Τα ελληνικά πανηγύρια που γεμίζουν πλατείες, γήπεδα και καρδιές – Το αφιέρωμα της εφημερίδας Παραπολιτικά
Το «Secret» φωτίζει τους μεγάλους σταρ των πανηγυριών
Στο… πατάρι: Οι μεγάλοι σταρ των πανηγυριών - Ποιοι είναι οι δημοτικοί καλλιτέχνες που γεμίζουν κέντρα, αλάνες και γήπεδα με 5.000 κόσμο - Τα μεγάλα νέα ονόματα και οι εμβληματικοί «δάσκαλοι»
Η εφημερίδα «Παραπολιτικά» και το ένθετο «Secret» αφιερώνουν ένα δισέλιδο στα πανηγύρια της Ελλάδας, φωτίζοντας τις μουσικές, τους χορούς, την παράδοση και τους καλλιτέχνες που συνεχίζουν να συγκινούν χιλιάδες κόσμου. Ένα ζωντανό οδοιπορικό στις γιορτές που συνδέουν παρελθόν και παρόν, ψυχή και κοινότητα.
Σε κάθε γωνιά της Ελλάδας, τα καλοκαιρινά πανηγύρια είναι ένας θεσµός που ενώνει το παρελθόν µε το παρόν, δηµιουργώντας µοναδικές εµπειρίες, γεµάτες µουσική, χορό και αυθεντική ελληνική ψυχή. Ριζωµένα βαθιά στην Ιστορία, αυτά τα γλέντια δεν είναι απλώς ευκαιρίες για διασκέδαση, αλλά ζωντανές εκδηλώσεις της πολιτιστικής µας κληρονοµιάς. Η µαγεία τους έγκειται στη συνάντηση ανθρώπων από διαφορετικές γενιές και περιοχές, οι οποίοι γίνονται µια κοινότητα γύρω από το τραπέζι, τη σκηνή και τον χορό.
Η εικόνα ενός ελληνικού πανηγυριού είναι αξεπέραστη: φωτισµένες πλατείες γεµάτες ζωή, µικροπωλητές µε παραδοσιακά προϊόντα, βαρέλια µε κρασί, σουβλάκια, γουρουνοπούλες και πλαστικές καρέκλες που γεµίζουν µε κόσµο. Σε αυτό το ζωντανό σκηνικό, οι καλλιτέχνες των πανηγυριών αναδεικνύονται σε πρωταγωνιστές. Από τον κλαρινίστα που γεµίζει τον αέρα µε συγκλονιστικές νότες µέχρι τον τραγουδιστή που καθηλώνει το κοινό µε τη φωνή του, οι µουσικοί αυτοί είναι οι αληθινοί θεµατοφύλακες της παράδοσης.
Για πολλούς τα πανηγύρια είναι συνδεδεµένα µε παιδικές αναµνήσεις γεµάτες ζωντάνια. Ποιος δεν θυµάται τα ξυπόλητα παιδιά να τρέχουν ανάµεσα στους πάγκους, τις γιαγιάδες να ετοιµάζουν παραδοσιακά εδέσµατα και τους παππούδες να χορεύουν µε περίσσια χάρη; Σε έναν κόσµο που κυριαρχείται από την τεχνολογία, αυτά τα δρώµενα αποτελούν ένα καταφύγιο απλότητας και συνδετικό κρίκο µε τις ρίζες µας.
Η µουσική δεν είναι απλώς µια πτυχή των πανηγυριών, αλλά η καρδιά τους. Το κλαρίνο, µε τον χαρακτηριστικό του ήχο, αποτελεί τον συνδετικό κρίκο ανάµεσα στο παρελθόν και το παρόν. Ο τσάµικος, ο συρτός και ο καλαµατιανός δεν είναι απλώς χοροί – είναι πολιτισµικές εκφράσεις µιας ταυτότητας, που διατηρείται ζωντανή µέσα από τους αιώνες. Η δύναµη της µουσικής αυτής αγγίζει την ψυχή και δηµιουργεί συναισθήµατα που δύσκολα περιγράφονται.
Η σύγχρονη εποχή φέρνει προκλήσεις για τα πανηγύρια, καθώς οι νέες µορφές ψυχαγωγίας επηρεάζουν τις παραδοσιακές εκδηλώσεις. Οµως, η αυθεντικότητα και η δύναµή τους να φέρνουν κοντά ανθρώπους παραµένουν ακατάβλητες.
