Το φάντασμα μιας τερατώδους ύφεσης απειλεί τη Ευρώπη καθώς η πανδημία προελαύνει
Σταματης Ζαχαρος
Με τις περισσότερες χώρες της Ε.Ε. να ανακοινώνουν καθημερινά περισσοτέρα κρούσματα σε σχέση με την πρώτη φάση της πανδημίας, οι φόβοι για ένα δεύτερο γενικό lockdown ισχυροποιούνται, δημιουργώντας προβληματισμό σε σχέση με το αν οι οικονομίες των χωρών της Ευρώπης μπορούν να αντέξουν ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Οι αγορές αντέδρασαν έντονα ήδη από χθες με τα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια να κλείνουν «στα κόκκινα» αλλά τα βλέμματα όλων είναι στραμμένα στην 29η Οκτωβρίου, ημέρα που οι ηγέτες της Ε.Ε. Θα συνεδριάσουν με τηλεδιάσκεψη και αντικείμενο τον κορωνοιό.
Οι συνέπειες για την ευρωπαϊκή οικονομία θα μπορούσαν να είναι οδυνηρές ακόμη και στην περίπτωση λιγότερο δραστικών μέτρων σε σχέση με ένα καθολικό lockdown.
Ήδη πολλές χώρες έχουν λάβει περιοριστικές αποφάσεις που πλήττουν συγκεκριμένους κλάδους των οικονομιών τους, με πρώτους την εστίαση, τις υπηρεσίες ψυχαγωγίας και τον τουρισμό.
Ήδη η απαγόρευση της κυκλοφορίας από τις 21:00 μέχρι τις 6:00 τα ξημερώματα σφυροκοπά τη Γαλλική οικονομία. Το Βελγιο ακολούθησε στην νυχτερινή απαγόρευση κυκλοφορίας ενώ έκλεισε επιπλέον τα καφέ, τα μπαρ και τα εστιατόρια, κάτι που έκανε και η Πολωνία αλλά και η Ιταλία. Περιορισμούς στις νυχτερινές μετακινήσεις έχουν επιβάλλει και η Ισπανία αλλά και η Ιταλία ενώ στη Γερμανία απαγορεύονται οι συναθροίσεις. Η Ιρλανδία, είναι η πρώτη χώρα όπου έχει επιβληθεί σχεδόν καθολικό lockdown, κάτι που εν πολλοίς συμβαίνει και στη Βόρεια Αγγλία ενώ στην Πορτογαλία απαγορεύονται οι μετακινήσεις.
Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Σύμβουλίου Σαρλ Μισέλ ανακοίνωσε την περασμένη εβδομάδα την επερχόμενη διάσκεψη ενώ τόνισε επίσης ότι πρέπει να ενισχυθεί η συλλογική προσπάθεια για την καταπολέμηση του κορονοϊού. Ίσως αυτή να είναι η λύση για τις κυβερνήσεις στην Ευρώπη που δυσκολεύονται να λάβουν ή να εφαρμόσουν περιοριστικά μέτρα.
Η πιθανότητα ενός καθολικού lockdown δεν μοιάζει πλέον όσο απίθανη έμοιαζε στην αρχή του καλοκαιριού. Οι ηγέτες ωστόσο θα έχουν πολλά να σταθμίσουν. Ήδη χθες ξέσπασαν βίαια επεισόδια στην Ιταλία από διαδηλωτές που φώναζαν «ελευθερία».
Υπάρχουν άλλωστε και εκείνοι που υποστηρίζουν ότι η αύξηση των καταγεγραμμένων κρουσμάτων οφείλεται κυρίως στην αύξηση των πραγματοποιούμενων τεστ. Κάτι που έχει μια δόση αλήθειας. Τα στοιχεία όμως για τη Γαλλία είναι καταπέλτης. Το 17% των τεστ που έγιναν τη Δευτέρα ήταν θετικά. Το ποσοστό ήταν 16% το Σάββατο και 15,1% την Παρασκευή. Στις αρχές Σεπτεμβρίου το ποσοστό ήταν μόλις 4,5%.
