«Η διαδρομή είναι αυτή που μετράει»… Ειδικά στην περίπτωση του μαραθωνίου το ρητό έχει απόλυτη εφαρμογή, αφού όλη η ουσία της συμμετοχής σε μια τέτοια διοργάνωση κρύβεται στην προετοιμασία, στην απόλυτη πειθαρχία πολλών ημερών πριν ακουστεί ο κρότος της εκκίνησης. Ξαφνικά ένας νέος στόχος μπαίνει στη ζωή του επίδοξου δρομέα, που είναι εφικτός για τους περισσότερους και χωρίς ιδιαίτερο βαθμό δυσκολίας στην εφαρμογή του, αρκεί να διαθέτουν επιμονή και υπομονή.

Ένα ζευγάρι αθλητικά παπούτσια και μια φόρμα είναι αρκετά για να ξεκινήσει το ταξίδι. Αυτοσυγκέντρωση, προσήλωση, καθαρό μυαλό και σωστή διατροφή, οι βασικές προϋποθέσεις για να καταφέρει ο δρομέας να αντεπεξέλθει στις απαιτήσεις του αυθεντικού μαραθώνιου. Χόμπι ανέξοδο που βοηθάει στην κοινωνικοποίηση, ενώ παράλληλα δίνει χρόνο και χώρο στον δρομέα να αναμετρηθεί με τον εαυτό του.

Πώς όμως φτάσαμε στην τεράστια λίστα των 76.000 συμμετεχόντων στον αυθεντικό μαραθώνιο της Αθήνας; Φαίνεται κατά αρχάς πως έχει λειτουργήσει αποτελεσματικά η προτροπή από φίλο σε φίλο, δηλαδή η καλή επιρροή ανθρώπων που έχουν «παρασύρει» άλλους ανθρώπους να υιοθετήσουν μια συνήθεια που μόνο οφέλη μπορεί να προσφέρει.

Κάπως έτσι, ξεκίνησαν όλα, από μικρές παρέες σε όλη την Ελλάδα -και όχι μόνο- που αποφάσισαν να «κατακτήσουν» μια ιστορική διαδρομή με τον δικό της συμβολισμό. Οι συμμετέχοντες έχουν ο καθένας τους δικούς του λόγους να τρέξουν, όλοι όμως έχουν έναν κοινό παρονομαστή… Να καταφέρουν να τερματίσουν. Πρόκειται για παγκόσμιο φαινόμενο, με υποστηρικτές ακόμα και ανθρώπους που στο παρελθόν δεν περνούσαν ούτε έξω από την πόρτα του γυμναστηρίου. Κάπου εκεί στην covid εποχή το τρέξιμο ή το γρήγορο περπάτημα άρχισαν να παίρνουν πρωταγωνιστικό ρόλο στη ζωή μας ως μοναδική διέξοδος προς την ατομική μας ελευθερία. Ανακαλύψαμε επίσης κάτι πολύ σημαντικό, ότι τρέχοντας ανεβαίνει η ψυχολογία και η διάθεση μας.

«Η αυξημένη συμμετοχή στους Μαραθωνίους οφείλεται σε πολλούς παράγοντες που αντικατοπτρίζουν τις αλλαγές στην κοινωνία και τον τρόπο ζωής μας. Καταρχάς, σε σχέση με 20 χρόνια πριν, οι άνθρωποι σήμερα δίνουν μεγαλύτερη έμφαση στην ευεξία και στην πρόληψη, αναζητώντας δραστηριότητες που βελτιώνουν τη σωματική τους κατάσταση, τη διάθεση και την ψυχική ισορροπία. Το τρέξιμο, και ιδιαίτερα ο Μαραθώνιος, είναι μια δραστηριότητα που συνδυάζει χαμηλό κόστος, ελεύθερη πρόσβαση και σαφείς, μετρήσιμους στόχους» όπως μας εξηγεί ο Ανδρέας Φλουρής, καθηγητής Φυσιολογίας στο ΤΕΦΑΑ του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και σύμβουλος του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, με διεθνή ερευνητική δραστηριότητα για τις επιπτώσεις της άσκησης και του περιβάλλοντος στην υγεία και την ανθρώπινη απόδοση.

