Βραυρωνία, Μουνιχία, Αγροτέρα, Αμαρυσία, Ταυροπόλος, Αριστοβούλη, Σελλασφόρος, Προπυλαία, Αυλιδεία, Ορθία, Ενοδία, είναι μερικά από τα προσωνύμια της θεάς Αρτέμιδος και αυτά μόνο στην Αττική.

Ένα άλλο, αυτό της «θάλασσας», της προστέθηκε μόλις πριν λίγο καιρό όταν οι άνθρωποι του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου αποφάσισαν ότι το χάλκινο αγαλματίδιο της θεάς, που χρονολογείται στον 4ο αι. π.Χ. και το οποίο ανελκύστηκε από ψαρά τον Μάιο του 1959 στα ανοιχτά της Μυκόνου, θα ήταν το τρίτο έκθεμα του «Αθέατου Μουσείου».

Πρόκειται για την πετυχημένη δράση του ΕΑΜ, κατά την οποία κάθε δυο μήνες το Μουσείο «βουτά» στο ημίφως των αποθηκών του, «ανελκύοντας» ένα αντικείμενο που δεν έχει εκτεθεί ποτέ ξανά στο κοινό. Έτσι, μετά την παρουσίαση του «δαχτυλιδιού του Θησέα» και της «Αιγύπτιας γάτας Μίου», ήρθε η σειρά του αγαλματιδίου που είχε την τύχη να μην πάρει τον δρόμο της παράνομης διακίνησης, αλλά δεκαετίες αργότερα να γίνει αφορμή για να αποκαλυφθεί ο κόσμος των χάλκινων αριστουργημάτων.

Την Κυριακή ήταν η πρώτη περιήγηση που αφορούσε το ίδιο το έκθεμα, όπως και άλλα θαυμαστά αντικείμενα τα οποία φιλοξενούνται στο μεγαλύτερο αρχαιολογικό μουσείο της χώρας με τα πολυπληθέστερα, ίσως, χάλκινα ευρήματα στον κόσμο.

Ποια όμως ήταν η θεά του κυνηγιού, που ταυτόχρονα προστάτευε τα ζώα και τα δάση, τα βρέφη, τις κόρες και τους εφήβους, το γάμο και τις γυναίκες; «Ως θεότητα που κυριαρχεί στα άγρια στοιχεία του φυσικού κόσμου, ίσως έχει το ανάλογό της στη λεγόμενη Δέσποινα ή Πότνια, τη μυστηριώδη άγρια θεότητα, πάντα γυναικεία, η οποία απαντάται σε ορισμένες αναφορές της Γραμμικής Β του μυκηναϊκού κόσμου» ανέφερε ο αρχαιολόγος του ΕΑΜ, Κώστας Πασχαλίδης, που εμπλούτισε τις γνώσεις των επισκεπτών. Είναι η θεότητα, που κάποια στιγμή, με το ξεκίνημα της 1ης χιλιετίας π.Χ., «ανοίγεται» σε μια σειρά από άλλες: «Ένα κομμάτι παίρνει η Δήμητρα, ένα η Αθηνά κι ένα άλλο, μάλλον το μεγαλύτερο, η Άρτεμις» ανέφερε.

Το αόρατο νήμα, που συνέδεσε τους διάφορους «σταθμούς» της παρουσίασης, άλλοτε σχετιζόταν με την Αρτέμιδα και άλλοτε με το υλικό κατασκευής του αγαλματιδίου, τον χαλκό. Συχνά, πάλι, με τίποτα από τα δύο, καθώς η διήγηση «περιδιάβαινε» χρονικά και χωρικά διάφορα θέματα, πάντα με αφορμή το εύρημα.

Έτσι, οι επισκέπτες πήραν μια πολύ καλή ιδέα για τον τρόπο που απεικονιζόταν, τι φορούσε και τι κράταγε η θεά, όταν στάθηκαν μπροστά στην «Αρτεμη από τη θάλασσα», που βρέθηκε στον βυθό πιθανόν από ναυάγιο πλοίου μεταξύ 1ου αι. π.Χ. και 1ου μ.Χ., αλλά και στο μεγαλύτερων διαστάσεων μαρμάρινο άγαλμά της, εντοπισμένο τον 19ο αιώνα σε κάποια περιοχή του κέντρου της Αθήνας, που τη δείχνει να πιάνει από τα κέρατα ένα ελάφι, όπως και σε ένα καλά «κρυμμένο» αριστούργημα στη Συλλογή Χαλκών του ΕΑΜ: Στο μικρό ειδώλιο της θεάς, αφιέρωμα σε κάποιο ιερό της Αρκαδίας, που ο δημιουργός του το έπλασε με «χορευτική» χάρη τη στιγμή της πάντα εύστοχης με το τόξο σκόπευσής της.

Επίσης, έμαθαν τι συνδέει την «Άρτεμη από τη θάλασσα» με το μεγαλοπρεπές χυτό άγαλμα αλόγου με αναβάτη, που ανασύρθηκε σε κομμάτια -όπως και ο περίφημος Δίας- από αρχαίο ναυάγιο στο Αρτεμίσιο. Αλλά και με τον έφηβο, πιθανότατα αθλητή, από την πρώιμη ρωμαϊκή περίοδο που κατασχέθηκε στη Γερμανία, επαναπατρίστηκε το 2002 και αποτελεί σήμερα ένα από τα πιο γοητευτικά εκθέματα του μουσείου. Ή με τον άλλο έφηβο από την Κύθνο, που ανελκύστηκε πάλι από ψαροκάικο, παραδόθηκε και παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στις Βρυξέλλες σε πρόσφατη έκθεση, αλλά όχι ακόμα στο ελληνικό κοινό.

Εκτός από το ότι όλα βρέθηκαν στον βυθό, πρόκειται για χάλκινα αντικείμενα, σπάνια και πολύτιμα, όσο και ο χαλκός της αρχαιότητας. Το δυσεύρετο στον ελληνικό χώρο υλικό, ακριβό για τον λόγο αυτό, ανακυκλώθηκε σε διάφορες φάσεις της αρχαιότητας για ποικίλους λόγους: «Επειδή μπορεί να ήταν άγαλμα ενός ηγεμόνα του οποίου δεν εγκρίνεις την ύπαρξη, επειδή αλλάζεις θρησκεία ή κατακτάς μια πόλη και χρειάζεσαι χαλκό για τα όπλα σου… Έτσι λοιπόν, τα περισσότερα χάλκινα αριστουργήματα δεν σώθηκαν κι αυτή η απώλεια δεν είναι απλώς ότι χάσαμε έργα τέχνης, αλλά χάσαμε τα καλύτερα έργα τέχνης» σημείωσε ο ομιλητής, εξηγώντας παράλληλα, τις ξεχωριστές δυνατότητες που έδινε ο χαλκός στον γλύπτη.

Αντίστοιχες παρουσιάσεις θα πραγματοποιηθούν στις 7 Ιουνίου (ημέρα Κυριακή) και στις 12 και 19 Ιουνίου (ημέρα Παρασκευή) ώρα 12.00. Η «Άρτεμη από τη θάλασσα» θα παραμείνει στην αίθουσα του βωμού στο ΕΑΜ για δύο μήνες, μέχρι τις 19 Ιουλίου. Στη συνέχεια θα τη διαδεχτεί μια άλλη γυναικεία μορφή, από τη μυκηναϊκή περίοδο, ολόγλυφη από ελεφαντόδοντο, έχοντας μια διαφορετική, αλλά εξίσου ενδιαφέρουσα ιστορία να διηγηθεί.