Το ντόμινο αυξήσεων που προκαλεί ο πόλεμος στη Μέση Ανατολή δημιουργεί έντονο προβληματισμό στην κυβέρνηση για τις επιπτώσεις στην ελληνική οικονομία και την αναπτυξιακή προοπτική της χώρας. Τουρισμός, ενέργεια, επενδύσεις, εμπόριο και ναυτιλία αποτελούν τους κρίσιμους τομείς που θα δεχθούν τις μεγαλύτερες πιέσεις από το νέο κύμα ακρίβειας.

Με αυξημένη ανησυχία παρακολουθεί το οικονομικό επιτελείο τις εξελίξεις στο μέτωπο της πολεμικής σύρραξης στη Μέση Ανατολή και καταστρώνει εναλλακτικά σενάρια σε περίπτωση που η κρίση λάβει μεγαλύτερες διαστάσεις. Οι φόβοι για νέο ενεργειακό σοκ, έντονες πληθωριστικές πιέσεις και για ευρύτερες παρενέργειες στην ελληνική οικονομία καθιστούν την εξίσωση ιδιαίτερα δύσκολη, όσο το τοπίο παραμένει ρευστό.

Οι επιπτώσεις του πολέμου Ισραήλ - Ιράν στην ελληνική οικονομία

Ο πόλεμος Ισραήλ - Ιράν απειλεί να ανοίξει νέα μέτωπα με σοβαρές επιπτώσεις σε κρίσιμους τομείς της ελληνικής οικονομίας. Το ντόμινο αυξήσεων επηρεάζει άμεσα τον τουρισμό, την ενέργεια, τις επενδύσεις, το εμπόριο, τη ναυτιλία, τις εξαγωγές και συνολικά την αναπτυξιακή προοπτική της χώρας.

Αυτό που προβληματίζει ιδιαίτερα την κυβέρνηση είναι το ενδεχόμενο ενός νέου κύματος ακρίβειας. Παράλληλα, σταθμίζονται και τα δημοσιονομικά περιθώρια ενόψει ΔΕΘ. Παρότι, σύμφωνα με τον υπουργό Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κυριάκο Πιερρακάκη, η αβεβαιότητα δεν επηρεάζει προς το παρόν το «πακέτο» μέτρων της Θεσσαλονίκης, το σκηνικό γεωπολιτικού κινδύνου που διαμορφώνεται βαραίνει ήδη τις προβλέψεις για την ανάπτυξη.

Οικονομικές απώλειες και επιπτώσεις στο ΑΕΠ

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Πειραιώς (ΕΒΕΠ), εάν η κρίση παραταθεί για διάστημα τριών μηνών, οι άμεσες οικονομικές απώλειες για την Ελλάδα ενδέχεται να φτάσουν τα 2,1-2,6 δισ. ευρώ, ήτοι περίπου το 1% του ΑΕΠ. Οι επιπτώσεις του ντόμινο αυξήσεων περιλαμβάνουν:

• Πτώση στην τουριστική κίνηση
• Αύξηση του ενεργειακού κόστους
• Περιορισμούς στη διακίνηση εμπορευμάτων
• Σημαντικές πιέσεις σε μεταφορές και ναυτιλία


Πληθωριστικές πιέσεις και ενεργειακό κόστος

Η άνοδος του ενεργειακού κόστους τροφοδοτεί ευρύτερες πληθωριστικές πιέσεις, οι οποίες μετακυλίονται στα ράφια των σουπερμάρκετ, στα μέσα μεταφοράς και σε βασικά αγαθά. Οι οικογενειακοί προϋπολογισμοί επιβαρύνονται εκ νέου, καθώς οι καταναλωτές βρίσκονται αντιμέτωποι με νέες ανατιμήσεις σε τρόφιμα, καύσιμα και λογαριασμούς κοινής ωφελείας.

Οι ανησυχίες προκαλούνται σε μια χρονική συγκυρία κατά την οποία ο πληθωρισμός παρουσίασε νέα επιτάχυνση τον Μάιο, φθάνοντας στο 3,3%, από 2,4% τον Μάιο του 2024. Το πιο ανησυχητικό είναι οι ανατιμήσεις που καταγράφηκαν στους λογαριασμούς ρεύματος, οι οποίοι τον συγκεκριμένο μήνα ήταν «φουσκωμένοι» κατά 18%. Την ίδια στιγμή, οι επιβαρύνσεις στο φυσικό αέριο έφθασαν το 11,1%.


Προβλέψεις για νέες αυξήσεις τιμών

Περαιτέρω αύξηση των τιμών βλέπουν 7 στα 10 στελέχη (72%) των σουπερμάρκετ και της βιομηχανίας ταχυκίνητων καταναλωτικών αγαθών εντός του επόμενου εξαμήνου. Το στοιχείο αυτό προκύπτει από έρευνα του Ινστιτούτου Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ).

Οι τιμές του πετρελαίου και του φυσικού αερίου κινούνται ανοδικά, επηρεάζοντας άμεσα το ενεργειακό κόστος των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών. Μέσα στις επόμενες ημέρες η τιμή της βενζίνης σε πολλά πρατήρια στην ηπειρωτική χώρα αναμένεται να ξεπεράσει το 1,80 ευρώ, ενώ ήδη στη νησιωτική χώρα σε κάποια πρατήρια βρίσκεται κοντά στα 2 ευρώ.


Επιπτώσεις στον τουρισμό και τη ναυτιλία

Στο μέτωπο του τουρισμού, η αεροπορική σύνδεση Ελλάδας - Ισραήλ και οι προγραμματισμένες αφίξεις για το 2025 με πάνω από 1,3 εκατ. διαθέσιμες θέσεις απειλούνται από την κλιμάκωση της κρίσης. Το Ισραήλ αποτελεί μία από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες τουριστικές αγορές για την Ελλάδα, με τουριστικά έσοδα 621 εκατ. ευρώ το 2024.

Η απώλεια αυτού του ρεύματος, σε συνδυασμό με ενδεχόμενη ψυχολογική επίδραση στους ταξιδιώτες άλλων εθνικοτήτων λόγω ανασφάλειας στην περιοχή, μπορεί να ανακόψει τη δυναμική του ελληνικού τουρισμού που συμβάλλει σχεδόν κατά 25% στο ΑΕΠ. Παράλληλα, η ναυτιλία αντιμετωπίζει σημαντικές προκλήσεις από τις επιπτώσεις της κρίσης στις διεθνείς εμπορικές διαδρομές.


Αίσθημα ανασφάλειας και περιορισμός κατανάλωσης

Η αβεβαιότητα σε συνδυασμό με την ενεργειακή ακρίβεια δεν απειλεί μόνο τα εισοδήματα των νοικοκυριών και τους τζίρους των επιχειρήσεων, αλλά ενισχύει και το αίσθημα ανασφάλειας για την επόμενη μέρα. Αυτό οδηγεί σε περιορισμό της κατανάλωσης που αποτελεί βασική κινητήρια δύναμη της ελληνικής οικονομίας.

Σύμφωνα με τις προβλέψεις, ο ρυθμός μεγέθυνσης του ΑΕΠ το 2025 ενδέχεται να διαμορφωθεί κάτω από τον στόχο του 2,3%, ιδίως αν παραταθεί η κρίση. Η Optima Bank εκτιμά πως μια υποτροπή της κρίσης, με σταθερά υψηλές τιμές ενέργειας, θα μπορούσε να αφαιρέσει έως 0,7% από το ετήσιο ΑΕΠ.