Yποδιοικητής ΤτΕ: Εφικτός ο στόχος για επενδυτική βαθμίδα το ΄23
Εφικτός παραμένει για το 2023 ο στόχος της απόκτησης για την ελληνική οικονομία επενδυτικής βαθμίδας (investment grade), παρά τις αντιξοότητες στο διεθνές περιβάλλον, δεδομένου ότι οι συνθήκες ρευστότητας έχουν βελτιωθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια. Αυτό επισημαίνει μεταξύ άλλων, η υποδιοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος (ΤτΕ) Χριστίνα Παπακωνσταντίνου, σε συνέντευξη της στο powergame.gr.
«Εφόσον πραγματοποιηθεί, η αναβάθμιση θα είναι ιδιαίτερα σημαντική για τις αγορές, ως θετική εξαίρεση μέσα σε ένα επιδεινούμενο διεθνές χρηματοπιστωτικό περιβάλλον» υπογραμμίζει, προβλέποντας ότι «για το 2023 και 2024 ο ρυθμός μεταβολής της οικονομικής δραστηριότητας αναμένεται σχετικά υψηλός υπό την προϋπόθεση ότι θα αποκλιμακωθεί έως το τέλος του έτους η γεωπολιτική κρίση παράλληλα με τη μείωση των τιμών ενέργειας».
Στη συνέντευξή της, η υποδιοικητής της ΤτΕ αναφέρεται στο ισχυρό ενδιαφέρον των ξένων επενδυτών για τη δευτερογενή αγορά μη εξυπηρετούμενων δανείων, μιλάει για τις προκλήσεις των ψηφιακών τραπεζών και το αυξημένο ενδιαφέρον για αδειοδότηση τέτοιων τραπεζών με έδρα την Ελλάδα (ήδη είναι σε εξέλιξη η διαδικασία αδειοδότησης μίας neobank, ενώ μία ακόμα αίτηση βρίσκεται στον προθάλαμο της διαδικασίας) και καθιστά σαφές ότι παρά τη βελτίωση της κουλτούρας πληρωμών, το πρόβλημα των «κόκκινων» δανείων δεν λύνεται απλώς με την τιτλοποίησή τους από τις τράπεζες.
Κυρία Παπακωνσταντίνου, είμαστε για τα καλά στο μέσον μιας ενεργειακής κρίσης, απόρροια κυρίως του πολέμου στην Ουκρανία, που επίσης είναι σε εξέλιξη. Πόσο ανασταλτικό πιστεύετε ότι είναι το στοιχείο αυτό στην επίτευξη των στόχων για περαιτέρω ανάπτυξη και πόσο σας ανησυχεί, η διατήρηση θερμού κλίματος στο γεωπολιτικό σκηνικό;
Η ανάκαμψη της οικονομικής δραστηριότητας συνεχίστηκε και το α΄ τρίμηνο του τρέχοντος έτους. Παρά την αβεβαιότητα που προκαλούν ο πόλεμος στην Ουκρανία και η περαιτέρω άνοδος του πληθωρισμού, η ελληνική οικονομία προβλέπεται να συνεχίσει να αναπτύσσεται το 2022.
Στην παρούσα φάση υπάρχουν κίνδυνοι και αβεβαιότητες που συνδέονται με το ενδεχόμενο μερικής ή ολικής διακοπής της ενεργειακής τροφοδοσίας της Ευρώπης από τη Ρωσία και συνεπακόλουθα την περαιτέρω αύξηση των πληθωριστικών πιέσεων και της αβεβαιότητας, καθώς και την επιδείνωση των προβλημάτων στην εφοδιαστική αλυσίδα. Στη στήριξη της οικονομικής δραστηριότητας θα συμβάλλουν ωστόσο οι επενδύσεις, οι οποίες αναμένεται να αυξηθούν με πολύ υψηλούς ρυθμούς την περίοδο 2022-2024, υποβοηθούμενες από την υψηλή ρευστότητα στον τραπεζικό τομέα και από την αξιοποίηση των διαθέσιμων ευρωπαϊκών πόρων.
Ειδικότερα, η Ελλάδα θα λάβει συνολικά στήριξη ύψους 40 δισ. ευρώ περίπου από το μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της ΕΕ 2021-2027 και 32 δισ. ευρώ από το ευρωπαϊκό μέσο ανάκαμψης NGEU, ενώ αυτοί οι πόροι αναμένεται ότι θα προσελκύσουν επιπρόσθετα ιδιωτικά κεφάλαια.
Παράλληλα, υποστηρικτική για το εισόδημα και την απασχόληση αναμένεται να είναι στο τρέχον έτος και η σημαντική ανάκαμψη των τουριστικών εσόδων, τα οποία εκτιμάται ότι θα κυμανθούν στο επίπεδο-ρεκόρ του 2019. Για το 2023 και 2024, ο ρυθμός μεταβολής της οικονομικής δραστηριότητας αναμένεται σχετικά υψηλός υπό την προϋπόθεση ότι θα αποκλιμακωθεί έως το τέλος του 2022 η γεωπολιτική κρίση και ότι οι τιμές της ενέργειας θα μειωθούν.
Θεωρείτε ότι όλο αυτό που συμβαίνει μπορεί να καθυστερήσει την πολυπόθητη παραχώρηση επενδυτικής βαθμίδας στην Ελλάδα ή αυτή συνδέεται κυρίως με άλλες παραμέτρους;
Πρόσφατα, δύο διεθνείς οίκοι αναβάθμισαν την πιστοληπτική αξιολόγηση του Ελληνικού Δημοσίου. Έτσι, η απόστασή της από την επενδυτική βαθμίδα περιορίστηκε. Σωστά επισημαίνετε ότι η επιδείνωση στο διεθνές περιβάλλον επιδρά αρνητικά στις πιστοληπτικές αξιολογήσεις των κρατών συνολικά, διαμορφώνοντας μία τάση που δεν διευκολύνει τις αναβαθμίσεις. Σημειώστε, όμως, ότι και οι προαναφερθείσες αναβαθμίσεις αποτέλεσαν εξαίρεση, καθώς, διεθνώς, οι υποβαθμίσεις είναι περισσότερες από τις αναβαθμίσεις μέσα στο 2022.
Με βάση τις εκθέσεις των οίκων πιστοληπτικής αξιολόγησης, οι σημαντικότεροι παράγοντες που θα επιδράσουν θετικά στις αξιολογήσεις είναι η επιβεβαίωση της ανθεκτικότητας της ελληνικής οικονομίας και η προσήλωση στην αποκατάσταση της δημοσιονομικής ισορροπίας, με την επίτευξη πρωτογενών πλεονασμάτων. Επίσης, πολύ σημαντικό ρόλο έχει η συνέχιση των μεταρρυθμίσεων. Κατά συνέπεια, παρά τις αντιξοότητες στο διεθνές περιβάλλον, ο στόχος της αναβάθμισης στην επενδυτική κατηγορία παραμένει εφικτός για το 2023. Εφόσον πραγματοποιηθεί, η αναβάθμιση θα είναι ιδιαίτερα σημαντική για τις αγορές, ως θετική εξαίρεση μέσα σε ένα επιδεινούμενο διεθνές χρηματοπιστωτικό περιβάλλον.
