Την 20ή εβδομάδα συμπλήρωσε, την εβδομάδα που απέρχεται, μία από τις μεγαλύτερες και απολύτως στοχευμένες επιχειρήσεις της Τροχαίας εδώ και πολλά χρόνια. Ο λόγος για την εκστρατεία «Μηδενική Ανοχή στη Μη Χρήση Κράνους» και τα «Παραπολιτικά» κάνουν έναν πρώτο απολογισμό σε αυτή την προσπάθεια, προσπαθώντας να αξιολογήσουν αν το μέτρο μπορεί να κριθεί επιτυχημένο και ποια είναι τα σημεία στα οποία το πρόβλημα παραμένει οξυμένο.


Τροχαία: Τα στοιχεία από τον πρώτο μεγάλο απολογισμό για το κράνος

Τα επίσημα στατιστικά καταγράφουν πάνω από 427.000 ελέγχους, δεκάδες χιλιάδες παραβάσεις και μια σαφή μεταβολή στην οδική συμπεριφορά. Τα δεδομένα επιτρέπουν για πρώτη φορά μια συνολική αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας της δράσης, αλλά και των κρίσιμων θυλάκων παραβατικότητας που επιμένουν. Σε διάστημα πέντε μηνών (από την 1η Ιουλίου) καταγράφηκαν συνολικά 427.334 έλεγχοι, με μέσο όρο άνω των 21.000 κάθε εβδομάδα. Από αυτούς προέκυψαν: 42.975 παραβάσεις αναβατών οδηγών, 6.564 παραβάσεις επιβατών, 1.846 παραβάσεις διανομέων αλλά και 4.940 παραβάσεις οδηγών ΕΠΗΟ (ηλεκτρικών πατινιών και άλλων παρόμοιων οχημάτων).

Τα στοιχεία επιβεβαιώνουν ότι το πρόβλημα της μη χρήσης κράνους είναι μαζικό και διαχρονικό. Ωστόσο, ταυτόχρονα αποτυπώνεται και μια σαφής αλλαγή συμπεριφοράς μέσα στην περίοδο εφαρμογής.

Το "αποτύπωμα" των παραβάσεων

Οι παραβάσεις αναβατών αποτελούν το 87% του συνόλου. Παρά τον όγκο τους, η συμπεριφορά παρουσιάζει εντυπωσιακή μεταβολή, καθώς από την 1η εβδομάδα σε σχέση με την 20ή διαπιστώνεται μείωση των παραβάσεων κατά 63,7%. Μια μείωση που αναμφίβολα δεν μπορεί να θεωρηθεί τυχαία. Οι υψηλοί αριθμοί των πρώτων εβδομάδων, με κορύφωση στην 6η (3.643 παραβάσεις), δείχνουν έναν πληθυσμό που βρέθηκε ξαφνικά αντιμέτωπος με εντατικούς ελέγχους. Στη συνέχεια, η καμπύλη αρχίζει να υποχωρεί σταθερά, με μικρές εξάρσεις στην πορεία. Η τάση αυτή αποδίδεται ξεκάθαρα στην πίεση της αστυνόμευσης. Οι μοτοσυκλετιστές, σε αντίθεση με τις πιο δύσκολες ομάδες, προσαρμόζονται γρήγορα και συμμορφώνονται όταν η επιτήρηση είναι συνεχής και αισθητή.

Οι επιβάτες «παράγουν» περίπου 6.500 παραβάσεις – σχεδόν μία για κάθε έξι παραβάσεις οδηγών. Η συμπεριφορά τους ακολουθεί στενά την πορεία των αναβατών, καθώς στην αρχή κινούνται στις 450 με 500 παραβάσεις, ενώ προς την 20ή εβδομάδα πέφτουν σταθερά κάτω από τις 200. Το κράνος στους επιβάτες εξακολουθεί να θεωρείται δευτερεύον, όμως η πτώση δείχνει ότι η συνολική εκστρατεία επηρεάζει και αυτή την ομάδα.

