Η… τετράδα των κατασκευών και οι μεγάλες προκλήσεις του κλάδου
Φανταστείτε δύο ομίλους οι οποίοι έχουν συνολικό ανεκτέλεστο υπόλοιπο υπογεγραμμένων συμβάσεων, μαζί με τα προς υπογραφή έργα, κοντά στα 9 δισ. ευρώ, απασχολούν γύρω στους 10.000 εργαζόμενους ενώ συνεργάζονται, μέσω κοινοπραξιών, στα περισσότερα από τα μεγάλα έργα που δημοπρατήθηκαν την τελευταία τετραετία. Και δύο άλλους ομίλους, με συνολικό ανεκτέλεστο κοντά στα 5 δισ. ευρώ, που επίσης έχουν αρκετές κοινές συμμετοχές σε κοινοπραξίες.
Αυτή θα είναι η εικόνα στην κορυφή του κατασκευαστικού κλάδου αν επιβεβαιωθούν οι πληροφορίες για επικείμενη συμφωνία εξαγοράς της ΑΚΤΩΡ από την Intrakat. Το νέο ενιαίο σχήμα θα έχει ανεκτέλεστο κοντά στα 4,2 δισ. ευρώ, χαμηλότερα από τα περίπου 5 – 5,5 δισ. ευρώ του ομίλου ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ. Ακολουθεί η Μυτιληναίος με ανεκτέλεστο κοντά στα 3 δισ. ευρώ και στην τελευταία θέση βρίσκεται η ΑΒΑΞ με περίπου 2 δισ. ευρώ.
Πρόκειται για νούμερα πρωτοφανή στην ελληνική αγορά δημοσίων έργων, που δεν είχαν καταγραφεί ούτε την περίοδο της προετοιμασίας για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004. Γι’ αυτό τα στελέχη της αγοράς κατασκευών επισημαίνουν πως τώρα που τελειώνει ο πρώτος γύρος ανατροπών στην κορυφή του κατασκευαστικού κλάδου είναι η ώρα να αναζητήσουμε ποιος και πως θα ολοκληρώσει με κέρδος τα μεγάλα έργα που έχει αναλάβει.
Τα ίδια στελέχη προβλέπουν πως μέσα στην επόμενη διετία θα δούμε το δεύτερο γύρο αλλαγών καθώς κάποιοι θα βρεθούν σε δύσκολη θέση. Θα ανακαλύψουν, δηλαδή, πως δεν είναι εύκολη η δημιουργία ενός καλοκουρδισμένου μηχανισμού παραγωγής έργων, ειδικά σε εποχή αναταραχής στην παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα και περιορισμένου διαθέσιμου εργατικού δυναμικού. Τότε, υποστηρίζουν, θα κλείσει και ο κύκλος των ανατροπών καθώς και η ελληνική αγορά θα αποκτήσει χαρακτηριστικά των μεγάλων αγορών της Δυτικής Ευρώπης όπου κυριαρχούν δύο – τρεις πανίσχυροι όμιλοι. Πρόκειται για ομίλους που αξιοποιούν την ισχύ που έχουν στις εσωτερικές αγορές τους για να επεκταθούν διεθνώς.
Ποιο είναι το μυστικό της ανθεκτικότητας για έναν κλάδο χαμηλών περιθωρίων όπως είναι τα δημόσια έργα, σε μια περίοδο υψηλού πληθωρισμού; Οι μηχανικοί υποστηρίζουν πως πρέπει να βλέπουμε το ποσοστό της κατασκευαστικής δραστηριότητας που συνδέεται με συμβάσεις εντός του ιδίου ομίλου.