Οκτώ πρόσωπα συνθέτουν την «Dream Team» των ελληνικών πανηγυριών, στα οποία κάθε καλοκαίρι συρρέουν χιλιάδες άνθρωποι, κυρίως νέοι σε ηλικία. Οι «άρχοντες» και οι «βασίλισσες» των πανηγυριών, όπως τους αποκαλούν οι θαυµαστές τους, είναι οι Γιώργος Βελισσάρης, Γιάννης Κατσίγιαννης, Γιάννης Καψάλης και Κώστας Σαφέτης και οι Χαρά Βέρρα, Γιώτα Γρίβα, Τζένη Κατσίγιαννη και Γωγώ Τσαµπά, αντίστοιχα.
Οι συγκεκριµένοι καλλιτέχνες έχουν βιωµατική σχέση µε την ελληνική παράδοση, καθώς στην πλειονότητά τους προέρχονται από καλλιτεχνικές οικογένειες του δηµοτικού τραγουδιού. Ανέβηκαν στο «πατάρι», όπως αποκαλείται το πάλκο των πανηγυριών, από τα παιδικά τους χρόνια και µέχρι να φτάσουν σε σηµείο καταξίωσης και αναγνωρισιµότητας εργάστηκαν δίπλα και µαζί µε άλλα µεγαθήρια του δηµοτικού τραγουδιού. Oπως τους Τ. Καρναβά, Γ. Κωνσταντίνου, Φ. Πυργάκη, Σ. Κάβουρα, Γ. Τζαµάρα, Α. Κιτσάκη, Κ. Τζίµα, Α. Τσαούση, Γ. Μπέκιο, Γ. Σιέττο, Λ. Σκάρλα, Τ. Βέρα, Π. Αθανασίου, Α. Τσαχάλου κ.ά.
Τα τελευταία χρόνια, µάλιστα, βλέπουµε γνωστούς λαϊκούς τραγουδιστές να συνοδεύουν, θα λέγαµε, τα αηδόνια της λαϊκής παράδοσης.
Τα πιο ξακουστά, λόγω παλαιότητας και διάρκειας, πανηγύρια είναι στη Βόνιτσα, στα κέντρα του Κατσαµπέ και του Κασόλα, στα Τριπόταµα Αχαΐας, στο κέντρο του Βαΐτσου και του Γεωργουλόπουλου, ενώ τα τελευταία χρόνια την παράσταση κλέβει το χωριό Κορακοβούνι στην Κυνουρία Αρκαδίας, καθώς το γλέντι ξεκινάει µε την ορχήστρα του Γ. Κατσίγιαννη από τις 10 το βράδυ και τελειώνει την επόµενη ηµέρα, λίγο πριν από το µεσηµέρι, µε ένα τελετουργικό που προβλέπει την εν χορώ και οργάνοις περικύκλωση του σχολικού συγκροτήµατος του χωριού.
Σε Αργολίδα, Κορινθία, Αρκαδία και Ηλεία, η συµµετοχή του κόσµου στα πανηγύρια κυµαίνεται από 2.000 έως 5.000 άτοµα. Αφενός παίζουν ρόλο το ρεπερτόριο και τα σουξέ των καλλιτεχνών της δηµοτικής και της λαϊκής παράδοσης, αφετέρου η ανάπτυξη των πανηγυριών οφείλεται και σε οικονοµικούς λόγους. Το πανηγύρι προσφέρει µια φθηνή διασκέδαση, κυρίως για τη νεολαία, που µπορεί να χορεύει ελεύθερα, κάτι που δεν συνέβαινε πριν από δύο δεκαετίες, όταν υπήρχε σειρά χορού.
«Της Κατερίνας Μιχαήλ»
*Δημοσιεύτηκε στο ένθετο Secret των Παραπολιτικών
Δεσμός
Τα πανηγύρια είναι κάτι περισσότερο από γιορτές. Είναι µια ζωντανή απόδειξη του πώς η παράδοση µπορεί να προσαρµόζεται και να επιβιώνει, παραµένοντας πάντοτε επίκαιρη. Κάθε πανηγύρι, από τα ορεινά χωριά της Ηπείρου, την Πελοπόννησο, τη Θεσσαλία και τη Μακεδονία, µέχρι και τα νησιά του Αιγαίου, την Κρήτη και τα Επτάνησα, είναι µια πρόσκληση να βιώσουµε την αυθεντική Ελλάδα, να µοιραστούµε στιγµές και να γίνουµε µέρος µιας κοινότητας που χορεύει στον ρυθµό της παράδοσης. Ολοι γίνονται µια µεγάλη παρέα, που γλεντά και χορεύει µέχρι το πρωί, σε ένα οικογενειακό κλίµα όπου κυριαρχούν η απλότητα και η χαρά. Οι καλλιτέχνες που διαπρέπουν...Σε κάθε γωνιά της Ελλάδας, τα καλοκαιρινά πανηγύρια είναι ένας θεσµός που ενώνει το παρελθόν µε το παρόν, δηµιουργώντας µοναδικές εµπειρίες, γεµάτες µουσική, χορό και αυθεντική ελληνική ψυχή. Ριζωµένα βαθιά στην Ιστορία, αυτά τα γλέντια δεν είναι απλώς ευκαιρίες για διασκέδαση, αλλά ζωντανές εκδηλώσεις της πολιτιστικής µας κληρονοµιάς. Η µαγεία τους έγκειται στη συνάντηση ανθρώπων από διαφορετικές γενιές και περιοχές, οι οποίοι γίνονται µια κοινότητα γύρω από το τραπέζι, τη σκηνή και τον χορό.
