Αν. Μεσόγειος: Πάντρεμα κοιτασμάτων φυσικού αερίου με σχέδια για ΑΠΕ
Η συμφωνία για παραχώρηση του θαλάσσιου «οικοπέδου» πέντε της κυπριακής ΑΟΖ στην κοινοπραξία της αμερικανικής Exxon Mobil με την Qatar Petroleum, έφερε πάλι στο προσκήνιο τη συζήτηση για την αξιοποίηση των κοιτασμάτων φυσικού αερίου της Νοτιοανατολικής Μεσογείου. Στην ίδια κοινοπραξία έχει παραχωρηθεί και το θαλάσσιο «οικόπεδο» 10 στο οποίο βρέθηκε το κοίτασμα «Γλαύκος» ένα από τα μεγαλύτερα της περιοχής με εκτιμώμενες ποσότητες μεταξύ πέντε με οκτώ δισ. κυβικά πόδια (tcf). Μάλιστα, εν μέσω της γνωστής τουρκικής στάσης, αλλά και δηλώσεων στήριξης στην κυπριακή πλευρά από τις ΗΠΑ, η κοινοπραξία αναμένεται τις επόμενες εβδομάδες να προχωρήσει στην επιβεβαιωτική γεώτρηση στο «οικόπεδο» 10.
Λίγες ώρες νωρίτερα πάντως, στο συνέδριο του Ινστιτούτου Ενέργειας Νοτιοανατολικής Ευρώπης (ΙΕΝΕ) ο Δρ. Χαράλαμπος Έλληνας, πρώην πρόεδρος της Κρατικής Εταιρείας Υδρογονανθράκων της Κύπρου (ΚΡΕΤΥΚ που το 2013 μετονομάστηκε σε ΕΥΚ) και ανώτερος σύμβουλος του ισχυρού αμερικανικού think tank Altantic Council, προέβλεπε πως ακόμα και αν η κοινοπραξία Exxon Mobil – Qatar Petroleumπροχωρήσει στην επιβεβαιωτική γεώτρηση, ώστε να τηρήσει τις συμβατικές της υποχρεώσεις, «θα ακολουθήσει μακρά περίοδος αδράνειας». Υπενθύμιζε πως η διοίκηση της Exxon Mobil εξετάζει το ενδεχόμενο να εγκαταλείψει κάποια από τα μεγαλύτερα έργα που σχεδιάζει σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο.
Ο κ. Έλληνας υποστήριξε πως «χρειάζεται νέα μακροπρόθεσμη στρατηγική» για την αξιοποίηση των κοιτασμάτων της Νοτιοανατολικής Μεσογείου. Ο ίδιος θεωρεί ότι «το μέλλον είναι οι ανανεώσιμες» με «τα κοιτάσματα φυσικού αερίου που έχουν εντοπιστεί μέχρι σήμερα στην περιοχή να αξιοποιούνται τοπικά (σ.σ. χωρίς δηλαδή να μεταφέρονται με αγωγούς πως την Ευρώπη όπως προβλέπει το σχέδιο για τον αγωγό EastMed) ως εξασφάλιση έναντι των αναπτυσσόμενων ΑΠΕ». Όπως είπε, η Goldman Sachs προβλέπει πως το 2021 θα είναι η πρώτη χρονιά στην ιστορία που οι ΑΠΕ θα είναι ο μεγαλύτερος τομέας επενδύσεων στην ενέργεια.
Η περιοχή «πρέπει να βάλει στόχο για συμμετοχή των ΑΠΕ στην ηλεκτροπαραγωγή κατά 50% μέχρι το 2030», τόνισε, και πρόσθεσε πως «η πίεση προς αυτή την κατεύθυνση θα ενταθεί στη νέα σύσκεψη για το κλίμα (COP27) που πραγματοποιείται τον επόμενο χρόνο στο Κάιρο». Κατέληξε πως αυτό είναι και το σαφές μήνυμα από την πρόσφατη σύνοδο COP26 στη Γλασκώβη και πρέπει να ενσωματωθεί στη στρατηγική για τα κοιτάσματα.
