Λύσεις για την αντιμετώπιση του στεγαστικού ζητήματος από την πλευρά της προσφοράς αναζητούν κυβέρνηση και τράπεζες. Η στροφή στην αντιμετώπιση του προβλήματος έρχεται μετά τη διαπίστωση ότι ο «γόρδιος δεσμός» του στεγαστικού δεν πρόκειται να λυθεί με μέτρα από την πλευρά της ζήτησης, όπως έχει γίνει μέχρι στιγμής, αφού ένα μέρος της αποδοτικότητας αυτών απορροφάται από την αύξηση στις τιμές των ακινήτων. Η αλληλεπίδραση των κυβερνητικών πολιτικών με τις πρωτοβουλίες του τραπεζικού συστήματος αποτυπώνεται στην πρωτοβουλία της Alpha Bank για την εκπόνηση ειδικής μελέτης, την οποία θα υποβάλει το φθινόπωρο στην κυβέρνηση, με στόχο να αναδείξει προτάσεις πολιτικής για την ενίσχυση της προσφοράς και τη διευκόλυνση των πολιτών στην προσπάθεια απόκτησης κατοικίας. Σύμφωνα με πληροφορίες, «κλειδί» για την αύξηση της προσφοράς προσιτής στέγης αποτελεί η αξιοποίηση δημόσιας γης, είτε υφιστάμενων κενών εγκαταστάσεων (π.χ., από εργοστάσια μέχρι στρατόπεδα), που θα διαμορφωθούν αναλόγως, για να στεγάσουν νοικοκυριά, είτε με τη χωροθέτηση και κατασκευή οικιστικών ακινήτων, που θα συνδυάζουν την παροχή στέγης σε ευάλωτους αλλά και σε μη ευάλωτους (νέα ζευγάρια) που αναζητούν προσιτή κατοικία.

Διαβάστε: Αθηναϊκή Ριβιέρα: Πολυτελή ακίνητα με τιμές που ξεκινούν από 8.000 ευρώ/τμ και φτάνουν να ξεπερνούν τα 25.000 ευρώ/τμ

Οι τράπεζες θα σχεδιάζουν τις συμπράξεις δημόσιου-ιδιωτικού τομέα για την κατασκευή κοινωνικών κατοικιών και θα προσφέρουν χρηματοδότηση σε κατασκευαστές

Στόχος είναι να μη δημιουργηθούν «γκέτο», όπως τρόπον τινά σηματοδοτούσαν οι εργατικές κατοικίες άλλοτε. Η εν λόγω χωροθέτηση θα περιλαμβάνει επίσης ακίνητα για συμβατές εμπορικές δραστηριότητες, δίνοντας στο project και στοιχεία αυτοχρηματοδότησης. Το Δημόσιο θα συμμετέχει με γη και όχι με κεφάλαια, επομένως η λύση δεν θα επιφέρει δημοσιονομική επιβάρυνση, ενώ η αναθέτουσα Αρχή (π.χ., η Εκκλησία, οι δήμοι, το υπουργείο Εθνικής Αμυνας κ.ά.) θα μπορεί να έχει αποδόσεις τόσο από την πώληση των ακινήτων όσο και από την ενοικίασή τους.

Στο εγχείρημα της κοινωνικής στέγης θα μπορούν να αξιοποιηθούν και ευρωπαϊκά κονδύλια

Στο εγχείρημα της κοινωνικής στέγης θα μπορούν να αξιοποιηθούν και ευρωπαϊκά κονδύλια, προκειμένου να γίνει πιο προσιτό το κόστος κατασκευής. Με την ολοκλήρωσή τους, οι κατοικίες θα διατίθενται από το κράτος για αγορά ή ενοικίαση σε τιμές χαμηλότερες της αγοράς, είτε ακόμα και δωρεάν, σε επιλέξιμες κοινωνικές ομάδες (ευάλωτα νοικοκυριά, νέοι, μονογονεϊκές οικογένειες κ.λπ.), βάσει εισοδήματος ή άλλων συναφών κριτηρίων.