Για παράδειγμα, η ΤΕΡΝΑ θα αναλάβει τα έργα στην Εγνατία Οδό όταν υπογραφεί η σύμβαση παραχώρησης του οδικού άξονα στην κοινοπραξία ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ – Egis Projects. Η ΑΚΤΩΡ και η Intrakat θα αναλάβουν τα έργα στον οδικό άξονα Καλαμάτα – Πύλος – Μεθώνη όταν υπογράψει τη σύμβαση ΣΔΙΤ η κοινοπραξία ΑΚΤΩΡ Παραχωρήσεις – Intrakat. Η ΤΕΡΝΑ αναλαμβάνει τις εργασίες για το τουριστικό συγκρότημα στο Ελληνικό που έχει ανατεθεί στην κοινοπραξία Hard Rock – ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, κ.ο.κ. Όσο μεγαλύτερο το ποσοστό ενδοομιλικών εσόδων στις κατασκευές, τόσο καλύτερα τα περιθώρια και τόσο μικρότερες οι δυσάρεστες εκπλήξεις για τους εισηγμένους ομίλους, λένε οι μηχανικοί.
Γιατί, παρά τις αντιξοότητες που φέρνει η πολιτική αβεβαιότητα, ο πληθωρισμός και το περιορισμένο εργατικό δυναμικό, μπορεί η εικόνα στις κατασκευές – και ειδικά στα δημόσια έργα – να είναι καλύτερη; Επειδή, σε αντίθεση με το πρόσφατο παρελθόν, οι συμβάσεις (οι λίγες που έχουν υπογραφεί και αυτές που θα υπογραφούν) θα γίνουν με πολύ λογικές εκπτώσεις. Τα έργα, δηλαδή, δεν είναι «σκοτωμένα» όπως στις προηγούμενες δεκαετίες όταν και χρεοκόπησε πλήθος εισηγμένων επειδή αδυνατούσαν να υλοποιήσουν συμβάσεις με εκπτώσεις 50% και 60%. Επιπλέον, πολλά έργα αφορούν συμβάσεις παραχώρησης ή Συμπράξεις Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ), δηλαδή έργα που έχουν ωριμάσει (τεχνικά και χρηματοοικονομικά) αρκετά περισσότερο από ένα παραδοσιακό δημόσιο έργο.
Φαίνεται, πάντως πως κλείνει σύντομα η εκκρεμότητα με την πώληση της ΑΚΤΩΡ προς μεγάλη ανακούφιση και ορισμένων κυβερνητικών στελεχών που θέλουν να σταματήσουν τα παζάρια για εξαγορές και οι μεταγραφές στελεχών ώστε οι εργολάβοι να επικεντρωθούν στα εργοτάξια.
Αυτή θα είναι η εικόνα στην κορυφή του κατασκευαστικού κλάδου αν επιβεβαιωθούν οι πληροφορίες για επικείμενη συμφωνία εξαγοράς της ΑΚΤΩΡ από την Intrakat. Το νέο ενιαίο σχήμα θα έχει ανεκτέλεστο κοντά στα 4,2 δισ. ευρώ, χαμηλότερα από τα περίπου 5 – 5,5 δισ. ευρώ του ομίλου ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ. Ακολουθεί η Μυτιληναίος με ανεκτέλεστο κοντά στα 3 δισ. ευρώ και στην τελευταία θέση βρίσκεται η ΑΒΑΞ με περίπου 2 δισ. ευρώ.
Πρόκειται για νούμερα πρωτοφανή στην ελληνική αγορά δημοσίων έργων, που δεν είχαν καταγραφεί ούτε την περίοδο της προετοιμασίας για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004. Γι’ αυτό τα στελέχη της αγοράς κατασκευών επισημαίνουν πως τώρα που τελειώνει ο πρώτος γύρος ανατροπών στην κορυφή του κατασκευαστικού κλάδου είναι η ώρα να αναζητήσουμε ποιος και πως θα ολοκληρώσει με κέρδος τα μεγάλα έργα που έχει αναλάβει.
