Tο διήμερο 9ο συνέδριο για τη βιωσιμότητα στη Νοτιοανατολική Ευρώπη και τη Μεσόγειο, με τίτλο «The Ninth Sustainability Summit for SE Europe & the Mediterranean: Seeking a new balance amidst a derailed green transition», ξεκίνησε σήμερα 13 Οκτωβρίου 2025, υπό την αιγίδα της Α.Ε. του Προέδρου της Δημοκρατίας, Κωνσταντίνου Τασούλα, στο Divani Apollon Palace & Thalasso στο Καβούρι.

Διαβάστε: Economist: 9ο Συνέδριο βιωσιμότητας για τη Νοτιοανατολική Ευρώπη και τη Μεσόγειο

Economist: 9ο Συνέδριο βιωσιμότητας για τη Νοτιοανατολική Ευρώπη και τη Μεσόγειο

Νίκος Τσάφος, Υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας

Η χώρα μας βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της ενεργειακής μετάβασης, εκτίμησε ο υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Νίκος Τσάφος, επισημαίνοντας ότι η αναλογία του λιγνίτη στο ενεργειακό μείγμα έχει μειωθεί κατά 91%, ότι είμαστε 7οι στον κόσμο σε ενέργεια από αιολικά πάρκα και ότι η χώρα είναι πλέον καθαρός εξαγωγέας ενέργειας. Ο υφυπουργός αναφέρθηκε περαιτέρω στη μείωση των εκπομπών άνθρακα και στην ανάγκη για περαιτέρω στήριξη των ενεργειακών επενδύσεων – μεταξύ άλλων στους ηλιακούς πόρους και στο ηλεκτρικό δίκτυο. Σημείωσε ότι η ενεργειακή μετάβαση πρέπει να είναι αποτελεσματική και ως προς το κόστος, για αυτό πρέπει να επιδεικνύεται προσοχή στην υιοθέτηση των νέων τεχνολογιών. Κλείνοντας, ο κ. Τσάφος τόνισε ότι η Ελλάδα είναι ιδιαίτερα ενεργή και στον διάλογο για την πράσινη μετάβαση στην Ευρώπη.  

Γιάννης Μανιάτης, πρώην Υπουργός, Μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Αντιπρόεδρος των Ευρωπαίων Σοσιαλιστών για τις διεθνείς σχέσεις, την άμυνα και την ενεργειακή ασφάλεια

Στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, την πρόεδρό της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα άσκησε κριτική ο πρώην υπουργός και αντιπρόεδρος των Ευρωπαίων Σοσιαλιστών για τις διεθνείς σχέσεις, την άμυνα και την ενεργειακή ασφάλεια Γιάννης Μανιάτης, τονίζοντας την ανάγκη η ΕΕ να επιστρέψει σε μια φιλική προς το περιβάλλον πολιτική. Επεσήμανε ότι η ΕΕ πάντα έβαζε πολύ φιλόδοξους στόχους, χωρίς όμως τα κατάλληλα εργαλεία, με αποτέλεσμα στο πεδίο της εφαρμογής να υπάρχουν μόνο περιορισμοί και όχι χρηματοδοτικά κίνητρα, όπως στις ΗΠΑ. Τόνισε ότι την απεξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο δεν πρέπει να αντικαταστήσει η εξάρτηση σε LNG από άλλους παρόχους. Ο κ. Μανιάτης σχολίασε ότι η Κίνα έχει αγοράσει όλα τα ορυχεία κρίσιμων μετάλλων στην Αφρική και τη Λατινική Αμερική, ενώ η Ευρώπη δεν έχει κάνει τίποτα σε αυτόν τον τομέα. Μετά την εκλογή Τραμπ ζούμε σε έναν άλλο πλανήτη, είπε χαρακτηριστικά, εστιάζοντας στην ανάγκη να ενισχυθούν τα ευρωπαϊκά όργανα λήψης αποφάσεων. Τέλος, μίλησε για τη δυνατότητα της Ελλάδας να αναπτύξει ένα cluster πράσινης μετάβασης και άσκησε κριτική στις κυβερνήσεις των τελευταίων ετών για την απουσία προόδου στην εγχώρια έρευνα υδρογονανθράκων.

Barbara Morgante, διευθύνουσα σύμβουλος, Enaon

Στην ανάπτυξη του δικτύου φυσικού αερίου στην Ελλάδα εστίασε η διευθύνουσα σύμβουλος της Enaon Barbara Morgante, τονίζοντας ότι το φυσικό αέριο είναι καύσιμο μετάβασης, αλλά το δίκτυο μπορεί να διαχειριστεί και άλλα αέρια, όπως το βιομεθάνιο. Παρότι το βιομεθάνιο δεν μπορεί ακόμα να λειτουργήσει στην Ελλάδα ως εναλλακτική του φυσικού αερίου, υπήρξε πρόσφατα στήριξη από την κυβέρνηση για να αναπτυχθεί και αυτός ο τομέας, τόνισε. Η κ. Morgante αναφέρθηκε περαιτέρω στην ανάγκη ψηφιοποίησης του δικτύου, ώστε να μπορούν «έξυπνοι» μετρητές να υπολογίζουν το μείγμα αερίων που θα χρησιμοποιείται. Σχολίασε ότι, αν το πρόγραμμα ανάπτυξης του βιομεθανίου είναι «βαρύ» και γραφειοκρατικό, αυτό δεν θα βοηθήσει ιδίως τις μικρές εταιρείες. Συν τοις άλλοις, αναφέρθηκε και στο ζήτημα της χρηματοδότησης και στη σχετική ευρωπαϊκή εμπειρία.

