Ωριμάζουν οι συνθήκες για νέο κύμα συγκέντρωσης στον κλάδο των σούπερ μάρκετ, με καταλύτες παράγοντες όπως η συρρίκνωση των περιθωρίων κέρδους, η ενίσχυση του ανταγωνισμού, ο πληθωρισμός και οι περιορισμοί λόγω των μέτρων της κυβέρνησης για την αντιμετώπιση της ακρίβειας.

Είναι γνωστό ότι η Ελλάδα διαθέτει ένα από τα πυκνότερα δίκτυα σούπερ μάρκετ στον κόσμο, κάτι που συνεπάγεται έντονο ανταγωνισμό και υψηλά κόστη για τις επιχειρήσεις που βλέπουν τα περιθώρια κέρδους τους να συρρικνώνονται δυσανάλογα με τα περιθώρια κέρδους ομοειδών εταιρειών στην Ευρώπη. Με βάση δημοσιευμένα στοιχεία το 2022, το καθαρό περιθώριο κέρδους υποχώρησε σε 1,5% για τις 10 μεγαλύτερες αλυσίδες σούπερ μάρκετ και πιέστηκε περαιτέρω το 2023. Αν και υπάρχουν στην αγορά μικρότερα δίκτυα που απολαμβάνουν υψηλότερες αποδόσεις και αυτά κινούνται με μειωμένα περιθώρια κέρδους συγκριτικά με 4-5 χρόνια πριν, ενώ το πρόβλημα θεωρείται γενικευμένο στην αγορά. Επιπλέον, πάνω από το 70-80% της αγοράς ελέγχεται από 7 αλυσίδες, με το υπόλοιπο να υπερτερεί σε σημεία πώλησης αλλά να υστερεί σε αξία. Αυτά τα χαρακτηριστικά συνιστούν πίεση για συμμαχίες, συνεργασίες ομίλων αγορών και άλλα deals.

Ας σημειωθεί επίσης ότι οι πωλήσεις μετά την εορταστική αγορά και ειδικά τις πρώτες εβδομάδες του Φεβρουαρίου δεν δίνουν αισιόδοξα μηνύματα, ένα κοινό πρόβλημα τόσο για μεγάλες αλυσίδες όσο και για μικρά μεμονωμένα σούπερ μάρκετ. «Τα νούμερα δεν πάνε καλά» σημειώνουν παράγοντες της αγοράς, υπογραμμίζοντας το περιβάλλον επίμονου πληθωρισμού τροφίμων και μειωμένης αγοραστικής δύναμης των καταναλωτών. Ως αποτέλεσμα, σε επαρχιακές αγορές μικρές επιχειρήσεις κατεβάζουν ρολά και η βιωσιμότητα άλλων δοκιμάζεται όσο οι καταναλωτές αναζητούν φθηνά προϊόντα σε προσφορές και είδη ιδιωτικής ετικέτας μεγάλων δικτύων.

Την ίδια ώρα η μάχη μεριδίων κλιμακώνεται από τους μεγάλους παίκτες της αγοράς είτε είναι αλυσίδες που έχασαν μερίδιο εν μέσω των πρόσφατων κρίσεων όπως ο ΑΒ, τα My Market είτε κέρδισαν όπως Σκλαβενίτης, Μασούτης, Lidl ενώ οι μικρότεροι παίκτες προωθούν συμμαχίες για να διαχειριστούν τις προκλήσεις. Είναι ενδεικτικό ότι οι όμιλοι αγορών ΕΛΕΤΑ και Αστέρας προχώρησαν σε στρατηγική συνεργασία. Από την πλευρά του ο ΕΛΟΜΑΣ, που έχει αποδυναμωθεί τα τελευταία χρόνια (μετά τις αποχωρήσεις ΑΝΕΔΗΚ Κρητικός, Bazaar και SYNKA Χανίων) επιχειρεί να προσελκύσει νέα μέλη, κυρίως όμως περιφερειακούς παίκτες. Διατήρησε έτσι την πρωτοκαθεδρία στη συγκεκριμένη αγορά, που μετά την απορρόφηση του ομίλου CRM Αριάδνη από την ΑΝΕΔΗΚ Κρητικός, είχε περιοριστεί σε λιγότερους παίκτες, με τη συμμετοχή επιπλέον των ομίλων Ασπίδα και Mesis Group.Σημειώνεται ότι η διαπραγμάτευση των όρων συνεργασίας με τους προμηθευτές στους ομίλους αγορών γίνεται συνήθως κεντρικά από τον όμιλο και όχι από κάθε σούπερ μάρκετ μέλος χωριστά. Επίσης, κατ’ ουσία οι όμιλοι αγορών δεν έχουν ανταγωνισμό μεταξύ τους, αντιπροσωπεύοντας κοινά συμφέροντα, αυτά των μικρών επιχειρήσεων αλλά και ένα μερίδιο αγοράς που αποτελεί δέλεαρ για τις μεγάλες αλυσίδες, οι οποίες βρίσκονται σε διαρκή διερεύνηση δυνητικών εξαγορών.

Αν ληφθεί υπ’ όψιν ότι ο συνολικός τζίρος των ταχυκίνητων καταναλωτικών αγαθών έφτασε το 2023 τα 11,8 δισ. ευρώ (Circana) υπολογίζεται ότι το σύνολο του λιανεμπορίου τροφίμων έχει ξεπεράσει σε αξία τα 16-18 δισ. ευρώ, μ’ έναν τζίρο που γίνεται σε μικρά σημεία πώλησης να μην καταμετράται επαρκώς. Σημειώνεται επίσης ότι μικρές αλυσίδες και μεμονωμένα σούπερ μάρκετ δεν έχουν απευθείας επαφή με τους μεγάλους προμηθευτές και συνήθως ψωνίζουν από cash & carry. Για τον τζίρο αυτών των επιχειρήσεων, που εκτιμάται από στελέχη της αγοράς σε περίπου 4,5 – 5 δισ. ευρώ, όσο περίπου ο τζίρος του μεγάλου παίκτη (Σκλαβενίτης), ερίζουν οι μεγάλες αλυσίδες εξού και οι εξαγορές μικρών δικτύων αλλά και οι επενδύσεις επέκτασής τους με καταστήματα και μοντέλα convenience stores σε επαρχιακές πόλεις και νησιά.

Έτσι, η τάση στο επόμενο διάστημα θα είναι περαιτέρω συνενώσεις των μικρών επιχειρήσεων προκειμένου να αντιμετωπίσουν τον ισχυρό ανταγωνισμό αλλά και κινήσεις στα υψηλά κλιμάκια της κατάταξης, δεδομένου ότι η αγορά είναι υπερκορεσμένη. Οι τελευταίες, που αφορούν τους μεγάλους παίκτες, θα είναι και αυτές που θα αλλάξουν τον χάρτη του οργανωμένου λιανεμπορίου. Προς αυτήν την κατεύθυνση δείχνουν και τα μεγάλα deals των τελευταίων ετών στον χώρο της βιομηχανίας και των προμηθευτών, με ενδεικτικές τις κινήσεις του CVC και επιχειρηματιών όπως ο Σπύρος Θεοδωρόπουλος μετά την πώληση της Chipita που χτίζει όμιλο τροφίμων υπό την ομπρέλα της Bespoke, συγκεντρώνοντας σήματα όπως Αμβροσία, Νίκας, Αλλαντικά Μακεδονίας, Ελληνικοί Χυμοί, ΙΟΝ κ.α.. Ανάλογες κινήσεις συγκέντρωσης θα πρέπει να αναμένονται και στο λιανεμπόριο.