Σας φοβίζει ο στασιμοπληθωρισμός;
Η αλήθεια είναι ότι ο στασιμοπληθωρισμός αποτελεί αντικείμενο συζήτησης ευρύτερα. Ο πληθωρισμός έχει διαμορφωθεί σε πολύ υψηλά επίπεδα και αναμένεται να διατηρηθεί υψηλότερος από 2% στην ζώνη του ευρώ κατά τα έτη 2022-2024. Σε γενικές γραμμές, το ίδιο ισχύει και για την Ελλάδα. Από την άλλη πλευρά, ο ρυθμός ανάπτυξης των οικονομιών δέχεται μεγάλες πιέσεις και υπάρχουν συνεχείς αναθεωρήσεις των προοπτικών ανάπτυξης προς τα κάτω, αντανακλώντας τους κινδύνους που περιβάλλουν την εξέλιξη των βασικών μακροοικονομικών μεγεθών. Ο πόλεμος με τις πολύπλευρες συνέπειές του, οι συνεχιζόμενες διαταραχές στις εφοδιαστικές αλυσίδες και η πιθανότητα επανάληψης των αυστηρών περιοριστικών μέτρων, κυρίως στην Κίνα, παρατείνουν την αβεβαιότητα, συμβάλλουν στην αύξηση των πληθωριστικών πιέσεων και αποτελούν τους βασικότερους κινδύνους για την εμφάνιση του φαινομένου του στασιμοπληθωρισμού. Για το λόγο αυτό είναι απαραίτητη η μέγιστη ετοιμότητα των νομισματικών αρχών και των κυβερνήσεων προκειμένου να αντιμετωπιστούν έγκαιρα αυτοί οι κίνδυνοι.
Πώς εκτιμάτε ότι θα διαμορφωθούν τα επιτόκια το προσεχές διάστημα; Συμμερίζεστε την άποψη ορισμένων ότι μέχρι το 2023 τα βασικά επιτόκια δεν θα υπερβούν το 1,5%, δεδομένου ότι ξεκινήσαμε από αρνητικά επίπεδα;
Το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ είχε ανακοινώσει ήδη από τον Δεκέμβριο του 2021 ότι θα προχωρήσει σε σταδιακή ομαλοποίηση της νομισματικής πολιτικής στη ζώνη του ευρώ με γνώμονα τη σταθερότητα των τιμών μεσοπρόθεσμα. Πράγματι, στις 21 Ιουλίου 2022 η ΕΚΤ προχώρησε σε αύξηση των επιτοκίων, για πρώτη φορά μετά το 2011, κατά 50 μονάδες βάσης. Έτσι, το επιτόκιο της διευκόλυνσης αποδοχής καταθέσεων από το -0,50% διαμορφώνεται πλέον στο 0%, και το επιτόκιο κύριας αναχρηματοδότησης από το 0% στο 0,50%.
Αυτό σημαίνει ότι τα αρνητικά επιτόκια είναι πια παρελθόν, καθώς η νομισματική πολιτική στη ζώνη του ευρώ ομαλοποιείται σταδιακά. Καθώς κατά την πορεία εξομάλυνσης των βασικών επιτοκίων της ΕΚΤ ενδέχεται να σημειωθούν κίνδυνοι κατακερματισμού στη ζώνη του ευρώ, στην ίδια συνεδρίαση υιοθετήθηκε ένα εργαλείο προστασίας του μηχανισμού μετάδοσης, το λεγόμενο «Transmission Protection Instrument» (TPI).
Με βάση την τρέχουσα αξιολόγηση του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΚΤ, αναμένεται μια σταδιακή πορεία αυξήσεων των επιτοκίων που θα αποφασίζεται σε επόμενες συνεδριάσεις του κατά το προσεχές χρονικό διάστημα. Καθ’ όλη τη διαδικασία ομαλοποίησης της νομισματικής πολιτικής, είναι πολύ σημαντική η διατήρηση της ευχέρειας επιλογής, η ευελιξία, καθώς και η λήψη των αποφάσεων με βάση την εκτίμηση των διαθέσιμων δεδομένων και στοιχείων. Ο ρυθμός της αύξησης των επιτοκίων στο προσεχές διάστημα θα εξαρτηθεί από τις μεσοπρόθεσμες προοπτικές για τον πληθωρισμό.
Ας μην ξεχνάμε ότι υπό το βάρος της αυξημένης αβεβαιότητας που επικρατεί, καθώς και των υψηλών γεωπολιτικών κινδύνων, σενάρια για μεγάλη επιβράδυνση της οικονομικής δραστηριότητας δεν μπορεί να αποκλειστούν. Εάν τα σενάρια αυτά υλοποιηθούν, ο ρυθμός ομαλοποίησης της νομισματικής πολιτικής της ΕΚΤ κατά τη διάρκεια του επόμενου έτους θα χρειαστεί να προσαρμοστεί κατάλληλα, προκειμένου να συνεχίσει να διασφαλίζεται η σταθερότητα των τιμών μεσοπρόθεσμα.
ΕΚΤ και ομόλογα Νότου. Θα θέλατε να σχολιάσετε πόσο επαρκή κρίνονται τα τελευταία μέτρα για τη στήριξη των χωρών της Περιφέρειας;
Για να μπορέσει η ΕΚΤ να εκπληρώσει την εντολή της για σταθερότητα των τιμών πρέπει ο μηχανισμός μετάδοσης της νομισματικής πολιτικής να λειτουργεί εύρυθμα σε κάθε χώρα της ευρωζώνης, ώστε οι αποφάσεις για την ενιαία νομισματική πολιτική να επηρεάζουν αποτελεσματικά τις χρηματοοικονομικές συνθήκες σε όλες τις χώρες. Από τη στιγμή που ξεκίνησε η σταδιακή διαδικασία ομαλοποίησης της νομισματικής πολιτικής τον Δεκέμβριο του 2021, το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ δεσμεύτηκε ότι θα λάβει μέτρα για να αντιμετωπίσει την επανεμφάνιση κινδύνων κατακερματισμού των αγορών χρήματος και κεφαλαίων.
Θέλω να τονίσω στο σημείο αυτό ότι, ενώ η ζώνη του ευρώ είναι μια πλήρης νομισματική ένωση, παραμένει ακόμα μια ατελής δημοσιονομική και τραπεζική ένωση, καθώς και μια ατελής ένωση κεφαλαιαγορών. Σε περιόδους αβεβαιότητας, όπως η σημερινή, οι συνθήκες αυτές εγκυμονούν κινδύνους κατακερματισμού στις χρηματοπιστωτικές αγορές, εμποδίζοντας την ομαλή μετάδοση της νομισματικής πολιτικής σε όλα τα κράτη-μέλη της ευρωζώνης. Επιπλέον, η πανδημία δημιούργησε ευπάθειες στις οικονομίες της ζώνης του ευρώ που συντελούν στην ανομοιόμορφη μετάδοση της νομισματικής πολιτικής.
Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, στις 15 Ιουνίου το Διοικητικό Συμβούλιο, ως πρώτη γραμμή άμυνας εναντίον του κατακερματισμού, αποφάσισε την εφαρμογή ευελιξίας ως προς την επανεπένδυση των ποσών από την εξόφληση τίτλων που λήγουν στο πλαίσιο του έκτακτου προγράμματος αγοράς τίτλων λόγω πανδημίας. Η ευελιξία αυτή σημαίνει ότι τα ποσά από τις εξοφλήσεις τίτλων που λήγουν σε χώρες του πυρήνα της ζώνης του ευρώ επανεπενδύονται σε κρατικά ομόλογα χωρών της περιφέρειας, οι αποδόσεις των οποίων παρουσιάζουν μεγάλη μεταβλητότητα που συνδέεται με δυσλειτουργίες στον μηχανισμό μετάδοσης της νομισματικής πολιτικής.
Περαιτέρω, στις 21 Ιουλίου, το Διοικητικό Συμβούλιο ανήγγειλε την υιοθέτηση και τα βασικά χαρακτηριστικά του TPI, συμπεριλαμβανομένων των κριτηρίων ενεργοποίησής του. Το εργαλείο αυτό έχει ως σκοπό να αντιμετωπίζει ανεπιθύμητες διαταραχές στις αγορές ομολόγων οι οποίες δεν συνάδουν με τα θεμελιώδη οικονομικά μεγέθη των χωρών και οι οποίες απειλούν την ομαλή μετάδοση της νομισματικής πολιτικής σε όλη την ευρωζώνη. Το ΤPI αποτελεί ένα ισχυρό εργαλείο για τη θωράκιση των αγορών, σε περίπτωση που χρειαστεί, ώστε να διευκολυνθεί η διαμόρφωση των βασικών επιτοκίων της ΕΚΤ στο επίπεδο που απαιτείται, προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος της σταθερότητας των τιμών μεσοπρόθεσμα.
Τελικά αυτά τα 40 δισ. ευρώ επιπλέον καταθέσεων ιδιωτών, από πού προέρχονται; Αυξημένη ρευστότητα από επιχειρήσεις; Επιστροφή κεφαλαίων στο σύστημα από εξωτερικό και στρώματα;
Από τον Μάρτιο του 2020 μέχρι το Δεκέμβριο του 2021, καταγράφηκε αύξηση των τραπεζικών καταθέσεων κατά 38 δισεκ. ευρώ. Η αύξηση των καταθέσεων κατά το διάστημα αυτό συνδέεται κυρίως με τη στήριξη που παρείχε η κυβέρνηση, το εγχώριο τραπεζικό σύστημα και η Ευρωπαϊκή Ένωση στα νοικοκυριά και στις επιχειρήσεις, προκειμένου να ελαχιστοποιηθούν τα πλήγματα από τη συρρίκνωση της οικονομικής δραστηριότητας στην οποία οδήγησε η πανδημία. Παράλληλα, πολλές επιχειρήσεις σχημάτισαν αποθέματα ρευστότητας, ώστε να μπορέσουν να συνεχίσουν τη λειτουργία τους.
Επίσης, η αύξηση των καταθέσεων αντανακλά αναβολή καταναλωτικών και άλλων (επενδυτικών) δαπανών, οι οποίες δεν ήταν δυνατό να πραγματοποιηθούν κατά τις οξύτερες φάσεις της πανδημίας λόγω της εφαρμογής των μέτρων κοινωνικής αποστασιοποίησης. Το πρώτο εξάμηνο του 2022 η σωρευτική αύξηση στις καταθέσεις των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών έχει επιβραδυνθεί σε σχέση με τα προηγούμενα δύο χρόνια, αντανακλώντας εν μέρει την πραγματοποίηση αναβληθείσας κατανάλωσης και τις αρνητικές επιδράσεις της αύξησης των τιμών ενέργειας και τροφίμων.
Αξιοσημείωτη, ωστόσο, είναι η αύξηση των καταθέσεων του ιδιωτικού τομέα που σημειώθηκε κατά το δεύτερο τρίμηνο του έτους. Μάλιστα, τον Ιούνιο η αύξηση ήταν περίπου 2,7 δισ. ευρώ.
Υπάρχει εκτίμηση για πόσες καταθέσεις παραμένουν ακόμη εκτός συνόρων; Και, υπό το πρίσμα αυτό, υπάρχει η συζήτηση για παροχή κινήτρων για επάνοδό τους στις ελληνικές τράπεζες;
Με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία, τα ρευστά διαθέσιμα των ελληνικών επιχειρήσεων και νοικοκυριών στο εξωτερικό ανέρχονταν το α΄ τρίμηνο του 2022 στα 27 δισεκ. ευρώ. Στα νοικοκυριά-φυσικά πρόσωπα εκτιμάται ότι αντιστοιχεί λίγο παραπάνω από το ήμισυ των διαθεσίμων αυτών. Υπολογίζεται ότι σημαντικό μέρος από τα κεφάλαια που κατέφυγαν στο πρόσφατο παρελθόν στο εξωτερικό έχει ήδη επιστρέψει. Το καλύτερο κίνητρο για επαναπατρισμό κεφαλαίων στο εγχώριο τραπεζικό σύστημα είναι η ενίσχυση της εμπιστοσύνης και η βελτίωση των προοπτικών του εγχώριου τραπεζικού συστήματος και της οικονομίας. Σε κάθε περίπτωση τα τελευταία έτη έχουν βελτιωθεί σημαντικά οι συνθήκες ρευστότητας του εγχώριου τραπεζικού συστήματος.
Κόκκινα δάνεια και τιτλοποιήσεις, εξυγίανση τραπεζών και πτωχευτικός Νόμος. Μια καινούργια σελίδα για το τραπεζικό σύστημα έχει ήδη γυρίσει. Ποιες είναι οι προβλέψεις σας για το άμεσο μέλλον;
Χωρίς αμφιβολία, η πρόοδος στη μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΕΔ) που έχει επιτευχθεί τα τελευταία χρόνια είναι τεράστια. Ήδη δύο συστημικές τράπεζες έχουν επιτύχει μονοψήφιο δείκτη ΜΕΔ, ενώ και οι άλλες δύο στοχεύουν να τον επιτύχουν έως τα τέλη του έτους. Βασικό ρόλο στην επίτευξη αυτής της μείωσης είχαν οι τιτλοποιήσεις δανείων στο πλαίσιο του προγράμματος «Ηρακλής», αλλά και η προώθηση μεταρρυθμίσεων όπως ο πτωχευτικός νόμος.
Ταυτόχρονα όμως, το νέο δυσμενές οικονομικό περιβάλλον που διαμορφώθηκε μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και η διαμόρφωση του πληθωρισμού σε πολύ υψηλά επίπεδα δημιουργούν σημαντικές προκλήσεις για την ποιότητα του ενεργητικού των ελληνικών τραπεζών. Η σταδιακή απόσυρση των –σχετικών με την πανδημία- μέτρων στήριξης και η αύξηση των επιτοκίων, σε συνδυασμό με την εξέλιξη της πορείας της οικονομικής δραστηριότητας, προσθέτουν αβεβαιότητα όσον αφορά την ικανότητα των ευάλωτων πιστούχων να ανταπεξέλθουν στις υποχρεώσεις τους. Ωστόσο, το ελληνικό τραπεζικό σύστημα έχει ενισχύσει την ανθεκτικότητά του τα προηγούμενα χρόνια και τα εργαλεία αντιμετώπισης τυχόν νέων εισροών ΜΕΔ έχουν αυξηθεί. Επίσης, θετικό πρόσημο θα έχουν στοχευμένα δημοσιονομικά μέτρα στήριξης του διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών και της λειτουργίας των επιχειρήσεων.
