Γυναικεία επιχειρηματικότητα: Η πρόεδρος του ΣΕΓΕ, Λίνα Τσαλταμπάση, αποκαλύπτει τι αλλάζει στον "γρίφο" καριέρα, οικογένεια στο parapolitika.gr - "Οι νέες γυναίκες δεν συμβιβάζονται"

Υπάρχει πρόοδος σήμερα στη γυναικεία επιχειρηματικότητα; Η γυναίκα εξελίσσεται πιο εύκολα όταν έχει τη στήριξη στα προς το ζην από τον σύντροφό της; Ποιος ο ρόλος του αρσενικού σε αυτό το πλαίσιο και πώς γίνεται να μην κοπεί το παρατεντωμένο σχοινί μεταξύ καριέρας και προσωπικής ζωής;

Το parapolitika.gr απευθύνθηκε στη Λίνα Τσαλταμπάση, πρόεδρο του Συνδέσμου Επιχειρηματιών Γυναικών Ελλάδας (ΣΕΓΕ), για να αποσαφηνίσει τα παραπάνω ερωτήματα και να τοποθετήσει τη γυναίκα επιχειρηματία στο σήμερα. Αφορμή για αυτό στάθηκε το παγκόσμιο συνέδριο για τη γυναικεία επιχειρηματικότητα «Femmes Chefs d’Entreprises Mondiales World Congress 2025», που πραγματοποιήθηκε στις 4-5 Νοεμβρίου στην Αθήνα με περισσότερες από 800 συνέδρους και γυναίκες επιχειρηματίες από 72 χώρες, του οποίου ήταν η οικοδέσποινα.

Χαρακτηρίζεται το συνέδριο «της χρονιάς», αφού το FCEM αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους διεθνείς οργανισμούς γυναικείας επιχειρηματικότητας, με παρουσία σε περισσότερες από 120 χώρες και μέλη που ξεπερνούν τα 5 εκατομμύρια γυναίκες επιχειρηματίες παγκοσμίως.



Άλλωστε, όπως η ίδια λέει, δεν είναι απλώς μια συνάντηση γυναικών επιχειρηματιών, είναι μια δράση σημαντικών εξελίξεων γύρω από την ενίσχυση της γυναικείας επιχειρηματικότητας.

Κυρία Τσαλταμπάση, πώς βλέπετε την πρόοδο της γυναικείας επιχειρηματικότητας την τελευταία πενταετία και ποιες είναι οι τάσεις που θα την καθορίσουν από εδώ και στο εξής;

Την τελευταία πενταετία στη χώρα μας έχει υπάρξει μια κατά κύριο λόγο ποιοτική αλλαγή στο γυναικείο επιχειρείν. Οι νέες γενιές γυναικών βγαίνουν πιο τολμηρές, πιο επικοινωνιακές, πιο εξωστρεφείς και πιο οριοθετημένες. Αγγίζουν, δε, πολλούς διαφορετικούς κλάδους που ήταν παραδοσιακά ανδροκρατούμενοι. Ευφυής γεωργία, IT solutions, startups σε θέματα ιατρικής έρευνας και γενικά τομείς που ήταν άβατο για τη μέση γυναίκα. Αν και θα επιθυμούσαμε μεγαλύτερη ποσοτική αύξηση των γυναικών στο επιχειρείν, τα ποιοτικά χαρακτηριστικά που προανέφερα μας δίνουν θάρρος και θετική διάθεση για το μέλλον.

Έχοντας μια σημαντική εμπειρία από την αγορά του εξωτερικού, τι είναι αυτό που πιστεύετε πως λείπει σήμερα από το γυναικείο επιχειρείν και ποιος φέρει τη μεγαλύτερη ευθύνη για αυτό;

Κοιτάξτε, το να πούμε ότι είναι ευθύνη μόνο του κράτους θα ήταν περιοριστικό. Κι αυτό γιατί βλέπουμε κράτη του εξωτερικού που, αν και ενισχύουν τη γυναίκα γενικότερα, οι δείκτες επιχειρηματικότητας δεν έχουν εξισωθεί. Είναι πανευρωπαϊκό φαινόμενο οι γυναίκες να υπολείπονται στο επιχειρείν, και αυτό οφείλεται σε στερεοτυπική αντίληψη. Στην αντίληψη των μεγαλύτερων γυναικών ότι δεν είναι η θέση μας εκεί. Επίσης, οφείλεται στη δική μας νοοτροπία ότι οι γυναίκες δεν είναι αποδεκτές (που σε μεγάλο βαθμό ισχύει). Θεωρώ πως τα νέα κορίτσια, ξεκάθαρα, δεν συμβιβάζονται και πολύ καλά κάνουν. Διεκδικούν τον χώρο τους στην οικονομία, και αυτό βασίζεται σε κάποιες άλλες γυναίκες της δικής μου και μεγαλύτερων γενεών που άνοιξαν τον δρόμο.

