Εργασιακός νόμος: Τι αλλάζει στην αγορά εργασίας μετά τη ψήφισή του
Ένα νέο τοπίο διαμορφώνεται στην αγορά εργασίας μετά τη χθεσινή ψήφιση του εργασιακού νομοσχεδίου στη Βουλή. Οι αλλαγές στις υπερωρίες, τις απολύσεις και τις απεργίες, αλλά και η διευθέτηση του χρόνου εργασίας μαζί με δεκάδες άλλες διατάξεις που στοχεύουν στον εκσυγχρονισμό της αγοράς εργασίας συνθέτουν το παζλ της νέας αγοράς εργασίας.
Ψηφιακή κάρτα εργασίας
Μια σημαντική αλλαγή, μέσω της οποίας το υπουργείο Εργασίας φιλοδοξεί να βάλει φρένο στη «μαύρη» και υποδηλωμένη εργασία, καθώς επίσης και στις απλήρωτες υπερωρίες είναι η εφαρμογή της ψηφιακής κάρτας εργασίας. Η κάρτα θα συνδέεται online σύστημα ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ και, με τον τρόπο αυτό, θα καταγράφεται αμέσως και σε πραγματικό χρόνο η απασχόληση του εργαζομένου, η υπέρβαση του νομίμου ωραρίου, οι υπερεργασίες και οι υπερωρίες του κι έτσι θα επέρχονται άμεσα οι σχετικές συνέπειες (αξιώσεις για επιπλέον αμοιβή από τον εργαζόμενο και κυρώσεις στον εργοδότη, εάν η υπέρβαση του ωραρίου είναι παράνομη).
Ανεξάρτητη αρχή η Επιθεώρηση Εργασίας
Την ίδια στιγμή, συστήνεται η Επιθεώρηση Εργασίας ως ανεξάρτητη διοικητική αρχή. Θα λειτουργεί κατά τα πρότυπα της ΑΑΔΕ, ενώ θα έχει διοικητική ανεξαρτησία, διοικητική και οικονομική αυτοτέλεια και δεν θα υπόκειται σε έλεγχο.
Γονική άδεια για πατέρες
Μέσω του νέου νόμου θεσπίζονται νέες άδειες για γονείς και φροντιστές, όπως η άδεια 14 ημερών για τους νέους πατέρες και η επιδοτούμενη από τον ΟΑΕΔ γονική άδεια και για τους δύο γονείς. Πρόκειται για διατάξεις που σύμφωνα με πληροφορίες έχουν προκαλέσει δυσαρέσκεια σε αρκετές εργοδοτικές οργανώσεις, καθώς αυξάνεται το κόστος λειτουργία των επιχειρήσεων τους.
Διευθέτηση χρόνου εργασίας
Το θέμα όμως, που προκάλεσε έντονη διαμάχη ανάμεσα σε κυβέρνηση και αντιπολίτευση ήταν το ευέλικτο 8ωρο. Η «διευθέτηση» του χρόνου εργασίας υπήρχε ως δυνατότητα και πριν από την ψήφιση του νόμου, ήταν όμως προεραιτική και μπορούσε να εφαρμοστεί μόνο εφόσον υπάρχει συμφωνία με επιχειρησιακή σύμβαση εργοδοτών και εργαζομένων. Πάνω στο υπάρχον πλαίσιο όσοι απασχολούνται με 8ωρο έχουν τη δυνατότητα να εργαστούν 2 ώρες επιπλέον την ημέρα, με ανάλογη μείωση του ωραρίου ή επιπλέον άδειες κατά τις περιόδους μειωμένης απασχόλησης. Με το νέο νόμο η διευθέτηση θα μπορεί πλέον να ισχύσει και σε επιχειρήσεις όπου δεν υπάρχουν καθόλου συνδικάτα ή αν το θέλει ο ίδιος ο εργαζόμενος κατόπιν αιτήματος του. Παράλληλα, αναδιατυπώθηκε για νομοτεχνικούς λόγους η διάταξη με την οποία επιβεβαιώνεται νομικά η ισχύς του 8ωρου/5θήμερου/40ωρου, όπως εφαρμόζεται σήμερα.
