Ο τ. Πρέσβης των ΗΠΑ στην Κύπρο, κ. John Koenig, μιλά στα «Parapolitika.gr» και τον δημοσιογράφο Αλέξανδρο Φωτιάδη για τις εξελίξεις στο «Κυπριακό», την ένταση μεταξύ Ελλάδας - Τουρκίας στο Αιγαίο και την ανάγκη προσέλκυσης Αμερικανών επενδυτών για την τόνωση της ελληνικής οικονομίας ενώ καταθέτει τις απόψεις του για τον Κύπριο πρόεδρο, Νίκο Αναστασιάδη, και το ναυάγιο στο Κραν Μοντανά.

Ποιοι παράγοντες οδήγησαν, κατά τη γνώμη σας, σε αποτυχία τις διαπραγματεύσεις στο Κραν Μοντανά;

Στο τέλος τα εμπλεκόμενα μέρη απέτυχαν να επιδείξουν πολιτική βούληση για συμβιβαστική συμφωνία. Είναι πράγματι κρίμα, καθώς οι Τουρκοκύπριοι και η Τουρκία μετακινήθηκαν πιο μακριά από ό,τι ποτέ άλλοτε στο σημαντικό θέμα της ασφάλειας και των εγγυήσεων. Ήταν επίσης ατυχές γιατί η Ελλάδα απέκλινε από τη μακροετή πολιτική της ότι «η Λευκωσία αποφασίζει, η Αθήνα υποστηρίζει» που υπονόμευε τη συμφωνία. Αυτό δεν βοηθούσε καθόλου.

Τι προβλέπετε για τη συνέχεια μετά την κατάρρευση των συνομιλιών; Θα υπάρξει νέα ευκαιρία στο εγγύς μέλλον;

Ελπίζω ότι θα υπάρξει εκ νέου διάλογος στο εγγύς μέλλον, αλλά φοβάμαι ότι θα χρειαστεί κάποιο χρονικό διάστημα. Όπως ξεκαθάρισε ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, εξαρτάται από τις δύο κοινότητες της Κύπρου και τους ηγέτες τους να αποδείξουν ότι έχουν την πολιτική βούληση να προχωρήσουν και να υπερβούν τα εναπομείναντα εμπόδια. Η εμπειρία μου λέει ότι δεν είναι εύκολο να καλλιεργήσεις συνθήκες για καρποφόρες διαπραγματεύσεις για την επίλυση του Κυπριακού.

Άλλωστε ο τρόπος που διεκόπησαν οι διαπραγματεύσεις στην Κραν Μοντάνα δεν βοηθά. Προκάλεσε μεγαλύτερη καχυποψία ανάμεσα στις εμπλεκόμενες πλευρές. Δεν είμαι σίγουρος ότι θα υπάρξει ξανά τέτοια ευκαιρία . Αναστασιάδης και Ακιντζί πρέπει να κάνουν ό,τι μπορούν για να επιστρέψουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Γνωρίζω ότι πολλοί άνθρωποι στην Κύπρο υπολογίζουν σε αυτούς για να εντείνουν τις προσπάθειες προς αυτή την κατεύθυνση.

Η δυναμική που αναπτύσσει η Κύπρος στον ενεργειακό τομέα πώς επηρεάζει τις διακοινοτικές σχέσεις;

Όλοι γνωρίζουμε πως η Κυπριακή Δημοκρατία έχει δικαίωμα από το Διεθνές Δίκαιο να εκμεταλλεύεται τα υποθαλάσσια ενεργειακά αποθέματα που βρίσκονται στην ΑΟΖ της. Όμως γνωρίζουμε επίσης ότι οι υδρογονάνθρακες είναι ένας σοβαρό ζήτημα ανάμεσα στην Τουρκία και την Κύπρο και μεταξύ των δύο κοινοτήτων. Προς το παρόν, οι τιμές στην ενέργεια παγκοσμίως καθιστούν δύσκολη την προοπτική κάποιας επείγουσας ανάγκης ώστε να προχωρήσει η εκμετάλλευση, και ειδικά η εκμετάλλευση του κυπριακού υπεράκτιου φυσικού αερίου, αφού, εξ όσων γνωρίζω, δεν υπάρχει αξιόπιστος τρόπος για να μεταφερθεί στις αγορές. Το κόστος του κυπριακού αερίου είναι πολύ υψηλό σε σύγκριση με τις ισχύουσες τιμές στην ενέργεια. Αυτό αποτελεί ένα παράθυρο ειρήνης, υπό μία συγκεκριμένη έννοια. Υπό αυτές τις συνθήκες, ίσως είναι λογικό να εστιάσει η κυπριακή κυβέρνηση περισσότερο στην εξεύρεση μίας λύσης και λιγότερο στο φυσικό αέριο.