Έλενα Αθουσάκη, Chief Sustainability Officer, Όμιλος Motor Oil

Στους ευρωπαϊκούς και εθνικούς κλιματικούς στόχους αναφέρθηκε η chief sustainability officer του Ομίλου Motor Oil Έλενα Αθουσάκη, προσθέτοντας ότι υπάρχει κενό ανάμεσα στη φιλοδοξία και την πραγματικότητα και πως οι εταιρείες θα πρέπει να προσφέρουν υπηρεσίες αποτελεσματικές και ως προς το κόστος. Επιπλέον, εξήγησε πώς μπορούν οι προκλήσεις τις πράσινης μετάβασης να λειτουργήσουν και ως ευκαιρία για επενδύσεις και συνεργασίες. Αναφέρθηκε στο πρόγραμμα low carbon επενδύσεων και joint ventures της εταιρείας της, μεταξύ άλλων με τη ΔΕΗ για το ελληνικό υδρογόνο. Άλλοι τομείς στους οποίους αναφέρθηκε η κ. Αθουσάκη είναι τα βιοκαύσιμα για πλοία, η διαχείριση αποβλήτων για την παραγωγή ενέργειας και οι φορτιστές για ηλεκτρικά αυτοκίνητα.

Θάλεια Βαλκούμα, Πρόεδρος και Διευθύνουσα Σύμβουλος, Faria Renewables

Η απανθρακοποίηση δεν είναι απλώς περιβαλλοντική αναγκαιότητα, είναι και στρατηγική ανάπτυξης, στην οποία η χώρα μας έχει κάνει σημαντικά βήματα, τόνισε η πρόεδρος και διευθύνουσα σύμβουλος της Faria Renewables Θάλεια Βαλκούμα. Τα τελευταία 8 χρόνια η Ελλάδα είναι από τις πρώτες χώρες στον κόσμο όσον αφορά την απανθρακοποίηση, επεσήμανε, αναφέροντας ότι το σχετικό ποσοστό για την Ελλάδα είναι 41%, υψηλότερο από ό,τι σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Πρόσθεσε ότι και στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας η χώρα μας κάλυψε το 2024 με ΑΠΕ περισσότερο από το 50% της ζήτησης. Αναφέρθηκε επίσης στην προσαρμογή του νομοθετικού πλαισίου και στη στήριξη που υπάρχει από την κυβέρνηση. Τέλος, η κ. Βαλκούμα έδωσε έμφαση στα προγράμματα απανθρακοποίησης σε Δυτική Μακεδονία, Μεγαλόπολη και νησιά.  

Κωστής Σταμπολής, Πρόεδρος και Εκτελεστικός Διευθυντής, Ινστιτούτο Ενέργειας Νοτιοανατολικής Ευρώπης (ΙΕΝΕ)

Στην πορεία της ανάπτυξης της ανανεώσιμης ενέργειας στη χώρα μας, ξεκινώντας τη δεκαετία του ’70 από τους ηλιακούς θερμοσίφωνες, αναφέρθηκε ο πρόεδρος και εκτελεστικός διευθυντής του Ινστιτούτου Ενέργειας Νοτιοανατολικής Ευρώπης (ΙΕΝΕ) Κωστής Σταμπολής. Μίλησε για αναπτυξιακό boom τα τελευταία χρόνια στον τομέα, μεταξύ άλλων με τα αιολικά και φωτοβολταϊκά πάρκα. Τόνισε πως, παρότι φτάσαμε στο 50% παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ, στο σύνολο της κατανάλωσης ενέργειας το σχετικό ποσοστό είναι 22%, καθώς υπάρχει υστέρηση στις μεταφορές, τις κατασκευές και τη βιομηχανία. Ο ίδιος αναφέρθηκε στη σημασία της αποθήκευσης ενέργειας (μπαταρίες), των μικρών υδροηλεκτρικών έργων, της γεωθερμικής ενέργειας και της ενέργειας από βιομάζα και βιομεθάνιο. Σχολίασε ότι οι ΑΠΕ δεν μπορούν να λειτουργήσουν χωρίς το σύνολο του ενεργειακού συστήματος και με το target model που χρησιμοποιούμε σήμερα αυτό καταλήγει σε μια υψηλή τιμή.

Rosen Plevneliev, πρώην πρόεδρος της Βουλγαρίας

Η δύναμη χωρίς σοφία δεν αρκεί, υπογράμμισε ο πρώην πρόεδρος της Βουλγαρίας Rosen Plevneliev, συνδέοντας τη γεωπολιτική αστάθεια με την ανάγκη βιώσιμης ηγεσίας και επιστημονικής προσέγγισης στην κλιματική κρίση. Όπως είπε, «είδαμε ισχυρούς ηγέτες αλλά όχι σοφούς», ενώ αναφερόμενος στη ρωσική εισβολή, τόνισε την «αποτυχία του Πούτιν να κατανοήσει τη δύναμη και το θάρρος του ουκρανικού έθνους». Επισήμανε ότι βιωσιμότητα σημαίνει κράτος δικαίου, θεσμούς και ισότητα - «όχι άρνηση της επιστήμης», όπως πράττουν ορισμένοι ηγέτες που αρνούνται την κλιματική αλλαγή. Στη Βουλγαρία, ανέφερε, οι πυρκαγιές έχουν αυξηθεί κατά 10%, απόδειξη των επιπτώσεων της θέρμανσης του πλανήτη.

Επιπλέον, σημείωσε ότι η ενεργειακή στρατηγική της χώρας του στοχεύει σε μακροχρόνια βιώσιμα έργα: «Μέχρι το 2035 θα λειτουργούν οι ασφαλέστεροι μικροί πυρηνικοί αντιδραστήρες στην Ευρώπη», είπε, προσθέτοντας ότι η Σόφια έχει απεξαρτηθεί πλήρως από το ρωσικό φυσικό αέριο. Οι επενδύσεις στις ΑΠΕ και η περιφερειακή διασύνδεση, κατέληξε, δείχνουν ότι «κινηθήκαμε σε μακροχρόνιες λύσεις, όχι σε κάτι βραχυχρόνιο που δεν θα άντεχε αύριο».