Με σύμμαχο την τεχνολογία και τα smart phones, η προετοιμασία των μαραθωνίων είναι πλέον εύκολη και χωρίς ιδιαίτερα έξοδα. Όλα αυτά σε συνδυασμό και με την αυξανόμενη ανάπτυξη δρομικών κοινοτήτων κάνουν το τρέξιμο όλο και πιο ελκυστικό. Ο κ. Φλουρής βάζει άλλη μια παράμετρο που είναι εξίσου σημαντική: «Η ανάπτυξη δρομικών κοινοτήτων, συλλόγων και ομάδων έχει δημιουργήσει ένα αίσθημα συλλογικότητας που ενισχύει τη δέσμευση και την ευχαρίστηση. Επιπλέον, οι μεγάλοι αγώνες λειτουργούν πλέον και ως τουριστικοί προορισμοί, δίνοντας τη δυνατότητα σε πολλούς να συνδυάσουν τον αθλητισμό με το ταξίδι. Ο Κλασικός Μαραθώνιος της Αθήνας ξεχωρίζει σε αυτό το πλαίσιο, καθώς –παρόλο που είναι μια δύσκολη διαδρομή σε σχέση με άλλους Μαραθωνίους– αποτελεί έναν ιστορικά και συμβολικά μοναδικό αγώνα και γι’ αυτό προσελκύει δρομείς από όλο τον κόσμο».

Χιλιάδες θα είναι λοιπόν οι δρομείς που θα «ξεχυθούν» σε λίγες ώρες στον δρόμο ακολουθώντας τη διαδρομή από τον Μαραθώνα στο Καλλιμάρμαρο για να μεταφέρουν το δικό τους νικητήριο μήνυμα πρώτα στην ψυχή τους και στην συνέχεια στις καρδιές των αγαπημένων τους ανθρώπων. Άνθρωποι όλων των ηλικιών, διαφορετικής κουλτούρας, διαφορετικής επαγγελματικής ιδιότητας, όλοι ίσοι απέναντι στην πρόκληση μιας προσπάθειας που η επιτυχία της εξαρτάται αποκλειστικά από τους ίδιους.

«Ο Μαραθώνιος είναι στην ουσία ένα σύγχρονο τελετουργικό υπέρβασης» θα μας πει ο κ. Φλουρής. «Σε μια εποχή όπου κυριαρχεί η ταχύτητα και η ψηφιακή απόσπαση, ο αγώνας δρόμου λειτουργεί ως μια σπάνια μορφή συλλογικής εμπειρίας, που συνδυάζει την προσωπική ευθύνη με τη συμμετοχικότητα. Είναι ένα είδος κοινωνικού καθρέφτη της αξιοκρατίας, όπου η πρόοδος και η επιτυχία εξαρτώνται αποκλειστικά από την ατομική προσπάθεια και την πειθαρχία. Παράλληλα, η συμμετοχή σε έναν Μαραθώνιο αποτελεί μια μορφή κοινωνικής έκφρασης και αυτοπροσδιορισμού, που συνδέεται με την ανάγκη για νόημα και υπέρβαση μέσα στην καθημερινότητα».


Από τον μαραθώνιο της Αθήνας… στους μαραθώνιους του κόσμου

Αν και το ταξίδι για τον τερματισμό των 42.000 χιλιομέτρων θα ξεκινήσει νωρίς το πρωί της Κυριακής, στις καρδιές των δρομέων έχει ξεκινήσει πολύ καιρό πριν… Εκείνη την ημέρα που πήραν την απόφαση να αλλάξουν τη ζωή τους. Η παγκόσμια τρέλα που θέλει τον έναν μετά τον άλλον να τρέχουν στους μαραθώνιους, όχι μόνο της Αθήνας, αλλά ολόκληρου του κόσμου, συνεχίζει να εξαπλώνεται με ραγδαίους ρυθμούς, αναδεικνύοντας τη δύναμη που κρύβει ο άνθρωπος μέσα του και επιβεβαιώνοντας ότι η ισχυρή θέληση μπορεί να κάνει θαύματα.

