Τώρα αρχίζει η μάχη για τη ρήτρα αναπροσαρμογής στο ηλεκτρικό ρεύμα
Σε μια θετική απόφαση από τον Άρειο Πάγο στις 14 Ιουνίου προκειμένου να οδηγηθεί σε πιλοτική δίκη από το ανώτατο δικαστήριο η υπόθεση της ρήτρας αναπροσαρμογής ελπίζουν η ΔΕΗ και οι άλλοι προμηθευτές ηλεκτρικής ενέργειας που βλέπουν να φουντώνει ένα νέο κίνημα «Δεν Πληρώνω». Ακόμα και αν ο Άρειος Πάγος αποφανθεί θετικά στο αίτημα που έχει καταθέσει η ΔΕΗ θα χρειαστούν μήνες μέχρι να εκδικαστεί η υπόθεση στην πιλοτική δίκη.
Μέχρι τότε και εν μέσω ανησυχιών για το ύψος των διεθνών τιμών στην ενέργεια τον προσεχή χειμώνα, οι προμηθευτές κάθονται σε αναμμένα κάρβουνα. Ειδικά η ΔΕΗ η οποία βρέθηκε στα πρόθυρα της κατάρρευσης εξαιτίας των τεράστιων ληξιπρόθεσμων οφειλών που δημιουργήθηκαν στη διάρκεια της προηγούμενης δεκαετίας και ξεπερνούσαν τα 2,5 δισ. το 2017. Καθημερινά το κίνημα κατά της ρήτρας αναπροσαρμογής φουντώνει με σειρά ατομικών αγωγών, εξωδίκων, ομαδικών προσφυγών και άλλων ένδικων μέσων.
Προχθές το Πολυμελές Πρωτοδικείο Αθηνών είχε αναβάλει για τις 6 Ιουλίου τη συζήτηση προσφυγών που έχουν καταθέσει οι καταναλωτικές οργανώσεις ΕΚΠΟΙΖΩ και ΙΝΚΑ, κ.λπ., κατά της ρήτρας αναπροσαρμογής αναμένοντας την απόφαση του Αρείου Πάγου στις 14 Ιουνίου. Χθες το Πρωτοδικείο έκανε εν μέρει δεκτό το αίτημα των καταναλωτικών οργανώσεων για τη χορήγηση προσωρινής διαταγής ώστε να μην κόβεται το ηλεκτρικό ρεύμα σε όσους δεν πληρώνουν την ρήτρα αναπροσαρμογής.
Το δικαστήριο απαγορεύει προσωρινά τη διακοπή ηλεκτρικού ρεύματος στην περίπτωση που δεν καταβληθεί η ρήτρα αναπροσαρμογής μόνο για τους ευάλωτους καταναλωτές με βάση το άρθρο 52 του νόμου 4001 του 2011. Η προσωρινή διαταγή ισχύει μέχρι τις 6 Ιουλίου υπό τον όρο να μη ζητηθεί νέα αναβολή. Αυτή η κατηγορία καταναλωτών μπορεί, μέχρι τις 6 Ιουλίου, να πληρώσει τον υπόλοιπο λογαριασμό, χωρίς τη ρήτρα αναπροσαρμογής, χωρίς να απειλείται με διακοπή σύνδεσης.
Η ΔΕΗ κατέθεσε το αίτημα για πιλοτική δίκη καθώς τον τελευταίο καιρό έχουν υπάρξει αλληλοσυγκρουόμενες δικαστικές αποφάσεις τοπικών δικαστηρίων κάποιες από τις οποίες διατάσσουν να μην υπάρξει διακοπή ρεύματος σε καταναλωτές ακόμα και αν δεν έχουν πληρώσει το σύνολο του λογαριασμού. Η πιλοτική ή πρότυπη δίκη επιλέγεται για υποθέσεις που αφορούν μεγάλο αριθμό πολιτών και για τις οποίες εκκρεμεί πολύ μεγάλος αριθμός προσφυγών. Με πρωτοβουλία είτε των διαδίκων είτε του ίδιου του δικαστηρίου επιλέγονται κάποιες από τις υποθέσεις και εισάγονται πιο σύντομα σε δικάσιμο στο ανώτατο επίπεδο, παρακάμπτοντας τα ενδιάμεσα στάδια δικαστικού ελέγχου και επιλύοντας το θέμα πιο γρήγορα και σε κεντρικό επίπεδο.
