Τα τελευταία χρόνια η λειτουργία των υπηρεσιών μέσω της πύλης gov.gr συνδέονταν με τα  SMS που λάμβαναν οι πολίτες στο κινητό τους τηλέφωνο (επιβεβαίωση ταυτότητας) και για τα οποία το Δημόσιο πλήρωνε μέσω δύο εκτελεστικών συμβάσεων του μεγάλου έργου «Σύζευξις ΙΙ».

Εδώ και λίγες εβδομάδες όμως, οι δύο συμβάσεις του «Σύζευξις ΙΙ» έληξαν και σύντομα οι εταιρείες τηλεπικοινωνιών θα ζητήσουν από τη νέα κυβέρνηση κάποιες νέες συμβάσεις προκειμένου να εξακολουθήσουν να υποστηρίζουν την αποστολή SMS του gov.gr.

Στελέχη που ασχολούνται με τα έργα τεχνολογίας στο Δημόσιο υποστηρίζουν πως αυτό θα είναι το μεγάλο στοίχημα της επόμενης κυβέρνησης. Με ποιον τρόπο θα εξασφαλίσει τη λειτουργία και τη συντήρηση των πανάκριβων τεχνολογικών συστημάτων που θα αρχίσουν να παραδίδονται τους επόμενους μήνες / χρόνια σε υπουργεία και άλλους κρατικούς φορείς.

Από πλευράς αναθέσεων πήγαμε πολύ καλά: Μόνο η διοίκηση Σταύρου Ασθενίδη στην Κοινωνία της Πληροφορίας ΑΕ (ΚτΠ ΑΕ) έχει αναθέσει από τις αρχές 2022 μέχρι σήμερα έργα ύψους άνω του 1  δισ. ευρώ (812,6 εκατ. το 2022 και 244 εκατ. φέτος). Τι συμβαίνει, όμως, από πλευράς λειτουργίας / συντήρησης; Οι διαγωνισμοί προβλέπουν συντήρηση των συστημάτων από τους αναδόχους για κάποιο διάστημα, αλλά οι κρατικοί φορείς δεν διαθέτουν το απαραίτητο εξειδικευμένο προσωπικό ώστε να συνεργαστούν αρμονικά με τις εταιρείες. Το γερασμένο προσωπικό πολλών υπηρεσιών, ακόμα και της Γενικής Γραμματείας Πληροφοριακών Συστημάτων (Γ.Γ.Π.Σ.), δεν αφήνει πολλά περιθώρια αισιοδοξίας. Μήπως πρέπει να αναζητηθεί ρύθμιση που θα επιτρέψει την πρόσληψη νεότερου, εξειδικευμένου, προσωπικού που θα εξασφαλίσει την ομαλή λειτουργία των συστημάτων;

Μέχρι να φτάσουμε στο καυτό θέμα της συντήρησης, αιώνιο ζήτημα με τις υποδομές στο Δημόσιο (όχι μόνο τις τεχνολογικές!), ο νέος υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης θα έχει άλλους πονοκεφάλους. Κύρια προτεραιότητα της νέας πολιτικής ηγεσίας, λένε οι γνωρίζοντες, πρέπει να είναι τα έργα και οι υποδομές κυβερνοασφάλειας. Όσο περισσότερα τα τεχνολογικά συστήματα στο Δημόσιο, τόσο μεγαλύτερες οι ανάγκες για λογισμικό και εξοπλισμό που θα αποτρέπει κακόβουλες επιθέσεις οι οποίες, μάλιστα, έχουν πυκνώσει πανευρωπαϊκά.

Το κόστος για τα συστήματα κυβερνοασφάλειας δεν είναι αμελητέο και πρέπει να αναζητηθούν κονδύλια για τη χρηματοδότησή του. Ειδικά αν ληφθεί υπόψη πως οι υποδομές δικτύου του Δημοσίου (routers, συστήματα διασύνδεσης, κ.λπ.) δεν είναι απλώς πεπαλαιωμένες, είναι πανάρχαιες! Η Γ.Γ.Π.Σ., για παράδειγμα, στηρίζεται ακόμα σε εξοπλισμό δικτύων της Cisco που χρονολογείται από το 2004! Τότε είχε μεταφερθεί σε κρατικούς φορείς ο εξοπλισμός που είχε εγκαταστήσει η Cisco στις ολυμπιακές εγκαταστάσεις για να διεξαχθούν οι Ολυμπιακοί Αγώνες. Μπορεί τα συστήματα να λειτουργούν ακόμα και σήμερα, αλλά δεν είναι τα ιδανικότερα για την αντιμετώπιση κυβερνοεπιθέσεων… Το ίδιο ισχύει και για αρκετά άλλα υπουργεία με αποτέλεσμα να γίνεται πιο δύσκολη η αναβάθμισή τους ώστε να κλείσουν τις πόρτες σε κακόβουλους χρήστες.