Θεωρητικά ο φορέας ακινήτων είναι θέμα χρόνου. Δουλεύει στην πράξη το νέο πτωχευτικό δίκαιο; Ενδιαφέρονται ξένοι επενδυτές για τη δευτερογενή αγορά κόκκινων δανείων;
Το ενδιαφέρον των ξένων επενδυτών για τη δευτερογενή αγορά μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΕΔ) παραμένει ισχυρό. Μάλιστα οι εταιρίες διαχείρισης ΜΕΔ έχουν αρχίσει να πωλούν και αυτές με τη σειρά τους χαρτοφυλάκια ΜΕΔ σε ενδιαφερόμενους επενδυτές. Επιπλέον, βρίσκονται σε εξέλιξη τιτλοποιήσεις ΜΕΔ στο πλαίσιο της στρατηγικής των τραπεζών για επίτευξη μονοψήφιου ποσοστού ΜΕΔ μέχρι το τέλος του 2022. Το νέο πτωχευτικό δίκαιο έχει συμβάλλει στη βελτίωση της κουλτούρας πληρωμών, παρέχοντας παράλληλα εύλογη προστασία στους ευάλωτους δανειολήπτες και κίνητρα για αξιοποίηση των παραγωγικών πόρων. Ωστόσο, το πρόβλημα των ΜΕΔ δεν λύνεται ως δια μαγείας με την τιτλοποίησή τους από τις τράπεζες. Θα απαιτηθεί πολύς χρόνος και προσπάθεια για τη διευθέτηση των οφειλών αυτών με έναν αποτελεσματικό τρόπο. Υποστηρικτική σε αυτή την κατεύθυνση θα είναι και η λειτουργία του φορέα απόκτησης ακινήτων.
Έχετε στοιχεία που να αποτυπώνουν το ενδιαφέρον νέων σχημάτων για άδεια από την ΤτΕ ώστε να δραστηριοποιηθούν στον χώρο των συστημάτων πληρωμών; Ακούγεται ότι ένας μεγάλος αριθμός ενδιαφερομένων έχει καταθέσει άδεια…
Η Τράπεζα της Ελλάδος μέχρι τον Ιούνιο του 2022 έχει χορηγήσει άδειες λειτουργίας σε δεκατρία Ιδρύματα Πληρωμών (ΙΠ), τρία Ιδρύματα Ηλεκτρονικού Χρήματος (ΙΗΧ) και έναν Πάροχο Υπηρεσιών Πληροφοριών Λογαριασμού (ΠΥΠΛ). Μάλιστα, ένα εκ των ΙΗΧ έχει παρουσία στο εξωτερικό σε 19 χώρες με χρήση κοινοτικού διαβατηρίου (passporting). Επίσης, το τελευταίο διάστημα παρατηρείται το φαινόμενο των αιτημάτων αδειοδότησης, με σκοπό τη δραστηριοποίηση στον χώρο των πληρωμών, εταιριών με σημαντικό αποτύπωμα σε έτερους κλάδους όπως οι τηλεπικοινωνίες και η ηλεκτρική ενέργεια, καθώς διαβλέπουν περαιτέρω ανάπτυξη στην αγορά αυτή αλλά και περιορισμό του κόστους είσπραξης των λογαριασμών κοινής ωφέλειας. Επίσης παρατηρείται ότι οι παραδοσιακές τράπεζες αποσύρονται σταδιακά από τον χώρο των πληρωμών και ειδικότερα, από την υπηρεσία της αποδοχής πράξεων πληρωμής με κάρτα («acquiring»), εστιάζοντας σε πιο παραδοσιακές υπηρεσίες πληρωμών (πχ. έκδοση καρτών, εμβάσματα). Ως εκ τούτου, νέοι πάροχοι υπηρεσιών πληρωμών με παγκόσμια εμβέλεια αναλαμβάνουν τους αποσχισθέντες κλάδους πληρωμών του acquiring των συστημικών τραπεζών, καθώς και ήδη αδειοδοτημένους παρόχους πληρωμών.
Αντίστοιχα, πώς πιστεύετε ότι θα κινηθεί ο ανταγωνισμός στις ψηφιακές και τύπου neobank τράπεζες; Θα μπουν και νέοι παίκτες στην αγορά;
Οι ψηφιακές τράπεζες που διαθέτουν άδεια λειτουργίας σε μια χώρα της ΕΕ μπορούν εύκολα μέσω κοινοτικού διαβατηρίου να δραστηριοποιούνται σε διαφορετικά κράτη-μέλη, λόγω του επιχειρηματικού τους μοντέλου που δεν απαιτεί φυσικά υποκαταστήματα. Ως εκ τούτου, έχουν χαμηλότερο λειτουργικό κόστος και αυξημένα πλεονεκτήματα στις δυνατότητες επέκτασης της πελατειακής τους βάσης, σε σχέση με τις παραδοσιακές τράπεζες. Επιπρόσθετα, οι ψηφιακές τράπεζες συνήθως υιοθετούν τεχνολογίες αιχμής, που τους επιτρέπουν να παρέχουν εξελιγμένες υπηρεσίες και προϊόντα, εκμεταλλευόμενες έτσι τις δυνατότητες που προσφέρει η τεχνολογία για ηλεκτρονικές πληρωμές, καθώς και το γεγονός ότι οι κινητές συσκευές αποτελούν πλέον αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας, ιδίως μεταξύ των νεότερων ηλικιών. Τα χαρακτηριστικά αυτά διευκολύνουν την επέκταση των ψηφιακών τραπεζών σε νέες αγορές ανεξαρτήτως συνόρων, κάτι που παρατηρούμε και στην ελληνική αγορά.
Το ενδιαφέρον για την αδειοδότηση τέτοιων τραπεζών με έδρα την Ελλάδα είναι αυξημένο. Ήδη, είναι σε εξέλιξη η διαδικασία αδειοδότησης μίας neobank από την Τράπεζα της Ελλάδος, ενώ μία ακόμα αίτηση βρίσκεται στον προθάλαμο της διαδικασίας αδειοδότησης. Τα επιχειρηματικά μοντέλα των δύο αυτών περιπτώσεων είναι διαφορετικά, καταδεικνύοντας ότι οι ψηφιακές τράπεζες μπορούν να προσφέρουν ποικιλία υπηρεσιών και προϊόντων.
