Το πετρέλαιο συνεχίζει το ράλι τιμών μετά την επίθεση του Ισραήλ στο Ιράν, με το βαρέλι να κινείται προς τα 80 δολάρια. Παρά την έλλειψη ενδείξεων για αποκλιμάκωση της κρίσης στη Μέση Ανατολή, οι αρχικές εκτιμήσεις για άλμα έως τα 100 δολάρια το βαρέλι δεν φαίνεται να επιβεβαιώνονται. Η σημερινή κρίση μεταξύ Ιράν και Ισραήλ παρουσιάζει διαφορετικές μεταβλητές που επηρεάζουν την αγορά πετρελαίου.

Η διαφορά της σημερινής κρίσης από παλαιότερες πετρελαϊκές κρίσεις

Τα πράγματα στην αγορά πετρελαίου είναι εκ διαμέτρου αντίθετα σε σχέση με ανάλογες κρίσεις στο παρελθόν, όπως τη δεκαετία του 1970 και τη μεγάλη πετρελαϊκή κρίση. Η εξάρτηση του παγκόσμιου ΑΕΠ από τον "μαύρο χρυσό" γίνεται ολοένα μικρότερη, καθώς στο ενεργειακό μίγμα παίρνουν μεγαλύτερο χώρο άλλες μορφές ενέργειας.

Οι ΗΠΑ έχουν πάψει εδώ και χρόνια να είναι δέσμιες των διαθέσεων του ΟΠΕΚ, αποτελώντας βασική εξαγωγική πετρελαϊκή χώρα χάρη στο σχιστολιθικό πετρέλαιο. Αυτή η αλλαγή εξηγεί γιατί τα σενάρια που είχαν κάνει την εμφάνισή τους στον πρώτο γύρο της σύγκρουσης Ιράν - Ισραήλ το 2024, για εκτόξευση του βαρελιού στα 100 δολάρια, δεν δείχνουν να επιβεβαιώνονται.

Τρέχουσες τιμές πετρελαίου και προβλέψεις αναλυτών

Μετά το πρόσκαιρο άλμα στις τιμές την πρώτη εβδομάδα του πολέμου στη Μέση Ανατολή, το πετρέλαιο Brent κινείται στη ζώνη των 77 δολαρίων, ενώ το αμερικανικό αργό βρίσκεται στα 76 δολάρια το βαρέλι. Αναλυτές εκτιμούν ότι οι τιμές στο βαρέλι βρίσκονται κοντά στην κορυφή τους, με πολλούς επενδυτές να εκμεταλλεύονται τα υψηλά για να πουλήσουν.

Οι κύριοι φόβοι αφορούν ενδεχόμενο κλείσιμο των Στενών του Ορμούζ από το Ιράν, στην περίπτωση που η κατάσταση ξεφύγει. Από το συγκεκριμένο θαλάσσιο πέρασμα διέρχεται το 20% της παγκόσμιας παραγωγής πετρελαίου.

Γιατί οι αγορές δεν αντιδρούν όπως παλιά

Οι Financial Times επισημαίνουν ότι οι αγορές επικεντρώνονται σε ό,τι μπορούν να μετρήσουν πιο εύκολα, δηλαδή στην τιμή του πετρελαίου. Ωστόσο, όπως έχει επιβεβαιωθεί στην πράξη, οι μεγάλες και διαρκείς μεταβολές δεν προκαλούνται τόσο από γεωπολιτικές εντάσεις όσο από μακροοικονομικές και γεωοικονομικές συνθήκες, με εξαίρεση την περίπτωση της Ουκρανίας.

Ο Economist κάνει λόγο για την αγορά που "τίποτα δεν συμβαίνει ποτέ", υπογραμμίζοντας ότι στις 13 Ιουνίου, όταν άρχισαν να πέφτουν οι βόμβες, τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης του S&P 500 υποχώρησαν κατά 1,6%. Καθώς όμως περνούσαν οι ώρες, η Wall Street ανέβαινε σταθερά.

Οι διαφορές με τον πόλεμο στην Ουκρανία

Η σημερινή κρίση μεταξύ Ιράν και Ισραήλ διαφέρει ριζικά από τον πόλεμο στην Ουκρανία. Το 2022 η Ρωσία ήταν βασικός παγκόσμιος προμηθευτής ενέργειας, σε αντίθεση με το Ιράν. Η εξάρτηση της Ευρώπης από το ρωσικό πετρέλαιο και το φυσικό αέριο οδήγησε σε σημαντικές ανακατατάξεις στις παγκόσμιες εφοδιαστικές αλυσίδες.

Επίσης, την περίοδο εκείνη η παγκόσμια οικονομία ήταν σε φάση ανάπτυξης μετά την πανδημία COVID, ενισχύοντας τη ζήτηση για ενέργεια. Τρία χρόνια μετά, αυτά δεν ισχύουν σήμερα. Η παγκόσμια οικονομία έχει κατεβάσει ταχύτητα, με το 90% του ιρανικού πετρελαίου να πηγαίνει σε διυλιστήρια στην Κίνα.

Μεταβλητές που μπορούν να προκαλέσουν αναταράξεις

Παρά το γεγονός ότι οι προβλέψεις δεν δείχνουν έντονη άνοδο στις τιμές του πετρελαίου, υπάρχουν σημαντικές μεταβλητές που πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψη:

• Στην περίπτωση που το Ισραήλ πλήξει τις βασικές πετρελαϊκές εγκαταστάσεις του Ιράν στο νησί Kharg
• Εάν η Τεχεράνη επιλέξει να απαντήσει κλείνοντας τα Στενά του Ορμούζ
• Βομβαρδισμός διυλιστηρίων γειτονικών κρατών, όπως έκανε το 2019
• Ευρύτερη στρατιωτική σύρραξη που θα επηρέαζε την παραγωγή

Τα γεωπολιτικά επεισόδια μπορεί συχνά να επηρεάζουν βραχυπρόθεσμα την τιμή του πετρελαίου, ωστόσο η κατεύθυνση της επίδρασης αυτής δεν είναι πάντα προβλέψιμη. Το 2003, όταν οι Ηνωμένες Πολιτείες μπήκαν στο Ιράκ, η τιμή του πετρελαίου έπεσε πριν αρχίσει να ανεβαίνει.