Για κίνδυνο έκρηξης του δημόσιου χρέους στην Ευρώπη έως το 2040 φαίνεται πως προειδοποιεί το ΔΝΤ, ενώ εξηγεί και τους λόγους. Ειδικότερα, οι αυξημένες πιέσεις για δαπάνες σε μια σειρά τομέων, καθώς και το υψηλό κόστος δανεισμού, αποτελούν βασικούς λόγους για τους οποίους θα μπορούσε να αυξηθεί το χρέος στην Ευρώπη, την ώρα που σύμφωνα με έκθεση του ΔΝΤ από τον περασμένο Οκτώβριο, το παγκόσμιο χρέος θα ξεπεράσει το 100% του ΑΕΠ ως το 2029.

Σύμφωνα με την έκθεση του ΔΝΤ, οι πιέσεις αφορούν δαπάνες για την υγειονομική περίθαλψη και τις συντάξεις, την Άμυνα και την κλιματική αλλαγή, ενώ εκτιμάται πως συνολικά ότι θα αυξήσουν κατά μέσο όρο το ύψος των δημόσιων δαπανών στις ανεπτυγμένες οικονομίες κατά περίπου 4,5 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ ως το 2040. Επισημαίνεται, μάλιστα, πως ειδικά για τις χώρες της Κεντρικής, Ανατολικής και Νοτιοανατολικής Ευρώπης, αναμένεται να αυξηθούν κατά 5,5 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ.

ΔΝΤ: Η πορεία του χρέους δε θα είναι βιώσιμη, αν δεν ληφθούν μέτρα

Εάν δεν ληφθούν μέτρα, το ΔΝΤ εκτιμά ότι η πορεία του χρέους δεν θα είναι βιώσιμη και σε μέσα επίπεδα θα φτάσει το 130% του ΑΕΠ έως το 2040, δηλαδή σχεδόν θα διπλασιαστεί σε σχέση με τα σημερινά επίπεδα. Αν, μάλιστα, το χρέος σταθμιστεί με το ΑΕΠ των χωρών, εκτιμάται ότι θα φτάσει στο 155% του ΑΕΠ καθώς κάποιες από τις μεγαλύτερες ευρωπαϊκές οικονομίες έχουν τα υψηλότερα ποσοστά χρέους, ενώ υπογραμμίζεται πως η πορεία του χρέους θα μπορούσε να είναι ακόμη δυσμενέστερη, εάν η επιδείνωση της δημοσιονομικής θέσης επιβράδυνε την ήδη αναιμική οικονομική ανάπτυξη και αύξανε περαιτέρω το κόστος δανεισμού.

Η έκθεση του ΔΝΤ σημειώνει, ακόμα, πως το συμπέρασμα από την οικονομική βιβλιογραφία είναι ότι το δημόσιο χρέος μειώνει την ανάπτυξη, ιδίως όταν αυτό φτάσει σε υψηλά επίπεδα. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι το υψηλότερο χρέος μπορεί να οδηγήσει σε υψηλότερα επιτόκια για τα κρατικά ομόλογα, μεταξύ άλλων λόγω της ενίσχυσης των προσδοκιών για πληθωρισμό, γεγονός που δυσχεραίνει τις συνθήκες χρηματοδότησης και απομακρύνει τις παραγωγικές επενδύσεις, μπορεί επίσης να οδηγήσει σε προσδοκίες για υψηλότερους φόρους στο μέλλον, περιορίζοντας τις επενδύσεις ή να δημιουργήσει κινδύνους για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα λόγω έκθεσης των τραπεζών στο δημόσιο χρέος.

Κατά μέσο όρο, οι σχετικές μελέτες διαπιστώνουν ότι μια αύξηση του δείκτη χρέους/ΑΕΠ κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες μειώνει την ετήσια αύξηση του ΑΕΠ κατά περίπου 0,05-0,2 ποσοστιαίες μονάδες, όταν το χρέος υπερβαίνει το 75% του ΑΕΠ.

Έχοντας λάβει αυτό υπόψη, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο εκτιμά ότι η αύξηση του χρέους, χωρίς τη λήψη διορθωτικών μέτρων, θα μπορούσε να επιβραδύνει τον ετήσιο ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ κατά περίπου μισή ποσοστιαία μονάδα έως το 2040, κάτι που είναι σημαντικό δεδομένου του δυνητικού ρυθμού αύξησης περίπου 2% κατά μέσο όρο σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες, ενώ με τη σειρά του, ο χαμηλότερος ρυθμός ανάπτυξης και τα υψηλότερα επιτόκια, θα προκαλούσαν επιδείνωση της δυναμικής του χρέους και ο μέσος δείκτης χρέους θα έφτανε περίπου το 150% του ΑΕΠ έως το 2040 (ή κοντά στο 190% σταθμισμένο ως προς το ΑΕΠ).

Αυτό που σύμφωνα με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο χρειάζεται η Ευρώπη, είναι μια φιλόδοξη πολιτική για την αντιμετώπιση της εκρηκτικής αύξησης του χρέους, η οποία θα περιλαμβάνει τόσο μεταρρυθμίσεις, όσο και μέτρα δημοσιονομικής εξυγίανσης.

Οι τρεις πυλώνες στους οποίους θα μπορούσε να βασιστεί η πολιτική του ΔΝΤ για την Ευρώπη

Η πολιτική αυτή θα πρέπει να βασιστεί σε τρεις πυλώνες:

Πρώτον, μεταρρυθμίσεις που θα αυξάνουν την ικανότητα της κυβέρνησης να αντιμετωπίσει τις πιέσεις ενισχύοντας την οικονομική ανάπτυξη (για παράδειγμα, μεταρρυθμίσεις στην αγορά προϊόντων, στην αγορά εργασίας και στη διακυβέρνηση, καθώς και μια βαθύτερη ενιαία αγορά της Ευρωπαϊκής Ένωσης), θα αντιμετωπίζουν ορισμένες πιέσεις στις δαπάνες (για παράδειγμα, προσαρμόζοντας τα συνταξιοδοτικά συστήματα για να μετριαστεί το κόστος της γήρανσης και της επιμήκυνσης του προσδόκιμου ζωής) και θα ανακουφίζουν το βάρος για τους εθνικούς προϋπολογισμούς.

Δεύτερον, μεσοπρόθεσμα μέτρα δημοσιονομικής εξυγίανσης, τόσο από την πλευρά των εσόδων όσο και από την πλευρά των δαπανών. Αυτά θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν την κινητοποίηση εσόδων, μέσω της μεταρρύθμισης της φορολογικής πολιτικής και της βελτίωσης της διαχείρισης των εσόδων, καθώς και την αυστηρότερη ιεράρχηση των δαπανών και τη βελτίωση της αποδοτικότητάς τους.

Τρίτον, σε ορισμένες χώρες, σημειώνει η έκθεση, πιθανόν να χρειαστούν πιο ριζοσπαστικά δημοσιονομικά μέτρα που θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν την επανεκτίμηση του πεδίου εφαρμογής των δημόσιων υπηρεσιών.