Παροχές 2,5 δισ. ευρώ σε δύο «κύματα» σχεδιάζουν στην κυβέρνηση, με πρώτο σταθμό τη Διεθνή Εκθεση Θεσσαλονίκης τον Σεπτέμβριο και δεύτερο τον Απρίλιο του 2026, όταν θα έχει ξεκαθαρίσει το τοπίο για την πορεία της ανάπτυξης και το πρωτογενές πλεόνασμα του 2025, με τη «βούλα» της Eurostat. Το κυβερνητικό σχέδιο, όπως το περιγράφουν στο οικονομικό επιτελείο, δεν συνιστά ενιαίο πακέτο, αλλά δύο διακριτές φάσεις, με διαφορετική στόχευση και ένταση.

ΔΕΘ: Το βασικό πακέτο μέτρων με επίκεντρο τη μεσαία τάξη 

Σε τρεις εβδομάδες, ο πρωθυπουργός θα ανακοινώσει από τη Θεσσαλονίκη το βασικό πακέτο μέτρων, ύψους 1,5 δισ. ευρώ, με επίκεντρο τη μεσαία τάξη. Κεντρικός «κορμός» του πακέτου θα είναι οι αλλαγές στους συντελεστές της φορολογικής κλίμακας και η αύξηση του αφορολογήτου για τους άγαμους και τις οικογένειες με παιδιά, με στόχο τη μείωση του φορολογικού βάρους. Στο ίδιο καλάθι περιλαμβάνονται νέες «διορθωτικές» κινήσεις στο τεκμαρτό σύστημα φορολόγησης των ελεύθερων επαγγελματιών, μειώσεις τουλάχιστον 30% στα τεκμήρια για σπίτια, αυτοκίνητα και εξοχικές κατοικίες, ώστε πολλοί φορολογούμενοι να πάψουν να υπερφορολογούνται με βάση τις ατομικές δαπάνες διαβίωσης και συντήρησης περιουσίας, καθώς και παρεμβάσεις για την αντιμετώπιση της στεγαστικής κρίσης.

Μεταξύ αυτών είναι αλλαγές στη φορολογία των ενοικίων για την ελάφρυνση των ιδιοκτητών, αλλά και κίνητρα, ενδεχομένως και αντικίνητρα για την επιστροφή κλειστών κατοικιών στην αγορά. Η δεύτερη φάση θα ξεδιπλωθεί στα τέλη Απριλίου 2026, αμέσως μετά την ανακοίνωση των στοιχείων της Eurostat για την ανάπτυξη και το πρωτογενές πλεόνασμα του 2025. Τότε η κυβέρνηση θα γνωρίζει με ακρίβεια τα περιθώρια για πρόσθετες παρεμβάσεις, που εκτιμάται ότι θα κυμανθούν από 500 εκατ. έως 1 δισ. ευρώ, χωρίς να παραβιαστεί ο «ατσάλινος» κανόνας του Συμφώνου Σταθερότητας με τις ανώτατες «οροφές» στις δαπάνες. Τα έως τώρα στοιχεία είναι ενθαρρυντικά, αφού ο φετινός Προϋπολογισμός οδεύει σε νέο πλεόνασμα-ρεκόρ άνω των 10 δισ. ευρώ, σχεδόν διπλάσιο από τον αρχικό στόχο των 5,967 δισ. ευρώ ή 2,4% του ΑΕΠ.

Στην ετήσια έκθεση προόδου που κατατέθηκε στην Κομισιόν η εκτίμηση για το πλεόνασμα του 2025 αναθεωρήθηκε στο 3,2% του ΑΕΠ, ενώ οι εαρινές προβλέψεις της Κομισιόν το τοποθετούν ακόμα πιο ψηλά, στο 3,8%, εξέλιξη που εξυπηρετεί τα σχέδια για επιπλέον μέρισμα με μόνιμες στοχευμένες παροχές. Αντίστοιχη πρακτική ακολουθήθηκε και φέτος, όταν, χάριν των καλύτερων επιδόσεων στο δημοσιονομικό ισοζύγιο του 2024, με το πρωτογενές πλεόνασμα να αναρριχάται στο 4,8% του ΑΕΠ, η κυβέρνηση ανακοίνωσε μέσα στη χρονιά μέτρα ύψους 1,1 δισ. ευρώ. Αυτά περιλάμβαναν την επιστροφή ενός ενοικίου κάθε Νοέμβριο στους εκμισθωτές, καθώς και ετήσια ενίσχυση 250 ευρώ σε 1,44 εκατομμύρια δικαιούχους, μεταξύ των οποίων συνταξιούχοι, δικαιούχοι αναπηρικών επιδoμάτων και ανασφάλιστοι υπερήλικες. 

