Ο κυβερνητικός στόχος για μέσο μισθό 1.500 ευρώ έως το 2027 στον ιδιωτικό τομέα αποτελεί ένα δύσκολο στοίχημα που αντιμετωπίζει σημαντικά εμπόδια. Η περιορισμένη επίδραση των συλλογικών συμβάσεων και η δραματική μείωση της κάλυψης των εργαζομένων δημιουργούν ένα περιβάλλον που δεν ευνοεί την ενίσχυση των αποδοχών σε ευρεία κλίμακα.

Η κατάσταση των συλλογικών συμβάσεων σήμερα

Οι εν ενεργεία κλαδικές συμβάσεις είναι σήμερα μόλις 17, τη στιγμή που πριν από τα Μνημόνια ανέρχονταν σε 55. Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ για το 2025, που επικαλείται η εφημερίδα «Τα Νέα», μόλις το 28% των μισθωτών εργαζομένων καλύπτεται από κάποια συλλογική σύμβαση, όταν το 2010 το ποσοστό αυτό πλησίαζε το 100%. Κατά τη διάρκεια του 2024 υπεγράφησαν μόνο 18 νέες συλλογικές συμβάσεις σε κλαδικό ή ομοιοεπαγγελματικό επίπεδο, ενώ συνολικά βρίσκονται σε ισχύ 47 τέτοιες συμβάσεις που εκτιμάται ότι δυνητικά καλύπτουν περίπου 711.500 εργαζομένους σε σύνολο 2.519.726 μισθωτών.

Οι προκλήσεις για τον μέσο μισθό 1.500 ευρώ

Για να επιτευχθεί ο στόχος του μέσου μισθού 1.500 ευρώ το 2027, απαιτούνται αυξήσεις κοντά στο 5,3% ετησίως. Αυτό σημαίνει ότι η ετήσια αύξηση τα επόμενα τρία χρόνια θα πρέπει να ξεπερνά τα 60 ευρώ. Το χαμηλό ποσοστό κάλυψης των εργαζομένων από συλλογικές συμφωνίες, οι περιορισμένες αυξήσεις στους μισθούς που προβλέπονται σε αυτές και η περιορισμένη εφαρμογή των υπογεγραμμένων συμβάσεων συνθέτουν ένα περιβάλλον που δεν ευνοεί την ενίσχυση των αποδοχών.

Τα επίσημα στοιχεία δείχνουν ότι την ώρα που ο κατώτατος αυξήθηκε πρόσφατα κατά 6,02% και σωρευτικά κατά 35,4% από το 2019, οι μέσοι μισθοί παραμένουν καθηλωμένοι. Εξαιρέσεις αποτελούν κάποιοι κλάδοι όπως η τεχνολογία, γεγονός που δυσκολεύει την επίτευξη του κυβερνητικού στόχου.

Η διαφορά μεταξύ κατώτατου και μέσου μισθού

Όπως επισημαίνουν οι επιστημονικοί φορείς στις πρόσφατες εκθέσεις τους, ο κατώτατος μισθός στην Ελλάδα είναι υψηλότερος κατά 5,9% σε σχέση με το 2000. Δεν συμβαίνει όμως το ίδιο με τον μέσο μισθό, που παραμένει χαμηλότερος κατά 12,4% από το 2000, γεγονός που καθιστά τον στόχο για μέσο μισθό 1.500 ευρώ ακόμη πιο δύσκολο.

Οι προγραμματισμένες αλλαγές από το 2026

Για να αυξήσει στο 80% το ποσοστό των εργαζομένων που θα καλύπτονται από συλλογική σύμβαση, το υπουργείο Εργασίας έχει δρομολογήσει διάλογο και αλλαγές στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων. Οι αλλαγές θα τεθούν σε ισχύ από το 2026, αλλά το πόρισμα με τις νομοθετικές ρυθμίσεις θα έρθει τον Οκτώβριο που ολοκληρώνεται το χρονοδιάγραμμα της υποβολής και επεξεργασίας των προτάσεων από τους κοινωνικούς εταίρους.
Ο νόμος 5163/2024 για τον νέο μηχανισμό καθορισμού του κατώτατου μισθού που θα τεθεί σε ισχύ από το 2028 προβλέπει αλλαγές στο πλαίσιο των συλλογικών διαπραγματεύσεων από το 2026. Στόχος είναι το ποσοστό των εργαζομένων που θα καλύπτονται από συλλογική σύμβαση να φτάσει στο 80% όπως προβλέπει η Ευρωπαϊκή Οδηγία 2022/2041.

Τα εργαλεία για την επίτευξη του στόχου

Για τις αλλαγές θα δημιουργηθούν βάσεις δεδομένων με στοιχεία για:

Τους μισθούς και το κόστος παραγωγής
Την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας
Την απασχόληση και τις συλλογικές συμβάσεις

Παράλληλα, κομβικό σημείο αποτελεί η άρση των εμποδίων για την επέκταση των συμβάσεων, που θεωρείται ότι λειτουργούν ως κόφτες ακόμη και για το ξεκίνημα μιας διαπραγμάτευσης, πολλώ δε μάλλον για την υπογραφή συμφωνίας. Η επιτυχία αυτών των μέτρων θα καθορίσει σε μεγάλο βαθμό την πορεία προς τον στόχο του μέσου μισθού 1.500 ευρώ το 2027.