Οι κληρονομιές στην Ελλάδα θα διέπονται από εντελώς νέους κανόνες, καθώς το υπουργείο Δικαιοσύνης προωθεί την ψήφιση του νέου Κληρονομικού Δικαίου έως τον Μάρτιο του 2026. Η νομοθετική μεταρρύθμιση φέρνει επανάσταση στον τομέα των κληρονομιών, εισάγοντας σύγχρονους θεσμούς και λύνοντας χρόνια προβλήματα της κληρονομικής διαδοχής.

Διαβάστε: Μπαίνει τέλος στις κληρονομιές εξ αδιαιρέτου: Μόνο ένα παιδί κληρονομεί το σπίτι - Τι είπε στα Παραπολιτικά 90,1 η Ιωάννα Μάνδρου

Κληρονομικές συμβάσεις και νέες δυνατότητες διάθεσης

Η εισαγωγή της κληρονομικής σύμβασης αποτελεί την πιο σημαντική καινοτομία στις κληρονομιές. Πλέον, διαθέτες και μελλοντικοί κληρονόμοι μπορούν να συμφωνήσουν εκ των προτέρων για τη διαχείριση της περιουσίας. Αυτές οι συμβάσεις δεσμεύουν όλα τα μέρη και ακυρώνονται μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις όπως απάτη ή απειλή. Παράλληλα, ο θεσμός του κληρονόμου με αντάλλαγμα επιτρέπει την απόκτηση κληρονομικών δικαιωμάτων έναντι οικονομικής ή άλλης παροχής. Εάν η συμφωνηθείσα παροχή δεν εκπληρωθεί, ο διαθέτης διατηρεί το δικαίωμα υπαναχώρησης.

Συνδιαθήκες και εκσυγχρονισμός της διαθηκοποιίας

Οι συνδιαθήκες εισάγονται για πρώτη φορά στο ελληνικό δίκαιο, επιτρέποντας σε δύο ή περισσότερα άτομα να συντάξουν κοινή διαθήκη. Όταν υπάρχει σαφής βούληση δέσμευσης, αυτές οι πράξεις αποκτούν ισχύ κληρονομικής σύμβασης. Οι ιδιόγραφες διαθήκες υπόκεινται πλέον σε αυστηρότερους κανόνες. Η υποχρεωτική κατάθεση σε συμβολαιογράφο και η απαίτηση γραφολογικής πραγματογνωμοσύνης σε συγκεκριμένες περιπτώσεις ενισχύουν την ασφάλεια των κληρονομιών.

Νέα δικαιώματα συζύγων και συντρόφων στις κληρονομιές

Στην εξ αδιαθέτου διαδοχή, οι επιζώντες σύζυγοι αποκτούν βελτιωμένη θέση. Όταν υπάρχει ένα παιδί, ο σύζυγος κληρονομεί το 1/3 της περιουσίας, ενώ με δύο ή περισσότερα παιδιά διατηρείται το 1/4. Σημαντικό είναι ότι ο σύζυγος καλείται πλέον ως μοναδικός κληρονόμος στην τρίτη τάξη. Επαναστατική είναι η αναγνώριση κληρονομικών δικαιωμάτων στους συντρόφους ελεύθερης συμβίωσης. Μετά από τουλάχιστον τρία χρόνια σταθερής ένωσης, ο σύντροφος αποκτά κληρονομικά δικαιώματα όταν δεν υπάρχουν συγγενείς έως τετάρτου βαθμού. Επιπλέον, δικαιούται χρήση της κοινής κατοικίας για ένα έτος.

Εκσυγχρονισμός της νόμιμης μοίρας και προστασία κληρονόμων

Η νόμιμη μοίρα μετατρέπεται σε χρηματική αξίωση, εξαλείφοντας την αναγκαστική συνιδιοκτησία στα ακίνητα. Οι δικαιούχοι λαμβάνουν αποζημίωση σε χρήμα αντί για ποσοστό επί ακινήτου, με εξασφάλιση μέσω νέων προνομίων αναγκαστικής εκτέλεσης. Καταργείται οριστικά η αυτόματη ευθύνη κληρονόμων για χρέη της κληρονομιάς. Η κληρονομιά λειτουργεί ως ξεχωριστή περιουσιακή ενότητα με δικαστικό εκκαθαριστή, προστατεύοντας την προσωπική περιουσία των κληρονόμων.

Προστασία ευάλωτων ατόμων και σύγχρονες ρυθμίσεις

Ιδιαίτερη προστασία παρέχεται σε ευάλωτους διαθέτες. Διαθήκες που συντάσσονται κατά τη νοσηλεία ή εντός τριών μηνών από την έξοδο θεωρούνται άκυρες εάν ευνοούν ιατρικό προσωπικό, εκτός αν πρόκειται για συγγενείς. Οι διατάξεις υπέρ συζύγων ακυρώνονται αυτόματα σε περίπτωση διαζυγίου μετά τη σύνταξη της διαθήκης. Αντίστοιχα, ρυθμίσεις υπέρ συντρόφων ακυρώνονται με τη λύση του συμφώνου συμβίωσης. Παράλληλα, καταργείται η αναχρονιστική αίρεση χηρείας που εξαρτούσε την κληρονομιά από το εάν ο σύζυγος θα ξαναπαντρευόταν.