Συμπερασματικά, αν και η Ελλάδα παρουσιάζει ένα αρκετά συγκεντρωμένο τραπεζικό σύστημα, οπότε η πρόκληση για τη διείσδυση ψηφιακών τραπεζών είναι σαφώς μεγαλύτερη, θεωρούμε ότι θα μπουν νέοι παίκτες στην αγορά και θα αυξηθεί ο ανταγωνισμός, αρκεί οι ψηφιακές τράπεζες να διαθέτουν την απαραίτητη διαφοροποίηση στα προϊόντα, αλλά και στον βαθμό ευκολίας διενέργειας συναλλαγών.
«Εφόσον πραγματοποιηθεί, η αναβάθμιση θα είναι ιδιαίτερα σημαντική για τις αγορές, ως θετική εξαίρεση μέσα σε ένα επιδεινούμενο διεθνές χρηματοπιστωτικό περιβάλλον» υπογραμμίζει, προβλέποντας ότι «για το 2023 και 2024 ο ρυθμός μεταβολής της οικονομικής δραστηριότητας αναμένεται σχετικά υψηλός υπό την προϋπόθεση ότι θα αποκλιμακωθεί έως το τέλος του έτους η γεωπολιτική κρίση παράλληλα με τη μείωση των τιμών ενέργειας».
Στη συνέντευξή της, η υποδιοικητής της ΤτΕ αναφέρεται στο ισχυρό ενδιαφέρον των ξένων επενδυτών για τη δευτερογενή αγορά μη εξυπηρετούμενων δανείων, μιλάει για τις προκλήσεις των ψηφιακών τραπεζών και το αυξημένο ενδιαφέρον για αδειοδότηση τέτοιων τραπεζών με έδρα την Ελλάδα (ήδη είναι σε εξέλιξη η διαδικασία αδειοδότησης μίας neobank, ενώ μία ακόμα αίτηση βρίσκεται στον προθάλαμο της διαδικασίας) και καθιστά σαφές ότι παρά τη βελτίωση της κουλτούρας πληρωμών, το πρόβλημα των «κόκκινων» δανείων δεν λύνεται απλώς με την τιτλοποίησή τους από τις τράπεζες.
Κυρία Παπακωνσταντίνου, είμαστε για τα καλά στο μέσον μιας ενεργειακής κρίσης, απόρροια κυρίως του πολέμου στην Ουκρανία, που επίσης είναι σε εξέλιξη. Πόσο ανασταλτικό πιστεύετε ότι είναι το στοιχείο αυτό στην επίτευξη των στόχων για περαιτέρω ανάπτυξη και πόσο σας ανησυχεί, η διατήρηση θερμού κλίματος στο γεωπολιτικό σκηνικό;
Η ανάκαμψη της οικονομικής δραστηριότητας συνεχίστηκε και το α΄ τρίμηνο του τρέχοντος έτους. Παρά την αβεβαιότητα που προκαλούν ο πόλεμος στην Ουκρανία και η περαιτέρω άνοδος του πληθωρισμού, η ελληνική οικονομία προβλέπεται να συνεχίσει να αναπτύσσεται το 2022.
Στην παρούσα φάση υπάρχουν κίνδυνοι και αβεβαιότητες που συνδέονται με το ενδεχόμενο μερικής ή ολικής διακοπής της ενεργειακής τροφοδοσίας της Ευρώπης από τη Ρωσία και συνεπακόλουθα την περαιτέρω αύξηση των πληθωριστικών πιέσεων και της αβεβαιότητας, καθώς και την επιδείνωση των προβλημάτων στην εφοδιαστική αλυσίδα. Στη στήριξη της οικονομικής δραστηριότητας θα συμβάλλουν ωστόσο οι επενδύσεις, οι οποίες αναμένεται να αυξηθούν με πολύ υψηλούς ρυθμούς την περίοδο 2022-2024, υποβοηθούμενες από την υψηλή ρευστότητα στον τραπεζικό τομέα και από την αξιοποίηση των διαθέσιμων ευρωπαϊκών πόρων.
Ειδικότερα, η Ελλάδα θα λάβει συνολικά στήριξη ύψους 40 δισ. ευρώ περίπου από το μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της ΕΕ 2021-2027 και 32 δισ. ευρώ από το ευρωπαϊκό μέσο ανάκαμψης NGEU, ενώ αυτοί οι πόροι αναμένεται ότι θα προσελκύσουν επιπρόσθετα ιδιωτικά κεφάλαια.
Παράλληλα, υποστηρικτική για το εισόδημα και την απασχόληση αναμένεται να είναι στο τρέχον έτος και η σημαντική ανάκαμψη των τουριστικών εσόδων, τα οποία εκτιμάται ότι θα κυμανθούν στο επίπεδο-ρεκόρ του 2019. Για το 2023 και 2024, ο ρυθμός μεταβολής της οικονομικής δραστηριότητας αναμένεται σχετικά υψηλός υπό την προϋπόθεση ότι θα αποκλιμακωθεί έως το τέλος του 2022 η γεωπολιτική κρίση και ότι οι τιμές της ενέργειας θα μειωθούν.
Θεωρείτε ότι όλο αυτό που συμβαίνει μπορεί να καθυστερήσει την πολυπόθητη παραχώρηση επενδυτικής βαθμίδας στην Ελλάδα ή αυτή συνδέεται κυρίως με άλλες παραμέτρους;
Πρόσφατα, δύο διεθνείς οίκοι αναβάθμισαν την πιστοληπτική αξιολόγηση του Ελληνικού Δημοσίου. Έτσι, η απόστασή της από την επενδυτική βαθμίδα περιορίστηκε. Σωστά επισημαίνετε ότι η επιδείνωση στο διεθνές περιβάλλον επιδρά αρνητικά στις πιστοληπτικές αξιολογήσεις των κρατών συνολικά, διαμορφώνοντας μία τάση που δεν διευκολύνει τις αναβαθμίσεις. Σημειώστε, όμως, ότι και οι προαναφερθείσες αναβαθμίσεις αποτέλεσαν εξαίρεση, καθώς, διεθνώς, οι υποβαθμίσεις είναι περισσότερες από τις αναβαθμίσεις μέσα στο 2022.
Με βάση τις εκθέσεις των οίκων πιστοληπτικής αξιολόγησης, οι σημαντικότεροι παράγοντες που θα επιδράσουν θετικά στις αξιολογήσεις είναι η επιβεβαίωση της ανθεκτικότητας της ελληνικής οικονομίας και η προσήλωση στην αποκατάσταση της δημοσιονομικής ισορροπίας, με την επίτευξη πρωτογενών πλεονασμάτων. Επίσης, πολύ σημαντικό ρόλο έχει η συνέχιση των μεταρρυθμίσεων. Κατά συνέπεια, παρά τις αντιξοότητες στο διεθνές περιβάλλον, ο στόχος της αναβάθμισης στην επενδυτική κατηγορία παραμένει εφικτός για το 2023. Εφόσον πραγματοποιηθεί, η αναβάθμιση θα είναι ιδιαίτερα σημαντική για τις αγορές, ως θετική εξαίρεση μέσα σε ένα επιδεινούμενο διεθνές χρηματοπιστωτικό περιβάλλον.
