Παγκόσμια Ημέρα Ατόμων με Αναπηρία έχει κηρυχθεί η 3η Δεκεμβρίου, με απόφαση της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, το 1992, παρέχοντας την ευκαιρία κατανόησης σε θέματα αναπηρίας και ευαισθητοποίησης για τα δικαιώματα και τις δυνατότητες των ατόμων με αναπηρία. Επιδιώκει την αύξηση του βαθμού ένταξης των ατόμων με αναπηρία σε κάθε πτυχή της πολιτικής, κοινωνικής, οικονομικής και πολιτιστικής ζωής. Η αρχική της ονομασία ήταν «Παγκόσμια Ημέρα Ατόμων με Ειδικές Ανάγκες», ενώ κάθε χρόνο εστιάζει σε διαφορετικό θέμα.


Η Παγκόσμια Ημέρα Ατόμων με Αναπηρία και τα προβλήματα στην Ελλάδα - Η έρευνα "γροθιά στο στομάχι"

Σε ό,τι αφορά την Ελλάδα, η χώρα μας φαίνεται πως βρίσκεται πολύ πίσω ακόμη σε ό,τι έχει να κάνει με τα δικαιώματα των ανθρώπων με αναπηρία και τις διευκολύνσεις και βοήθειες που πρέπει να τους παρέχονται. Αυτό προκύπτει από την πιο πρόσφατη έρευνα που έγινε στη χώρα και ολοκληρώθηκε πριν από λίγες εβδομάδες. Ειδικότερα, το Παρατηρητήριο Θεμάτων Αναπηρίας πραγματοποίησε φέτος για πρώτη φορά έρευνα-βαρόμετρο για το θέμα που έλαβε χώρα πανελλαδικά από τις 7/10/2025 έως τις 3/11/2025 και σε δείγμα 2.716 ατόμων με αναπηρία, χρόνιες ή/και σπάνιες παθήσεις.

Σύμφωνα με τα ευρήματα:

  • 4 στα 10 άτομα με αναπηρία, χρόνια ή/και σπάνια πάθηση είναι λίγο ή καθόλου ενημερωμένα σχετικά με τα δικαιώματά τους λόγω της αναπηρίας/πάθησης.
  • Οι αναφορές σε δημόσιες υπηρεσίες ως πηγές ενημέρωσης για τα δικαιώματα, συγκεντρώνουν μονοψήφια ποσοστά.
  • Πρώτη ως πηγή ενημέρωσης για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία αναφέρεται η Ε.Σ.Α.μεΑ., ακολουθούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και οι σύλλογοι/οργανώσεις ατόμων με αναπηρία/χρόνιων παθήσεων
Αναφορικά με την προβολή των ζητημάτων της αναπηρίας στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης (ΜΜΕ), το μεγαλύτερο ποσοστό, δηλαδή το 33,4% του δείγματος, απάντησε ότι δεν έτυχε πρόσφατα να παρακολουθήσουν ή να ακούσουν κάποια εκπομπή ή να διαβάσουν κάποιο δημοσίευμα για τα άτομα με αναπηρία.

Στο ερώτημα «Σε γενικές γραμμές, πως πιστεύετε ότι αντιμετωπίζονται τα άτομα με αναπηρία από την ελληνική κοινωνία;», μόνο το 8% των ατόμων με αναπηρία/χρόνιες παθήσεις θεωρούν ότι η αναπηρία αντιμετωπίζεται ισότιμα στην ελληνική κοινωνία. Η επικρατέστερη απάντηση είναι πως η αναπηρία αντιμετωπίζεται με «στερεότυπα και προκατάληψη» (56,1%), ακολουθεί η απάντηση «με οίκτο λύπηση» (34%) και έπεται η «αμηχανία» (33,2%).
1 στους 2 έχει αισθανθεί «πολλές» και «αρκετές φορές» άδικη μεταχείριση/διάκριση σε κάποιο τομέα της ζωής του, κατά τη διάρκεια των τελευταίων 6 μηνών.

Προσβασιμότητα και κινητικότητα των αναπήρων στην Ελλάδα

  • 6 στους 10 αντιμετωπίζουν «Πάντα/συχνά» ή «Μερικές φορές», εμπόδια προσβασιμότητας στις δημόσιες υπηρεσίες, στις δομές υγείας, καθώς και στους δημόσιους, κοινόχρηστους χώρους.
  • Στην εργασία, το 56%
  • Στην εκπαίδευση το 66%
  • Το 72% των ατόμων με αναπηρία που χρειάζεται υποστηρικτική τεχνολογία για να μπορεί να πλοηγηθεί στο διαδίκτυο, δεν την διαθέτει.