Το αίτημα για πιλοτική δίκη που φαίνεται να στηρίζουν και οι άλλοι προμηθευτές ηλεκτρικής ενέργειας θεωρήθηκε μονόδρομος καθώς ετοιμάζονται και άλλες ομαδικές προσφυγές από επαγγελματικούς φορείς, κ.ο.κ. Ταυτόχρονα, λόγω και της εκτίναξης του ενεργειακού κόστους, έχουν πολλαπλασιαστεί τα αιτήματα διακανονισμών, ενώ αυξάνονται και οι απλήρωτοι λογαριασμοί. Το τελευταίο πράγμα που θέλουν σήμερα στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας είναι να καλλιεργηθεί για μήνες ένα κίνημα «Δεν Πληρώνω» με την προσδοκία πως οι καταναλωτές θα δικαιωθούν από τα δικαστήρια.
Η δυσάρεστη εμπειρία από διόδια και ΕΕΤΗΔΕ
Όμως στην περίπτωση που η ειδική επιτροπή του Αρείου Πάγου δεχθεί το αίτημα για πιλοτική δίκη και η ΔΕΗ δικαιωθεί έπειτα από κάποιους μήνες, οι καταναλωτές που δεν έχουν πληρώσει τη ρήτρα αναπροσαρμογής θα κληθούν να την πληρώσουν αναδρομικά και με τόκο. Οι παλαιότεροι θυμούνται το κίνημα κατά των διοδίων στις εθνικές οδούς στο οποίο συμμετείχαν αρκετοί συμπολίτες μας. Χιλιάδες οδηγοί, που συμμετείχαν σε αυτό το κίνημα, πληρώνουν εδώ και χρόνια σε δόσεις (και με τόκους) τις οφειλές προς τις εταιρείες διαχείρισης των οδικών αξόνων. Οι τελευταίες δικαιώθηκαν δικαστικά αφού το ελληνικό δημόσιο έχει υπογράψει συμβάσεις παραχώρησης με σαφείς προβλέψεις για τα διόδια.
Το ίδιο είχε συμβεί και με το περίφημα ΕΕΤΗΔΕ (του Έκτακτου ειδικού Τέλους Ηλεκτροδοτούμενων Δομημένων Επιφανειών) που πληρώνονταν μέσω των λογαριασμών της ΔΕΗ. Όσοι απέφυγαν να το πληρώσουν και κατέβαλλαν μόνο το υπόλοιπο ποσό του λογαριασμού, κλήθηκαν να το καταβάλλουν αναδρομικά και με τόκους.
Σήμερα επιχειρείται η επανάληψη της ίδιας ιστορίας με βάση και τα συσσωρευμένα ερωτήματα για τον υπολογισμό και τον τρόπο εφαρμογής της ρήτρας αναπροσαρμογής μέσω της οποίας έχουν εκτιναχθεί οι λογαριασμοί ηλεκτρικού ρεύματος χιλιάδων νοικοκυριών και επιχειρήσεων. Ο πρόεδρος της ΡΑΕ Αθ. Δαγούμας, σε πρόσφατη συνεδρίαση της Επιτροπής Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής, είχε προανήγγειλε πρόστιμα και επιστροφή ποσών στους καταναλωτές.
Η ρυθμιστική αρχή έχει καλέσει σε ακρόαση 12 προμηθευτές ηλεκτρικής ενέργειας (σχεδόν το σύνολο της αγοράς) για δύο ζητήματα. Πρώτον, για το αν ενημέρωσαν ατομικά τους πελάτες τους εξήντα ημέρες πριν την μονομερή αλλαγή συμβολαίου (πολλές εταιρείες μετέφεραν καταναλωτές από σταθερά σε κυμαινόμενα τιμολόγια με ρήτρα αναπροσαρμογής) και, δεύτερον, για πιθανά ζητήματα αδιαφάνειας και παραπλάνησης σε σχέση με την εφαρμογή της ρήτρας αναπροσαρμογής.