Δυστυχώς, όμως, εκεί όπου τελειώνει η προσωπική και κοινωνική ευθύνη ξεκινά η ευθύνη του κράτους. Πώς υποστηρίζεται η γυναίκα στους αποδεδειγμένα πολλαπλούς ρόλους της; Είμαστε σε μια χώρα που ακόμη και τα ολοήμερα σχολεία είναι υπό αμφισβήτηση λειτουργίας κάθε χρόνο. Οπότε το να μιλούμε για άλλες υποδομές υποστήριξης γυναικών αλλά και οικογενειών γενικότερα φαντάζει λίγο ουτοπικό.

Δώσατε πάτημα για να προσεγγίσουμε τη χρυσή τομή για τον άλυτο «γρίφο» καριέρα - οικογένεια / κοινωνία. Έχει βρεθεί λύση; Εσείς ως πρόεδρος του ΣΕΓΕ και μετά από μια συνεχή προσπάθεια δράσεων και παρεμβάσεων του συνδέσμου, πιστεύετε ότι έχουμε περάσει πραγματικά σε μια εποχή ουσιαστικής αλλαγής στη θέση της γυναίκας μέσα από την επιχειρηματικότητα - όχι μόνο σε αριθμούς αλλά και σε κοινωνική κουλτούρα;

Δυστυχώς, αυτό που ονομάζετε γρίφο είναι ουσιαστικά άλυτο πρόβλημα ακόμη. Η κάθε γυναίκα δημιουργεί το δικό της παζλ λύσεων και χωρίς τη συμμετοχή των ανθρώπων γύρω της δύσκολα το καταφέρνει.

Οι πιο τυχερές έχουν συντρόφους με ενσυναίσθηση και αυτό είναι το ιδανικό. Οι λοιπές αναζητούν και δημιουργούν ένα πλαίσιο στήριξης. Εμείς στον Σύνδεσμο αυτό που μπορούσαμε και προσφέραμε στην κοινωνία ήταν το δικό μας πλαίσιο υποστήριξης μέσω του Οικοσυστήματός μας και μέσω του WEHub - του πρώτου κόμβου Γυναικείας Ενδυνάμωσης και Επιχειρηματικότητας που εδρεύει στη Θεσσαλονίκη. Βλέπουμε πως οι γυναίκες αλληλεπιδρούν και υποστηρίζονται μέσω του Κόμβου και αντιλαμβανόμαστε πόσο σημαντικό είναι αυτό.

Επομένως, η γυναικεία εξέλιξη συχνά εξαρτάται από το αν υπάρχει οικονομική ασφάλεια στο σπίτι; Πιστεύετε ότι μια γυναίκα μπορεί να κατακτήσει την επιτυχία στον επιχειρηματικό κλάδο, αν δεν έχει οικονομική ελευθερία; Και ποιος ρόλος αναλογεί στον άντρα σε αυτό;

Κατ' αρχάς η οικονομική ελευθερία είναι σοβαρό αντίδοτο και στην ενδοοικογενειακή βία και σε αρκετές παθογένειες. Όταν πατάς στα πόδια σου οικονομικά, όλα τα διαχειρίζεσαι διαφορετικά. Δεν νομίζω ότι είναι θέμα των ανδρών, αλλά των ίδιων των γυναικών και του οικονομικού αλφαβητισμού τους. Οφείλουμε να μορφώνουμε τα παιδιά μας, αγόρια και κορίτσια, στη σπουδαιότητα της οικονομικής ανεξαρτησίας, αυτονομίας και διαχείρισης των πόρων. Τότε μόνο δεν θα είναι ευάλωτα στις δυσκολίες, αλλά και στις προκλήσεις του εύκολου χρήματος. Με πονάει βαθιά να βλέπω νέα κορίτσια που να θέλουν να γίνουν influencer και αγόρια που θέλουν να γίνουν youtubers μόνο και μόνο για το εύκολο χρήμα.