Η Αγκυρα θέτει πλέον στο τραπέζι το ενδεχόμενο δημιουργίας δύο κρατών, θέση που βρίσκει αποδοχή και από ορισμένους Τουρκοκύπριους πολιτικούς. Ποια η θέση σας απέναντι σε αυτή την πρόταση;

Η εύκολη απάντηση θα ήταν να απορρίψουμε τη λύση των δύο κρατών. Είναι ακριβώς αυτό που θα έπρεπε να λέω ως διπλωμάτης, αλλά δεν φέρω πλέον αυτόν τον τίτλο. Συνεπώς θα έλεγα ότι αξίζει να εξετάσουμε μια διευθέτηση με δύο κράτη υπό έναν σημαντικό όρο: Το μέλλον του τουρκοκυπριακού κράτους θα πρέπει να είναι ως μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ανεξάρτητα από τι θα συμβεί με την ενταξιακή πορεία της Τουρκίας. Χωρίς αυτό, τα εξωτερικά σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα διχοτομούσαν την Κύπρο και τόσο οι Ελληνοκύπριοι όσο και οι Τουρκοκύπριοι θα υπέφεραν. Δεν συμφωνώ με τη σκληρή γραμμή της Τουρκίας ή των Τουρκοκυπρίων ή των Ελληνοκυπρίων που θέλουν μόνιμη διχοτόμηση.

Ο πρόεδρος Αναστασιάδης παρουσιάζεται μετριοπαθής και διαλλακτικός στις διαπραγματεύσεις. Ποια η γνώμη σας για τον Κύπριο Πρόεδρο με τον οποίο συνεργαστήκατε για τρία χρόνια;

Ο πρόεδρος Αναστασιάδης είναι ρεαλιστής και θα τον θυμούνται πάντα για το θάρρος του να υπερασπιστεί το Σχέδιο Αννάν, το 2014. Ανήκω σε αυτούς που πίστευαν ότι ο Αναστασιάδης και ο Τουρκοκύπριος ηγέτης Ακιντζί θα μπορούσαν να βρουν μία λύση. Ήταν μία «dream team». Οι δυο τους κατάφεραν πολλά μαζί αλλά στο τέλος δεν ήταν αρκετά. Κατά τη διάρκεια του τελευταίου χρόνου των διαπραγματεύσεων, και ιδιαίτερα στο Μον Πελεράν και το Κραν Μοτάνα ο Crans-Montana, ο Αναστασιάδης δεν έδειξε την αποφασιστικότητα και το κουράγιο που χρειαζόταν για μια πραγματική υπέρβαση. Πολλοί έχουν πει ότι ο Αναστασιάδης είναι πολύ προκατειλημμένος με τα εσωτερικά θέματα στην Ελληνοκυπριακή κοινότητα. Δεν ξέρω, ίσως είναι αυτό.