Ως προς την εργασία:

  • Το 82% των νέων 15-24 ετών και το 49,2% των ατόμων ηλικίας «25-34 ετών» δεν έχουν εργαστεί ποτέ.
  • Στις ηλικίες 35 έως 54 ετών, μόνο το 44,3% του συνόλου των συμμετεχόντων με αναπηρία ή/και χρόνιες παθήσεις (ανεξαρτήτως σοβαρότητας της αναπηρίας) εργάζεται κατά το διάστημα αναφοράς.
  • Μόνο το 33% όσων αναφέρουν σοβαρή αναπηρία είναι ενταγμένο στην εργασία.

Βιοτικό επίπεδο και κοινωνική προστασία - Ένα στα δύο άτομα με αναπηρία δεν μπορεί να πληρώσει για τη στέγη

Το ¼ των ατόμων με αναπηρία/χρόνιες παθήσεις διαβιούν σε νοικοκυριά με συνολικό μηνιαίο οικογενειακό εισόδημα -εκτός των προνοιακών ενισχύσεων και επιδομάτων- το οποίο κυμαίνεται σε επίπεδα έως 600 ευρώ.

Το 75% των ατόμων με αναπηρία (με μέτριους ή σοβαρούς περιορισμούς δραστηριότητας) εκτιμάται ότι διαθέτει μηνιαίο διαθέσιμο ατομικό εισόδημα από 0 έως 675 ευρώ το μήνα, ενώ τα ¾ των ατόμων με σοβαρούς περιορισμούς/σοβαρή αναπηρία εκτιμήθηκε ότι τοποθετούνται σε ατομικά εισοδήματα από 0 έως 600 ευρώ μηνιαίως.

Το 50% των ατόμων με αναπηρία (με μέτριους ή σοβαρούς περιορισμούς δραστηριότητας) διαθέτει μηνιαίο ατομικό εισόδημα έως 385 ευρώ.

Το ένα (1) στα δύο (2) άτομα με αναπηρία ή/και χρόνια πάθηση (48,6%), αντιμετωπίζει μεγάλη ή/και ακραία (πλήρης αδυναμία) δυσκολία κάλυψης των βασικών εξόδων στέγασης. Μόνο το 13,4% του δείγματος δεν αντιμετώπισε καμία δυσκολία στην κάλυψη των δαπανών στέγασης.

Η συντριπτική πλειονότητα των ατόμων με αναπηρία δεν έχει την οικονομική δυνατότητα να ανταπεξέλθει σε εξειδικευμένες ανάγκες που σχετίζονται με την αναπηρία, χρόνια ή/και σπάνια πάθηση, όπως εξειδικευμένες υπηρεσίες φροντίδας, αποκατάστασης ή εκπαίδευσης, αγορά φαρμάκων και αγορά τεχνικών βοηθημάτων.

4 στους 10 επωμίζονται πρόσθετο κόστος διαβίωσης ανώτερο των 300 ευρώ ανά μήνα, προκειμένου να καλύψουν τις εξειδικευμένες ανάγκες της υγείας τους, ενώ το 1/5 των ατόμων με αναπηρία/χρόνιες παθήσεις αντιμετωπίζουν δαπάνες που υπερβαίνουν τα 500 ευρώ τον μήνα.

Ανεξάρτητη Διαβίωση

  • 4 στα 10 άτομα με αναπηρία (40,4%) αντιμετωπίζουν «μεγάλη δυσκολία» ή «δεν μπορούν καθόλου» να ολοκληρώσουν καθημερινές ή συνήθεις δραστηριότητες χωρίς να λάβουν υποστήριξη ή βοήθεια από άλλο άτομο.
  • 8 στους 10 βασίζονται στην βοήθεια του οικογενειακού ή του φιλικού/κοινωνικού περιβάλλοντος, προκειμένου να καλύψουν τις καθημερινές τους ανάγκες
Μόνο το 3,3% του δείγματος, δηλαδή 90 άτομα, βρέθηκε ότι κάνουν χρήση της υπηρεσίας του «Προσωπικού Βοηθού για άτομα με αναπηρία».