Η εικόνα ενός ελληνικού πανηγυριού είναι αξεπέραστη: φωτισµένες πλατείες γεµάτες ζωή, µικροπωλητές µε παραδοσιακά προϊόντα, βαρέλια µε κρασί, σουβλάκια, γουρουνοπούλες και πλαστικές καρέκλες που γεµίζουν µε κόσµο. Σε αυτό το ζωντανό σκηνικό, οι καλλιτέχνες των πανηγυριών αναδεικνύονται σε πρωταγωνιστές. Από τον κλαρινίστα που γεµίζει τον αέρα µε συγκλονιστικές νότες µέχρι τον τραγουδιστή που καθηλώνει το κοινό µε τη φωνή του, οι µουσικοί αυτοί είναι οι αληθινοί θεµατοφύλακες της παράδοσης.
Για πολλούς τα πανηγύρια είναι συνδεδεµένα µε παιδικές αναµνήσεις γεµάτες ζωντάνια. Ποιος δεν θυµάται τα ξυπόλητα παιδιά να τρέχουν ανάµεσα στους πάγκους, τις γιαγιάδες να ετοιµάζουν παραδοσιακά εδέσµατα και τους παππούδες να χορεύουν µε περίσσια χάρη; Σε έναν κόσµο που κυριαρχείται από την τεχνολογία, αυτά τα δρώµενα αποτελούν ένα καταφύγιο απλότητας και συνδετικό κρίκο µε τις ρίζες µας.
Η µουσική δεν είναι απλώς µια πτυχή των πανηγυριών, αλλά η καρδιά τους. Το κλαρίνο, µε τον χαρακτηριστικό του ήχο, αποτελεί τον συνδετικό κρίκο ανάµεσα στο παρελθόν και το παρόν. Ο τσάµικος, ο συρτός και ο καλαµατιανός δεν είναι απλώς χοροί – είναι πολιτισµικές εκφράσεις µιας ταυτότητας, που διατηρείται ζωντανή µέσα από τους αιώνες. Η δύναµη της µουσικής αυτής αγγίζει την ψυχή και δηµιουργεί συναισθήµατα που δύσκολα περιγράφονται.
Η αλλαγή
Με την πάροδο των χρόνων, τα πανηγύρια έχουν προσαρµοστεί στις απαιτήσεις της σύγχρονης εποχής. Οι σκηνές είναι πλέον εξοπλισµένες µε επαγγελµατικό ήχο και φωτισµό. Παρ’ όλα αυτά, η ουσία τους παραµένει ανέγγιχτη: η αίσθηση της συλλογικότητας και της χαράς, που προέρχεται από την ανθρώπινη επαφή. ∆εν είναι λίγοι αυτοί που έχουν κάνει γνωριµίες ζωής µέσα στα πανηγύρια και άλλοι που έχουν γνωρίσει το έτερον ήµισυ και οδηγήθηκαν στον γάµο. Παλαιότερα, µάλιστα, λειτουργούσαν και ως ένα είδος νυφοπάζαρου, τον τόπο όπου οι νέοι και οι νέες θα συναντιούνταν.Η σύγχρονη εποχή φέρνει προκλήσεις για τα πανηγύρια, καθώς οι νέες µορφές ψυχαγωγίας επηρεάζουν τις παραδοσιακές εκδηλώσεις. Οµως, η αυθεντικότητα και η δύναµή τους να φέρνουν κοντά ανθρώπους παραµένουν ακατάβλητες.