Μέχρι σήμερα, η γυναίκα διεκδικούσε τη θέση της σε ένα ανδροκρατούμενο επιχειρηματικό περιβάλλον. Τώρα, με την εκτόξευση της τεχνητής νοημοσύνης, θεωρείτε ότι μπαίνει σε ένα επιπλέον αντίπαλο σύστημα που ενισχύει την ανισότητα ή είναι μια τεράστια ευκαιρία για την επανατοποθέτησή της σε κοινωνία και επιχειρείν;

Είναι γενική ομολογία ότι το ΑΙ μπορεί να εξομαλύνει τις ανισότητες, όχι μόνο σε φυλετικό επίπεδο, αλλά και σε κάθε άλλη μορφή ανισότητας και ανισορροπίας στην πρόσβαση στην αγορά. Γενικά, κάθε νέος οικονομικός κλάδος για μένα είναι μια ευκαιρία τεράστια, καθώς όλοι ξεκινάμε από το ίδιο σημείο.

Ποιος ήταν ο πιο ανατρεπτικός ελιγμός που χρειάστηκε να κάνετε για να αντιμετωπίσετε τον μισογυνισμό στο επαγγελματικό περιβάλλον;

Τι με βάζετε να θυμηθώ... Είμαι και 22 χρόνια στο επιχειρείν σε έναν κλάδο που σε επίπεδο επιχειρηματικότητας (και στελεχών) είναι πλήρως ανδροκρατούμενος! Θα προτιμήσω να θυμηθώ κάτι που εν γένει ήταν αστείος ελιγμός. Όταν ξεκίνησα την εταιρία μου ήμουν σχεδόν 28 ετών. Πήγαινα να διαπραγματευτώ συνεργασίες. Στην ουσία τις έκλεινα. Όταν λοιπόν μου ζητούσαν να γνωρίσουν το «αφεντικό» μου -μιας και στη δική τους λογική δεν μπορούσε μια τόσο νέα γυναίκα να ηγείται συμβουλευτικής εταιρείας- εγώ τους έκανα το χατίρι. Τους άφηνα να πιστεύουν ότι ο συνεργάτης μου που ήταν ένας κύριος άνω των 50 χρόνων και είχε ένα μικρό ποσοστό τότε στην εταιρία είναι το «αφεντικό».

Πιστεύετε ότι οι γυναίκες της νέας γενιάς οριοθετούν πιο επιθετικά τα κοινωνικά τους θέλω και τους επαγγελματικούς τους στόχους;

Ναι. Ξεκάθαρα! Αυτό όμως που δεν πρέπει να χάσουμε είναι η ισορροπία. Δεν χρειάζεται να γινόμαστε επιθετικές με τη λογική της άμυνας. Ο σεβασμός κερδίζεται, δεν απαιτείται. Η οριοθέτηση και η ωριμότητα ότι μπορούμε τα πάντα δεν χρειάζεται. Ούτε να αποδεικνύουμε τον εαυτό μας λόγω του φύλου μας. Τα νέα κορίτσια το έχουν κατακτήσει καλύτερα από τις προηγούμενες γενιές. Άλλωστε, θα είχαμε αποτύχει ως κοινωνία, αν δεν είχαμε εξελιχθεί σε αυτό το επίπεδο.

Ποιοι είναι οι τρεις χρυσοί κανόνες που δίνετε σε κάθε γυναίκα που θέλει να μπει ενεργά στο επιχειρείν;

Να γνωρίζει καλά το αντικείμενό της, να το έχει σπουδάσει, να το έχει μελετήσει, να έχει δουλέψει πάνω σε αυτό. Να έχει κάνει έναν καλό προσωπικό προγραμματισμό, γιατί το επιχειρείν απαιτεί ώρες ατελείωτες και θυσίες. Να είναι μια συνειδητή επιλογή, και όχι αυτό που λέμε λύση ανάγκης ή λύση ψευδαίσθησης πλουτισμού. Βλέπουμε συχνά γυναίκες που, επειδή είναι άνεργες, αποφασίζουν να επιχειρήσουν (αυτό που λέγεται επιχειρηματικότητα ανάγκης) ή νομίζουν ότι το επιχειρείν σημαίνει ευμάρεια. Στην αρχή είναι ζήτημα αν έχεις βιωσιμότητα. Η ευμάρεια έρχεται μετά από πολλές θυσίες και αγώνα.