Το συνδυασμό ΑΠΕ και φυσικού αερίου εξυπηρετούν σχέδια για παραγωγή ηλεκτρισμού και μεταφορά προς την Ευρώπη μέσω διασυνδέσεων Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ ή Ελλάδας – Κύπρου – Αιγύπτου. Οπως και η αξιοποίηση του φυσικού αερίου για παραγωγή υδρογόνου, με την Αίγυπτο να σχεδιάζει έναν από τους μεγαλύτερους ηλεκτρολύτες παγκοσμίως.
Σύμφωνα με τον κ. Έλληνα, «οι διεθνείς πετρελαϊκές εταιρείες ενδιαφέρονται για άμεσες, εύκολες και υψηλές αποδόσεις και όχι για μακροπρόθεσμη απόδοση κάτι που αποτελεί πρόκληση για τη Νοτιοανατολική Μεσόγειο, όπως πρόκληση είναι και οι εξαγωγές στις διεθνείς αγορές». Η περιοχή «δεν διαθέτει τις ποσότητες που απαιτούνται για να κάνει τη διαφορά – μόλις το 2% των παγκόσμιων αποθεμάτων. Η εκμετάλλευσή τους είναι υψηλού κόστους και δεν μπορούν να ανταγωνιστούν στις διεθνείς αγορές. Όταν η πανδημία και η κρίση τιμών τελειώσουν οι γνωστές προκλήσεις θα επανεμφανιστούν».
Όσο για τις γεωπολιτικές προκλήσεις, τις διαφωνίες για τις Ανεξάρτητες Οικονομικές Ζώνες (ΑΟΖ) και τις ιστορικές αντιπαλότητες, ο κ. Έλληνας υποστήριξε πως «από την εμπειρία μου, όταν μια επένδυση είναι οικονομικά βιώσιμη και κερδοφόρα, βρίσκονται τρόποι για να προχωρήσει».
Το παλαίμαχο στέλεχος της αγοράς ορυκτών καυσίμων (υπήρξε για σχεδόν τρεις δεκαετίες ανώτατο στέλεχος της πολυεθνικής εταιρείας συμβούλων MottMacDonald) δεν έκρυψε τις σοβαρές επιφυλάξεις του για το μοντέλο με το οποίο επιχειρείται διεθνώς η στροφή προς τις ΑΠΕ.
Τόνισε πως «χρειαζόμαστε μια μετάβαση που ταυτόχρονα με την απανθρακοποίηση θα αντιμετωπίζει και το πρόβλημα της ενεργειακής ασφάλειας». Παραδέχθηκε, ωστόσο, πως «η ενεργειακή μετάβαση είναι ασταμάτητη, ειδικά στην Ευρώπη. Παρά την ενεργειακή κρίση, οι φωνές για ταχύτερη μετάβαση προς τις ΑΠΕ κατά τη διάρκεια του COP26, συμπεριλαμβανομένων και φωνών για δραστικές κινήσεις, εντείνονται».
Για πρώτη φορά στη σύνοδο της Γλασκώβης έγιναν αναφορές που ανοίγουν το δρόμο ώστε σε επόμενες συνόδους να εισαχθούν συγκεκριμένες προβλέψεις για μείωση της χρήσης ορυκτών καυσίμων θεωρεί ο κ. Έλληνας. Ως αποτέλεσμα εντείνεται η αβεβαιότητα και επηρεάζονται αρνητικά οι μακροπρόθεσμες επενδύσεις σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο εξαιτίας και των πιέσεων που ασκούνται από επενδυτές, ακτιβιστές και κυβερνήσεις.
Ακόμα και η Παγκόσμια Οργάνωση Ενέργειας (ΙΕΑ) κινείται στην ίδια κατεύθυνση υποστηρίζοντας πως τα σημερινά επίπεδα επενδύσεων σε ορυκτά καύσιμα, σε υφιστάμενα κοιτάσματα, είναι επαρκή για κάλυψη της ζήτησης και δεν προβλέπει να αυξηθούν σημαντικά.
