικότερα, κάθε συμβολαιογράφος θα καταχωρίζει στην ειδική ηλεκτρονική πλατφόρμα Μητρώο Διαθηκών κάθε ιδιόγραφη διαθήκη που κατατέθηκε ή προσκομίστηκε σε αυτόν, κάθε μυστική διαθήκη που καταρτίστηκε ενώπιον του και κάθε δημόσια διαθήκη που συντάχθηκε ενώπιον του. Η πλατφόρμα τηρείται από τον Συμβολαιογραφικό Σύλλογο Εφετείων Αθηνών-Πειραιώς-Αιγαίου και Δωδεκανήσoυ και διασφαλίζει ταχύτητα, διαφάνεια και ασφάλεια. Καθίσταται, επομένως, ευχερής στον πολίτη η πρόσβαση στο μητρώο για την αναζήτηση διαθήκης, καθώς και ο έλεγχος σε πανελλαδικό επίπεδο περί ύπαρξης ή μη διαθήκης κατατεθειμένης σε συμβολαιογράφο ή πρόξενο», τόνισε ο κ. Μπούγας.

Ο πρόεδρος της Τριμελούς Διοίκησης του Πρωτοδικείου Αθηνών, Χριστόφορος Λινός, τόνισε ότι μέχρι σήμερα ένας μεγάλος αριθμός δικαστών, περίπου 100 και δικαστικών υπαλλήλων απασχολούνταν στο Πρωτοδικείο Αθηνών με τις διαθήκες. «Εάν ένας πολίτης θέλει να δημοσιεύσει μια διαθήκη, οι χρόνοι που δίνονται τώρα για τη δημοσίευση στο Πρωτοδικείο Αθηνών είναι ο Νοέμβριος του 2026 και για να δημοσιευθεί και για να κηρυχθεί κυρία Μάρτιος 2026», είπε ο κ. Λίνος.

«Υπήρχαν μεγάλες καθυστερήσεις στην έκδοση των πιστοποιητικών. Σήμερα έχουμε φτάσει να χρειαζόμαστε γύρω στις 30 ημέρες. Ημερησίως οι αιτήσεις ανέρχονται σε 600 με 700», είπε, επίσης, ο κ. Λινός.

Η πρόεδρος του Συμβολαιογραφικού Συλλόγου Αθηνών, Πειραιώς, Αιγαίου και Δωδεκανήσου, Ελένη Κοντογεώργου, ανέφερε ότι το γενικό μητρώο διαθηκών έχει προβλεφθεί νομοθετικά προ 71 ετών και τώρα υλοποιείται, ενώ αναφέρθηκε στις προπαρασκευαστικές εργασίες που έγιναν για την υλοποίηση της πλατφόρμας.

Συγκεκριμένα, η δημοσίευση των διαθηκών -ιδιόχειρων, μυστικών και δημόσιων- θα γίνεται πλέον μέσω της ψηφιακής πλατφόρμας diathikes.gr, την οποία θα διαχειρίζεται ο Συμβολαιογραφικός Σύλλογος Εφετείων Αθηνών-Πειραιώς- Αιγαίου και Δωδεκανήσου, εποπτευόμενος από το Υπουργείο Δικαιοσύνης.

Αξίζει να σημειωθεί ότι, μετά την ψήφιση του Νομοθετικού Διατάγματος 3082/1954, στο οποίο προβλεπόταν η σύσταση του εν λόγω Μητρώου,απαγορευόταν η σύνταξη πράξης αποδοχής κληρονομιάς χωρίς την προσκόμιση πιστοποιητικού περί ύπαρξης ή μη κατατεθειμένης διαθήκης.

Το Γενικό Μητρώο Διαθηκών πλέον αποτελείται από δύο τμήματα. Το πρώτο περιλαμβάνει τις κατατεθειμένες σε συμβολαιογράφο ή πρόξενο ιδιόγραφες διαθήκες, τις μυστικές και δημόσιες διαθήκες, τις πράξεις ανάκλησης διαθηκών.

Το δεύτερο τμήμα περιλαμβάνει τις πράξεις δημοσίευσης των διαθηκών, τα αντίγραφα των πρακτικών δημοσίευσης διαθηκών από πρόξενο ή αλλοδαπή αρχή, τις πράξεις κήρυξης ιδιόγραφων διαθηκών ως κυριών.

Η ιδιόγραφη διαθήκη κηρύσσεται κυρία (γνήσια) από τον συμβολαιογράφο, εφόσον ζητηθεί, παρουσία μαρτύρων και με παράσταση δικηγόρου, εκτός αν ο τιμώμενος είναι «εξωτικός», οπότε απαιτείται επιπλέον γραφολογική πραγματογνωμοσύνη.

Πλεονεκτήματα πλατφόρμας

Με την έναρξη της λειτουργίας του ηλεκτρονικού Γενικού Μητρώου Διαθηκών:

-Καθίσταται ευχερής στον πολίτη ο έλεγχος πανελλαδικά περί ύπαρξης ή μη διαθήκης κατατεθειμένης σε συμβολαιογράφο ή πρόξενο.

-Η νέα ψηφιακή πύλη diathikes.gr παρέχει στους πολίτες άμεση και ασφαλή πρόσβαση (τηρουμένων των κανόνων του GDPR) στο μητρώο για την αναζήτηση διαθήκης.

-Η βεβαίωση περί ύπαρξης ή μη διαθήκης εκδίδεται άμεσα, εντός της ίδιας ημέρας, εφόσον κατατεθεί κατά τις ημέρες και ώρες λειτουργίας του Συμβολαιογραφικού Συλλόγου.

-Ελαχιστοποιείται ο χρόνος δημοσίευσης της διαθήκης. (Η δημοσίευση της διαθήκης μπορεί να πραγματοποιηθεί από τον συμβολαιογράφο ακόμα και την ίδια ημέρα με την κατάθεση της αίτησης δημοσίευσης της διαθήκης, εφόσον προσκομισθεί η ληξιαρχική πράξη θανάτου).

-Ελαχιστοποιείται ο χρόνος έκδοσης του πρακτικού δημοσίευσης της διαθήκης (εκδίδεται την ίδια ημέρα της δημοσίευσης).

-Ελαχιστοποιείται ο χρόνος κήρυξης ιδιόγραφης διαθήκης ως κυρίας και έκδοσης του αντίστοιχου πιστοποιητικού (εκτιμώμενος χρόνος το μέγιστο πέντε εργάσιμες ημέρες).

-Αξιοποιείται από τον κληρονόμο άμεσα η κληρονομηθείσα περιουσία.

-Περιορίζεται ο αριθμός των «αμφίβολης γνησιότητας» ιδιόγραφων διαθηκών.

-Αποσυμφορούνται τα δικαστήρια.

-Επιτυγχάνεται άμεση σύνδεση του νέου Γενικού Μητρώου Διαθηκών με το Ευρωπαϊκό Μητρώο Διαθηκών (ARERT) και καθίσταται ευχερής ο έλεγχος περί ύπαρξης ή μη κατατεθειμένης διαθήκης συγκεκριμένου αποβιώσαντα σε συμβολαιογράφο κράτους-μέλους της Ε.Ε.