Ο πονοκέφαλος όμως των ηγετών προέρχεται από την προσπάθεια να βρουν τη χρυσή τομή μεταξύ υγειονομικής προστασίας και διατήρησης της οικονομικής δραστηριότητας. Ο κίνδυνος μιας τεράστιας ύφεσης είναι πιο υπαρκτός από ποτέ. Ήδη το καλοκαίρι και χωρίς να μπορεί να συνυπολογιστεί το μέγεθος ενός πιθανού δεύτερου κύματος της πανδημίας, η ευρωπαϊκή επιτροπή προέβλεπε ύφεση 9% για φέτος, ψαλιδίζοντας και τις αρχικές προβλέψεις για μεγάλη ανάπτυξη το 2021. Τώρα πλέον, τίθεται εν αμφίβολω και η δυνατότητα ανάπτυξης την επόμενη χρόνια, αν δεν υπάρξουν ραγδαίες εξελίξει σε σχέση με την ιατρική αντιμετώπιση της πανδημίας.
Το ΔΝΤ προ δυο εβδομάδων προέβλεψε για φέτος ύφεση 8,3% στην ευρωζωνη και ανάπτυξη 5,1% για το 2020. Παραληλλα βελτίωσε την πρόβλεψη του για το παγκόσμιο ΑΕΠ, το οποίο αναμένεται να μειωθεί φέτος κατά 4,4% λόγω της καλύτερης του αναμενομένου πορείας της Κίνας. Προτρέπει δε τους ηγέτες της Ευρώπης να μην αποσύρουν πρόωρα τα μέτρα αντιμετώπισης της ύφεσης ώστε να αποφευχθούν πρόσθετες ζημιές στην πραγματική οικονομία και την απασχόληση.
Για την Ελλάδα η κατάσταση μοιάζει να εναρμονίζεται σε οικονομικό επίπεδο με την υπόλοιπη Ευρώπη. Το Δ.Ν.Τ. προβλέπει ύφεση για φέτος 9,5%, ενώ το 2021 η οικονομία θα ανακτήσει λιγότερο από το μισό των απωλειών που θα έχει από την οικονομική κρίση που έχει πυροδοτήσει ο κορονοϊός φτάνοντας σε ετήσια ανάπτυξη 4,1% του ΑΕΠ. Και όλα αυτά χωρίς να συνυπολογίζεται ένα ισχυρό δεύτερο κύμα της πανδημίας το φετινό χειμώνα, αλλά ούτε και και δεύτερη συνεχόμενη χαμένη τουριστική χρόνια. Την ίδια ώρα το υπουργείο οικονομικών στο προσχέδιο του Προϋπολογισμού κάνει πρόβλεψη για ύφεση 8,2% του ΑΕΠ για φέτος και ανάκαμψη 7,5% του ΑΕΠ το 2021. Θετική είναι φυσικά η συμβολή των κεφαλαίων του ταμείου ανάκαμψης, αλλά δεν είναι σίγουρο ότι θα φθάσουν αν η πανδημία χειροτερέψει.
Οι συνέπειες για την ευρωπαϊκή οικονομία θα μπορούσαν να είναι οδυνηρές ακόμη και στην περίπτωση λιγότερο δραστικών μέτρων σε σχέση με ένα καθολικό lockdown.
Ήδη πολλές χώρες έχουν λάβει περιοριστικές αποφάσεις που πλήττουν συγκεκριμένους κλάδους των οικονομιών τους, με πρώτους την εστίαση, τις υπηρεσίες ψυχαγωγίας και τον τουρισμό.
Ήδη η απαγόρευση της κυκλοφορίας από τις 21:00 μέχρι τις 6:00 τα ξημερώματα σφυροκοπά τη Γαλλική οικονομία. Το Βελγιο ακολούθησε στην νυχτερινή απαγόρευση κυκλοφορίας ενώ έκλεισε επιπλέον τα καφέ, τα μπαρ και τα εστιατόρια, κάτι που έκανε και η Πολωνία αλλά και η Ιταλία. Περιορισμούς στις νυχτερινές μετακινήσεις έχουν επιβάλλει και η Ισπανία αλλά και η Ιταλία ενώ στη Γερμανία απαγορεύονται οι συναθροίσεις. Η Ιρλανδία, είναι η πρώτη χώρα όπου έχει επιβληθεί σχεδόν καθολικό lockdown, κάτι που εν πολλοίς συμβαίνει και στη Βόρεια Αγγλία ενώ στην Πορτογαλία απαγορεύονται οι μετακινήσεις.
Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Σύμβουλίου Σαρλ Μισέλ ανακοίνωσε την περασμένη εβδομάδα την επερχόμενη διάσκεψη ενώ τόνισε επίσης ότι πρέπει να ενισχυθεί η συλλογική προσπάθεια για την καταπολέμηση του κορονοϊού. Ίσως αυτή να είναι η λύση για τις κυβερνήσεις στην Ευρώπη που δυσκολεύονται να λάβουν ή να εφαρμόσουν περιοριστικά μέτρα.
Η πιθανότητα ενός καθολικού lockdown δεν μοιάζει πλέον όσο απίθανη έμοιαζε στην αρχή του καλοκαιριού. Οι ηγέτες ωστόσο θα έχουν πολλά να σταθμίσουν. Ήδη χθες ξέσπασαν βίαια επεισόδια στην Ιταλία από διαδηλωτές που φώναζαν «ελευθερία».
Υπάρχουν άλλωστε και εκείνοι που υποστηρίζουν ότι η αύξηση των καταγεγραμμένων κρουσμάτων οφείλεται κυρίως στην αύξηση των πραγματοποιούμενων τεστ. Κάτι που έχει μια δόση αλήθειας. Τα στοιχεία όμως για τη Γαλλία είναι καταπέλτης. Το 17% των τεστ που έγιναν τη Δευτέρα ήταν θετικά. Το ποσοστό ήταν 16% το Σάββατο και 15,1% την Παρασκευή. Στις αρχές Σεπτεμβρίου το ποσοστό ήταν μόλις 4,5%.
Ο πονοκέφαλος όμως των ηγετών προέρχεται από την προσπάθεια να βρουν τη χρυσή τομή μεταξύ υγειονομικής προστασίας και διατήρησης της οικονομικής δραστηριότητας. Ο κίνδυνος μιας τεράστιας ύφεσης είναι πιο υπαρκτός από ποτέ. Ήδη το καλοκαίρι και χωρίς να μπορεί να συνυπολογιστεί το μέγεθος ενός πιθανού δεύτερου κύματος της πανδημίας, η ευρωπαϊκή επιτροπή προέβλεπε ύφεση 9% για φέτος, ψαλιδίζοντας και τις αρχικές προβλέψεις για μεγάλη ανάπτυξη το 2021. Τώρα πλέον, τίθεται εν αμφίβολω και η δυνατότητα ανάπτυξης την επόμενη χρόνια, αν δεν υπάρξουν ραγδαίες εξελίξει σε σχέση με την ιατρική αντιμετώπιση της πανδημίας.
Το ΔΝΤ προ δυο εβδομάδων προέβλεψε για φέτος ύφεση 8,3% στην ευρωζωνη και ανάπτυξη 5,1% για το 2020. Παραληλλα βελτίωσε την πρόβλεψη του για το παγκόσμιο ΑΕΠ, το οποίο αναμένεται να μειωθεί φέτος κατά 4,4% λόγω της καλύτερης του αναμενομένου πορείας της Κίνας. Προτρέπει δε τους ηγέτες της Ευρώπης να μην αποσύρουν πρόωρα τα μέτρα αντιμετώπισης της ύφεσης ώστε να αποφευχθούν πρόσθετες ζημιές στην πραγματική οικονομία και την απασχόληση.
Για την Ελλάδα η κατάσταση μοιάζει να εναρμονίζεται σε οικονομικό επίπεδο με την υπόλοιπη Ευρώπη. Το Δ.Ν.Τ. προβλέπει ύφεση για φέτος 9,5%, ενώ το 2021 η οικονομία θα ανακτήσει λιγότερο από το μισό των απωλειών που θα έχει από την οικονομική κρίση που έχει πυροδοτήσει ο κορονοϊός φτάνοντας σε ετήσια ανάπτυξη 4,1% του ΑΕΠ. Και όλα αυτά χωρίς να συνυπολογίζεται ένα ισχυρό δεύτερο κύμα της πανδημίας το φετινό χειμώνα, αλλά ούτε και και δεύτερη συνεχόμενη χαμένη τουριστική χρόνια. Την ίδια ώρα το υπουργείο οικονομικών στο προσχέδιο του Προϋπολογισμού κάνει πρόβλεψη για ύφεση 8,2% του ΑΕΠ για φέτος και ανάκαμψη 7,5% του ΑΕΠ το 2021. Θετική είναι φυσικά η συμβολή των κεφαλαίων του ταμείου ανάκαμψης, αλλά δεν είναι σίγουρο ότι θα φθάσουν αν η πανδημία χειροτερέψει.