Οι σταρ των πανηγυριών
Στα πανηγύρια έχουν έναν ξεχωριστό ρόλο: να µεταφέρουν την παράδοση στο σήµερα, προσθέτοντας τη δική τους σφραγίδα, ενώ την ίδια στιγµή συµβάλλουν στην αναβίωση και τη διατήρηση της παραδοσιακής µουσικής. Παρά τη δηµοσιότητα που έχουν αποκτήσει, παραµένουν βαθιά συνδεδεµένοι µε τις ρίζες τους, συχνά κατεβαίνοντας από τη σκηνή για να τραγουδήσουν µαζί µε το κοινό ή να µοιραστούν ένα ποτήρι κρασί.Οκτώ πρόσωπα συνθέτουν την «Dream Team» των ελληνικών πανηγυριών, στα οποία κάθε καλοκαίρι συρρέουν χιλιάδες άνθρωποι, κυρίως νέοι σε ηλικία. Οι «άρχοντες» και οι «βασίλισσες» των πανηγυριών, όπως τους αποκαλούν οι θαυµαστές τους, είναι οι Γιώργος Βελισσάρης, Γιάννης Κατσίγιαννης, Γιάννης Καψάλης και Κώστας Σαφέτης και οι Χαρά Βέρρα, Γιώτα Γρίβα, Τζένη Κατσίγιαννη και Γωγώ Τσαµπά, αντίστοιχα.
Οι συγκεκριµένοι καλλιτέχνες έχουν βιωµατική σχέση µε την ελληνική παράδοση, καθώς στην πλειονότητά τους προέρχονται από καλλιτεχνικές οικογένειες του δηµοτικού τραγουδιού. Ανέβηκαν στο «πατάρι», όπως αποκαλείται το πάλκο των πανηγυριών, από τα παιδικά τους χρόνια και µέχρι να φτάσουν σε σηµείο καταξίωσης και αναγνωρισιµότητας εργάστηκαν δίπλα και µαζί µε άλλα µεγαθήρια του δηµοτικού τραγουδιού. Oπως τους Τ. Καρναβά, Γ. Κωνσταντίνου, Φ. Πυργάκη, Σ. Κάβουρα, Γ. Τζαµάρα, Α. Κιτσάκη, Κ. Τζίµα, Α. Τσαούση, Γ. Μπέκιο, Γ. Σιέττο, Λ. Σκάρλα, Τ. Βέρα, Π. Αθανασίου, Α. Τσαχάλου κ.ά.
Τα τελευταία χρόνια, µάλιστα, βλέπουµε γνωστούς λαϊκούς τραγουδιστές να συνοδεύουν, θα λέγαµε, τα αηδόνια της λαϊκής παράδοσης.
Τον Αύγουστο η Ελλάδα γιορτάζει
Καθ’ όλη τη διάρκεια του καλοκαιριού, αλλά ιδιαίτερα τον Αύγουστο, σε όλη τη χώρα απ’ άκρη σ’ άκρη στήνεται ένα µεγάλο πανηγύρι για να γιορτάσουµε την Παναγιά µας. Τα µεγαλύτερα πανηγύρια διεξάγονται σε Πελοπόννησο, Ήπειρο, Θεσσαλία, ∆υτική και Στερεά Ελλάδα, αλλά και στην Αττική, κυρίως στα Μεσόγεια.Τα πιο ξακουστά, λόγω παλαιότητας και διάρκειας, πανηγύρια είναι στη Βόνιτσα, στα κέντρα του Κατσαµπέ και του Κασόλα, στα Τριπόταµα Αχαΐας, στο κέντρο του Βαΐτσου και του Γεωργουλόπουλου, ενώ τα τελευταία χρόνια την παράσταση κλέβει το χωριό Κορακοβούνι στην Κυνουρία Αρκαδίας, καθώς το γλέντι ξεκινάει µε την ορχήστρα του Γ. Κατσίγιαννη από τις 10 το βράδυ και τελειώνει την επόµενη ηµέρα, λίγο πριν από το µεσηµέρι, µε ένα τελετουργικό που προβλέπει την εν χορώ και οργάνοις περικύκλωση του σχολικού συγκροτήµατος του χωριού.
Σε Αργολίδα, Κορινθία, Αρκαδία και Ηλεία, η συµµετοχή του κόσµου στα πανηγύρια κυµαίνεται από 2.000 έως 5.000 άτοµα. Αφενός παίζουν ρόλο το ρεπερτόριο και τα σουξέ των καλλιτεχνών της δηµοτικής και της λαϊκής παράδοσης, αφετέρου η ανάπτυξη των πανηγυριών οφείλεται και σε οικονοµικούς λόγους. Το πανηγύρι προσφέρει µια φθηνή διασκέδαση, κυρίως για τη νεολαία, που µπορεί να χορεύει ελεύθερα, κάτι που δεν συνέβαινε πριν από δύο δεκαετίες, όταν υπήρχε σειρά χορού.
«Της Κατερίνας Μιχαήλ»
*Δημοσιεύτηκε στο ένθετο Secret των Παραπολιτικών