Hakima El Haite, Πρόεδρος του African Pact, Μέλος του UN Zero Waste, μέλος του Διεθνούς Κέντρου Nizami Ganjavi

«Η κλιματική αλλαγή δεν γνωρίζει σύνορα και η επιβίωση μιας χώρας σημαίνει σωτηρία για ολόκληρο τον κόσμο», υπογράμμισε η πρόεδρος του African Pact και μέλος του UN Zero Waste Hakima El Haite. Η ίδια σημείωσε ότι «από τη Συμφωνία των Παρισίων μιλούσαμε για τις κλιματικές καταστροφές στην Αφρική, αλλά σήμερα και η Ευρώπη βιώνει το θερμότερο καλοκαίρι της ιστορίας της». Επισήμανε ότι η απειλή είναι πλέον παγκόσμια και οι διαπραγματεύσεις στα Ηνωμένα Έθνη για τη συγκράτηση της αύξησης της θερμοκρασίας κατά 1,5°C παραμένουν δύσκολες, με μόλις 62 χώρες να έχουν αποδεχθεί τις δεσμεύσεις. Κάλεσε σε νέα παγκόσμια ηγεσία, τονίζοντας ότι «ούτε η Κίνα ούτε οι ΗΠΑ μπορούν να ηγηθούν – μόνο η Ευρώπη διαθέτει το θεσμικό και ηθικό κύρος να το κάνει». Η Ευρώπη, είπε, πρέπει να αναλάβει τον ρόλο αρχιτέκτονα της οικονομικής διάστασης της Συμφωνίας των Παρισίων μέσα από μια βαθύτερη σύζευξη με την Αφρική. «Η ήπειρός μας είναι η μεγαλύτερη αποθήκη ήλιου και ανέμου στον κόσμο» σημείωσε «και μαζί μπορούμε να οικοδομήσουμε ένα κοινό πράσινο μέλλον βασισμένο στην εμπιστοσύνη, τη συνεργασία και την τήρηση των δεσμεύσεων».

Gavin Schmidt, Επιστήμονας του Κλίματος, Εταίρος της Αμερικανικής Γεωφυσικής Ένωσης και της Αμερικανικής Ένωσης για την Πρόοδο της Επιστήμης, ΗΠΑ

Οι επιστήμονες είχαν προειδοποιήσει εδώ και δεκαετίες για τις συνέπειες της κλιματικής κρίσης και σήμερα τα δεδομένα δείχνουν πως οι προβλέψεις τους επιβεβαιώνονται με δραματικό τρόπο: βροχοπτώσεις, φωτιές και πλημμύρες σε παγκόσμια κλίμακα. «Δεν μας δίνει χαρά ότι αποδείχθηκε πως είχαμε δίκιο», ανέφερε ο επιστήμονας του κλίματος και εταίρος της Αμερικανικής Γεωφυσικής Ένωσης και της Αμερικανικής Ένωσης για την Πρόοδο της Επιστήμης Gavin Schmidt, ειδικά «όταν οι αποδείξεις έρχονται μέσα από ανθρώπινο πόνο και απώλειες». Όπως εξήγησε, ο ρυθμός των μεταβολών είναι ταχύτερος απ’ ό,τι υπολογιζόταν, και η μόνη ρεαλιστική στρατηγική για σταθεροποίηση της θερμοκρασίας είναι η επίτευξη μηδενικών εκπομπών. «Όσο πιο γρήγορα φτάσουμε στο σημείο μηδέν, τόσο μικρότερες θα είναι οι επιπτώσεις», σημείωσε.

Παράλληλα, εξέφρασε ανησυχία για τη μείωση της χρηματοδότησης στις επιστήμες στις ΗΠΑ και την πτώση της εμπιστοσύνης στους θεσμούς. «Υπάρχει πολλή δουλειά να κάνουμε – καλύτερες παρατηρήσεις, νέα μοντέλα, ανοιχτή επικοινωνία. Είμαστε περήφανοι για τη δουλειά μας, αλλά μας τρομάζει η ταχύτητα με την οποία επαληθεύονται οι προειδοποιήσεις μας».

Gidon Bromberg, Συνδιευθυντής της EcoPeace Middle East, Ισραήλ

«Η EcoPeace Middle East είναι μια οργάνωση με την οποία συναποφασίζουμε, Εβραίοι και Άραβες. Λέμε ότι παλεύουμε για την ίδια γη, αλλά λόγω της κλιματικής κρίσης τελικά δεν θα έχουμε καν γη», ανέφερε ο συνδιευθυντής της EcoPeace Middle East Gidon Bromberg και παρουσίασε ένα φιλόδοξο σχέδιο ενεργειακής διασύνδεσης, που θα μπορούσε να μετατρέψει τη Μέση Ανατολή σε πάροχο καθαρής ενέργειας για την Ευρώπη. Το σχέδιο προβλέπει την ανάπτυξη ενός «τριγώνου του ήλιου» μεταξύ της νότιας ερήμου της Ιορδανίας, της Neom στη Σαουδική Αραβία και της χερσονήσου του Σινά στην Αίγυπτο – ενός χώρου 10.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων, αφιερωμένου στην παραγωγή 135 GW φωτοβολταϊκής και 35 GW αιολικής ενέργειας. Το έργο στοχεύει να καλύψει τη ζήτηση Ιορδανίας, Παλαιστίνης και Ισραήλ, αλλά και να εξαγάγει επιπλέον 30% καθαρής ενέργειας προς ευρωπαϊκές αγορές, συμβάλλοντας στην ενεργειακή διαφοροποίηση και στη μείωση εξάρτησης από ορυκτά καύσιμα. Η ανάλυση τιμών χονδρικής σε Γερμανία,

Ελλάδα και Ιταλία δείχνει ότι η «ηλεκτρική ενέργεια του ήλιου» μπορεί να καταστεί ανταγωνιστική μέσα στην επόμενη δεκαετία. Όπως υπογράμμισε, η συνεργασία Ιορδανίας, Ισραήλ και Παλαιστίνης σε ένα κοινό ενεργειακό όραμα έχει «ιστορική σημασία» για τη σταθερότητα και την οικονομική ολοκλήρωση της περιοχής. Η Μέση Ανατολή, είπε, μπορεί να εξελιχθεί από επίκεντρο συγκρούσεων σε κινητήρια δύναμη της παγκόσμιας πράσινης μετάβασης.

