Μια ανακάλυψη που αλλάζει τα δεδομένα έρχεται από διεθνή ομάδα ερευνητών, η οποία ρίχνει φως στα αίτια της πρωτοφανής σεισμικής δραστηριότητας που αναστάτωσε τη Σαντορίνη στις αρχές του 2025. Οι επιστήμονες, ανάμεσα τους και Έλληνες, εντόπισαν μια τεράστια μαγματική διείσδυση βαθιά κάτω από τον θαλάσσιο πυθμένα, αποκαλύπτοντας τον μηχανισμό που πυροδότησε χιλιάδες σεισμούς σε ελάχιστο χρονικό διάστημα.

Η μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Science, δείχνει ότι η δραστηριότητα προήλθε από ένα κατακόρυφο στρώμα μάγματος το οποίο προχώρησε σε απόσταση μεγαλύτερη από 20 χιλιόμετρα, σε βάθος άνω των 10 χιλιομέτρων. Όπως επισημαίνουν, το μάγμα αυτό θα μπορούσε «να γεμίσει σχεδόν 200.000 πισίνες ολυμπιακών διαστάσεων, ή 200 φορές τη Μεγάλη Πυραμίδα της Γκίζας, ή περίπου 200 φορές την Ακρόπολη, ή το Empire State Building περίπου 500 φορές». Υπογραμμίζουν επίσης ότι επαρκεί για να καλύψει το Μανχάταν ή τις Βερμούδες με στρώμα μάγματος πάχους 9 μέτρων.

Σεισμική έξαρση στη Σαντορίνη και η αβεβαιότητα των επιστημόνων

Οι ερευνητές υπενθυμίζουν ότι η δραστηριότητα ήταν ασυνήθιστη σε παγκόσμιο επίπεδο, με εκατοντάδες αισθητούς σεισμούς, αρκετοί άνω των 5 Ρίχτερ. Η κατάσταση είχε οδηγήσει σε τοπική έκτακτη ανάγκη, κλείσιμο σχολείων και ανησυχία σε κατοίκους και επισκέπτες. Η αβεβαιότητα ήταν έντονη, καθώς δεν ήταν σαφές αν επρόκειτο για ηφαιστειακή δραστηριότητα που ίσως προμηνύει έκρηξη ή για τεκτονική ολίσθηση που θα μπορούσε να προκαλέσει ισχυρότερο σεισμό, όπως εκείνος των 7,7 Ρίχτερ το 1956.

Η ερευνητική ομάδα κατόρθωσε να προσδιορίσει την πραγματική αιτία της κρίσης με τη χρήση προηγμένων τεχνικών μηχανικής μάθησης. Μελετώντας περισσότερους από 25.000 σεισμούς, τους χρησιμοποίησαν σαν «εικονικούς μετρητές τάσης σε βάθος», δημιουργώντας μια λεπτομερή απεικόνιση της πορείας του μάγματος. Η απεικόνιση αυτή αποκλείει την τεκτονική ολίσθηση ως βασική αιτία και καταγράφει την ανοδική πορεία μιας μαγματικής φλέβας που τελικά πυροδότησε την κρίση.

Πρωτοφανής απεικόνιση των διεργασιών κάτω από τη Σαντορίνη

Όπως σημειώνουν οι επιστήμονες, η διείσδυση του μάγματος δεν εξελίχθηκε ομαλά αλλά κατά κύματα, ανοίγοντας και κλείνοντας ρωγμές, προκαλώντας παλμικές μεταβολές πίεσης και εκτοξεύοντας τον ρυθμό γένεσης σεισμών σε εξαιρετικά μικρά χρονικά διαστήματα. Η διαδικασία αυτή, όπως υπογραμμίζουν, φαίνεται να αποτελεί βασικό μηχανισμό μεταφοράς μάγματος κάτω από ηφαίστεια παγκοσμίως.

Τα ευρήματα δείχνουν ότι οι νέες μέθοδοι επιτρέπουν πλέον παρακολούθηση τέτοιων κρίσεων σχεδόν σε πραγματικό χρόνο, ιδιαίτερα σε περιοχές όπου η δραστηριότητα εξελίσσεται στον ωκεανό ή σε μεγάλα βάθη.

«Η Σαντορίνη, μέρος του ελληνικού ηφαιστειακού τόξου, έχει ιστορικό καταστροφικών εκρήξεων, συμπεριλαμβανομένης της “μινωικής έκρηξης” γύρω στο 1620 π.Χ. Η σεισμική κρίση του 2025, αν και δεν συνοδεύτηκε από έκρηξη, υπογραμμίζει τους πιθανούς κινδύνους που αντιμετωπίζουν οι τοπικοί πληθυσμοί και τη σημασία της γεωφυσικής παρακολούθησης υψηλής ανάλυσης», καταλήγουν οι ερευνητές.