Κρίσιμο ζήτημα για την επόμενη κυβέρνηση θα είναι και η επιτάχυνση της ψηφιοποίησης καίριων τομέων όπως το Εθνικό Σύστημα Υγείας (ΕΣΥ). Η αναβάθμιση του ΕΣΥ έχει τεθεί ούτως ή άλλως ως πρώτη προτεραιότητα από τη Νέα Δημοκρατία και τον Κυριάκο Μητσοτάκη κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου. Ο τομέας της δημόσιας υγείας στη διάρκεια της προηγούμενης τετραετίας δεν κινήθηκε με την ίδια ταχύτητα με άλλους τομείς (όπως η Δικαιοσύνη, για παράδειγμα) προς την ψηφιοποίηση. Ακόμα περιμένουμε το μεγάλο διαγωνισμό για τον τεχνολογικό εξοπλισμό των κρατικών νοσοκομείων.

Μάλιστα κάποιοι αναρωτιούνται μήπως πρέπει να αλλάξουμε ρότα όσον αφορά το μοντέλο προμήθειας και λειτουργίας τέτοιων πανάκριβων τεχνολογικών συστημάτων όπως αυτά που θα τοποθετηθούν στα νοσοκομεία. Αντί να ρημάζουν μετά από λίγα χρόνια (προς όφελος ιδιωτικών κέντρων) μήπως να προχωρήσουν διαγωνισμοί με μοντέλα ΣΔΙΤ (Σύμπραξη Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα) για την προμήθεια, λειτουργία και συντήρηση αυτών των μηχανημάτων; Και η αντιπολίτευση δεν θα μπορεί να μιλήσει για «ιδιωτικοποίηση της υγείας» αφού οι διαγωνισμοί θα αφορούν μόνο των τεχνολογικό εξοπλισμό που απαξιώνεται τάχιστα αν δε συντηρηθεί επαρκώς.

Ένα επιπλέον μέτωπο της νέας ηγεσίας του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης θα είναι ο εντοπισμός και η αντιμετώπιση των θυλάκων μέσα στο Δημόσιο που κάνουν ό,τι μπορούν ώστε να μην προχωρήσουν τα έργα τεχνολογίας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο Οργανισμός Αστικών Συγκοινωνιών Θεσσαλονίκης (ΟΑΣΘ) οι τελευταίες διοικήσεις του οποίου κατάφεραν να μην προχωρήσει το έργο του ηλεκτρονικού εισιτηρίου αν και έχει ανάδοχο εδώ και τέσσερα χρόνια! Πρόσωπα που παρακολουθούν την υπόθεση υποστηρίζουν πως οι διοικήσεις του ΟΑΣΘ έκαναν ό,τι μπορούσαν για να μην προχωρήσει το έργο για λόγους που συνδέονται με παλαιότερες δεσμεύσεις… Ως αποτέλεσμα η Θεσσαλονίκη κινδυνεύει να έχει μετρό εν λειτουργία, αλλά χωρίς ηλεκτρονικό εισιτήριο αφού το έργο που μπλοκάρεται επί χρόνια δεν αφορούσε μόνο τον ΟΑΣΘ αλλά και το μετρό.

Τέλος, η νέα ηγεσία του υπουργείου θα κληθεί να προχωρήσει και στην ανάπτυξη σειράς νέων ηλεκτρονικών υπηρεσιών ώστε να εμπλουτιστεί περαιτέρω η πύλη gov.gr. «Σήμερα το gov.gr φιλοξενεί περίπου 1.400 υπηρεσίες όταν ο στόχος είναι να φτάσουν τις 4.000» επισημαίνουν τα στελέχη που ασχολούνται με τον τεχνολογικό εκσυγχρονισμό του Δημοσίου. Οι ίδιοι θεωρούν πως πρέπει να γίνουν και πιο τολμηρά βήματα στο μέτωπο της απλοποίησης διαδικασιών ώστε να διευρυνθούν τα οφέλη που έχουν οι πολίτες.