Η ικανοποιητική πορεία του 2022 συνεχίστηκε και το 2023 για τον Οργανισμό Συγκοινωνιών Αθηνών (ΟΑΣΑ), ο οποίος ανέκαμψε σε σημαντικό βαθμό μετά τη μείωση της επιβατικής κίνησης που είχε σημειωθεί κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Οι δημόσιες αστικές συγκοινωνίες σε ολόκληρη την Ευρώπη επιδοτούνται από τον κρατικό προϋπολογισμό, προκειμένου το κόστος του εισιτηρίου να είναι προσιτό στους πολίτες. Ωστόσο έχουν μεγάλη σημασία τα δεδομένα με βάση τα οποία χορηγείται η κρατική επιδότηση και σε αυτόν τον τομέα ο ΟΑΣΑ πραγματοποίησε σημαντικά βήματα την τελευταία διετία.

Με βάση «μια εμπεριστατωμένη μεθοδολογία βάσει τεκμηριωμένων στοιχείων, το Υπερταμείο μέσω του Μηχανισμού Συντονισμού και της αρμόδιας Επιτροπής, συντόνισε τη διαδικασία για την υπογραφή της Σύμβασης Απόδοσης και Στόχων μεταξύ του Υπουργείου Οικονομικών, Υπουργείου Υποδομών και ΟΑΣΑ, για τον καθορισμό του ποσού αποζημίωσης για την ανάληψη των ειδικών υποχρεώσεων στο πλαίσιο της άσκησης κοινωνικής πολιτικής του κράτους». Με αυτόν τον τρόπο αξιοποιούνται πλέον τα δεδομένα του ηλεκτρονικού εισιτηρίου για τον ακριβή και διαφανή υπολογισμό της αξίας της υπηρεσίας που προσφέρουν οι Συγκοινωνίες Αθηνών. Μέσω του συγκεκριμένου μηχανισμού ο ΟΑΣΑ έλαβε 83,6 εκατ. ευρώ (συν ΦΠΑ) για το 2022 και άλλα τόσα για το 2023.


Σύμφωνα με τα στοιχεία του 2022, τα οποία κινήθηκαν στα ίδια επίπεδα ή και καλύτερα το 2023, η επιβατική κίνηση στα μέσα μαζικής μεταφοράς της Αθήνας, όπως καταγράφεται από τις επικυρώσεις εισιτηρίων, αυξήθηκε κατά 35% το 2022 σε σχέση με το 2021. Αντίστοιχα ήταν και τα οικονομικά αποτελέσματα του ΟΑΣΑ, που το 2022 είχε έσοδα 217,3 εκατ. ευρώ και 4,2 εκατ. ευρώ κέρδη προ φόρων, σε αντίθεση με το 2021 όπου τα έσοδα διαμορφώθηκαν στα 141,2 εκατ., με ζημιές προ φόρων 5,8 εκατ. ευρώ. Επιπλέον, η πολιτεία ενίσχυσε τους πόρους των αστικών συγκοινωνιών μέσω νέων προσλήψεων αλλά και ανάθεση περιαστικών γραμμών σε ΚΤΕΛ το 2020, με αποτέλεσμα την αύξηση του συγκοινωνιακού έργου (σε οχηματοχιλιόμετρα) το 2022 κατά 9,1% σε σχέση με το 2019.

Σημειώστε πως σε ολόκληρη την Ευρώπη μόνο το μετρό του Λονδίνου είναι κερδοφόρο. Όσο για το κόστος του απλού εισιτηρίου στην Αθήνα είναι 1,2 ευρώ, στην Πράγα 1,18 ευρώ, στη Λισσαβόνα, στη Μαδρίτη και στη Ρώμη 1,5 ευρώ, στο Παρίσι 1,9 ευρώ, στο Βερολίνο δύο ευρώ, στη Βιέννη 2,4 ευρώ, στο Άμστερνταμ 3,20 ευρώ.


Ο στόλος των αστικών συγκοινωνιών της Αθήνας
Η αναβάθμιση του στόλου των αστικών συγκοινωνιών της Αθήνας, ξεκινά με τα πρώτα 140 νέα ηλεκτρικά λεωφορεία, τα οποία είναι ήδη στην Ελλάδα και αναμένεται να κυκλοφορήσουν εντός των επόμενων μηνών. Στη διάρκεια του 2025 αναμένεται η σταδιακή προσθήκη επιπλέον 300 νέων λεωφορείων φυσικού αερίου, ενώ εντός της τρέχουσας χρονιάς το υπουργείο Μεταφορών και Υποδομών θα προκηρύξει πρόσθετο διαγωνισμό για ακόμη 750 νέα λεωφορεία. Πρόκειται κυρίως για ηλεκτρικά λεωφορεία αργής και ταχείας φόρτισης, ο δε διαγωνισμός προβλέπεται να συγχρηματοδοτηθεί από το ΕΣΠΑ.