Έτσι, οι ισχυροί όμιλοι του κλάδου, συμπεριλαμβανομένων των Exxon Mobil και Chevron, δεν σχεδιάζουν σημαντική αύξηση επενδύσεων στο ορατό μέλλον, ενώ σήμερα τα σχέδιά τους είναι μειωμένα κατά 60% – 70% σε σύγκριση με τα υψηλά επίπεδα του 2014. Τότε είχαν φτάσει τα 900 δισ. δολάρια και πλέον κινούμαστε προς επενδύσεις περί τα 350 δισ. το χρόνο που κατά τον κ. Έλληνα θα οδηγήσουν σε άνοδο τιμών στα καύσιμα. Αρνητικά λειτουργούν και το υψηλό κόστος κεφαλαίου για τις επενδύσεις σε ορυκτά καύσιμα που φτάνει το 20% ενώ στις ΑΠΕ βρίσκεται πλέον κάτω από 3%
Λίγες ώρες νωρίτερα πάντως, στο συνέδριο του Ινστιτούτου Ενέργειας Νοτιοανατολικής Ευρώπης (ΙΕΝΕ) ο Δρ. Χαράλαμπος Έλληνας, πρώην πρόεδρος της Κρατικής Εταιρείας Υδρογονανθράκων της Κύπρου (ΚΡΕΤΥΚ που το 2013 μετονομάστηκε σε ΕΥΚ) και ανώτερος σύμβουλος του ισχυρού αμερικανικού think tank Altantic Council, προέβλεπε πως ακόμα και αν η κοινοπραξία Exxon Mobil – Qatar Petroleumπροχωρήσει στην επιβεβαιωτική γεώτρηση, ώστε να τηρήσει τις συμβατικές της υποχρεώσεις, «θα ακολουθήσει μακρά περίοδος αδράνειας». Υπενθύμιζε πως η διοίκηση της Exxon Mobil εξετάζει το ενδεχόμενο να εγκαταλείψει κάποια από τα μεγαλύτερα έργα που σχεδιάζει σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο.
Ο κ. Έλληνας υποστήριξε πως «χρειάζεται νέα μακροπρόθεσμη στρατηγική» για την αξιοποίηση των κοιτασμάτων της Νοτιοανατολικής Μεσογείου. Ο ίδιος θεωρεί ότι «το μέλλον είναι οι ανανεώσιμες» με «τα κοιτάσματα φυσικού αερίου που έχουν εντοπιστεί μέχρι σήμερα στην περιοχή να αξιοποιούνται τοπικά (σ.σ. χωρίς δηλαδή να μεταφέρονται με αγωγούς πως την Ευρώπη όπως προβλέπει το σχέδιο για τον αγωγό EastMed) ως εξασφάλιση έναντι των αναπτυσσόμενων ΑΠΕ». Όπως είπε, η Goldman Sachs προβλέπει πως το 2021 θα είναι η πρώτη χρονιά στην ιστορία που οι ΑΠΕ θα είναι ο μεγαλύτερος τομέας επενδύσεων στην ενέργεια.
Η περιοχή «πρέπει να βάλει στόχο για συμμετοχή των ΑΠΕ στην ηλεκτροπαραγωγή κατά 50% μέχρι το 2030», τόνισε, και πρόσθεσε πως «η πίεση προς αυτή την κατεύθυνση θα ενταθεί στη νέα σύσκεψη για το κλίμα (COP27) που πραγματοποιείται τον επόμενο χρόνο στο Κάιρο». Κατέληξε πως αυτό είναι και το σαφές μήνυμα από την πρόσφατη σύνοδο COP26 στη Γλασκώβη και πρέπει να ενσωματωθεί στη στρατηγική για τα κοιτάσματα.
Το συνδυασμό ΑΠΕ και φυσικού αερίου εξυπηρετούν σχέδια για παραγωγή ηλεκτρισμού και μεταφορά προς την Ευρώπη μέσω διασυνδέσεων Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ ή Ελλάδας – Κύπρου – Αιγύπτου. Οπως και η αξιοποίηση του φυσικού αερίου για παραγωγή υδρογόνου, με την Αίγυπτο να σχεδιάζει έναν από τους μεγαλύτερους ηλεκτρολύτες παγκοσμίως.