Η αξιωματική αντιπολίτευση σιγοντάρει το κίνημα και ας ήταν αυτή που – ως κυβέρνηση – είχε κληθεί να διαχειριστεί το βουνό ληξιπρόθεσμων οφειλών της ΔΕΗ προ πενταετίας. Είχε, επίσης, στηρίξει και το κίνημα κατά των διοδίων που πλήρωσαν ακριβά όσοι πίστεψαν τις υποσχέσεις επιτήδειων πως δεν θα έρθει ποτέ η ώρα του λογαριασμού…
Οι προβλέψεις του νόμου για τους ευάλωτους καταναλωτές
Σύμφωνα με το άρθρο 52 του νόμου 4001/2011 «στους Ευάλωτους Πελάτες εντάσσονται οι κάτωθι κατηγορίες πελατών:
(α) Οι οικονομικά ασθενείς Οικιακοί Πελάτες που πλήττονται από την Ενεργειακή Πενία.
(β) Οι Πελάτες που, οι ίδιοι ή οι σύζυγοι αυτών ή πρόσωπα των οποίων αυτοί έχουν την επιμέλεια σύμφωνα με το νόμο και συνοικούν με αυτούς, εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τη συνεχή και αδιάλειπτο παροχή ενέργειας. Στην κατηγορία αυτή υπάγονται οι Πελάτες που χρήζουν μηχανικής υποστήριξης και ιδίως άτομα που χρειάζονται συνεχή προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας για τη λειτουργία συσκευών υποστήριξης ή παρακολούθησης ζωτικών λειτουργιών, ενδεικτικά, συσκευές μηχανικής υποστήριξης αναπνευστικής ή καρδιακής λειτουργίας, συσκευές αιμοκάθαρσης και κάθε παρόμοιας φύσης συσκευή.
(γ) Ηλικιωμένοι πελάτες που έχουν συμπληρώσει το εβδομηκοστό (70ό) έτος της ηλικίας τους, υπό την προϋπόθεση ότι δεν συνοικούν με άλλο πρόσωπο το οποίο δεν έχει συμπληρώσει το ως άνω όριο ηλικίας.
(δ) Πελάτες με σοβαρά προβλήματα υγείας, ιδίως άτομα με σοβαρή σωματική ή ψυχική αναπηρία, με νοητική αναπηρία, σοβαρά οπτικοακουστικά ή κινησιακά προβλήματα, ή με πολλαπλές αναπηρίες ή με χρόνια πάθηση και οι οποίοι εκ του λόγου τούτου δεν δύνανται να διαχειριστούν και διαπραγματευτούν τη συμβατική τους σχέση με τον Προμηθευτή.
(ε) Οι Πελάτες σε απομακρυσμένες περιοχές και ιδιαίτερα στα Μη Διασυνδεδεμένα Νησιά που δικαιούνται ίδιες υπηρεσίες τόσο ως προς τις τιμές όσο και ως προς την ποιότητα, την ασφάλεια του εφοδιασμού και τη διαφάνεια των συμβατικών όρων και προϋποθέσεων με τους άλλους Πελάτες».
Μέχρι τότε και εν μέσω ανησυχιών για το ύψος των διεθνών τιμών στην ενέργεια τον προσεχή χειμώνα, οι προμηθευτές κάθονται σε αναμμένα κάρβουνα. Ειδικά η ΔΕΗ η οποία βρέθηκε στα πρόθυρα της κατάρρευσης εξαιτίας των τεράστιων ληξιπρόθεσμων οφειλών που δημιουργήθηκαν στη διάρκεια της προηγούμενης δεκαετίας και ξεπερνούσαν τα 2,5 δισ. το 2017. Καθημερινά το κίνημα κατά της ρήτρας αναπροσαρμογής φουντώνει με σειρά ατομικών αγωγών, εξωδίκων, ομαδικών προσφυγών και άλλων ένδικων μέσων.
Προχθές το Πολυμελές Πρωτοδικείο Αθηνών είχε αναβάλει για τις 6 Ιουλίου τη συζήτηση προσφυγών που έχουν καταθέσει οι καταναλωτικές οργανώσεις ΕΚΠΟΙΖΩ και ΙΝΚΑ, κ.λπ., κατά της ρήτρας αναπροσαρμογής αναμένοντας την απόφαση του Αρείου Πάγου στις 14 Ιουνίου. Χθες το Πρωτοδικείο έκανε εν μέρει δεκτό το αίτημα των καταναλωτικών οργανώσεων για τη χορήγηση προσωρινής διαταγής ώστε να μην κόβεται το ηλεκτρικό ρεύμα σε όσους δεν πληρώνουν την ρήτρα αναπροσαρμογής.
