Επειτα από 80 χρόνια εφαρμογής αλλάζει συθέμελα το Κληρονομικό Δίκαιο, φέρνοντας καινοτομίες και αποκαθιστώντας αδικίες και παθογένειες. Την Τρίτη 2 Δεκεμβρίου η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Δικαιοσύνης πρόκειται να παρουσιάσει τις σαρωτικές αλλαγές. Τα «Π» παρουσιάζουν σήμερα τα βασικά σημεία που πρόκειται να ανακοινωθούν στην ειδική εκδήλωση στο υπουργείο Δικαιοσύνης, παρουσία του αρμόδιου υπουργού, Γιώργου Φλωρίδη, και του υφυπουργού, Ιωάννη Μπούγα. Η παρουσίαση των νέων διατάξεων, οι οποίες θα τεθούν σε δημόσια διαβούλευση, θα γίνει από τον πρόεδρο της νομοπαρασκευαστικής επιτροπής, ομότιμο καθηγητή της Νομικής Σχολής του ΕΚΠΑ, Απόστολο Γεωργιάδη.

Διαβάστε: ''Οι κληρονόμοι δεν θα αναγκάζονται σε αποποίηση για να μην επωμιστούν χρέη'' - Τι δήλωσε ο Φλωρίδης (Βίντεο)


Οι κομβικές αλλαγές στο Κληρονομικό Δίκαιο 

Η πρώτη καινοτόμα αλλαγή αφορά την καθιέρωση του θεσμού των κληρονομικών συμβάσεων. Τι σημαίνει, όμως, στην πράξη η κληρονομική σύμβαση και πώς θα λειτουργεί; Πρόκειται για μια σύμβαση με την οποία ο διαθέτης -το πρόσωπο, δηλαδή, που έχει τα περιουσιακά στοιχεία-, όσο είναι ακόμη εν ζωή, μπορεί να συμφωνεί με τους κληρονόμους -παιδιά, σύζυγο, σύντροφο, εγγόνια- τον τρόπο που θα μοιραστεί η ακίνητη και κινητή περιουσία του, αλλά ακόμα και δικαιώματα πνευματικής ή βιομηχανικής ιδιοκτησίας. Ταυτόχρονα, όμως, ο διαθέτης μπορεί να αποκλείσει κάποιον κληρονόμο ή να συμψηφίσει ένα ακίνητο, για παράδειγμα, με χρήματα που έχει διαθέσει ή πρόκειται να διαθέσει σε συγγενικά του πρόσωπα. Με αυτήν την πρωτοπόρα διαδικασία θα μπορούσε, επίσης, ο διαθέτης να αφήσει μεγαλύτερο μέρος της περιουσίας του στο πρόσωπο το οποίο θα τον γηροκομήσει. Ουσιαστικά, δηλαδή, ο κληρονομούμενος ρυθμίζει, με νομικούς κανόνες, τα περιουσιακά του στοιχεία ενώ βρίσκεται εν ζωή.

Αυτό που απασχολεί τους περισσότερους, ωστόσο, είναι πώς θα καταρτίζονται οι κληρονομικές συμβάσεις και εάν θα είναι απλή η διαδικασία. Σύμφωνα με τις πληροφορίες των «Π», θα πρόκειται για μια εύκολη σχετικά διαδικασία, καθώς η κληρονομική σύμβαση θα συντάσσεται ενώπιον συμβολαιογράφου, θα υπογράφεται από τον διαθέτη και όσους κληρονόμους αφορά και θα δεσμεύει υποχρεωτικά όλους όταν ο διαθέτης αποβιώσει. Δεν θα μπορεί να εφαρμοστεί η νόμιμη μοίρα, αντίθετα με όσα προβλέπει η σύμβαση, κάτι που εξασφαλίζει σταθερότητα και θα αποτρέπει μελλοντικές διενέξεις. Η σύμβαση θα δημοσιεύεται στο Μητρώο Διαθηκών.

Σημαντικότατη αλλαγή, που αφορά χιλιάδες κληρονομιές, αποτελεί και αυτή που σχετίζεται με τα χρέη. Μέχρι σήμερα χιλιάδες κληρονόμοι αναγκάζονται να αποποιηθούν κληρονομιά επειδή μαζί με ακίνητα και άλλα περιουσιακά στοιχεία «κληρονομούν» και χρέη προς τράπεζες ή Δημόσιο. Τι αλλάζει; Πλέον, με το νέο καθεστώς, οι κληρονόμοι θα μπορούν να αποδέχονται την κληρονομιά χωρίς να κινδυνεύουν να χρεωθούν προσωπικά. Τα χρέη θα εξοφλούνται μέχρι το ποσό των οφειλών μέσω της κληρονομούμενης ακίνητης περιουσίας -για παράδειγμα με τον πλειστηριασμό ενός ακινήτου-, ενώ η υπόλοιπη περιουσία θα παραμένει στους κληρονόμους. Ετσι σταματά το φαινόμενο χιλιάδες ακίνητα να εγκαταλείπονται και τελικά να περνούν στο Δημόσιο.