Τα ίδια στελέχη προβλέπουν πως μέσα στην επόμενη διετία θα δούμε το δεύτερο γύρο αλλαγών καθώς κάποιοι θα βρεθούν σε δύσκολη θέση. Θα ανακαλύψουν, δηλαδή, πως δεν είναι εύκολη η δημιουργία ενός καλοκουρδισμένου μηχανισμού παραγωγής έργων, ειδικά σε εποχή αναταραχής στην παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα και περιορισμένου διαθέσιμου εργατικού δυναμικού. Τότε, υποστηρίζουν, θα κλείσει και ο κύκλος των ανατροπών καθώς και η ελληνική αγορά θα αποκτήσει χαρακτηριστικά των μεγάλων αγορών της Δυτικής Ευρώπης όπου κυριαρχούν δύο – τρεις πανίσχυροι όμιλοι. Πρόκειται για ομίλους που αξιοποιούν την ισχύ που έχουν στις εσωτερικές αγορές τους για να επεκταθούν διεθνώς.
Ποιο είναι το μυστικό της ανθεκτικότητας για έναν κλάδο χαμηλών περιθωρίων όπως είναι τα δημόσια έργα, σε μια περίοδο υψηλού πληθωρισμού; Οι μηχανικοί υποστηρίζουν πως πρέπει να βλέπουμε το ποσοστό της κατασκευαστικής δραστηριότητας που συνδέεται με συμβάσεις εντός του ιδίου ομίλου.
Για παράδειγμα, η ΤΕΡΝΑ θα αναλάβει τα έργα στην Εγνατία Οδό όταν υπογραφεί η σύμβαση παραχώρησης του οδικού άξονα στην κοινοπραξία ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ – Egis Projects. Η ΑΚΤΩΡ και η Intrakat θα αναλάβουν τα έργα στον οδικό άξονα Καλαμάτα – Πύλος – Μεθώνη όταν υπογράψει τη σύμβαση ΣΔΙΤ η κοινοπραξία ΑΚΤΩΡ Παραχωρήσεις – Intrakat. Η ΤΕΡΝΑ αναλαμβάνει τις εργασίες για το τουριστικό συγκρότημα στο Ελληνικό που έχει ανατεθεί στην κοινοπραξία Hard Rock – ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, κ.ο.κ. Όσο μεγαλύτερο το ποσοστό ενδοομιλικών εσόδων στις κατασκευές, τόσο καλύτερα τα περιθώρια και τόσο μικρότερες οι δυσάρεστες εκπλήξεις για τους εισηγμένους ομίλους, λένε οι μηχανικοί.
Γιατί, παρά τις αντιξοότητες που φέρνει η πολιτική αβεβαιότητα, ο πληθωρισμός και το περιορισμένο εργατικό δυναμικό, μπορεί η εικόνα στις κατασκευές – και ειδικά στα δημόσια έργα – να είναι καλύτερη; Επειδή, σε αντίθεση με το πρόσφατο παρελθόν, οι συμβάσεις (οι λίγες που έχουν υπογραφεί και αυτές που θα υπογραφούν) θα γίνουν με πολύ λογικές εκπτώσεις. Τα έργα, δηλαδή, δεν είναι «σκοτωμένα» όπως στις προηγούμενες δεκαετίες όταν και χρεοκόπησε πλήθος εισηγμένων επειδή αδυνατούσαν να υλοποιήσουν συμβάσεις με εκπτώσεις 50% και 60%. Επιπλέον, πολλά έργα αφορούν συμβάσεις παραχώρησης ή Συμπράξεις Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ), δηλαδή έργα που έχουν ωριμάσει (τεχνικά και χρηματοοικονομικά) αρκετά περισσότερο από ένα παραδοσιακό δημόσιο έργο.
Φαίνεται, πάντως πως κλείνει σύντομα η εκκρεμότητα με την πώληση της ΑΚΤΩΡ προς μεγάλη ανακούφιση και ορισμένων κυβερνητικών στελεχών που θέλουν να σταματήσουν τα παζάρια για εξαγορές και οι μεταγραφές στελεχών ώστε οι εργολάβοι να επικεντρωθούν στα εργοτάξια.