Σας φοβίζει ο στασιμοπληθωρισμός;
Η αλήθεια είναι ότι ο στασιμοπληθωρισμός αποτελεί αντικείμενο συζήτησης ευρύτερα. Ο πληθωρισμός έχει διαμορφωθεί σε πολύ υψηλά επίπεδα και αναμένεται να διατηρηθεί υψηλότερος από 2% στην ζώνη του ευρώ κατά τα έτη 2022-2024. Σε γενικές γραμμές, το ίδιο ισχύει και για την Ελλάδα. Από την άλλη πλευρά, ο ρυθμός ανάπτυξης των οικονομιών δέχεται μεγάλες πιέσεις και υπάρχουν συνεχείς αναθεωρήσεις των προοπτικών ανάπτυξης προς τα κάτω, αντανακλώντας τους κινδύνους που περιβάλλουν την εξέλιξη των βασικών μακροοικονομικών μεγεθών. Ο πόλεμος με τις πολύπλευρες συνέπειές του, οι συνεχιζόμενες διαταραχές στις εφοδιαστικές αλυσίδες και η πιθανότητα επανάληψης των αυστηρών περιοριστικών μέτρων, κυρίως στην Κίνα, παρατείνουν την αβεβαιότητα, συμβάλλουν στην αύξηση των πληθωριστικών πιέσεων και αποτελούν τους βασικότερους κινδύνους για την εμφάνιση του φαινομένου του στασιμοπληθωρισμού. Για το λόγο αυτό είναι απαραίτητη η μέγιστη ετοιμότητα των νομισματικών αρχών και των κυβερνήσεων προκειμένου να αντιμετωπιστούν έγκαιρα αυτοί οι κίνδυνοι.
Πώς εκτιμάτε ότι θα διαμορφωθούν τα επιτόκια το προσεχές διάστημα; Συμμερίζεστε την άποψη ορισμένων ότι μέχρι το 2023 τα βασικά επιτόκια δεν θα υπερβούν το 1,5%, δεδομένου ότι ξεκινήσαμε από αρνητικά επίπεδα;
Το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ είχε ανακοινώσει ήδη από τον Δεκέμβριο του 2021 ότι θα προχωρήσει σε σταδιακή ομαλοποίηση της νομισματικής πολιτικής στη ζώνη του ευρώ με γνώμονα τη σταθερότητα των τιμών μεσοπρόθεσμα. Πράγματι, στις 21 Ιουλίου 2022 η ΕΚΤ προχώρησε σε αύξηση των επιτοκίων, για πρώτη φορά μετά το 2011, κατά 50 μονάδες βάσης. Έτσι, το επιτόκιο της διευκόλυνσης αποδοχής καταθέσεων από το -0,50% διαμορφώνεται πλέον στο 0%, και το επιτόκιο κύριας αναχρηματοδότησης από το 0% στο 0,50%.
Αυτό σημαίνει ότι τα αρνητικά επιτόκια είναι πια παρελθόν, καθώς η νομισματική πολιτική στη ζώνη του ευρώ ομαλοποιείται σταδιακά. Καθώς κατά την πορεία εξομάλυνσης των βασικών επιτοκίων της ΕΚΤ ενδέχεται να σημειωθούν κίνδυνοι κατακερματισμού στη ζώνη του ευρώ, στην ίδια συνεδρίαση υιοθετήθηκε ένα εργαλείο προστασίας του μηχανισμού μετάδοσης, το λεγόμενο «Transmission Protection Instrument» (TPI).
Με βάση την τρέχουσα αξιολόγηση του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΚΤ, αναμένεται μια σταδιακή πορεία αυξήσεων των επιτοκίων που θα αποφασίζεται σε επόμενες συνεδριάσεις του κατά το προσεχές χρονικό διάστημα. Καθ’ όλη τη διαδικασία ομαλοποίησης της νομισματικής πολιτικής, είναι πολύ σημαντική η διατήρηση της ευχέρειας επιλογής, η ευελιξία, καθώς και η λήψη των αποφάσεων με βάση την εκτίμηση των διαθέσιμων δεδομένων και στοιχείων. Ο ρυθμός της αύξησης των επιτοκίων στο προσεχές διάστημα θα εξαρτηθεί από τις μεσοπρόθεσμες προοπτικές για τον πληθωρισμό.
Ας μην ξεχνάμε ότι υπό το βάρος της αυξημένης αβεβαιότητας που επικρατεί, καθώς και των υψηλών γεωπολιτικών κινδύνων, σενάρια για μεγάλη επιβράδυνση της οικονομικής δραστηριότητας δεν μπορεί να αποκλειστούν. Εάν τα σενάρια αυτά υλοποιηθούν, ο ρυθμός ομαλοποίησης της νομισματικής πολιτικής της ΕΚΤ κατά τη διάρκεια του επόμενου έτους θα χρειαστεί να προσαρμοστεί κατάλληλα, προκειμένου να συνεχίσει να διασφαλίζεται η σταθερότητα των τιμών μεσοπρόθεσμα.
ΕΚΤ και ομόλογα Νότου. Θα θέλατε να σχολιάσετε πόσο επαρκή κρίνονται τα τελευταία μέτρα για τη στήριξη των χωρών της Περιφέρειας;
Για να μπορέσει η ΕΚΤ να εκπληρώσει την εντολή της για σταθερότητα των τιμών πρέπει ο μηχανισμός μετάδοσης της νομισματικής πολιτικής να λειτουργεί εύρυθμα σε κάθε χώρα της ευρωζώνης, ώστε οι αποφάσεις για την ενιαία νομισματική πολιτική να επηρεάζουν αποτελεσματικά τις χρηματοοικονομικές συνθήκες σε όλες τις χώρες. Από τη στιγμή που ξεκίνησε η σταδιακή διαδικασία ομαλοποίησης της νομισματικής πολιτικής τον Δεκέμβριο του 2021, το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ δεσμεύτηκε ότι θα λάβει μέτρα για να αντιμετωπίσει την επανεμφάνιση κινδύνων κατακερματισμού των αγορών χρήματος και κεφαλαίων.
Θέλω να τονίσω στο σημείο αυτό ότι, ενώ η ζώνη του ευρώ είναι μια πλήρης νομισματική ένωση, παραμένει ακόμα μια ατελής δημοσιονομική και τραπεζική ένωση, καθώς και μια ατελής ένωση κεφαλαιαγορών. Σε περιόδους αβεβαιότητας, όπως η σημερινή, οι συνθήκες αυτές εγκυμονούν κινδύνους κατακερματισμού στις χρηματοπιστωτικές αγορές, εμποδίζοντας την ομαλή μετάδοση της νομισματικής πολιτικής σε όλα τα κράτη-μέλη της ευρωζώνης. Επιπλέον, η πανδημία δημιούργησε ευπάθειες στις οικονομίες της ζώνης του ευρώ που συντελούν στην ανομοιόμορφη μετάδοση της νομισματικής πολιτικής.
Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, στις 15 Ιουνίου το Διοικητικό Συμβούλιο, ως πρώτη γραμμή άμυνας εναντίον του κατακερματισμού, αποφάσισε την εφαρμογή ευελιξίας ως προς την επανεπένδυση των ποσών από την εξόφληση τίτλων που λήγουν στο πλαίσιο του έκτακτου προγράμματος αγοράς τίτλων λόγω πανδημίας. Η ευελιξία αυτή σημαίνει ότι τα ποσά από τις εξοφλήσεις τίτλων που λήγουν σε χώρες του πυρήνα της ζώνης του ευρώ επανεπενδύονται σε κρατικά ομόλογα χωρών της περιφέρειας, οι αποδόσεις των οποίων παρουσιάζουν μεγάλη μεταβλητότητα που συνδέεται με δυσλειτουργίες στον μηχανισμό μετάδοσης της νομισματικής πολιτικής.
Περαιτέρω, στις 21 Ιουλίου, το Διοικητικό Συμβούλιο ανήγγειλε την υιοθέτηση και τα βασικά χαρακτηριστικά του TPI, συμπεριλαμβανομένων των κριτηρίων ενεργοποίησής του. Το εργαλείο αυτό έχει ως σκοπό να αντιμετωπίζει ανεπιθύμητες διαταραχές στις αγορές ομολόγων οι οποίες δεν συνάδουν με τα θεμελιώδη οικονομικά μεγέθη των χωρών και οι οποίες απειλούν την ομαλή μετάδοση της νομισματικής πολιτικής σε όλη την ευρωζώνη. Το ΤPI αποτελεί ένα ισχυρό εργαλείο για τη θωράκιση των αγορών, σε περίπτωση που χρειαστεί, ώστε να διευκολυνθεί η διαμόρφωση των βασικών επιτοκίων της ΕΚΤ στο επίπεδο που απαιτείται, προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος της σταθερότητας των τιμών μεσοπρόθεσμα.
Τελικά αυτά τα 40 δισ. ευρώ επιπλέον καταθέσεων ιδιωτών, από πού προέρχονται; Αυξημένη ρευστότητα από επιχειρήσεις; Επιστροφή κεφαλαίων στο σύστημα από εξωτερικό και στρώματα;
Από τον Μάρτιο του 2020 μέχρι το Δεκέμβριο του 2021, καταγράφηκε αύξηση των τραπεζικών καταθέσεων κατά 38 δισεκ. ευρώ. Η αύξηση των καταθέσεων κατά το διάστημα αυτό συνδέεται κυρίως με τη στήριξη που παρείχε η κυβέρνηση, το εγχώριο τραπεζικό σύστημα και η Ευρωπαϊκή Ένωση στα νοικοκυριά και στις επιχειρήσεις, προκειμένου να ελαχιστοποιηθούν τα πλήγματα από τη συρρίκνωση της οικονομικής δραστηριότητας στην οποία οδήγησε η πανδημία. Παράλληλα, πολλές επιχειρήσεις σχημάτισαν αποθέματα ρευστότητας, ώστε να μπορέσουν να συνεχίσουν τη λειτουργία τους.
Επίσης, η αύξηση των καταθέσεων αντανακλά αναβολή καταναλωτικών και άλλων (επενδυτικών) δαπανών, οι οποίες δεν ήταν δυνατό να πραγματοποιηθούν κατά τις οξύτερες φάσεις της πανδημίας λόγω της εφαρμογής των μέτρων κοινωνικής αποστασιοποίησης. Το πρώτο εξάμηνο του 2022 η σωρευτική αύξηση στις καταθέσεις των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών έχει επιβραδυνθεί σε σχέση με τα προηγούμενα δύο χρόνια, αντανακλώντας εν μέρει την πραγματοποίηση αναβληθείσας κατανάλωσης και τις αρνητικές επιδράσεις της αύξησης των τιμών ενέργειας και τροφίμων.
Αξιοσημείωτη, ωστόσο, είναι η αύξηση των καταθέσεων του ιδιωτικού τομέα που σημειώθηκε κατά το δεύτερο τρίμηνο του έτους. Μάλιστα, τον Ιούνιο η αύξηση ήταν περίπου 2,7 δισ. ευρώ.
Υπάρχει εκτίμηση για πόσες καταθέσεις παραμένουν ακόμη εκτός συνόρων; Και, υπό το πρίσμα αυτό, υπάρχει η συζήτηση για παροχή κινήτρων για επάνοδό τους στις ελληνικές τράπεζες;
Με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία, τα ρευστά διαθέσιμα των ελληνικών επιχειρήσεων και νοικοκυριών στο εξωτερικό ανέρχονταν το α΄ τρίμηνο του 2022 στα 27 δισεκ. ευρώ. Στα νοικοκυριά-φυσικά πρόσωπα εκτιμάται ότι αντιστοιχεί λίγο παραπάνω από το ήμισυ των διαθεσίμων αυτών. Υπολογίζεται ότι σημαντικό μέρος από τα κεφάλαια που κατέφυγαν στο πρόσφατο παρελθόν στο εξωτερικό έχει ήδη επιστρέψει. Το καλύτερο κίνητρο για επαναπατρισμό κεφαλαίων στο εγχώριο τραπεζικό σύστημα είναι η ενίσχυση της εμπιστοσύνης και η βελτίωση των προοπτικών του εγχώριου τραπεζικού συστήματος και της οικονομίας. Σε κάθε περίπτωση τα τελευταία έτη έχουν βελτιωθεί σημαντικά οι συνθήκες ρευστότητας του εγχώριου τραπεζικού συστήματος.
Κόκκινα δάνεια και τιτλοποιήσεις, εξυγίανση τραπεζών και πτωχευτικός Νόμος. Μια καινούργια σελίδα για το τραπεζικό σύστημα έχει ήδη γυρίσει. Ποιες είναι οι προβλέψεις σας για το άμεσο μέλλον;
Χωρίς αμφιβολία, η πρόοδος στη μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΕΔ) που έχει επιτευχθεί τα τελευταία χρόνια είναι τεράστια. Ήδη δύο συστημικές τράπεζες έχουν επιτύχει μονοψήφιο δείκτη ΜΕΔ, ενώ και οι άλλες δύο στοχεύουν να τον επιτύχουν έως τα τέλη του έτους. Βασικό ρόλο στην επίτευξη αυτής της μείωσης είχαν οι τιτλοποιήσεις δανείων στο πλαίσιο του προγράμματος «Ηρακλής», αλλά και η προώθηση μεταρρυθμίσεων όπως ο πτωχευτικός νόμος.
Ταυτόχρονα όμως, το νέο δυσμενές οικονομικό περιβάλλον που διαμορφώθηκε μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και η διαμόρφωση του πληθωρισμού σε πολύ υψηλά επίπεδα δημιουργούν σημαντικές προκλήσεις για την ποιότητα του ενεργητικού των ελληνικών τραπεζών. Η σταδιακή απόσυρση των –σχετικών με την πανδημία- μέτρων στήριξης και η αύξηση των επιτοκίων, σε συνδυασμό με την εξέλιξη της πορείας της οικονομικής δραστηριότητας, προσθέτουν αβεβαιότητα όσον αφορά την ικανότητα των ευάλωτων πιστούχων να ανταπεξέλθουν στις υποχρεώσεις τους. Ωστόσο, το ελληνικό τραπεζικό σύστημα έχει ενισχύσει την ανθεκτικότητά του τα προηγούμενα χρόνια και τα εργαλεία αντιμετώπισης τυχόν νέων εισροών ΜΕΔ έχουν αυξηθεί. Επίσης, θετικό πρόσημο θα έχουν στοχευμένα δημοσιονομικά μέτρα στήριξης του διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών και της λειτουργίας των επιχειρήσεων.