Το δικαστήριο απαγορεύει προσωρινά τη διακοπή ηλεκτρικού ρεύματος στην περίπτωση που δεν καταβληθεί η ρήτρα αναπροσαρμογής μόνο για τους ευάλωτους καταναλωτές με βάση το άρθρο 52 του νόμου 4001 του 2011. Η προσωρινή διαταγή ισχύει μέχρι τις 6 Ιουλίου υπό τον όρο να μη ζητηθεί νέα αναβολή. Αυτή η κατηγορία καταναλωτών μπορεί, μέχρι τις 6 Ιουλίου, να πληρώσει τον υπόλοιπο λογαριασμό, χωρίς τη ρήτρα αναπροσαρμογής, χωρίς να απειλείται με διακοπή σύνδεσης.
Η ΔΕΗ κατέθεσε το αίτημα για πιλοτική δίκη καθώς τον τελευταίο καιρό έχουν υπάρξει αλληλοσυγκρουόμενες δικαστικές αποφάσεις τοπικών δικαστηρίων κάποιες από τις οποίες διατάσσουν να μην υπάρξει διακοπή ρεύματος σε καταναλωτές ακόμα και αν δεν έχουν πληρώσει το σύνολο του λογαριασμού. Η πιλοτική ή πρότυπη δίκη επιλέγεται για υποθέσεις που αφορούν μεγάλο αριθμό πολιτών και για τις οποίες εκκρεμεί πολύ μεγάλος αριθμός προσφυγών. Με πρωτοβουλία είτε των διαδίκων είτε του ίδιου του δικαστηρίου επιλέγονται κάποιες από τις υποθέσεις και εισάγονται πιο σύντομα σε δικάσιμο στο ανώτατο επίπεδο, παρακάμπτοντας τα ενδιάμεσα στάδια δικαστικού ελέγχου και επιλύοντας το θέμα πιο γρήγορα και σε κεντρικό επίπεδο.
Το αίτημα για πιλοτική δίκη που φαίνεται να στηρίζουν και οι άλλοι προμηθευτές ηλεκτρικής ενέργειας θεωρήθηκε μονόδρομος καθώς ετοιμάζονται και άλλες ομαδικές προσφυγές από επαγγελματικούς φορείς, κ.ο.κ. Ταυτόχρονα, λόγω και της εκτίναξης του ενεργειακού κόστους, έχουν πολλαπλασιαστεί τα αιτήματα διακανονισμών, ενώ αυξάνονται και οι απλήρωτοι λογαριασμοί. Το τελευταίο πράγμα που θέλουν σήμερα στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας είναι να καλλιεργηθεί για μήνες ένα κίνημα «Δεν Πληρώνω» με την προσδοκία πως οι καταναλωτές θα δικαιωθούν από τα δικαστήρια.
Η δυσάρεστη εμπειρία από διόδια και ΕΕΤΗΔΕ
Όμως στην περίπτωση που η ειδική επιτροπή του Αρείου Πάγου δεχθεί το αίτημα για πιλοτική δίκη και η ΔΕΗ δικαιωθεί έπειτα από κάποιους μήνες, οι καταναλωτές που δεν έχουν πληρώσει τη ρήτρα αναπροσαρμογής θα κληθούν να την πληρώσουν αναδρομικά και με τόκο. Οι παλαιότεροι θυμούνται το κίνημα κατά των διοδίων στις εθνικές οδούς στο οποίο συμμετείχαν αρκετοί συμπολίτες μας. Χιλιάδες οδηγοί, που συμμετείχαν σε αυτό το κίνημα, πληρώνουν εδώ και χρόνια σε δόσεις (και με τόκους) τις οφειλές προς τις εταιρείες διαχείρισης των οδικών αξόνων. Οι τελευταίες δικαιώθηκαν δικαστικά αφού το ελληνικό δημόσιο έχει υπογράψει συμβάσεις παραχώρησης με σαφείς προβλέψεις για τα διόδια.
Το ίδιο είχε συμβεί και με το περίφημα ΕΕΤΗΔΕ (του Έκτακτου ειδικού Τέλους Ηλεκτροδοτούμενων Δομημένων Επιφανειών) που πληρώνονταν μέσω των λογαριασμών της ΔΕΗ. Όσοι απέφυγαν να το πληρώσουν και κατέβαλλαν μόνο το υπόλοιπο ποσό του λογαριασμού, κλήθηκαν να το καταβάλλουν αναδρομικά και με τόκους.