Νικόλας Φαραντούρης, Ευρωβουλευτής, Καθηγητής Ευρωπαϊκού Δικαίου Ενέργειας και Μέλος ΔΣ του Spinelli Group

«Η βιωσιμότητα δεν είναι θεωρητική έννοια αλλά πρακτική επιλογή που συνδέει το περιβάλλον, την κοινωνία και την οικονομία», τόνισε ο ευρωβουλευτής και καθηγητής Ευρωπαϊκού Δικαίου Ενέργειας Νικόλας Φαραντούρης. Όπως είπε, η φιλοσοφία αυτή διαπερνά την πρόσφατη έκθεση της ΕΕ για τους παγκόσμιους στόχους βιώσιμης ανάπτυξης, η οποία παρουσιάστηκε το καλοκαίρι στον ΟΗΕ. Αναφερόμενος στη συνάντησή του με τον γενικό γραμματέα του ΟΗΕ, υπενθύμισε ότι μετά την αναδίπλωση των ΗΠΑ στη χρηματοδότηση του Οργανισμού και των δράσεων για το κλίμα, «η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι πλέον ο μεγαλύτερος υποστηρικτής και χρηματοδότης του». Και όπως είπε χαρακτηριστικά, «όποιος πληρώνει τον λογαριασμό έχει και λόγο στο μενού - και το μενού είναι η βιωσιμότητα». Η Ευρώπη, πρόσθεσε, οφείλει να ηγηθεί με τόλμη και γενναιότητα στην παγκόσμια προσπάθεια για το κλίμα, την κοινωνική συνοχή και την οικονομική ισορροπία. Η βιωσιμότητα, υπογράμμισε, «ταυτίζεται με την ειρήνη» και αποτελεί απάντηση ακόμη και στα αίτια των μεταναστευτικών ροών. «Οι πιο επιτυχημένες χώρες και επιχειρήσεις», κατέληξε, «είναι εκείνες που έχουν ενσωματώσει τη βιωσιμότητα στην καρδιά της ανταγωνιστικότητάς τους».

Μιχάλης Μπλέτσας, Διοικητής της Εθνικής Αρχής Κυβερνοασφάλειας, Διευθυντής Πληροφορικής, MIT Media Lab

H πληροφορική και η τεχνητή νοημοσύνη (ΑΙ) μπορούν να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης, τόνισε ο διοικητής της Εθνικής Αρχής Κυβερνοασφάλειας και διευθυντής Πληροφορικής του MIT Media Lab Μιχάλης Μπλέτσας, φέρνοντας ως παράδειγμα τα μοντέλα προβλέψεων για το κλίμα. Σχολίασε ότι η φθηνή τιμή της ηλιακής ενέργειας οφείλεται στο dumbing της Κίνας, με στόχο, όπως είπε, την καταστροφή της ευρωπαϊκής και αμερικανικής βιομηχανίας. Χαρακτήρισε ως τη μόνη πραγματικά μακροπρόθεσμη ενεργειακή λύση την πυρηνική σύντηξη, στην οποία είπε ότι υπάρχει κάποια πρόοδος. Ο κ. Μπλέτσας τόνισε ότι πρέπει να επενδύσουμε περισσότερο στην αποθήκευση ενέργειας και τα «έξυπνα» δίκτυα, πεδία στα οποία η πληροφορική και η ΑΙ μπορούνα να βοηθήσουν. Από την άλλη, σημείωσε ότι δεν πρέπει να υπερεκτιμούμε τον ρόλο της τεχνολογίας, σχολιάζοντας σε αυτό το πλαίσιο ότι –προς το παρόν– η ΑΙ καταναλώνει πολλή ενέργεια.

Giles Dickson, Διευθύνων Σύμβουλος, WindEurope

Για τις εξελίξεις στο πεδίο της αιολικής ενέργειας μίλησε ο διευθύνων σύμβουλος της WindEurope Giles Dickson, αναφερόμενος μεταξύ άλλων στα υπεράκτια και πλωτά αιολικά πάρκα καθώς και στα υβριδικά onshore πάρκα, που συνδυάζουν αιολική και ηλιακή ενέργεια καθώς και αποθήκευση. Τόνισε ότι η Ευρώπη μπορεί πλέον να παράγει υλικό χρήσιμο στην πράσινη μετάβαση, φέρνοντας ως παράδειγμα το εργοστάσιο μαγνητών σπάνιων γαιών στην Εσθονία. Αναφέρθηκε, επίσης, στην ψηφιακή διάσταση της αιολικής ενέργειας και τη σημασία της κυβερνοασφάλειας για την προστασία ενεργειακών υποδομών. Σχολίασε, τέλος, ότι αυξάνεται το ποσοστό ανεμογεννητριών που αποσύρονται και στη συνέχεια ανακυκλώνονται ή επαναχρησιμοποιούνται.

