Μετά το τέλος του εμφυλίου πολέμου, αρχίζει μια περίοδος ανάπτυξης στην Ελλάδα από το 1949 έως το 1967. Πολύμοχθες ήταν οι προσπάθειες των κυβερνήσεων της δεκαετίας του 1950 για την οικονομική ανάνηψη και την ανάπτυξη της χώρας που σε μεγάλο βαθμό στέφθηκαν με επιτυχία.

Παράλληλα όμως η δυσλειτουργία των δημοκρατικών θεσμών οδήγησε σε μια σειρά πολιτικών και θεσμικών κρίσεων την περίοδο 1963 - 1967. Αποκορύφωμα όλων αυτών των ανωμαλιών υπήρξε η επιβολή της στρατιωτικής δικτατορίας τον Απρίλιο του 1967, για μια επταετία και ανετράπη τον Ιούλιο του 1974, ύστερα από την τουρκική εισβολή στην Κύπρο, που προκλήθηκε από τους τυχοδιωκτικούς χειρισμούς του Κυπριακού ζητήματος από τη Δικτατορία.

Τα κύρια χαρακτηριστικά που σηματοδοτούν την μεταπολιτευτική περίοδο είναι: α) Η εδραίωση και η εμβάθυνση των δημοκρατικών θεσμών περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη προγενέστερη περίοδο της ιστορίας του ελληνικού κράτους  β) η ένταξη της Ελλάδας στις Ευρωπαϊκές Κοινότητες και γ) η συνέχιση της ελληνοτουρκικής διαμάχης, η οποία επεκτάθηκε και σε άλλους ζωτικούς χώρους της ελληνικής εθνικής κυριαρχίας. Η δεκαετία του 1990 συνιστά την απαρχή μίας νέας περιόδου όχι μόνο για την ελληνική αλλά και για την παγκόσμια ιστορία και μέσα στα πλαίσια των κοσμογονικών αλλαγών που συντελέστηκαν η Ελλάδα προσπαθεί να επαναπροσδιορίσει τη διεθνή θέση της. Ένα σημαντικό τμήμα του 38ου τόμου είναι αφιερωμένο στον κυπριακό Ελληνισμό και το Κυπριακό Ζήτημα. Τέλος ιδιαίτερα κεφάλαια του τόμου είναι αφιερωμένα στον ελληνισμό της Βορείου Ηπείρου και της Κωσταντινούπολης καθώς και στον απόδημο Ελληνισμό.

 

Στα κύρια σημεία του 38ου τόμου είναι οι οικονομικές εξελίξεις, 1993 – 1998, η απασχόληση και η ανεργία, η κρίση του 1997 και η υποτίμηση του Μαρτίου 1998. Οι Διεθνείς σχέσεις της Ελλάδας μετά το 1989. Η Ελλάδα στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Κύπρος και το Κυπριακό Ζήτημα. Η κυβέρνηση Παπάγου και η προσφυγή στον ΟΗΕ. Οι συμφωνίες της Ζυρίχης και του Λονδίνου. Το κυπριακο ζήτημα μετα την τουρκικη εισβολή, 1974 – 1998. Οι Έλληνες εκτός των συνόρων της Ελλάδας και της Κύπρου. Η μεταπολεμική μετανάστευση και ο απόδημος ελληνισμός. Η μεταπολεμική και σύγχρονη παλιννόστηση: αίτια - μεγέθη – συνέπειες. Ο πνευματικός βίος και πολιτισμός στην Ελλάδα. Ο Πόλεμος, η Κατοχή, ο Εμφύλιος (1940 - 1949). Η Μεταρρύθμιση και αντιμεταρρύθμιση (1964 - 1974). Η μεταπολεμική Νεοελληνική τέχνη.