Σήμερα επιχειρείται η επανάληψη της ίδιας ιστορίας με βάση και τα συσσωρευμένα ερωτήματα για τον υπολογισμό και τον τρόπο εφαρμογής της ρήτρας αναπροσαρμογής μέσω της οποίας έχουν εκτιναχθεί οι λογαριασμοί ηλεκτρικού ρεύματος χιλιάδων νοικοκυριών και επιχειρήσεων. Ο πρόεδρος της ΡΑΕ Αθ. Δαγούμας, σε πρόσφατη συνεδρίαση της Επιτροπής Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής, είχε προανήγγειλε πρόστιμα και επιστροφή ποσών στους καταναλωτές.
Η ρυθμιστική αρχή έχει καλέσει σε ακρόαση 12 προμηθευτές ηλεκτρικής ενέργειας (σχεδόν το σύνολο της αγοράς) για δύο ζητήματα. Πρώτον, για το αν ενημέρωσαν ατομικά τους πελάτες τους εξήντα ημέρες πριν την μονομερή αλλαγή συμβολαίου (πολλές εταιρείες μετέφεραν καταναλωτές από σταθερά σε κυμαινόμενα τιμολόγια με ρήτρα αναπροσαρμογής) και, δεύτερον, για πιθανά ζητήματα αδιαφάνειας και παραπλάνησης σε σχέση με την εφαρμογή της ρήτρας αναπροσαρμογής.
Η αξιωματική αντιπολίτευση σιγοντάρει το κίνημα και ας ήταν αυτή που – ως κυβέρνηση – είχε κληθεί να διαχειριστεί το βουνό ληξιπρόθεσμων οφειλών της ΔΕΗ προ πενταετίας. Είχε, επίσης, στηρίξει και το κίνημα κατά των διοδίων που πλήρωσαν ακριβά όσοι πίστεψαν τις υποσχέσεις επιτήδειων πως δεν θα έρθει ποτέ η ώρα του λογαριασμού…
Οι προβλέψεις του νόμου για τους ευάλωτους καταναλωτές
Σύμφωνα με το άρθρο 52 του νόμου 4001/2011 «στους Ευάλωτους Πελάτες εντάσσονται οι κάτωθι κατηγορίες πελατών:
(α) Οι οικονομικά ασθενείς Οικιακοί Πελάτες που πλήττονται από την Ενεργειακή Πενία.
(β) Οι Πελάτες που, οι ίδιοι ή οι σύζυγοι αυτών ή πρόσωπα των οποίων αυτοί έχουν την επιμέλεια σύμφωνα με το νόμο και συνοικούν με αυτούς, εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τη συνεχή και αδιάλειπτο παροχή ενέργειας. Στην κατηγορία αυτή υπάγονται οι Πελάτες που χρήζουν μηχανικής υποστήριξης και ιδίως άτομα που χρειάζονται συνεχή προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας για τη λειτουργία συσκευών υποστήριξης ή παρακολούθησης ζωτικών λειτουργιών, ενδεικτικά, συσκευές μηχανικής υποστήριξης αναπνευστικής ή καρδιακής λειτουργίας, συσκευές αιμοκάθαρσης και κάθε παρόμοιας φύσης συσκευή.
(γ) Ηλικιωμένοι πελάτες που έχουν συμπληρώσει το εβδομηκοστό (70ό) έτος της ηλικίας τους, υπό την προϋπόθεση ότι δεν συνοικούν με άλλο πρόσωπο το οποίο δεν έχει συμπληρώσει το ως άνω όριο ηλικίας.
(δ) Πελάτες με σοβαρά προβλήματα υγείας, ιδίως άτομα με σοβαρή σωματική ή ψυχική αναπηρία, με νοητική αναπηρία, σοβαρά οπτικοακουστικά ή κινησιακά προβλήματα, ή με πολλαπλές αναπηρίες ή με χρόνια πάθηση και οι οποίοι εκ του λόγου τούτου δεν δύνανται να διαχειριστούν και διαπραγματευτούν τη συμβατική τους σχέση με τον Προμηθευτή.
(ε) Οι Πελάτες σε απομακρυσμένες περιοχές και ιδιαίτερα στα Μη Διασυνδεδεμένα Νησιά που δικαιούνται ίδιες υπηρεσίες τόσο ως προς τις τιμές όσο και ως προς την ποιότητα, την ασφάλεια του εφοδιασμού και τη διαφάνεια των συμβατικών όρων και προϋποθέσεων με τους άλλους Πελάτες».