Emily Shuckburgh, Διευθύντρια του Cambridge Zero, Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ

Έχουμε ήδη ένα μεγάλο μέρος των τεχνολογιών που χρειαζόμαστε στην πάλη κατά της κλιματικής αλλαγής, τόνισε η διευθύντρια του Cambridge Zero από το Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ Emily Shuckburgh. Έφερε ως παραδείγματα καινοτομίας τους υπερ-ταχείς φορτιστές, το βιο-πλαστικό φυτικής προέλευσης, τα καλύμματα θερμοκηπίων που αυξάνουν την παραγωγικότητα των φυτών κ.ά. Είπε ότι, παρά τον εκτροχιασμό της πράσινης μετάβασης, πολλά πράγματα στην πάλη μας κατά της κλιματικής αλλαγής πάνε καλύτερα. Η ίδια τόνισε ότι η τεχνολογία δεν μπορεί από μόνη της να λύσει το πρόβλημα, αλλά εξίσου μεγάλη σημασία έχουν η χρηματοδότηση και τα μέτρα πολιτικής που θα βοηθήσουν στην υιοθέτηση της τεχνολογίας.

Παναγιώτης Λαδακάκος, Πρόεδρος της Ελληνικής Επιστημονικής Ένωσης Αιολικής Ενέργειας (ΕΛΕΤΑΕΝ)

Η τεχνολογία παίζει έναν σημαντικό ρόλο στη μάχη ενάντια στην κλιματική αλλαγή, τόνισε ο πρόεδρος της Ελληνικής Επιστημονικής Ένωσης Αιολικής Ενέργειας (ΕΛΕΤΑΕΝ) Παναγιώτης Λαδακάκος, αναφέροντας ότι πριν από όχι πολλά χρόνια η χωρητικότητα μιας τουρμπίνας παραγωγής ενέργειας ήταν 100 φορές μικρότερη. Επίσης, χάρη στο blade lifter μπορούν ακόμα και οι πιο μεγάλες ανεμογεννήτριες να φτάνουν σε βουνοκορφές. Λέγαμε ότι το κόστος των ΑΠΕ δεν θα πέσει ποτέ κάτω από τα υπόλοιπα καύσιμα, αλλά σήμερα είναι φθηνότερο, σημείωσε. Τόνισε ότι η φθηνότερη κιλοβατώρα στο δίκτυό μας προέρχεται από φωτοβολταϊκά. Το να ξεπεράσουμε το 80-90% παραγόμενης ενέργειας από ΑΠΕ θα έχει κόστος, αλλά θα πρέπει να το προσπαθήσουμε βήμα βήμα. Τέλος, σχολίασε ότι η ΑΙ, που μπορεί να βοηθήσει στην πράσινη μετάβαση, έχει μεγάλη κατανάλωση της ενέργειας, οπότε πρέπει ως προς αυτό να βρεθεί κάποια εξισορρόπηση.

Ανδρέας Παπανδρέου, Καθηγητής ΕΚΠΑ, Συμπρόεδρος του UN Sustainable Development Solutions Network Greece

«Η παρουσία του Τραμπ είναι ένδειξη πως η βιωσιμότητα βρίσκεται υπό πίεση – τη στιγμή που είναι πιο αναγκαία από ποτέ», τόνισε ο καθηγητής του ΕΚΠΑ και συμπρόεδρος του UN Sustainable Development Solutions Network Greece Ανδρέας Παπανδρέου. Αναφερόμενος σε έναν κόσμο που δοκιμάζεται από πολλαπλές κρίσεις και γεωπολιτικές αναταράξεις, υπογράμμισε ότι η συναίνεση για το κλίμα εμφανίζει ρωγμές και τα περιβαλλοντικά πρότυπα δέχονται αμφισβήτηση.

Σχετικά με τη Μεσόγειο, υπενθύμισε ότι το περασμένο έτος καταγράφηκαν οι υψηλότερες θερμοκρασίες της ιστορίας, ενώ επεσήμανε ότι, παρά την πρόοδο στις ΑΠΕ και τις επενδύσεις που αναμένεται να φτάσουν τα 3,3 δισ. δολάρια, «τα προβλήματα παραμένουν και απαιτούν ρεαλισμό». Οι λύσεις, είπε, «δεν χρειάζονται μόνο κεφάλαια αλλά και πολιτική βούληση». Η βιωσιμότητα πρέπει να γίνει δεξιότητα, καθώς «ελάχιστες επιχειρηματικές σχολές την προάγουν συστηματικά», όπως υπογραμμισε και κάλεσε σε συνεργασίες και σε δράση με ιδεώδη, σημειώνοντας ότι στη Μεσόγειο μπορεί να δημιουργηθεί ένα πρότυπο πορείας που θα εμπνεύσει και άλλες περιοχές. «Η βιωσιμότητα δεν είναι το τέλος αλλά η αρχή ενός νέου μοντέλου ανάπτυξης», σημείωσε κλείνοντας.

Σόφη Δασκαλάκη-Μυτιληναίου, Πρόεδρος, UN Global Compact Network Greece

Η αμφισβήτηση της βιωσιμότητας και οι πολιτικές αναταράξεις που διαμορφώνουν ένα ασταθές επιχειρηματικό περιβάλλον δεν μειώνουν τη σημασία της υπεύθυνης δράσης, τόνισε η πρόεδρος του UN Global Compact Network Greece Σόφη Δασκαλάκη-Μυτιληναίου. Αναφερόμενη στις πρόσφατες αλλαγές πολιτικής, κυρίως στις Ηνωμένες Πολιτείες, σημείωσε ότι αυτές δημιουργούν αβεβαιότητες, αλλά δεν ανατρέπουν την ανάγκη για δέσμευση στη βιώσιμη ανάπτυξη. Η μετάβαση σε ένα βιώσιμο μέλλον απαιτεί ηγεσία που θα συνδυάζει κράτος, κοινωνία και επιχειρήσεις, ανέφερε. «Τα Ηνωμένα Έθνη θεμελιώνονται σε αξίες όπως τα ανθρώπινα δικαιώματα, τα εργασιακά πρότυπα και η προστασία του περιβάλλοντος», είπε, προσθέτοντας πως ο ΟΗΕ δεν καθορίζεται από την πολιτική καμίας μεμονωμένης χώρας.