Το μοντέλο αυτό έχει λειτουργήσει σε άλλες χώρες, όπου μάλιστα προβλέφθηκε και διαφορετικός συντελεστής δόμησης. Ενδεικτικά, η UniCredit, που είναι ο στρατηγικός μέτοχος της Alpha Bank, έχει σχετική τεχνογνωσία στη Γερμανία και την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη από τα προγράμματα κοινωνικής στέγασης στο Βερολίνο, μέσω της HVB και της GESOBAU για την ανάπτυξη προσιτών, διαγενεακών κατοικιών. Προαπαιτούμενο στην ελληνική περίπτωση είναι να καταγραφεί η δημόσια ακίνητη περιουσία, αφού την περίοδο της κρίσης υπήρξε σωρεία αποποιήσεων κληρονομιών και το Δημόσιο δεν γνωρίζει πόσα ακίνητα έχουν περιέλθει στην ιδιοκτησία του ή τι ποσοστά συνιδιοκτησίας κατέχει.

Οι τράπεζες θα σχεδιάζουν τις συμπράξεις δημόσιου-ιδιωτικού τομέα

Οι τράπεζες θα σχεδιάζουν τις συμπράξεις δημόσιου-ιδιωτικού τομέα για την κατασκευή οικονομικά προσιτών ή κοινωνικών κατοικιών και θα προσφέρουν χρηματοδότηση σε κατασκευαστές για την κατασκευή κατοικιών. Επίσης, θα αναπτύξουν και εξειδικευμένα προϊόντα στεγαστικών δανείων με προνομιακούς όρους, που θα απευθύνονται σε νέους ή και όσους σχεδιάζουν τη δημιουργία οικογένειας, καθώς και προϊόντα που θα απευθύνονται στους κατασκευαστές και τους επενδυτές.

Η πλειονότητα των ευρωπαϊκών χωρών έχει ήδη υλοποιήσει ή προωθεί προς εφαρμογή πρωτοβουλίες, όπως προγράμματα κοινωνικής στέγασης, παροχή χρηματοδότησης σε ευάλωτα νοικοκυριά για την αγορά πρώτης κατοικίας, επιβολή φόρου σε κενά ακίνητα και ανώτατων ορίων ενοικίου σε πόλεις και δήμους με στεγαστικό έλλειμμα. Επιπλέον, σημαντικός αριθμός χωρών σχεδιάζει να αξιοποιήσει τους διαθέσιμους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης ή να λάβει χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων για την κατασκευή ενεργειακά αποδοτικών και οικονομικά προσιτών κοινωνικών κατοικιών, με σκοπό τη διάθεσή τους σε ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, νέους, άτομα με αναπηρία, ηλικιωμένους κ.λπ.

Στεγαστικό: Σοβαρή ανισορροπία στην προσφορά και ζήτηση για κατοικίες

Μελέτη της Τράπεζας Πειραιώς (2024) ανέδειξε τη σοβαρή ανισορροπία στην προσφορά και ζήτηση για κατοικίες, διαπιστώνοντας έλλειμμα πάνω από 212.000 ακινήτων στην αγορά. Οι λόγοι είναι, κατ’ αρχάς, η μεγάλη πτώση των νέων κατασκευών την τελευταία δεκαετία (μόλις 155.000 σπίτια). Ακολούθως, η μεγαλύτερη αύξηση του αριθμού των νοικοκυριών (197.000) και, τέλος, η έξαρση των AirBnB (170.000 σπίτια). Την τελευταία δεκαετία υπολογίζεται ότι κατασκευάστηκαν 155.000 νέες κατοικίες, ενώ η ζήτηση έφτασε τις 367.000 κατοικίες (197.000 νέα νοικοκυριά συν 170.000 βραχυχρόνιες μισθώσεις). Την ίδια στιγμή, η ύφεση στην οικονομία και οι φόροι ακινήτων οδήγησαν σε μείωση κατά 5% το ποσοστό ιδιοκατοίκησης (από 77,2% το 2010 σε 72,8% το 2022). Σε προηγούμενη μελέτη της (2024) για την προσιτότητα της στέγης, η Alpha Bank ανέφερε ότι το 64% των κτιρίων σε όλη τη χώρα και το 69% στην Αττική κατασκευάστηκαν μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και έως το 1990. Δεδομένου ότι οι κατασκευές επιβραδύνθηκαν σημαντικά κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης της περασμένης δεκαετίας, η μέση ηλικία του κτιριακού αποθέματος στην Ελλάδα είναι αρκετά υψηλότερη από τα 30 έτη και υπάρχει σημαντική υστέρηση στην ανακαίνιση παλαιών κατοικιών.

Δημοσιεύτηκε στο MoneyPro των Παραπολιτικών