Η Γκλόρια Πριβιλέτζιο που τα τελευταία χρόνια κάνει πρωταθλητισμό στον μαραθώνιο και στις μεγάλες αποστάσεις μας εξηγεί πως ένα άθλημα μέσα από την απλότητά του γίνεται «μαγικό». «Έχω συμμετάσχει 2 φορές σε παγκόσμιο και μια σε ευρωπαϊκό πρωτάθλημα. Έχω κερδίσει 2 φορές τον Αυθεντικό Μαραθώνιο το 2021 και το 2023 και το 2024 βγήκα δεύτερη. Η επίδοσή μου αποτελεί 4η επίδοση για την Ελλάδα κάθε εποχής. Το δρομικό κίνημα έχει αυξηθεί, είναι της μόδας θεωρώ, αλλά αυτό είναι και κάτι ευχάριστο.

Ο κόσμος ανακαλύπτει τα οφέλη της άσκησης. Το τρέξιμο είναι κάτι εύκολο. Μπορεί ο καθένας να το ξεκινήσει και σε πιο προχωρημένη ηλικία και το συναρπαστικό είναι ότι όλοι έχουν περιθώρια βελτίωσης και εξέλιξης με τη σωστή καθοδήγηση. Ο μαραθώνιος είναι μια τρομερή εμπειρία που προσελκύει πάρα πολύ κόσμο. Κάθε μαραθώνιος είναι μια γιορτή. Όλος ο κόσμος βγαίνει στους δρόμους για να επιβραβεύσει αυτήν την προσπάθεια και είναι πολύ ωραίο αυτό και μαγικό. Και ίσως είναι μια ευκαιρία να γυρίσεις και διάφορα μέρη στον κόσμο».

Ο αθλητικός ψυχολόγος Βαγγέλης Βερτόπουλος σχολιάζοντας το τρέξιμο ως κοινωνικό φαινόμενο θα σταθεί στην ανάγκη των ανθρώπων για μια πιο ισορροπημένη ζωή… «Είναι άνθρωποι που μετά τη δουλειά προτιμούν να γυμναστούν παρά να δουν τηλεόραση στο σπίτι. Η ανθρώπινη συμπεριφορά άλλωστε επηρεάζεται από τις αξίες που υιοθετούμε. Τα τελευταία χρόνια οι αξίες της αυτοφροντίδας με σωστή διατροφή και άσκηση έχουν ενισχυθεί. Οι άνθρωποι ενδιαφέρονται να έχουν μια ισορροπημένη ζωή με υγεία και ευεξία, πέρα από άλλες προτεραιότητες, όπως η επαγγελματική και οικονομική εξέλιξη. Η αυξημένη συμμετοχή στον Μαραθώνιο είναι μια έκφραση αυτής της ενίσχυσης των συγκεκριμένων αξιών.

Βεβαίως, ο κάθε άνθρωπος μπορεί να ικανοποιεί και άλλες αξίες και επιθυμίες του, όπως η κοινωνικοποίηση, η αίσθηση πως ανήκει κάπου, πως είναι μέρος από κάτι μεγαλύτερο και σημαντικό, ή και να την αξιοποιεί ως μια ευκαιρία για αυτοπροβολή. Όλες αυτές οι επιθυμίες και οι αξίες είναι διαχρονικές, αλλά κάποιες από αυτές έχουν πάρει διαφορετική μορφή τα τελευταία χρόνια κυρίως μέσα από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης».