Απεργίες
Σε ό,τι αφορά τις απεργίες, ο νόμος προβλέπει την υποχρέωση παροχής εγγυημένης υπηρεσίας (1/3 της συνήθως παρεχόμενης), ώστε να προστατεύεται το κοινωνικό σύνολο από τις απεργίες σε οργανισμούς κοινής ωφέλειας. Ακόμη, λαμβάνονται μέτρα για τη διαφάνεια στον συνδικαλισμό (δυνατότητα συμμετοχής των εργαζομένων εξ αποστάσεως, εγγραφή των συνδικαλιστικών οργανώσεων σε μητρώα), ενώ απαγορεύεται η ενίσχυση συνδικαλιστικών οργανώσεων από εργοδότες και κόμματα.
Επιπλέον μπαίνει «απαγορευτικό» στην επαναπροκήρυξη απεργίας που έχει κριθεί παράνομη από τη Δικαιοσύνη, από δευτεροβάθμια ή τριτοβάθμια συνδικαλιστική οργάνωση και θεσπίζεται αστική ευθύνη για συνδικαλιστές, οι οποίοι ασκούν βία ή γενικότερα προβαίνουν σε παράνομες πράξεις κατά τη διάρκεια απεργιών.
Τηλεργασία
Νέοι κανόνες μπαίνουν και στην τηλεργασία δημιουργώντας ένα πιο αυστηρό πλαίσιο προκειμένου να αποφεύγεται η εργοδοτική αυθαιρεσία. Η τηλεργασία θα αποφασίζεται κατόπιν συμφωνίας εργοδότη και εργαζόμενου, ενώ ο εκάστοτε εργοδότης θα είναι υποχρεωμένος να τηρεί το ωράριο εργασίας και να σέβεται την ιδιωτική ζωή του εργαζόμενου που δουλεύει από το σπίτι. Αυτό σημαίνει ότι θα απαγορεύεται η χρήση κάμερας, ενώ ακόμα και αν υπάρξει κάποιο σύστημα ελέγχου αυτό θα πρέπει να συμβαδίζει με την νομοθεσία περί δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα. Ακόμη, ο εκάστοτε εργοδότες θα αναλαμβάνει το κόστος που προκαλείται στον εργαζόμενο από τη μορφή αυτής της εργασίας, όπως ιδίως το κόστος του εξοπλισμού, εκτός εάν συμφωνηθεί να γίνεται χρήση εξοπλισμού του εργαζομένου, των τηλεπικοινωνιών, της συντήρησης του εξοπλισμού, της αποκατάστασης των βλαβών και κάθε τι άλλο σχετικό.
Δικαίωμα αποσύνδεσης
Όμως, το πιο σημαντικό είναι το «δικαίωμα της αποσύνδεσης», δηλαδή το δικαίωμα κάθε εργαζόμενου να απέχει από την παροχή εργασίας με τηλεφωνικό, ηλεκτρονικό ή ψηφιακό τρόπο, εκτός ωραρίου εργασίας και κατά τη διάρκεια των αδειών του.
Υπερωρίες
Στο θέμα των υπερωριών, αυξάνεται το επιτρεπόμενο όριο στις 150 ώρες τον χρόνο για όλους τους κλάδους (από 96 που είναι σήμερα στη βιομηχανία και 120 στο εμπόριο και στις υπηρεσίες), με προσαύξηση 40% (όπως ισχύει σήμερα).
Απολύσεις και αποζημιώσεις
Σε άλλες διατάξεις του νόμου προβλέπεται η διεύρυνση των κλάδων στους οποίους επιτρέπεται η λειτουργία τις Κυριακές, σύμφωνα με τα ισχύοντα στις χώρες της ΕΕ, ιδιαίτερα τις Μεσογειακές, η διεύρυνση της προστασίας των εργαζομένων από άκυρες απολύσεις και η θέσπιση δυνατότητας επιπλέον (τριπλάσιας) αποζημίωσης, αντί επαναπρόσληψης, η αύξηση της αποζημίωσης απόλυσης για τους εργατοτεχνίτες και εξίσωση με εκείνη των υπαλλήλων, καθώς και η αναβάθμιση του συστήματος ΕΡΓΑΝΗ με μείωση του διοικητικού φόρτου για τις επιχειρήσεις και διευκόλυνση των ελέγχων.