Η αντζέντα της ΔΕΘ

Ειδικότερα, στην ατζέντα της ΔΕΘ, που αποτελεί το πρώτο χρονικό ορόσημο, περιλαμβάνονται τα ακόλουθα μέτρα:

Νέα φορομπόνους για οικογένειες με παιδιά: Ενα μεγάλο μέρος του πακέτου της Θεσσαλονίκης θα αφορά στη στήριξη των οικογενειών μέσω φοροαπαλλαγών. Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι στα σενάρια που εξετάζονται περιλαμβάνεται, μεταξύ άλλων, η κλιμακωτή αναπροσαρμογή του αφορολόγητου ορίου ανάλογα με τον αριθμό των παι[1]διών. Το μέτρο αυτό αναμένεται να επιφέρει αυτόματη αύξηση της έκπτωσης φόρου στο εκκαθαριστικό σημείωμα της Εφο[1]ρίας για τους γονείς, καθώς και αύξηση του αφορολόγητου ποσού των οικειοθελών παροχών από τους εργοδότες προς τους εργαζόμενους που αποκτούν παιδιά.

Μειώσεις φόρων για τα μεσαία εισοδήματα: Το κέντρο βάρους εστιάζεται σε αλλαγές στα φορολογικά κλιμάκια και τους συντελεστές, με στόχο την ελάφρυνση των εισοδημάτων που κινούνται στην περιοχή των 10.000 έως 20.000 ευρώ. Συγκεκριμένα, εξετάζονται παρεμβάσεις που θα μειώσουν το φορολογικό βάρος για αυτή την κατηγορία, ώστε να ενισχυθεί το διαθέσιμο εισόδημα των μεσαίων στρωμάτων. Πιο συγκεκριμένα, εξετάζεται:

1. «Σπάσιμο» του δεύτερου κλιμακίου με προσθήκη ενός ενδιάμεσου συντελεστή 15% για το τμήμα του εισοδήματος από 10.001 ευρώ μέχρι και τα 20.000 ευρώ, όπου σήμερα ο συντελεστής φορολόγησης ανεβαίνει απότομα στο 22%, από 9% που είναι μέχρι τα 10.000 ευρώ, προκαλώντας ραγδαία αύξηση του φορολογικού βάρους. Ειδικότερα προβλέπεται ότι το κλιμάκιο εισοδήματος από 10.001 έως 16.000 ευρώ θα φορολογείται με συντελεστή 15% για μισθωτούς, συνταξιούχους, ελεύθερους επαγγελματίες και αγρότες. Αυτό σημαίνει ότι για εισόδημα 16.000 ευρώ η μείωση του φόρου ανέρχεται σε 420 ευρώ, καθώς πέφτει στα 900 ευρώ από 1.320 ευρώ, οδηγώντας σε αύξηση των καθαρών μηνιαίων αποδοχών για μισθωτούς και συνταξιούχους λόγω της χαμηλότερης παρακράτησης φόρου. Στο τραπέζι υπάρχει εναλλακτική πρόταση για μείωση του φορολογικού συντελεστή από 22% στο 18% για την ελάφρυνση των εισοδημάτων αυτής της ζώνης.

2. Αναπροσαρμογή του ύψους του εισοδήματος πάνω από το οποίο εφαρμόζεται ο ανώτατος φορολογικός συντελεστής 44%. Με βάση το ισχύον καθεστώς, ο συντελεστής 44% επιβάλλεται στο τμήμα του εισοδήματος που υπερβαίνει τα 40.000 ευρώ και το σενάριο προβλέπει το ποσό να αυξηθεί στην περιοχή των 45.000 ευρώ, πράγμα που σημαίνει ότι για το τμήμα των 5.000 ευρώ ο φόρος θα μειωθεί κατά 400 ευρώ, καθώς θα διαμορφωθεί στα 1.800 ευρώ από 2.200 ευρώ.

Αύξηση βασικού αφορολόγητου ορίου: Εξετάζεται αύξηση του βασικού αφορολογήτου για άγαμους φορολογούμενους χωρίς παιδιά από 8.636 σε 10.000 ευρώ, αποτελώντας την πρώτη ουσιαστική παρέμβαση έπειτα από σχεδόν  μία δεκαετία. Στόχος είναι να δοθεί φορολογική «ανάσα» σε πάνω από 2,3 εκατομμύρια πολίτες, προστατεύοντας την αγοραστική τους δύναμη απέναντι στην παρατεταμένη ακρίβεια και την αυξημένη φορολογία, που απομυζούν τις αυξήσεις στον κατώτατο μισθό. Η αναπροσαρμογή αυτή θα οδηγήσει σε μεγαλύτερο καθαρό εισόδημα, καθώς, με το υφιστάμενο αφορολόγητο, μεγάλο μέρος της αύξησης στον κατώτατο μισθό φορολογείται. Το μέτρο αφορά άγαμους, έγγαμους χωρίς παιδιά, συνταξιούχους και κατά κύριο επάγγελμα αγρότες και θα επηρεάσει θετικά και τα αφορολόγητα όρια για οικογένειες με παιδιά, φέρνοντας μεγαλύτερες φορολογικές ελαφρύνσεις. Η συνολική μείωση φόρου για έναν άγαμο μισθωτό μπορεί να ξεπεράσει τα 300 ευρώ ετησίως, ενώ για οικογένειες με παιδιά το όφελος φτάνει έως και τα 500 ευρώ.