Θεωρητικά ο φορέας ακινήτων είναι θέμα χρόνου. Δουλεύει στην πράξη το νέο πτωχευτικό δίκαιο; Ενδιαφέρονται ξένοι επενδυτές για τη δευτερογενή αγορά κόκκινων δανείων;
Το ενδιαφέρον των ξένων επενδυτών για τη δευτερογενή αγορά μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΕΔ) παραμένει ισχυρό. Μάλιστα οι εταιρίες διαχείρισης ΜΕΔ έχουν αρχίσει να πωλούν και αυτές με τη σειρά τους χαρτοφυλάκια ΜΕΔ σε ενδιαφερόμενους επενδυτές. Επιπλέον, βρίσκονται σε εξέλιξη τιτλοποιήσεις ΜΕΔ στο πλαίσιο της στρατηγικής των τραπεζών για επίτευξη μονοψήφιου ποσοστού ΜΕΔ μέχρι το τέλος του 2022. Το νέο πτωχευτικό δίκαιο έχει συμβάλλει στη βελτίωση της κουλτούρας πληρωμών, παρέχοντας παράλληλα εύλογη προστασία στους ευάλωτους δανειολήπτες και κίνητρα για αξιοποίηση των παραγωγικών πόρων. Ωστόσο, το πρόβλημα των ΜΕΔ δεν λύνεται ως δια μαγείας με την τιτλοποίησή τους από τις τράπεζες. Θα απαιτηθεί πολύς χρόνος και προσπάθεια για τη διευθέτηση των οφειλών αυτών με έναν αποτελεσματικό τρόπο. Υποστηρικτική σε αυτή την κατεύθυνση θα είναι και η λειτουργία του φορέα απόκτησης ακινήτων.
Έχετε στοιχεία που να αποτυπώνουν το ενδιαφέρον νέων σχημάτων για άδεια από την ΤτΕ ώστε να δραστηριοποιηθούν στον χώρο των συστημάτων πληρωμών; Ακούγεται ότι ένας μεγάλος αριθμός ενδιαφερομένων έχει καταθέσει άδεια…
Η Τράπεζα της Ελλάδος μέχρι τον Ιούνιο του 2022 έχει χορηγήσει άδειες λειτουργίας σε δεκατρία Ιδρύματα Πληρωμών (ΙΠ), τρία Ιδρύματα Ηλεκτρονικού Χρήματος (ΙΗΧ) και έναν Πάροχο Υπηρεσιών Πληροφοριών Λογαριασμού (ΠΥΠΛ). Μάλιστα, ένα εκ των ΙΗΧ έχει παρουσία στο εξωτερικό σε 19 χώρες με χρήση κοινοτικού διαβατηρίου (passporting). Επίσης, το τελευταίο διάστημα παρατηρείται το φαινόμενο των αιτημάτων αδειοδότησης, με σκοπό τη δραστηριοποίηση στον χώρο των πληρωμών, εταιριών με σημαντικό αποτύπωμα σε έτερους κλάδους όπως οι τηλεπικοινωνίες και η ηλεκτρική ενέργεια, καθώς διαβλέπουν περαιτέρω ανάπτυξη στην αγορά αυτή αλλά και περιορισμό του κόστους είσπραξης των λογαριασμών κοινής ωφέλειας. Επίσης παρατηρείται ότι οι παραδοσιακές τράπεζες αποσύρονται σταδιακά από τον χώρο των πληρωμών και ειδικότερα, από την υπηρεσία της αποδοχής πράξεων πληρωμής με κάρτα («acquiring»), εστιάζοντας σε πιο παραδοσιακές υπηρεσίες πληρωμών (πχ. έκδοση καρτών, εμβάσματα). Ως εκ τούτου, νέοι πάροχοι υπηρεσιών πληρωμών με παγκόσμια εμβέλεια αναλαμβάνουν τους αποσχισθέντες κλάδους πληρωμών του acquiring των συστημικών τραπεζών, καθώς και ήδη αδειοδοτημένους παρόχους πληρωμών.
Αντίστοιχα, πώς πιστεύετε ότι θα κινηθεί ο ανταγωνισμός στις ψηφιακές και τύπου neobank τράπεζες; Θα μπουν και νέοι παίκτες στην αγορά;
Οι ψηφιακές τράπεζες που διαθέτουν άδεια λειτουργίας σε μια χώρα της ΕΕ μπορούν εύκολα μέσω κοινοτικού διαβατηρίου να δραστηριοποιούνται σε διαφορετικά κράτη-μέλη, λόγω του επιχειρηματικού τους μοντέλου που δεν απαιτεί φυσικά υποκαταστήματα. Ως εκ τούτου, έχουν χαμηλότερο λειτουργικό κόστος και αυξημένα πλεονεκτήματα στις δυνατότητες επέκτασης της πελατειακής τους βάσης, σε σχέση με τις παραδοσιακές τράπεζες. Επιπρόσθετα, οι ψηφιακές τράπεζες συνήθως υιοθετούν τεχνολογίες αιχμής, που τους επιτρέπουν να παρέχουν εξελιγμένες υπηρεσίες και προϊόντα, εκμεταλλευόμενες έτσι τις δυνατότητες που προσφέρει η τεχνολογία για ηλεκτρονικές πληρωμές, καθώς και το γεγονός ότι οι κινητές συσκευές αποτελούν πλέον αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας, ιδίως μεταξύ των νεότερων ηλικιών. Τα χαρακτηριστικά αυτά διευκολύνουν την επέκταση των ψηφιακών τραπεζών σε νέες αγορές ανεξαρτήτως συνόρων, κάτι που παρατηρούμε και στην ελληνική αγορά.
Το ενδιαφέρον για την αδειοδότηση τέτοιων τραπεζών με έδρα την Ελλάδα είναι αυξημένο. Ήδη, είναι σε εξέλιξη η διαδικασία αδειοδότησης μίας neobank από την Τράπεζα της Ελλάδος, ενώ μία ακόμα αίτηση βρίσκεται στον προθάλαμο της διαδικασίας αδειοδότησης. Τα επιχειρηματικά μοντέλα των δύο αυτών περιπτώσεων είναι διαφορετικά, καταδεικνύοντας ότι οι ψηφιακές τράπεζες μπορούν να προσφέρουν ποικιλία υπηρεσιών και προϊόντων.
Συμπερασματικά, αν και η Ελλάδα παρουσιάζει ένα αρκετά συγκεντρωμένο τραπεζικό σύστημα, οπότε η πρόκληση για τη διείσδυση ψηφιακών τραπεζών είναι σαφώς μεγαλύτερη, θεωρούμε ότι θα μπουν νέοι παίκτες στην αγορά και θα αυξηθεί ο ανταγωνισμός, αρκεί οι ψηφιακές τράπεζες να διαθέτουν την απαραίτητη διαφοροποίηση στα προϊόντα, αλλά και στον βαθμό ευκολίας διενέργειας συναλλαγών.