Παράλληλα, βρίσκεται σε εξέλιξη και ο διεθνής διαγωνισμός του ΟΑΣΑ για την παραχώρηση έργου σε περιαστικές λεωφορειακές γραμμές, οι οποίες θα εξυπηρετούνται με 211 νέα λεωφορεία. Η πρώτη φάση του διαγωνισμού ολοκληρώθηκε με την κατάθεση μιας προσφοράς από κοινοπρακτικό σχήμα στο οποίο συμμετέχουν τα ΚΤΕΛ Κορίνθου και τουριστικές επιχειρήσεις.


Πρόκειται για τον διαγωνισμό παραχώρησης των γραμμών, οι οποίες τα τρία τελευταία χρόνια εκτελούνται από εταιρείες ΚΤΕΛ μέσω των σχετικών συμβάσεων που υπογράφηκαν με τον ΟΑΣΑ. Η παραχώρηση θα έχει διάρκεια 8 έτη, με τον συνολικό προϋπολογισμό να ανέρχεται σε 400.335.797,3 ευρώ πλέον ΦΠΑ 13%.

Ο ανάδοχος θα πρέπει να χρησιμοποιήσει καινούρια, ντιζελοκίνητα λεωφορεία αστικού τύπου, κατηγορίας EURO VI ή νεότερα, με χαμηλό δάπεδο. Τα λεωφορεία θα φέρουν Ευρωπαϊκή Έγκριση Τύπου και όλα τα απαραίτητα πιστοποιητικά.

Αναβαθμίζονται οι συρμοί του Μετρό
Επιπλέον, αυτή την περίοδο είναι σε εξέλιξη το έργο της αναβάθμισης 14 συρμών της Γραμμής 1 του Μετρό (πρώην ΗΣΑΠ), που μπήκαν στην κυκλοφορία μεταξύ 1983-1985. Οι αναβαθμισμένοι συρμοί θα είναι λειτουργικά ικανοί για 25 ακόμα χρόνια.

Ο πρώτος συρμός αναμένεται να παραδοθεί και να επανενταχθεί στην κυκλοφορία αρχές του 2025 και ως το τέλος του σταδιακά θα παραδίδονται και θα επανακυκλοφορήσουν και οι υπόλοιποι 13 συρμοί.

Τους τελευταίους μήνες είναι σε εξέλιξη και ευρείας κλίμακας παρεμβάσεις στους σταθμούς της Γραμμής 1 του Μετρό, που αγγίζουν τα 2 εκατ. ευρώ, σε μια προσπάθεια να αναβαθμιστούν οι εγκαταστάσεις στην ιστορική και παλαιότερη Γραμμή Μετρό των Σταθερών Συγκοινωνιών.

Πρόκειται για την αντικατάσταση σε όλο το δίκτυο των παλαιών φωτιστικών και λαμπτήρων φθορίου με φωτιστικά και λαμπτήρες τεχνολογίας Led, την αντικατάσταση 5.600 μέτρων της περίφραξης από συρματόπλεγμα με νέα κιγκλιδώματα, την αντιολισθητική προστασία των εκτεθειμένων επιφανειών και τον χρωματισμό του συνόλου των εγκαταστάσεων.

Τα τεχνικά συνεργεία της ΣΤΑ.ΣΥ καθημερινά παρεμβαίνουν και αποκαθιστούν φθορές σε σημεία τοιχοποιίας των σταθμών της Γραμμής 1 του Μετρό, που εμφανίζουν συχνές φθορές. Αυτή την περίοδο μάλιστα, ολοκληρώνεται η ανακαίνιση του σταθμού «Ομόνοια».

Πέραν όμως της ανανέωσης στόλου οχημάτων και συρμών, αλλά και της αναβάθμισης υποδομών, οι Συγκοινωνίες Αθηνών έχουν θέσει σε εφαρμογή ένα συνολικό σχέδιο για την τεχνολογική αναβάθμιση των υπηρεσιών εξυπηρέτησης του επιβατικού κοινού.

Ειδικότερα:

Οι νέες εφαρμογές αναβάθμισης του ηλεκτρονικού εισιτηρίου (ΑΣΣΚ) θα επιτρέπουν τη χρήση τραπεζικών καρτών και κινητών συσκευών, για τις μετακινήσεις με Μέσα Μαζικής Μεταφοράς αρμοδιότητας ΟΑΣΑ(Μετρό, Τραμ, Λεωφορεία, Τρόλεϊ) και παρέχουν στο σύστημα τη δυνατότητα υποστήριξης MaaS (Mobility as a Service), για διασύνδεση με εφαρμογές συνεργατών κινητικότητας όπως ταξί, ενοικιαζόμενα ηλεκτρικά ποδήλατα, αεροπορικές και ακτοπλοϊκές εταιρείες, κτλ.
Με την τεχνολογική αυτή αναβάθμιση, ο ΟΑΣΑ προστίθεται στους ευρωπαϊκούς μητροπολιτικούς φορείς αστικών συγκοινωνιών (Λονδίνο, Λισαβόνα, Βρυξέλλες, κ.α.) που έχουν εισάγει βέλτιστες πρακτικές των έξυπνων πόλεων. Η νέα προηγμένη εφαρμογή ανέπαφων συναλλαγών για κάθε επιβίβαση σε ΜΜΜ, βελτιώνει σημαντικά την εμπειρία των επιβατών, καθώς δεν θα απαιτείται έκδοση εισιτηρίων, συμβάλλοντας θετικά στο περιβαλλοντικό αποτύπωμα του Οργανισμού. H Α΄ φάση της υλοποίησης θα εφαρμοστεί στα οχήματα των Γραμμών Λεωφορείων Express Αεροδρομίου, έως το τέλος Μαρτίου 2024, ενώ το σύνολο των εφαρμογών θα είναι διαθέσιμο στους επιβάτες έως το τέλος του έτους 2024.