Σε σχέση με το αν τα άτομα με αναπηρία αισθάνονται ασφάλεια και κάλυψη από το νομικό πλαίσιο:

  • 7 στους 10 θεωρούν ότι δεν απολαμβάνουν την αποτελεσματική προστασία των νόμων και της δικαιοσύνης, σε περιπτώσεις που έρχονται αντιμέτωπα με παραβιάσεις των δικαιωμάτων τους.
  • 4 στους 10 αναφέρουν ότι κατά τα τελευταία τρία (3) χρόνια έχουν βιώσει κάποιας μορφής βία ή παρενόχληση (σωματική, ψυχολογική, σεξουαλική ή άλλης μορφής).
  • Ποσοστό 4% του δείγματος κάνει αναφορά σε βιώματα σωματικής ή σεξουαλικής βίας, ενώ ποσοστό της τάξεως του 25% αναφέρει ότι έχει αντιμετωπίσει ψυχολογική/συναισθηματική βία.
  • Το ¼ των ατόμων με αναπηρία που έχουν δεχθεί σωματική, σεξουαλική, ψυχολογική ή άλλη μορφής βία/παρενόχληση, δεν το έχουν αναφέρει σε κανέναν, ούτε έχουν καταγγείλει το περιστατικό στους αρμόδιους φορείς.
Το 11,4% του δείγματος απάντησε ότι κατά τα τελευταία 2 χρόνια αντιμετώπισαν κάποια κατάσταση έκτακτης ανάγκης όπως πλημμύρα, σεισμό, ή πυρκαγιά. Τα 3/4 αυτών των ατόμων, δεν έλαβαν έγκαιρα βοήθεια και υποστήριξη.

Βαρδακαστάνης (πρόεδρος Ε.Σ.Α.μεΑ.) για Παγκόσμια Ημέρα Αναπηρίας: Δεν είναι ημέρα ούτε για γιορτές, ούτε για κλάματα - "Τίποτα για εμάς χωρίς εμάς"

Ο πρόεδρος της Ε.Σ.Α.μεΑ., Ιωάννης Βαρδακαστάνης, ανέφερε χαρακτηριστικά μεταξύ άλλων στην παρουσίαση του Βαρόμετρου πως «για εμάς η 3η Δεκέμβρη δεν είναι ημέρα ούτε για γιορτές ούτε για κλάματα. Η αναπηρία είναι μέρος της ανθρώπινης ποικιλομορφίας όπως ορίζεται επίσης ρητά στο άρθρο 1 της Διεθνούς Σύμβασης των ΗΕ για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία. Συνεπώς μιλάμε για αγώνες, για διεκδικήσεις, και όπως λέω συχνά, εάν δεν είσαι στο τραπέζι που λαμβάνονται οι αποφάσεις, είσαι στο μενού του τραπεζιού. Για αυτό και “Τίποτα για εμάς χωρίς εμάς” και “Τίποτα χωρίς εμάς”, και στην έρευνα».

Δείτε αναλυτικά την έρευνα ΕΔΩ

Η Παγκόσμια Ημέρα Ατόμων με Αναπηρία και το μήνυμα στα σχολεία 

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ατόμων με Αναπηρία, τέλος, το υπουργείο Παιδείας μετατρέπει την Τετάρτη 3 Δεκεμβρίου σε μια διαφορετική ημέρα για τα σχολεία σε όλες τις βαθμίδες. Στόχος είναι η ενίσχυση της συμπερίληψης και η ουσιαστική ενημέρωση της σχολικής κοινότητας, μέσα από δράσεις που προάγουν την αποδοχή της διαφορετικότητας, την ισότιμη πρόσβαση στην εκπαίδευση και την καταπολέμηση στερεοτύπων. Με δραστηριότητες, συνεργασίες και συμμετοχή σε ειδική εκδήλωση του Υπουργείου, οι μαθητές καλούνται να γίνουν συμμέτοχοι σε μια ημέρα αφιερωμένη στον σεβασμό και τη συνύπαρξη.

Όπως αναφέρεται στην εγκύκλιο, στόχος είναι η ευαισθητοποίηση της σχολικής κοινότητας μέσα από δράσεις ενημέρωσης που αφορούν:

  • την προάσπιση του δικαιώματος των μαθητών με αναπηρία ή/και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες για ισότιμη πρόσβαση στην εκπαίδευση,
  • την καταπολέμηση στερεοτύπων και προκαταλήψεων, και
  • την ανάγκη σεβασμού της μαθητικής ετερογένειας.
Τα σχολεία Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης καλούνται να προγραμματίσουν δράσεις ευαισθητοποίησης, οργανωμένου παιχνιδιού, αθλοπαιδιών, καλλιτεχνικών και αθλητικών δραστηριοτήτων, σε συνεργασία με τις Σ.Μ.Ε.Α.Ε. και με την υποστήριξη των ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ., των Συμβούλων Εκπαίδευσης και του Ειδικού Εκπαιδευτικού Προσωπικού.

Για την υποστήριξη των δράσεων προτείνεται η αξιοποίηση του υλικού του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής και της Εκπαιδευτικής Τηλεόρασης, το οποίο μπορεί να αποτελέσει αφετηρία για διάλογο και ανάπτυξη δραστηριοτήτων που προάγουν την αποδοχή της διαφορετικότητας.