Σύμφωνα με την έρευνα CEO Study 2025 του UN Global Compact, το 88% των διευθυνόντων συμβούλων θεωρεί ότι η βιωσιμότητα δημιουργεί σήμερα μεγαλύτερη αξία από ό,τι πριν από πέντε χρόνια. Παρά τις προκλήσεις, οι επιχειρήσεις συνεχίζουν να επενδύουν στη βιώσιμη ανάπτυξη και στη μακροπρόθεσμη ανθεκτικότητα. Έκλεισε καλώντας σε «εποχή νέας συλλογικής ηγεσίας», όπου οι επιχειρήσεις θα αποδεικνύουν ότι αποτελούν δύναμη θετικής αλλαγής.

Αλεξάνδρα Πάλλη, Πρόεδρος, CSR Hellas

Η χρηματοδότηση της πράσινης μετάβασης σε μια εποχή ρήξεων και αναταράξεων αποτελεί το πιο κρίσιμο ερώτημα για την επόμενη δεκαετία, όπως υπογράμμισε η πρόεδρος του CSR Hellas Αλεξάνδρα Πάλλη. «Επί 25 χρόνια το δίκτυό μας προχωρά βάσει αρχών· η υπευθυνότητα και η ανάπτυξη πορεύονται μαζί», ανέφερε, επισημαίνοντας ότι οι σημερινές προκλήσεις δεν είναι θεωρητικές, αλλά καθορίζουν κατά πόσο οι κοινωνίες και οι επιχειρήσεις είναι έτοιμες για το μέλλον.

Η απάντηση, σύμφωνα με την ίδια, ξεκινά από την ανθεκτικότητα – την ικανότητα να προχωράς μπροστά ακόμη και σε συνθήκες αβεβαιότητας. «Οικονομική επιτυχία δεν υπάρχει χωρίς κοινωνική συναίνεση», σημείωσε, τονίζοντας πως αυτή η αρχή είναι παγκόσμια. Για την ίδια, «η βιωσιμότητα είναι η νέα ανταγωνιστικότητα»: οδηγεί την καινοτομία, ενισχύει την εμπιστοσύνη και διαμορφώνει τους κανόνες της επόμενης ημέρας.

Επισήμανε δε την ανάγκη για συνεργασία, διαφάνεια και εκπαίδευση, με στόχο μια μετάβαση που «δεν θα αφήνει κανέναν πίσω». «Η Ελλάδα χρειάζεται επειγόντως μια εθνική στρατηγική για τη βιωσιμότητα και την επιχειρηματικότητα», ικανή να συνδέσει την πράσινη ανάπτυξη με την κοινωνική συνοχή, σημείωσε κλείνοντας.

Kateryna Yushchenko, πρώην Πρώτη Κυρία της Ουκρανίας

Για την Ουκρανία, η βιωσιμότητα δεν είναι πια ένας τεχνοκρατικός στόχος αλλά ζήτημα επιβίωσης – για τον λαό, το έδαφός μας και το κοινό ευρωπαϊκό μέλλον, τόνισε η πρώην Πρώτη Κυρία της Ουκρανίας Kateryna Yushchenko, λέγοντας ότι πριν από τη ρωσική εισβολή η χώρα της βρισκόταν ανάμεσα στους πιο δυναμικούς ηγέτες της Ευρώπης στην καθαρή ενέργεια, με ταχεία ανάπτυξη φωτοβολταϊκών, αιολικών και βιοενεργειακών έργων. «Ο πόλεμος όμως κατέστρεψε ζωές, πόλεις και οικοσυστήματα: η ανατίναξη του φράγματος της Καχόβκα προκάλεσε μία από τις χειρότερες περιβαλλοντικές καταστροφές στην Ευρώπη», ενώ τα ορυχεία του Ντονμπάς πλημμύρισαν μολύνοντας υπόγεια ύδατα. «Αυτό είναι οικοκτονία», είπε, «μια σκόπιμη επίθεση στη φύση».

Παρά τις καταστροφές, η Ουκρανία «δεν εγκατέλειψε το πράσινο όνειρο», συνεχίζει να ευθυγραμμίζει τη στρατηγική της με την Πράσινη Συμφωνία της ΕΕ, βλέποντας την ίδια ως «μέρος της πράσινης άμυνας της Ευρώπης». Με άφθονες πρώτες ύλες, δυναμικό υδρογόνου και γόνιμα εδάφη για «έξυπνη» γεωργία, η χώρα, όπως υπογράμμισε, «δεν είναι βάρος για την Ευρώπη» αλλά ένας πυλώνας για ένα ασφαλέστερο, ανταγωνιστικό και βιώσιμο μέλλον. «Η Ουκρανία είναι η πράσινη ευκαιρία της Ευρώπης – η νίκη δεν αφορά μόνο τα σύνορα αλλά και την επιβίωση ενός μοντέλου. Η νίκη μας θα κάνει την Ευρώπη πιο καθαρή και πιο βιώσιμη», είπε. «Ο πόλεμος ίσως να μην ξεκινούσε ποτέ αν η Ευρώπη δεν χρηματοδοτούσε με ένα δισεκατομμύριο ευρώ μηνιαίως τη Ρωσία αγοράζοντας φυσικό αέριο και πετρέλαιο», σημείωσε κλείνοντας.