Παρά το γεγονός ότι στο εξωτερικό οι μαραθώνιοι αποτελούν τεράστια projects, με χορηγίες πολλών εκατομμύριων, ο δικός μας, ο Αυθεντικός έχει έναν δικό του χαρακτήρα. Μια δική του ιστορική σφραγίδα γνησιότητας που ο δρομέας την αισθάνεται σε όλη τη διαδρομή. «Οι μεγάλοι Μαραθώνιοι του εξωτερικού, όπως της Νέας Υόρκης, του Βερολίνου ή του Λονδίνου, έχουν φυσικά πολύ μεγαλύτερους προϋπολογισμούς και υποδομές, καθώς αποτελούν θεσμούς με δεκαετίες εμπειρίας και εκατοντάδες χιλιάδες συμμετοχές.

Διαθέτουν άρτια οργάνωση, εξελιγμένα ψηφιακά συστήματα παρακολούθησης, άριστη διαχείριση πλήθους και πράσινες πρακτικές που μειώνουν το περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Ωστόσο, ο Κλασικός Μαραθώνιος Αθηνών έχει κάτι που κανένας άλλος δεν μπορεί να προσφέρει: τη διαδρομή από τον Μαραθώνα ως το Καλλιμάρμαρο, δηλαδή το ιστορικό και πολιτισμικό πλαίσιο που γέννησε τον ίδιο τον όρο “Μαραθώνιος”. Παρότι η διαδρομή είναι απαιτητική και όχι τόσο “γρήγορη” για ρεκόρ, η εμπειρία είναι μοναδική και βαθιά συμβολική» μας λέει ο καθηγητής Φυσιολογίας Ανδρέας Φλουρής.

Αυτό που προκαλεί μεγάλη εντύπωση πάντως –τουλάχιστον σε εκείνους που δεν τρέχουν– είναι το πώς εξελίσσεται σε εμμονή όλο αυτό το κίνημα των δρομέων. Φαίνεται πως η επιτυχία είναι εθιστική ακόμα και όταν προέρχεται μέσα από επίπονη προσπάθεια. Η βελτίωση της υγείας των ανθρώπων που τρέχουν είναι δεδομένη, ωστόσο χρειάζεται πάντα μέτρο και η τήρηση κανόνων.

«Η προετοιμασία για έναν Μαραθώνιο αποτελεί μια διαδικασία αυτοπειθαρχίας που οδηγεί σε βελτίωση της σωματικής κατάστασης, της καρδιοαναπνευστικής λειτουργίας, της ψυχικής ανθεκτικότητας και της κοινωνικής ενσωμάτωσης. Οι άνθρωποι που τρέχουν συστηματικά εμφανίζουν χαμηλότερους δείκτες μεταβολικού κινδύνου, καλύτερη διάθεση και ισχυρότερη αίσθηση αυτοαποτελεσματικότητας. Ωστόσο, όπως σε κάθε έντονη δραστηριότητα, υπάρχουν και κίνδυνοι όταν η προπόνηση δεν γίνεται με επιστημονική καθοδήγηση ή όταν οι στόχοι είναι υπερβολικά φιλόδοξοι.

Η υπερπροπόνηση, οι τραυματισμοί και η αφυδάτωση είναι συχνά φαινόμενα όταν αγνοείται η σωστή αποκατάσταση ή η προσαρμογή στις καιρικές συνθήκες. Χρειάζεται ρεαλιστικός προγραμματισμός, σωστή ενυδάτωση και διατροφή, επαρκής ύπνος και παρακολούθηση από εξειδικευμένους επιστήμονες της άσκησης. Φυσικά, για όσους έχουν ιστορικό καρδιολογικών ή άλλων προβλημάτων υγείας, είναι απαραίτητη η ιατρική παρακολούθηση. Σε κάθε περίπτωση, ο Μαραθώνιος –και ειδικά ο Αθηναϊκός– δεν είναι απλώς ένας αγώνας, αλλά μια εμπειρία που ενώνει την επιστήμη, την ιστορία και τη δημόσια υγεία. Αν συνεχίσουμε να προωθούμε την ασφάλεια, την προσβασιμότητα και τη διαφάνεια, αυτή η “μόδα” θα μετατραπεί σε μια βαθιά ριζωμένη κουλτούρα υγείας και συμμετοχής για όλο και περισσότερους ανθρώπους» συμπληρώνει ο καθηγητής Φυσιολογίας.