Εισοδήματα από ενοίκια: Το οικονομικό επιτελείο βάζει στο στόχαστρο την αναλογικότερη κατανομή των φορολογικών βαρών στα εισοδήματα από ενοίκια, με ειδική μέριμνα για τους εκμισθωτές με μεσαία εισοδήματα. Στόχος είναι να δοθούν κίνητρα ώστε να δηλώνονται τα πραγματικά μισθώματα, να περιοριστεί η εκτόξευση των τιμών στα ενοίκια και να βγουν στην αγορά χιλιάδες κλειστά ακίνητα. Στο πλαίσιο αυτό, εξετάζονται δύο σενάρια, με το επικρατέστερο να προβλέπει την προσθήκη ενός ενδιάμεσου συντελστή ανάμεσα στο 15% με 35% που εφαρμόζεται σήμερα για το τμήμα εισοδήματος από 12.001 έως 35.000 ευρώ. Υπάρχει βέβαια και η πρόταση μείωσης του συντελεστή 15%, που ισχύει σήμερα για τα εισοδήματα έως 12.000 ευρώ, στην περιοχή του 7%- 8% για το τμήμα του εισοδήματος έως 5.000 ευρώ και διατήρησή του από τα 5.001 έως 12.000 ευρώ, η οποία όμως, σύμφωνα με τις τελευταίες πληροφορίες, έχει αποδυναμωθεί. Πάντως, σε μια τέτοια περίπτωση φορολογούμενος που εισπράττει από μισθώματα 5.000 ευρώ θα καταβάλλει φόρο ύψους 250 ευρώ, ενώ σήμερα πληρώνει 750 ευρώ, δηλαδή θα έχει ελάφρυνση 500 ευρώ. Το ίδιο κέρδος θα έχουν και όσοι δηλώνουν υψηλότερα από 5.000 ευρώ εισοδήματα.

Σήμερα, το ετήσιο καθαρό φορολογητέο εισόδημα από ενοίκια φορολογείται αυτοτελώς από το πρώτο ευρώ με συντελεστές:

1. 15% για τα πρώτα 12.000 ευρώ του εισοδήματος.

2. 35% για το τμήμα του εισοδήματος από τα 12.001 έως τα 35.000 ευρώ.

3. 45% για το τμήμα του εισοδήματος πάνω από τα 35.000 ευρώ.

Σημειώνεται ότι τα στοιχεία της ΑΑΔΕ από την επεξεργασία των φορολογικών δηλώσεων δείχνουν ότι τα εισοδήματα από ενοίκια ξεπερνούν τα 8,5 δισ. ευρώ ετησίως, με επτά στους δέκα φορολογουμένους να δηλώνουν έως 5.000 ευρώ και το 87% κάτω από 10.000 ευρώ. Στο μεταξύ, υπάρχει εισήγηση για την καθιέρωση αντικινήτρων για όσους κρατούν κλειστές τις κατοικίες για μεγάλο χρονικό διάστημα με την επιβολή «φόρου αδράνειας», μέτρο που εφαρμόζεται σε αρκετές χώρες στην Ευρώπη, προ[1]κειμένου να καταστεί ασύμφορη η διατήρηση κλειστού ακινήτου, ενώ για τα ακίνητα που έχουν στην κατοχή τους οι τράπεζες και οι servicers εξ εξετάζεται να πληρώνουν διπλάσιο ΕΝΦΙΑ από το 2026.

Τεκμήρια διαβίωσης: «Κούρεμα» κατά 30% των τεκμηρίων διαβίωσης από το 2026 και πλήρη κατάργησή τους σε βάθος χρόνου με την επέκταση των ηλεκτρονικών συναλλαγών, με στόχο την εξάλειψη των στρεβλώσεων και των αδικιών και τη δικαιότερη κατανομή των φορολογικών βαρών. Με το ισχύον καθεστώς εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες καλούνται να πληρώσουν υψηλότερο φόρο από αυτόν που αναλογεί στο εισόδημά τους με βάση τις τεκμαρτές δαπάνες διαβίωσης, όπως τα αυτοκίνητα, τις κατοικίες, τις αγορές αγαθών, τα δίδακτρα σε ιδιωτικά σχολεία, τα σκάφη αναψυχής κ.ά. Μάλιστα, οι περισσότεροι που πιάνονται στην «παγίδα» των τεκμηρίων διαβίωσης είναι μισθωτοί και συνταξιούχοι, κυρίως με χαμηλά εισοδήματα.

Ελεύθεροι επαγγελματίες: Νέες στοχευμένες «διορθώσεις» στο τεκμαρτό σύστημα φορολόγησης για 650.000 ελεύθερους επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενους, με στόχο τον περιορισμό των επιβαρύνσεων, χωρίς αλλαγές στη βασική φιλοσοφία του μέτρου.

Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Παραπολιτικά