Ριζικές αλλαγές έρχονται στο κληρονομικό δίκαιο που θα απαντήσουν στο ερώτημα τι αλλάζει πραγματικά με τις κληρονομιές και τα χρέη. Η νομοπαρασκευαστική Επιτροπή του Υπουργείου Δικαιοσύνης διαμορφώνει καινοτόμες λύσεις για την αντιμετώπιση του φαινομένου των αποποιήσεων κληρονομιάς λόγω υπέρογκων οφειλών.

Διαβάστε: diathikes.gr: Πώς λειτουργεί η νέα πλατφόρμα διαθηκών - Αλλαγές από 1η Νοεμβρίου

Η βασική αλλαγή στις κληρονομιές: Διαχωρισμός περιουσίας 

Το κεντρικό στοιχείο της μεταρρύθμισης αφορά τον πλήρη διαχωρισμό της περιουσίας του αποβιώσαντος από την προσωπική περιουσία του κληρονόμου. Αυτή η καθοριστική αλλαγή εξασφαλίζει ότι τα χρέη δεν θα μεταφέρονται αυτόματα στους διαδόχους.

Παράλληλα, θεσμοθετείται ο ρόλος του εκκαθαριστή, ο οποίος αναλαμβάνει την εξόφληση των υποχρεώσεων προς τράπεζες και Δημόσιο από το ενεργητικό της κληρονομιάς. Μόνο το υπόλοιπο μετά την εκκαθάριση περιέρχεται στον κληρονόμο. Η επιτροπή συνεχίζει τις διαβουλεύσεις σχετικά με τα προσόντα του εκκαθαριστή, εξετάζοντας εάν θα πρέπει να είναι αποκλειστικά δικηγόρος ή να συμπεριλαμβάνονται και οι συμβολαιογράφοι.

Πρακτικά παραδείγματα εφαρμογής των νέων κανόνων

Για να κατανοήσουμε τι αλλάζει πραγματικά με τις κληρονομιές και τα χρέη, ας εξετάσουμε συγκεκριμένες περιπτώσεις: Στην περίπτωση κληρονομιάς ακινήτου με συνοδευτικό τραπεζικό δάνειο, ο εκκαθαριστής προβαίνει στην εξόφληση του δανείου από την αξία του ακινήτου. Ο διάδοχος παραλαμβάνει αποκλειστικά το καθαρό υπόλοιπο, απαλλαγμένος από οποιαδήποτε οφειλή.

Όταν κληρονομείται μερίδιο οικογενειακής επιχείρησης με εκκρεμείς φορολογικές υποχρεώσεις, ο εκκαθαριστής διευθετεί αυτές τις οφειλές χρησιμοποιώντας την επιχειρηματική περιουσία. Εάν δεν υπάρχει επαρκές ενεργητικό, ο κληρονόμος δεν κληρονομεί ούτε περιουσία ούτε υποχρεώσεις. Το προτεινόμενο σύστημα εκκαθάρισης εγγυάται ταχύτητα και διαφάνεια στη διαχείριση των κληρονομιών. Οι πιστωτές και το Δημόσιο ικανοποιούνται αποκλειστικά από το κληρονομιακό ενεργητικό, ενώ οι κληρονόμοι διατηρούν εποπτικά δικαιώματα. Βασικός στόχος της μεταρρύθμισης αποτελεί η εξάλειψη της δικαστικής ταλαιπωρίας που χαρακτηρίζει το ισχύον σύστημα.

Ενίσχυση ασφάλειας ιδιόγραφων διαθηκών

Σημαντικές καινοτομίες εισάγονται στο καθεστώς των ιδιόγραφων διαθηκών με την υποχρεωτική γραφολογική εξέταση πριν την επικύρωση. Επιπλέον, μελετάται η δημιουργία ηλεκτρονικού μητρώου διαθηκών για ενισχυμένη ασφάλεια.

Κληρονομικά δικαιώματα ελεύθερων συντρόφων

Πρωτοποριακή ρύθμιση αναγνωρίζει για πρώτη φορά κληρονομικά δικαιώματα στους εκτός γάμου συντρόφους. Η διάταξη προϋποθέτει είτε σύμφωνο συμβίωσης είτε αποδεδειγμένη μακροχρόνια σχέση, εναρμονίζοντας την ελληνική νομοθεσία με τις ευρωπαϊκές πρακτικές.

Αναθεώρηση νόμιμης μοίρας και ψηφιακές υπηρεσίες

Οι τροποποιήσεις στη νόμιμη μοίρα περιλαμβάνουν αύξηση ποσοστών για τέκνα και σύζυγο, καθώς και απλοποίηση διαδικασιών. Η ψηφιοποίηση μέσω του gov.gr επιτρέπει:

• Ηλεκτρονικές αποδοχές κληρονομιάς και διαδικτυακές εκκαθαρίσεις
• Ψηφιακές δηλώσεις αποποίησης και ηλεκτρονικά πιστοποιητικά
• Άμεση πρόσβαση σε όλες τις σχετικές υπηρεσίες

ΑΑΔΕ: Φορολογικό ξυπνητήρι για κληρονόμους

Μέχρι το τέλος του έτους αναμένεται η λειτουργία νέας υπηρεσίας της ΑΑΔΕ που θα ενεργεί ως φορολογικό ξυπνητήρι. Το σύστημα θα ενημερώνει έγκαιρα τους κληρονόμους για φορολογικές εκκρεμότητες, αποτρέποντας πρόστιμα και προσαυξήσεις.

Με την καταχώρηση ληξιαρχικής πράξης θανάτου, το Φορολογικό Μητρώο ενημερώνεται αυτόματα και η ΑΑΔΕ ειδοποιεί τους διαδόχους για τις υποχρεώσεις τους.

Αυτόματες ενημερώσεις και υποχρεώσεις κληρονόμων

Με την έκδοση της ληξιαρχικής πράξης θανάτου ενεργοποιούνται αυτόματα διαδικασίες ενημέρωσης του Μητρώου, διακοπής γαμικών σχέσεων και τερματισμού φορολογικών συνδέσεων.

Οι κληρονόμοι λαμβάνουν ειδοποιήσεις μέσω του myAADE για συγκεκριμένες υποχρεώσεις: δήλωση μεταβολής στοιχείων, διακοπή επιχείρησης, υποβολή δήλωσης εισοδήματος, δήλωση φόρου κληρονομιάς και υποβολή Ε9 για ακίνητα.

Προστασία από παγίδες και λάθη

Η νέα υπηρεσία στοχεύει στην προστασία των κληρονόμων από συνήθεις παγίδες, όπως η άγνοια υποχρεώσεων που οδηγεί σε συσσώρευση χρεών ή η σιωπηρή αποδοχή κληρονομιάς χωρίς συνειδητή επιλογή.

Χαρακτηριστικές περιπτώσεις αφορούν πολίτες που κληρονόμησαν οχήματα ή ακίνητα χωρίς να το γνωρίζουν, αντιμετωπίζοντας ύστερα από χρόνια συσσωρευμένα πρόστιμα και τέλη κυκλοφορίας. Η ολοκληρωμένη μεταρρύθμιση του κληρονομικού δικαίου απαντά οριστικά στο ερώτημα τι αλλάζει πραγματικά με τις κληρονομιές και τα χρέη, δημιουργώντας ένα σύγχρονο, δίκαιο και αποτελεσματικό σύστημα προστασίας των πολιτών.