Αλλαγές επέρχονται και σε ό,τι αφορά το ελάχιστο ποσοστό κληρονομιάς που δικαιούνται σύζυγος και παιδιά. Πώς διαμορφώνονται, όμως, τα νέα ποσοστά; Σήμερα, το ποσοστό αυτό είναι 25% για τη σύζυγο και 75% για τα παιδιά. Με τις νέες διατάξεις αυξάνεται η προστασία του/της συζύγου, δηλαδή η νόμιμη μοίρα ανεβαίνει στο 33,3%, ενώ τα παιδιά θα λαμβάνουν το 66,7%. Επίσης, καθίσταται πλέον δυνατή η αποζημίωση αντί της παραχώρησης μεριδίου σε ακίνητο. Δηλαδή, όταν ένας κληρονόμος λάβει ολόκληρο ένα ακίνητο, ο άλλος δεν θα αποκτήσει ποσοστό σε αυτό, αλλά μπορεί να διεκδικήσει το ποσό που του αναλογεί σε χρήμα. Στόχος είναι να σταματήσει ο κατακερματισμός των ακινήτων, που συχνά οδηγεί σε αδράνεια και δικαστικές διαμάχες.

Η δικλίδα ασφαλείας

Με τις νέες διατάξεις, ωστόσο, μπαίνουν και ασφαλιστικές δικλίδες στις πλαστές ή ύποπτες διαθήκες. Πώς διασφαλίζεται αυτό; Πρώτον, οι διαθήκες θα καταχωρίζονται ηλεκτρονικά και καμία ιδιόγραφη διαθήκη δεν θα παράγει έννομα αποτελέσματα πριν κυρωθεί. Δεύτερον, εισάγεται απόλυτη απαγόρευση να κληρονομήσουν περιουσιακά στοιχεία εργαζόμενοι, διοικούντες ή άτομα που συνδέονται με γηροκομεία και θεραπευτήρια, ώστε να σταματήσει η εκμετάλλευση ηλικιωμένων. Τρίτον, η έλλειψη ημερομηνίας σε χειρόγραφη διαθήκη δεν θα οδηγεί αυτόματα σε ακυρότητα, αλλά θα κρίνεται με επιπλέον στοιχεία, ρύθμιση που περιορίζει καταχρηστικές αμφισβητήσεις. Νέες διατάξεις εισάγονται και για τον εκτελεστή της διαθήκης. Ποιες είναι αυτές; Ο διαθέτης θα μπορεί να ορίζει εκτελεστή διαθήκης όχι μόνο για την εκτέλεση συγκεκριμένων διατάξεων, αλλά για τη συνολική διαχείριση της κληρονομιάς, ακόμα κι όταν δεν υπάρχουν επιμέρους οδηγίες. Πρόκειται για ρύθμιση που προβλέπεται σε πολλά προηγμένα κράτη και μπορεί να αποτρέψει πολύχρονες διενέξεις.

Παράλληλα, καταργείται η προθεσμία που είχαν οι ανήλικοι να αποποιηθούν κληρονομιά ένα έτος μετά την ενηλικίωση.Επίσης, με τις νέες διατάξεις θεσμοθετείται η επαναφορά της αυτοδίκαιης αποκλήρωσης. Τι θα ισχύει δηλαδή; Επανέρχεται ο θεσμός κατά τον οποίο ένας κληρονόμος που έχει καταδικαστεί για σοβαρό έγκλημα κατά του διαθέτη (π.χ., εγκλήματα κατά ζωής, υγείας, γενετήσιας ελευθερίας) καθίσταται αυτομάτως ανάξιος να κληρονομήσει. Επίσης, διευρύνονται τα αδικήματα που επιτρέπουν αποκλήρωση με απόφαση δικαστηρίου. Σύμφωνα με νομικούς, πρόκειται για ρύθμιση «κοινωνικής δικαιοσύνης», που θωρακίζει ηθικά το Κληρονομικό Δίκαιο.

Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Παραπολιτικά