Csaba Kőrösi, πρώην Πρόεδρος της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών

Το κρίσιμο ερώτημα για τη βιωσιμότητα δεν είναι μόνο ποιος θα ηγηθεί της πράσινης μετάβασης, αλλά πώς θα συνυπάρξουν διαφορετικά οικονομικά και τεχνολογικά μοντέλα σε μια εποχή ανακατατάξεων, σημείωσε ο πρώην Πρόεδρος της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών Csaba Kőrösi. Ο 20ός αιώνας ήταν «ο αιώνας του πετρελαίου», ενώ «ο 21ος θα καθοριστεί από το ποιος θα κυριαρχήσει στις τεχνολογίες της μετάβασης», ανέφερε. Αφού υπογράμμισε ότι «η Ευρώπη διαθέτει τους πιο προοδευτικούς κανονισμούς βιωσιμότητας», παρατήρησε πως «χάνει την ανταγωνιστικότητά της» εξαιτίας των αυξανόμενων ενεργειακών και αμυντικών δαπανών. Ο ηγετικός της ρόλος είναι περισσότερο διπλωματικός παρά τεχνολογικός. Αντίθετα, οι Ηνωμένες Πολιτείες απομακρύνονται από τη λογική των κανονισμών βιωσιμότητας, επενδύοντας σε νέες τεχνολογίες αιχμής, ενώ η Κίνα «βλέπει τον ηγετικό χώρο να ανοίγει» και τον καταλαμβάνει σταδιακά, πρόσθεσε. Ανέφερε ακόμα ότι η Ευρώπη πρέπει να εναρμονίσει την ενεργειακή της πολιτική με τη βιομηχανική στρατηγική της και να επιδιώξει ένα νέο πλεονέκτημα: «ένα πακέτο ολοκληρωμένων λύσεων» που θα γεφυρώσει το χάσμα με τις ΗΠΑ και την Κίνα και θα ανανεώσει την ευρωπαϊκή ανταγωνιστικότητα.

Volkan Bozkır, πρ. Πρόεδρος της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών, πρ. Υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων της Τουρκίας

Η Ευρώπη βρίσκεται αντιμέτωπη με το «πράσινο παράδοξο»: πώς θα διατηρήσει την ηγεσία της στη βιωσιμότητα χωρίς να υπονομεύσει την οικονομική της ισχύ, σύμφωνα με τον πρ. πρόεδρο της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών και πρ. υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων της Τουρκίας Volkan Bozkır, ο οποίος υπογράμμισε ότι «πρέπει να αναζητήσουμε τις ευκαιρίες μέσα στις προκλήσεις». Η Ευρώπη, είπε, είναι η ταχύτερα θερμαινόμενη ήπειρος, με υποβαθμισμένο περιβάλλον που απειλεί την ποιότητα ζωής και την παραγωγική της βάση. Η δέσμευση για μια κλιματικά ουδέτερη ήπειρο έως το 2030 δεν αφορά μόνο την οικονομία αλλά και τη δημιουργία ανθεκτικών κοινωνιών και νέων μορφών ανάπτυξης. «Η μετάβαση σε μια πράσινη οικονομία προσφέρει τη δυνατότητα επανατοποθέτησης της Ευρώπης σε ένα νέο παγκόσμιο πλαίσιο», είπε και υποστήριξε ότι η κυκλική οικονομία μπορεί να δημιουργήσει εκατομμύρια θέσεις εργασίας και να δώσει εξαγωγικό πλεονέκτημα στην ήπειρο, προσφέροντας το μοντέλο βιωσιμότητας που θα ακολουθήσουν και άλλοι. Ο κ. Bozkır κάλεσε σε σύμπραξη δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, με ενίσχυση επενδύσεων, εκπαίδευση και οικονομική στήριξη. «Το μονοπάτι της βιωσιμότητας είναι ταυτόχρονα ευκαιρία για καινοτομία και ηγεσία», κατέληξε.

Sir Partha Dasgupta, Καθηγητής και Εταίρος στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ

Η οικονομική πρόοδος δεν μπορεί να μετράται με το ΑΕΠ, υποστήριξε ο καθηγητής και εταίρος στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ Sir Partha Dasgupta. Όπως εξήγησε, το ΑΕΠ είναι «λανθασμένο νόμισμα» για να αποτιμηθεί η ευημερία των γενεών, αφού δεν λαμβάνει υπόψη την απομείωση του φυσικού και παραγωγικού κεφαλαίου, ούτε τις μακροχρόνιες επιπτώσεις των οικονομικών δραστηριοτήτων. «Το ΑΕΠ είναι ροή – δείχνει τι παράγεται ετησίως, όχι τι διατηρείται για το μέλλον», είπε, σημειώνοντας ότι το πραγματικό μέτρο ευημερίας είναι ο «περιεκτικός πλούτος»: το σύνολο της αξίας όλων των κεφαλαίων μιας οικονομίας, φυσικών, ανθρώπινων και κοινωνικών, υπολογισμένων στις λεγόμενες «σκιώδεις τιμές» τους. Ο ίδιος ανέφερε πως, σύμφωνα με τα στοιχεία του UNEP, σε περίπου 20 χώρες ο περιεκτικός πλούτος ανά κάτοικο μειώθηκε μεταξύ 1998 και 2015, παρότι το κατά κεφαλήν ΑΕΠ αυξήθηκε. «Η ευημερία των γενεών αυξάνεται μόνο όταν αυξάνεται ο περιεκτικός πλούτος», τόνισε, καλώντας σε αλλαγή του τρόπου με τον οποίο αξιολογείται η οικονομική επιτυχία. «Ο Άνταμ Σμιθ έγραψε για τον Πλούτο των Εθνών, όχι για το ΑΕΠ των εθνών», υπογράμμισε χαρακτηριστικά.

Δημήτρης Παπαλεξόπουλος, Πρόεδρος, Όμιλος ΤΙΤΑΝ

«Δεν θα πρέπει να διανοηθούμε καν στην Ευρώπη να αλλάξουμε πορεία ως προς τον στόχο της ενεργειακής μετάβασης. Θα πρέπει όμως να αντιμετωπίσουμε τις σχεδιαστικές αστοχίες που αναδείχθηκαν μέσα από την πορεία των τελευταίων ετών», υπογράμμισε ο πρόεδρος του Ομίλου ΤΙΤΑΝ Δημήτρης Παπαλεξόπουλος.