Ψηφιακή κάρτα εργασίας
Μια σημαντική αλλαγή, μέσω της οποίας το υπουργείο Εργασίας φιλοδοξεί να βάλει φρένο στη «μαύρη» και υποδηλωμένη εργασία, καθώς επίσης και στις απλήρωτες υπερωρίες είναι η εφαρμογή της ψηφιακής κάρτας εργασίας. Η κάρτα θα συνδέεται online σύστημα ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ και, με τον τρόπο αυτό, θα καταγράφεται αμέσως και σε πραγματικό χρόνο η απασχόληση του εργαζομένου, η υπέρβαση του νομίμου ωραρίου, οι υπερεργασίες και οι υπερωρίες του κι έτσι θα επέρχονται άμεσα οι σχετικές συνέπειες (αξιώσεις για επιπλέον αμοιβή από τον εργαζόμενο και κυρώσεις στον εργοδότη, εάν η υπέρβαση του ωραρίου είναι παράνομη).
Ανεξάρτητη αρχή η Επιθεώρηση Εργασίας
Την ίδια στιγμή, συστήνεται η Επιθεώρηση Εργασίας ως ανεξάρτητη διοικητική αρχή. Θα λειτουργεί κατά τα πρότυπα της ΑΑΔΕ, ενώ θα έχει διοικητική ανεξαρτησία, διοικητική και οικονομική αυτοτέλεια και δεν θα υπόκειται σε έλεγχο.
Γονική άδεια για πατέρες
Μέσω του νέου νόμου θεσπίζονται νέες άδειες για γονείς και φροντιστές, όπως η άδεια 14 ημερών για τους νέους πατέρες και η επιδοτούμενη από τον ΟΑΕΔ γονική άδεια και για τους δύο γονείς. Πρόκειται για διατάξεις που σύμφωνα με πληροφορίες έχουν προκαλέσει δυσαρέσκεια σε αρκετές εργοδοτικές οργανώσεις, καθώς αυξάνεται το κόστος λειτουργία των επιχειρήσεων τους.
Διευθέτηση χρόνου εργασίας
Το θέμα όμως, που προκάλεσε έντονη διαμάχη ανάμεσα σε κυβέρνηση και αντιπολίτευση ήταν το ευέλικτο 8ωρο. Η «διευθέτηση» του χρόνου εργασίας υπήρχε ως δυνατότητα και πριν από την ψήφιση του νόμου, ήταν όμως προεραιτική και μπορούσε να εφαρμοστεί μόνο εφόσον υπάρχει συμφωνία με επιχειρησιακή σύμβαση εργοδοτών και εργαζομένων. Πάνω στο υπάρχον πλαίσιο όσοι απασχολούνται με 8ωρο έχουν τη δυνατότητα να εργαστούν 2 ώρες επιπλέον την ημέρα, με ανάλογη μείωση του ωραρίου ή επιπλέον άδειες κατά τις περιόδους μειωμένης απασχόλησης. Με το νέο νόμο η διευθέτηση θα μπορεί πλέον να ισχύσει και σε επιχειρήσεις όπου δεν υπάρχουν καθόλου συνδικάτα ή αν το θέλει ο ίδιος ο εργαζόμενος κατόπιν αιτήματος του. Παράλληλα, αναδιατυπώθηκε για νομοτεχνικούς λόγους η διάταξη με την οποία επιβεβαιώνεται νομικά η ισχύς του 8ωρου/5θήμερου/40ωρου, όπως εφαρμόζεται σήμερα.