 

Η «Ιστορία του Ελληνικού Έθνους» είναι έργο ενιαίο, γενικό και αδιάσπαστο από την αυγή του Ελληνισμού έως τον εικοστό αιώνα. Από την αρχή, την απώτερη ιστορία, διαμέσου των αρχαϊκών χρόνων, περνάει στους κορυφαίους αιώνες της κλασικής, αλεξανδρινής και ελληνιστικής εποχής, συνεχίζει στον χριστιανικό ελληνισμό της ακμής του Βυζαντίου, στους αιώνες του οθωμανικού ζυγού και στην εθνική αναγέννηση, περνώντας πλέον στη σύγχρονη εποχή. Δεν είναι υπερβολή να πούμε πως η ιστορία της ανθρωπότητας  είναι  η ιστορία του ελληνικού πολιτισμού. Ο ελληνικός χώρος υπήρξε μικρός, το πνεύμα του όμως τον κατέστησε κέντρο της Οικουμένης. Γιατί σε αυτόν τον τόπο καθιερώθηκε το πρωτείο του πνεύματος. Οι Ρωμαίοι κατέκτησαν τον ελληνικό γεωγραφικό χώρο αλλά το ελληνικό πνεύμα κατέκτησε την Ρώμη. Στους αιώνες της τουρκοκρατίας το ελληνικό πνεύμα ήταν αυτό που οδήγησε στον ξεσηκωμό του Γένους και οδήγησε στην ελληνική επανάσταση και στην ελευθερία του έθνους. Για τους ξένους λαούς η γνώση της ελληνικής ιστορίας αποτελεί μία άμεση επικοινωνία με τις ρίζες του πολιτισμού, με τη μακραίωνη συνέχεια και την πορεία του κόσμου. Επειδή πιστεύουμε ότι τίποτα δεν είναι αποκομμένο, αλλά ότι η ιστορία έχει παρελθόν, παρόν και μέλλον, θελήσαμε να παρουσιάσουμε αυτή τη συνέχεια με συνέπεια. Με αφορμή την επέτειο των 200 χρόνων από την Ελληνική επανάσταση, τα Παραπολιτικά προσφέρουν σε όλους τους αναγνώστες το βραβευμένο από την Ακαδημία Αθηνών έργο «Ιστορία του Ελληνικού Έθνους», της Εκδοτικής Αθηνών, σε μια ανανεωμένη σειρά σκληρόδετων τόμων. Η Ιστορία του Ελληνικού Έθνους είναι ένα μεγαλειώδες και αξεπέραστο έργο, πολύπλευρο, πολυεδρικό, που δεν περιορίζεται στην καθιερωμένη εξιστόρηση των πολιτικών και των στρατιωτικών γεγονότων κάθε εποχής, αλλά συνθέτει μια καθολική εικόνα του Ελληνισμού διαμέσου των αιώνων. Οι τόμοι της σειράς, εκτός από τα εξαιρετικά κείμενα, εμπλουτίζονται με χιλιάδες εικόνες, πίνακες, προσωπογραφίες, χάρτες και γκραβούρες εποχής, από τα σπουδαιότερα ελληνικά και ξένα μουσεία του κόσμου. Η σειρά συνθέτει τα ιστορικά γεγονότα με την ερμηνεία τους, όπως επιβάλλει η επιστημονική έρευνα. Δεν είναι έργο ενός προσώπου ώστε να υπάρχει το μειονέκτημα της ατομικής θεώρησης. Είναι καρπός πολύμοχθης συλλογικής προσπάθειας από ειδικούς επιστήμονες κάθε κλάδου της Ιστορίας που έχουν ήδη δώσει την εξαιρετική προσφορά τους στην ιστορική έρευνα, στη συγγραφή, στη διδασκαλία από τις πανεπιστημιακές έδρες, έχουν αποδείξει  την επιστημονική τους ακεραιότητα και το πνευματικό τους ήθος. Οι κορυφαίοι καθηγητές: Κωνσταντίνος Τσάτσος, Παναγιώτης Κανελλόπουλος, Μανόλης Ανδρόνικος, Ιωάννης Κακριδής, Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ Θάνος Βερέμης, Βασίλης Φίλιας, Απόστολος Βακαλόπουλος, Αλέξανδρος Δεσποτόπουλος είναι μόνο κάποια ονόματα, από τα πολλά, που υπήρξαν συγγραφείς και υπεύθυνοι της ύλης της σειράς. Τριακόσιοι ακόμα ακαδημαϊκοί, καθηγητές Πανεπιστημίου και άλλοι ειδικοί επιστήμονες, υπό την εποπτεία επιτροπής καταξιωμένων ανθρώπων του πνεύματος και με τη συμπαράσταση ειδικών συμβούλων για κάθε ιστορική περίοδο, αφοσιώθηκαν στη συγγραφή του μνημειώδους αυτού έργου της Εκδοτικής Αθηνών.