 

Άριστα δέκα στους διανομείς

Αν υπάρχει ομάδα που λειτουργεί σχεδόν επαγγελματικά ως προς τη χρήση κράνους, αυτή είναι των διανομέων. Οι παραβάσεις τους αντιστοιχούν σε μόλις 3,7% του συνόλου και παραμένουν χαμηλές καθ' όλη τη διάρκεια της εκστρατείας. Με εξαίρεση κάποιες μεμονωμένες εβδομάδες αυξημένων παραβάσεων, οι τιμές τους κινούνται σταθερά μεταξύ 60 και 140. Η εικόνα καταρρίπτει το στερεότυπο του «διανομέα χωρίς κράνος» και δείχνει ότι η αγορά -κυρίως οι μεγάλες πλατφόρμες- έχει ήδη επιβάλει εσωτερικά ένα πλαίσιο συμμόρφωσης.

"Χάος" με τα πατίνια

Εδώ τα δεδομένα αλλάζουν δραματικά. Τα πατίνια αποτελούν το πιο «άναρχο» κομμάτι της αστικής κυκλοφορίας και αυτό φαίνεται καθαρά στους αριθμούς. Ξεκινούν με 124 παραβάσεις την 1η εβδομάδα, εκτοξεύονται στις 457 την 6η και σταθεροποιούνται στις 280 με 350 για μεγάλο μέρος της περιόδου. Σε αντίθεση με τους αναβάτες δικύκλων, οι χρήστες των πατινιών και άλλων παρόμοιων ηλεκτροκίνητων οχημάτων δεν δείχνουν να αντιδρούν στην αύξηση των ελέγχων ούτε να συμμορφώνονται με την ίδια ταχύτητα. Η έλλειψη ενημέρωσης, το νεαρό ηλικιακό προφίλ και η λανθασμένη αίσθηση ότι τα πατίνια είναι «εκτός ΚΟΚ» δημιουργούν μια ομάδα υψηλού κινδύνου. Πρόκειται για το σημείο όπου η εκστρατεία έχει τη μικρότερη διείσδυση και όπου, ενδεχομένως, θα απαιτηθεί εξειδικευμένη δράση.

troxaia-stoixeia

Συμπεράσματα

Σε γενικές γραμμές, πάντως, το μέτρο μέχρι στιγμής δείχνει επιτυχημένο. Το δυσάρεστο είναι πως ο πληθυσμός φαίνεται να κατευθύνεται προς τη συμμόρφωση όταν η πολιτική των ελέγχων είναι «επιθετική». Κάθε αύξηση των ελέγχων συνοδεύεται από άνοδο των παραβάσεων (χαρακτηριστικά παραδείγματα οι εβδομάδες 6 και 18-19). Οταν οι έλεγχοι μειώνονται, πέφτουν αντίστοιχα και οι παραβάσεις. Η συσχέτιση αυτή επιβεβαιώνει ότι η εκστρατεία δεν είναι απλώς επικοινωνιακή, οι πολίτες ανταποκρίνονται άμεσα στην επιτήρηση, αλλά η μεταβολή της συμπεριφοράς δεν είναι μόνιμη χωρίς συνεχή παρουσία της Τροχαίας. Τα στοιχεία σκιαγραφούν μια οδική πραγματικότητα σε μετάβαση, με τους μοτοσυκλετιστές να αλλάζουν συμπεριφορά και να φαίνεται ότι ενσωματώνουν σταδιακά τον κανόνα της χρήσης κράνους. Με εξαίρεση τις υπόλοιπες κατηγορίες, τα ηλεκτρικά πατίνια αποτελούν το σημαντικότερο εναπομείναν πρόβλημα. Το κυριότερο όμως είναι ότι, για πολλοστή φορά, διαφαίνεται η αναγκαιότητα στοχευμένων πολιτικών ανά ομάδα, καθώς δεν είναι όλες οι κατηγορίες χρηστών ίδιες ούτε επηρεάζονται με τον ίδιο τρόπο από τους ελέγχους.

Η επίδραση όμως της εκστρατείας είναι ήδη ορατή, καθώς μειώνονται οι παραβάσεις σημαντικά σε κρίσιμες ομάδες. Πέραν αυτών, η νέα αστική πραγματικότητα, με την «άναρχη» χρήση μικροκινητικότητας, απαιτεί ειδική αντιμετώπιση. Η ασφάλεια στις δύο ρόδες -και πλέον στις… δύο μικρότερες ρόδες των πατινιών- παραμένει ένας από τους πιο δύσκολους γρίφους της καθημερινότητας στην Ελλάδα. Τα νούμερα όμως δείχνουν κάτι σαφές: όταν υπάρχει πίεση, ενημέρωση και συνέπεια, η συμπεριφορά αλλάζει.

Δημοσιεύθηκε στα Παραπολιτικά