Απεργίες
Σε ό,τι αφορά τις απεργίες, ο νόμος προβλέπει την υποχρέωση παροχής εγγυημένης υπηρεσίας (1/3 της συνήθως παρεχόμενης), ώστε να προστατεύεται το κοινωνικό σύνολο από τις απεργίες σε οργανισμούς κοινής ωφέλειας. Ακόμη, λαμβάνονται μέτρα για τη διαφάνεια στον συνδικαλισμό (δυνατότητα συμμετοχής των εργαζομένων εξ αποστάσεως, εγγραφή των συνδικαλιστικών οργανώσεων σε μητρώα), ενώ απαγορεύεται η ενίσχυση συνδικαλιστικών οργανώσεων από εργοδότες και κόμματα.
Επιπλέον μπαίνει «απαγορευτικό» στην επαναπροκήρυξη απεργίας που έχει κριθεί παράνομη από τη Δικαιοσύνη, από δευτεροβάθμια ή τριτοβάθμια συνδικαλιστική οργάνωση και θεσπίζεται αστική ευθύνη για συνδικαλιστές, οι οποίοι ασκούν βία ή γενικότερα προβαίνουν σε παράνομες πράξεις κατά τη διάρκεια απεργιών.
Τηλεργασία
Νέοι κανόνες μπαίνουν και στην τηλεργασία δημιουργώντας ένα πιο αυστηρό πλαίσιο προκειμένου να αποφεύγεται η εργοδοτική αυθαιρεσία. Η τηλεργασία θα αποφασίζεται κατόπιν συμφωνίας εργοδότη και εργαζόμενου, ενώ ο εκάστοτε εργοδότης θα είναι υποχρεωμένος να τηρεί το ωράριο εργασίας και να σέβεται την ιδιωτική ζωή του εργαζόμενου που δουλεύει από το σπίτι. Αυτό σημαίνει ότι θα απαγορεύεται η χρήση κάμερας, ενώ ακόμα και αν υπάρξει κάποιο σύστημα ελέγχου αυτό θα πρέπει να συμβαδίζει με την νομοθεσία περί δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα. Ακόμη, ο εκάστοτε εργοδότες θα αναλαμβάνει το κόστος που προκαλείται στον εργαζόμενο από τη μορφή αυτής της εργασίας, όπως ιδίως το κόστος του εξοπλισμού, εκτός εάν συμφωνηθεί να γίνεται χρήση εξοπλισμού του εργαζομένου, των τηλεπικοινωνιών, της συντήρησης του εξοπλισμού, της αποκατάστασης των βλαβών και κάθε τι άλλο σχετικό.
Δικαίωμα αποσύνδεσης
Όμως, το πιο σημαντικό είναι το «δικαίωμα της αποσύνδεσης», δηλαδή το δικαίωμα κάθε εργαζόμενου να απέχει από την παροχή εργασίας με τηλεφωνικό, ηλεκτρονικό ή ψηφιακό τρόπο, εκτός ωραρίου εργασίας και κατά τη διάρκεια των αδειών του.
Υπερωρίες
Στο θέμα των υπερωριών, αυξάνεται το επιτρεπόμενο όριο στις 150 ώρες τον χρόνο για όλους τους κλάδους (από 96 που είναι σήμερα στη βιομηχανία και 120 στο εμπόριο και στις υπηρεσίες), με προσαύξηση 40% (όπως ισχύει σήμερα).
Απολύσεις και αποζημιώσεις
Σε άλλες διατάξεις του νόμου προβλέπεται η διεύρυνση των κλάδων στους οποίους επιτρέπεται η λειτουργία τις Κυριακές, σύμφωνα με τα ισχύοντα στις χώρες της ΕΕ, ιδιαίτερα τις Μεσογειακές, η διεύρυνση της προστασίας των εργαζομένων από άκυρες απολύσεις και η θέσπιση δυνατότητας επιπλέον (τριπλάσιας) αποζημίωσης, αντί επαναπρόσληψης, η αύξηση της αποζημίωσης απόλυσης για τους εργατοτεχνίτες και εξίσωση με εκείνη των υπαλλήλων, καθώς και η αναβάθμιση του συστήματος ΕΡΓΑΝΗ με μείωση του διοικητικού φόρτου για τις επιχειρήσεις και διευκόλυνση των ελέγχων.