Μπορεί να βρεθεί η χρυσή τομή και ποιες οι αναγκαίες υποχωρήσεις για την επίλυση του Κυπριακού;

Φυσικά και είναι πιθανό να βρεθεί η χρυσή τομή στο Κυπριακό. Όλοι οι αναγκαίοι συμβιβασμοί βρίσκονται στο τραπέζι – περισσότερο δε από ποτέ βρέθηκαν στο Κραν Μοντάνα. Όλα τα σημαντικά για τις δύο πλευρές θέματα είχαν επιλυθεί και ο συμβιβασμός ήταν κοντά. Αυτό που χρειάζεται είναι δέσμευση για συμβιβασμό, πολιτική βούληση για λύση καθώς και διορατικότητα και κουράγιο για να προετοιμάσει τις δύο πλευρές σε ένα κοινό μέλλον. Το Κραν Μοντάνα ήταν μία εξαιρετική ευκαιρία. Ελπίζω ότι θα δοθεί κι άλλη τέτοια ευκαιρία. Η συγκυρία πάντως δεν ευνοεί την επίλυση του Κυπριακού. Έχουν περάσει 44 χρόνια από το 1974. Κάποια μέρα, κάποιος κύκλος συζητήσεων για το Κυπριακό θα καταλήξει να είναι ο τελευταίος. Ας ελπίσουμε ότι ο τελευταίος γύρος διαπραγματεύσεων δεν έχει ήδη περάσει.

Πώς επηρεάζουν οι πρόωρες εκλογές στην Τουρκία το κλίμα στο Κυπριακό και το Αιγαίο;

Οι εκλογές δεν είναι ποτέ καλές για τις διακρατικές σχέσεις στο τρίγωνο Ελλάδας, Κύπρου και Τουρκίας. Ενισχύουν την προκλητική ρητορική και, ορισμένες φορές, την προκλητική συμπεριφορά. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για την Τουρκία.

Ο Αμερικανός Πρέσβης, κ. Geoffrey Pyatt, έχει αναφερθεί στο ενδεχόμενο «θερμού επεισοδίου» μεταξύ Ελλάδας – Τουρκίας. Ποια η γνώμη σας;

Συμφωνώ με τον πρέσβη Πάιατ και συμμερίζομαι τις ανησυχίες του. Παρέστην σε μία σύσκεψη για θέματα του Αιγαίου στη Θεσσαλονίκη που διοργάνωσε το Αμερικανικό Κολλέγιο της Θεσσαλονίκης και το Πανεπιστήμιο Kadir Has της Κωνσταντινούπολης. Ο τίτλος ήταν «Επιστροφή στο μέλλον; Μικροπολιτική στο Αιγαίο». Η συζήτηση, η οποία αφορούσε Έλληνες, Τούρκους και Αμερικανούς υποτρόφους και πρώην αξιωματούχους, ήταν εξαιρετική. Η προσωπική μου άποψη, την οποία και ανέφερα στην εκδήλωση, είναι ότι η διάβρωση των διεθνών κανόνων και η αποδυνάμωση των διεθνών θεσμών, συμπεριλαμβανομένων του ΝΑΤΟ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δημιουργούν νέους κινδύνους. Το σύστημα της έννομης τάξης στις διεθνείς σχέσεις κλονίστηκε από τον Ερντογάν, τον Τραμπ και άλλους. Αυτό αυξάνει τον κίνδυνο να ξεφύγει από τον έλεγχο ένα μικρό επεισόδιο ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία.

Τέλος, μία ερώτηση που αφορά τη Θεσσαλονίκη. Η αμερικανική διπλωματία έχει αποκαλέσει πολλές φορές τη Βόρειο Ελλάδα στρατηγικό σημείο για τις Η.Π.Α. Θεωρείτε πιθανή ή ακόμη και αναγκαία την προσέλκυση αμερικανικών επενδύσεων στη Βόρεια Ελλάδα;

Η Βόρειος Ελλάδα ήταν μία στρατηγική περιοχή για τις Ηνωμένες Πολιτείες, όταν υπηρέτησα εδώ ως γενικός πρόξενος από το 2000 έως το 2003, και παραμένει μία περιοχή μεγάλης στρατηγικής σημασίας για τη χώρα μου. Πιστεύω ότι η προσέλκυση αμερικανικών επενδύσεων στη Θεσσαλονίκη και τη Βόρειο Ελλάδα είναι πολύ πιθανή και θα μπορούσε να επιφέρει μεγάλα οφέλη και στις δύο πλευρές. Με ενθαρρύνει το γεγονός ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα είναι τιμώμενο κράτος στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης το φθινόπωρο. Αυτό είναι ένα πολύ καλό σημάδι.