Σύμφωνα με τον κ. Έλληνα, «οι διεθνείς πετρελαϊκές εταιρείες ενδιαφέρονται για άμεσες, εύκολες και υψηλές αποδόσεις και όχι για μακροπρόθεσμη απόδοση κάτι που αποτελεί πρόκληση για τη Νοτιοανατολική Μεσόγειο, όπως πρόκληση είναι και οι εξαγωγές στις διεθνείς αγορές». Η περιοχή «δεν διαθέτει τις ποσότητες που απαιτούνται για να κάνει τη διαφορά – μόλις το 2% των παγκόσμιων αποθεμάτων. Η εκμετάλλευσή τους είναι υψηλού κόστους και δεν μπορούν να ανταγωνιστούν στις διεθνείς αγορές. Όταν η πανδημία και η κρίση τιμών τελειώσουν οι γνωστές προκλήσεις θα επανεμφανιστούν».
Όσο για τις γεωπολιτικές προκλήσεις, τις διαφωνίες για τις Ανεξάρτητες Οικονομικές Ζώνες (ΑΟΖ) και τις ιστορικές αντιπαλότητες, ο κ. Έλληνας υποστήριξε πως «από την εμπειρία μου, όταν μια επένδυση είναι οικονομικά βιώσιμη και κερδοφόρα, βρίσκονται τρόποι για να προχωρήσει».
Το παλαίμαχο στέλεχος της αγοράς ορυκτών καυσίμων (υπήρξε για σχεδόν τρεις δεκαετίες ανώτατο στέλεχος της πολυεθνικής εταιρείας συμβούλων MottMacDonald) δεν έκρυψε τις σοβαρές επιφυλάξεις του για το μοντέλο με το οποίο επιχειρείται διεθνώς η στροφή προς τις ΑΠΕ.
Τόνισε πως «χρειαζόμαστε μια μετάβαση που ταυτόχρονα με την απανθρακοποίηση θα αντιμετωπίζει και το πρόβλημα της ενεργειακής ασφάλειας». Παραδέχθηκε, ωστόσο, πως «η ενεργειακή μετάβαση είναι ασταμάτητη, ειδικά στην Ευρώπη. Παρά την ενεργειακή κρίση, οι φωνές για ταχύτερη μετάβαση προς τις ΑΠΕ κατά τη διάρκεια του COP26, συμπεριλαμβανομένων και φωνών για δραστικές κινήσεις, εντείνονται».
Για πρώτη φορά στη σύνοδο της Γλασκώβης έγιναν αναφορές που ανοίγουν το δρόμο ώστε σε επόμενες συνόδους να εισαχθούν συγκεκριμένες προβλέψεις για μείωση της χρήσης ορυκτών καυσίμων θεωρεί ο κ. Έλληνας. Ως αποτέλεσμα εντείνεται η αβεβαιότητα και επηρεάζονται αρνητικά οι μακροπρόθεσμες επενδύσεις σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο εξαιτίας και των πιέσεων που ασκούνται από επενδυτές, ακτιβιστές και κυβερνήσεις.
Ακόμα και η Παγκόσμια Οργάνωση Ενέργειας (ΙΕΑ) κινείται στην ίδια κατεύθυνση υποστηρίζοντας πως τα σημερινά επίπεδα επενδύσεων σε ορυκτά καύσιμα, σε υφιστάμενα κοιτάσματα, είναι επαρκή για κάλυψη της ζήτησης και δεν προβλέπει να αυξηθούν σημαντικά.
Έτσι, οι ισχυροί όμιλοι του κλάδου, συμπεριλαμβανομένων των Exxon Mobil και Chevron, δεν σχεδιάζουν σημαντική αύξηση επενδύσεων στο ορατό μέλλον, ενώ σήμερα τα σχέδιά τους είναι μειωμένα κατά 60% – 70% σε σύγκριση με τα υψηλά επίπεδα του 2014. Τότε είχαν φτάσει τα 900 δισ. δολάρια και πλέον κινούμαστε προς επενδύσεις περί τα 350 δισ. το χρόνο που κατά τον κ. Έλληνα θα οδηγήσουν σε άνοδο τιμών στα καύσιμα. Αρνητικά λειτουργούν και το υψηλό κόστος κεφαλαίου για τις επενδύσεις σε ορυκτά καύσιμα που φτάνει το 20% ενώ στις ΑΠΕ βρίσκεται πλέον κάτω από 3%