Συγκεκριμένα, εξέφρασε την εκτίμηση ότι υποβαθμίστηκαν ζητήματα όπως το ενεργειακό κόστος και η ανταγωνιστικότητα, υποτιμήθηκε το κόστος και η πολυπλοκότητα του στόχου της κλιματικής ουδετερότητας, υπήρξε ανεπαρκής εξωστρέφεια του εγχειρήματος, υλοποιήθηκε υπερβολικά πρόωρη επένδυση σε συγκεκριμένες τεχνολογίες χωρίς να φανεί από την αγορά στην πράξη ποιες θα πρέπει να είναι αυτές οι τεχνολογίες, και δεν έγινε η απαραίτητη προσαρμογή από το παραδοσιακό γεωπολιτικό μοντέλο –της διεθνούς συνεργασίας μέσω του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου– σε έναν κόσμο που λειτουργεί πλέον με λογικές αντιπαράθεσης. Για την Ελλάδα, ο κ. Παπαλεξόπουλος σημείωσε ότι αντιπροσωπεύει σήμερα το 1 τοις χιλίοις των παγκόσμιων εκπομπών και είναι από τις χώρες που θα πλήττονται περισσότερο από τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης – και σχολίασε ότι θα πρέπει να επενδύσει ακόμη περισσότερο στην κλιματική προσαρμογή.

Μιχάλης Στασινόπουλος, Εκτελεστικό μέλος ΔΣ, Viohalco και Πρόεδρος ΔΣ, ElvalHalcor

«Θα πρέπει να αφήσουμε την ηττοπάθεια στην Ευρώπη και να στρωθούμε στη δουλειά», ανέφερε χαρακτηριστικά ο κ. Μιχάλης Στασινόπουλος, εκτελεστικό μέλος ΔΣ της Viohalco και πρόεδρος ΔΣ της ElvalHalcor τονίζοντας ότι η Γηραιά Ήπειρος έχει αποδείξει διαχρονικά πως μπορεί να καινοτομήσει και να ηγηθεί διεθνώς – έφερε παραδείγματα καινοτόμων και συγχρόνως πράσινων τεχνολογιών από ευρωπαϊκές εταιρείες όπως η Airbus και η Siemens. Σημείωσε ακόμα σε κάθε περίπτωση ότι η Ε.Ε. θα πρέπει να προσαρμόσει την πολιτική της στα θέματα τόσο της κλιματικής όσο και της οικονομικής βιωσιμότητας. Ο ίδιος στάθηκε ιδιαίτερα στην ανάγκη να αξιοποιηθεί καλύτερα η διαδικασία της κυκλικότητας, υπό την έννοια ότι μπορεί να παράσχει σημαντικές λύσεις προς την κατεύθυνση της στρατηγικής αυτονομίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Παρατήρησε δε ότι η στρατηγική αυτονομία θα δώσει τη δύναμη στην Ευρώπη να παράγει πιο αποτελεσματικά και να διαπραγματεύεται αποτελεσματικότερα διεθνώς.

«Βιώνουμε έναν εμπορικό πόλεμο», ανέφερε χαρακτηριστικά ο κ. Στασινόπουλος, ο οποίος αναφέρθηκε μεταξύ άλλων στην Κίνα λέγοντας ότι εξακολουθεί να ασκεί επιθετική εμπορική πολιτική, με χαμηλούς μισθούς και υψηλές επιδοτήσεις των εξαγωγών της. Τόνισε επίσης ότι η Κίνα εδώ και δεκαετίες έχει φροντίσει να κατέχει δεσπόζουσα θέση σε σημαντικές αγορές πρώτων υλών – βλ. σπάνιες γαίες και μαγνήσιο.

Παύλος Μυλωνάς, Διευθύνων Σύμβουλος, Εθνική Τράπεζα

«Ποιος θα πληρώσει τη μετάβαση; Είναι μια συζήτηση που στην πραγματικότητα δεν έγινε και τώρα οι πολίτες αντιδρούν», παρατήρησε ο διευθύνων σύμβουλος της Εθνικής Τράπεζας Παύλος Μυλωνάς. «Χρειαζόμαστε κοινή λογική, ευέλικτες πολιτικές, και συμβιβασμούς», ανέφερε χαρακτηριστικά, αναφερόμενος σε παραμέτρους όπως το γεγονός ότι γενικώς η Ευρώπη δεν έχει δημοσιονομικό χώρο να επιδοτήσει την ενεργειακή μετάβαση. «Να δούμε ποιους θα επιδοτήσουμε και πώς. Και χρειαζόμαστε σταθερό θεσμικό πλαίσιο, όπως και μείωση της γραφειοκρατίας», συμπλήρωσε ο κ. Μυλωνάς.

Ο ίδιος επεσήμανε ότι η εκτίμησή του είναι πως οι περισσοτερες ευρωπαϊκές τράπεζες θα παραμείνουν στους στόχους του net zero, δηλαδή της δέσμευσης να συνδράμουν την επίτευξη των στόχων για το κλίμα μέσα από την ευθυγράμμιση των δανειοδοτικών τους δραστηριοτήτων. Διευκρίνισε ωστόσο ότι αφενός η προτροπή των τραπεζών προς τους πελάτες τους είναι μόνο ένα λιθαράκι στη συνολική προσπάθεια η οποία θα πρέπει να καταβληθεί, αφετέρου χρειάζονται προβλέψιμες χρηματοροές των επενδύσεων προς τη βιώσιμη μετάβαση, ώστε να είναι ικανές οι τράπεζες να χρηματοδοτήσουν – εξ ου και στάθηκε ιδιαίτερα στη σταθερότητα του θεσμικού πλαισίου το οποίο απαιτείται προς αυτήν την κατεύθυνση.