Αναβαθμίζεται το σύστημα Τηλεματικής, που σήμερα προσφέρει ενημέρωση των επιβατών σε πραγματικό χρόνο για τα δρομολόγια των οδικών μέσων μαζικής μεταφοράς σε όλες τις αστικές και περιαστικές γραμμές. Η τεχνολογική αναβάθμιση του συστήματος Τηλεματικής του ΟΑΣΑ στα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς, επιτρέπει πλέον την ταχύτερη και πιο αξιόπιστη μετάδοση πληροφοριών. Ταυτόχρονα, έχει τεθεί σε προτεραιότητα ο σχεδιασμός για την αύξηση του αριθμού των «έξυπνων στάσεων» με νέες πινακίδες. Ο σχεδιασμός αυτός, ως γνωστόν, αφορά στην εγκατάσταση 500 επιπλέον “έξυπνων στάσεων” στους δρόμους του πολεοδομικού συγκροτήματος της Αθήνας. Σήμερα χίλιες στάσεις έχουν εξοπλιστεί με τηλεματική, οι οποίες σύμφωνα με μελέτη του οργανισμού είναι οι πιο πολυσύχναστες.
Ο ΟΑΣΑ σε μια προσπάθεια να αξιοποιήσει στο μέγιστο δυνατό τις δυνατότητες που προσφέρει σήμερα η τεχνολογία, σχεδιάζει να μετατρέψει σε «έξυπνες» και τις 7.500 στάσεις του συγκοινωνιακού δικτύου της πρωτεύουσας. Η εφαρμογή telematics app στα smartphones, που σήμερα χρησιμοποιούν περισσότεροι από 1,2 εκατομμύρια χρήστες, παρέχει στους επιβάτες πληροφόρηση σε πραγματικό χρόνο για την άφιξη του επόμενου οχήματος σε κάθε στάση. Πληκτρολογώντας την ονομασία της στάσης στην εφαρμογή telematics, εμφανίζονται αμέσως οι ώρες άφιξης όλων των οχημάτων που διέρχονται από την συγκεκριμένη στάση.

Με την τοποθέτηση QR Codes στο σύνολο των στάσεων λεωφορείων και τρόλεϊ, θα επιτρέπεται η απευθείας σύνδεση στην τηλεματική για τη συγκεκριμένη στάση. Δηλαδή, μέσω του κινητού τους, οι επιβάτες που περιμένουν σε μια στάση θα μπορούν να συνδέονται εύκολα με το QR Code στο περιβάλλον της τηλεματικής, εμφανίζοντας αμέσως στην οθόνη του τηλεφώνου τους τις ώρες άφιξης σε πραγματικό χρόνο όλων των οχημάτων στη συγκεκριμένη στάση.

Το νέο στρατηγικό σχέδιο
Με στόχο τη βελτίωση της κινητικότητας των πολιτών αλλά και την αποδοτική λειτουργία του Συστήματος Αστικών Συγκοινωνιών, ο ΟΑΣΑ θα εκπονήσει ένα νέο στρατηγικό σχέδιο μεταφορών. Ένα σχέδιο που θα καθορίσει το μέλλον των μετακινήσεων στην πρωτεύουσα. Το υφιστάμενο δίκτυο αστικών συγκοινωνιών, είναι βασισμένο σε στοιχεία μελετών ζήτησης μετακινήσεων και προέλευσης προορισμού του 2009, με βάση τις τότε κοινωνικές, οικονομικές, μεταφορικές συνθήκες της Αττικής.

Συνεπώς, είναι αναγκαία η εκπόνηση ενός νέου, σύγχρονου σχεδίου, το οποίο θα αποτελέσει τον «οδικό» χάρτη για την υλοποίηση έργων και δράσεων, που θα καθορίσουν τη μελλοντική δομή και λειτουργία του μεταφορικού συστήματος της πόλης, με έμφαση φυσικά στις δημόσιες μεταφορές. Το πρώτο βήμα είναι να αποτυπωθεί η υφιστάμενη κατάσταση του συστήματος μεταφορών της Αττικής, όπως αυτή έχει διαμορφωθεί κατά την τελευταία δεκαετία.