Η πειρατεία οπτικοακουστικού περιεχομένου έχει εξελιχθεί σε καθημερινή πρακτική για χιλιάδες Έλληνες, οι οποίοι θεωρούν ότι με ελάχιστο κόστος μπορούν να απολαμβάνουν συνδρομητικά προγράμματα. Ωστόσο, η παράνομη παρακολούθηση αγώνων, ταινιών και σειρών επιφέρει τεράστιες οικονομικές συνέπειες για όλη τη χώρα.

Διαβάστε: Torrent στην Ελλάδα: Πρώτη καταδίκη με 5 χρόνια φυλάκιση για διαμοιρασμό αρχείων

Οικονομικές επιπτώσεις της πειρατείας στην Ελλάδα

Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του Κέντρου Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ) για λογαριασμό της Εταιρείας Προστασίας Οπτικοακουστικών Έργων (ΕΠΟΕ), που επικαλείται η εφημερίδα «Τα Νέα», η συνολική ετήσια επίπτωση της οπτικοακουστικής πειρατείας στη χώρα μας εκτιμάται σε πάνω από 400 εκατομμύρια ευρώ για το ελληνικό ΑΕΠ. Η ζημιά που προκαλεί η πειρατεία μεταφράζεται σε σημαντική απώλεια εσόδων τόσο για τις επιχειρήσεις όσο και για το Δημόσιο. Η συνολική ετήσια στέρηση δημοσίων εσόδων φτάνει τα 221 εκατομμύρια ευρώ, εκ των οποίων τα 59 εκατ. ευρώ σχετίζονται άμεσα με φόρους που δεν θα εισπραχθούν ποτέ από τα κρατικά ταμεία.

Τα υπόλοιπα 162 εκατ. ευρώ αντιστοιχούν σε απώλειες για τις ίδιες τις επιχειρήσεις του κλάδου. Η πειρατεία δεν πλήττει μόνο τα οικονομικά μεγέθη αλλά και το ανθρώπινο κεφάλαιο, καθώς υπολογίζεται ότι χάνονται έως και 5.000 θέσεις εργασίας στην ευρύτερη οικονομία.

Έκταση του φαινομένου της ψηφιακής πειρατείας

Υπολογίζεται ότι 800.000 Έλληνες χρήστες κάνουν χρήση πειρατικών υπηρεσιών τηλεοπτικού περιεχομένου, με εκτιμώμενο τζίρο άνω των 190 εκατομμυρίων ευρώ ετησίως. Οι περισσότερες από αυτές τις υπηρεσίες προσφέρονται μέσω συσκευών τύπου Android TV ή IPTV BOX. Αυτές οι συσκευές κυκλοφορούν στην αγορά προσχηματικά ως «συσκευές streaming», αλλά συχνά είναι προρυθμισμένες για παράνομο περιεχόμενο. Η λειτουργία τους βασίζεται σε streaming από εξωτερικούς servers, συχνά με χρήση κρυπτονομισμάτων ή άλλων μεθόδων ανώνυμης πληρωμής.

Οι διακινητές των παράνομων υπηρεσιών λειτουργούν επαγγελματικά: προσφέρουν πακέτα, εκπτώσεις, εξυπηρέτηση πελατών και τεχνική υποστήριξη στο σκοτάδι της παραοικονομίας. Οι χρήστες πληρώνουν κατά μέσο όρο 20 ευρώ τον μήνα, ποσό σαφώς μικρότερο από τις νόμιμες συνδρομές.

Η Ελλάδα πρώτη στην Ευρώπη σε νεανική πειρατεία

Ένα από τα πιο ανησυχητικά στοιχεία της μελέτης είναι ότι η Ελλάδα κατατάσσεται πρώτη στην Ευρώπη στη χρήση πειρατικού περιεχομένου από νέους χρήστες. Σύμφωνα με ανάλυση του European Union Intellectual Property Office, το 60% των νέων ηλικίας 16 έως 24 ετών παρακολουθεί περιεχόμενο από παράνομες πηγές. Αυτό αποδίδεται τόσο στη χαμηλή ψηφιακή παιδεία όσο και στη σχετική κοινωνική ανοχή γύρω από το φαινόμενο της πειρατείας. Η κατάσταση αυτή δημιουργεί σοβαρές ανησυχίες για το μέλλον της νόμιμης αγοράς οπτικοακουστικού περιεχομένου.

Νομικό πλαίσιο και προκλήσεις αντιμετώπισης

Παρότι το ελληνικό νομικό πλαίσιο έχει κάνει βήματα προόδου τα τελευταία χρόνια για την αντιμετώπιση της πειρατείας, παραμένουν σημαντικές αδυναμίες. Το τραπεζικό και τηλεπικοινωνιακό απόρρητο δυσχεραίνει τον εντοπισμό κυκλωμάτων πειρατείας.

Παράλληλα, η φορολογική επιβάρυνση νόμιμων παρόχων με τον ειδικό φόρο 10% συνδρομητικής τηλεόρασης αποτελεί αντικίνητρο για διατήρηση ανταγωνιστικών τιμών. Ο συγκεκριμένος φόρος, που εισήχθη στα χρόνια των Μνημονίων, εξακολουθεί να επιβαρύνει δυσανάλογα τους νόμιμους παρόχους περιεχομένου.

Επιπτώσεις στην πολιτιστική βιομηχανία

Στις παράπλευρες απώλειες της πειρατείας πρέπει να υπολογίζεται και η λειτουργία της ίδιας της πολιτιστικής βιομηχανίας. Όταν η δημιουργία περιεχομένου δεν ανταμείβεται, οι παραγωγοί έχουν λιγότερα κίνητρα να επενδύσουν σε νέες ιδέες και έργα. Η καινοτομία παγώνει, οι θέσεις εργασίας στον τομέα της πολιτιστικής παραγωγής μειώνονται και τελικά οι καταναλωτές βρίσκονται αντιμέτωποι με φτωχότερες επιλογές. Επιπλέον, οι χρήστες πειρατικών υπηρεσιών είναι εκτεθειμένοι σε κινδύνους απορρήτου, κακόβουλο λογισμικό και χαμηλής ποιότητας εμπειρία χρήσης.

Προτάσεις για την καταπολέμηση της πειρατείας

Για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της πειρατείας, το ΚΕΠΕ προτείνει συγκεκριμένα μέτρα:

  • Νομική αναμόρφωση του πλαισίου δράσης των διωκτικών Αρχών για ενίσχυση των δυνατοτήτων πρόσβασης στα στοιχεία παραβατών
  • Συμμετοχή της Ελλάδας σε ευρωπαϊκά προγράμματα εντοπισμού και καταπολέμησης της πειρατείας
  • Διεξαγωγή δημόσιας καμπάνιας ενημέρωσης για τις ποινικές συνέπειες της πειρατείας
  • Ενσωμάτωση της θεματικής στο εκπαιδευτικό σύστημα
  • Ενίσχυση της νόμιμης προσφοράς περιεχομένου με φορολογικά κίνητρα

Καθοριστικό βήμα προς την εφαρμογή του νομικού πλαισίου θεωρείται η έκδοση της σχετικής Κοινής Υπουργικής Απόφασης, η οποία θα ενεργοποιήσει τη διαδικασία επιβολής προστίμων και αναμένεται σύντομα.