Ο Κυριάκος Πιερρακάκης εξελέγη χθες πρόεδρος του Eurogroup, σημειώνοντας ιστορική καμπή για την Ελλάδα και την Ευρωζώνη. Ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών επικράτησε του Βέλγου ομολόγου του Βίνσεντ βαν Πέτεγκεμ, ο οποίος αποσύρθηκε μετά τον πρώτο γύρο, επιτρέποντας την ομόφωνη εκλογή του Έλληνα υπουργού από τους 20 ομολόγους του.

Διαβάστε: Κυριάκος Πιερρακάκης: Το παρασκήνιο της εκλογής του στην προεδρία του Eurogroup - Οι οικονομικές και γεωπολιτικές προκλήσεις του Έλληνα επικεφαλής της Ευρωομάδας

Η ανάληψη της προεδρίας του κορυφαίου οργάνου οικονομικής διακυβέρνησης της ΕΕ από Έλληνα αξιωματούχο αποτελεί πρωτοφανές γεγονός από την ίδρυση του θεσμού το 1998. Η εξέλιξη αυτή αποκτά ιδιαίτερη συμβολική σημασία, καθώς έρχεται λίγα χρόνια μετά την κρίση χρέους που είχε θέσει υπό αμφισβήτηση τη θέση της χώρας στην Ευρωζώνη.

Σύμφωνα με θεσμικές πηγές στις Βρυξέλλες, η ελληνική υποψηφιότητα κατάφερε να εξασφαλίσει ευρεία υποστήριξη, καθώς προώθησε ένα μήνυμα συνεργασίας και γεφύρωσης των διαφορών μεταξύ των κρατών-μελών. Η εκλογή Πιερρακάκη ερμηνεύεται ως αναγνώριση της μεταστροφής που έχει επιτελέσει η Ελλάδα στην οικονομική της πολιτική και ως σήμα εμπιστοσύνης για τον ρόλο της στη διαμόρφωση της ευρωπαϊκής οικονομικής ατζέντας.

Όλα ξεκίνησαν μετά την παραίτηση του Ιρλανδού Πασκάλ Ντόναχιου, ο οποίος άφησε την προεδρία του Eurogroup για να αναλάβει θέση στην Παγκόσμια Τράπεζα. Ο ίδιος μάλιστα είχε ενθαρρύνει τον Κυριάκο Πιερρακάκη να μπει στην «κούρσα» της διαδοχής, εκτιμώντας ότι είχε ισχυρές πιθανότητες να διεκδικήσει με επιτυχία τη θέση. Οι υποψήφιοι αρχικά ήταν τρεις, όμως μετά την αποχώρηση του Ισπανού Κάρλος Κουέρπο η μάχη περιορίστηκε ανάμεσα στον Έλληνα και τον Βέλγο υπουργό.

Ο Βίνσεντ βαν Πέτεγκεμ έμπαινε στην αναμέτρηση με την ισχυρή στήριξη του ευρωπαϊκού Βορρά, ενός μπλοκ που παραδοσιακά τάσσεται υπέρ της αυστηρής δημοσιονομικής πειθαρχίας. Πολιτικά ανήκει στον πυρήνα του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, όπως και ο Κυριάκος Πιερρακάκης, στοιχείο στο οποίο ο Βέλγος είχε στηρίξει μεγάλο μέρος της υποψηφιότητάς του. Ωστόσο, μια σημαντική «σκιά» ακολουθούσε την υποψηφιότητά του: η στάση της βελγικής κυβέρνησης στο θέμα της χρηματοδότησης της Ουκρανίας.

Το Βέλγιο ήταν η μοναδική χώρα που απέρριψε την πρόταση χρήσης των παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων - μεγάλο μέρος των οποίων βρίσκεται στο Euroclear στις Βρυξέλλες - για τη στήριξη του δανειακού προγράμματος των 140 δισ. ευρώ προς το Κίεβο. Η θέση αυτή έχει προκαλέσει δυσφορία σε πολλές ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, οι οποίες θεωρούν το συγκεκριμένο εργαλείο ως το πιο ρεαλιστικό μέσο για τη διασφάλιση της συνεχούς χρηματοδότησης της Ουκρανίας.

Απέναντι στο «μπλοκ» του Βορρά και στην εμπειρία του Βαν Πέτεγκεμ στους μηχανισμούς της Ευρωζώνης, ο Κυριάκος Πιερρακάκης προέβαλε ένα διαφορετικό αφήγημα: δυναμισμό, τεχνοκρατική επάρκεια και ένα σαφές όραμα καινοτομίας για την επόμενη ημέρα της ευρωπαϊκής οικονομικής διακυβέρνησης. Πράγμα που επιβεβαιώθηκε με το πιο ηχηρό τρόπο.


Οι λόγοι της νίκης του Κυριάκου Πιερρακάκη

Η επικράτηση Πιερρακάκη στηρίχθηκε σε τρία βασικά στοιχεία, τα οποία αξιολόγησαν θετικά τα κράτη-μέλη:

1. Το ελληνικό «success story»: Η ισχυρή ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας τα τελευταία χρόνια με τα θηριώδη πρωτογενή πλεονάσματα τους υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης σημαντικά πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, την ταχεία αποκλιμάκωση του χρέους και την εντυπωσιακή εισροή ξένων επενδύσεων σε τουρισμό, τεχνολογία και ενέργεια ενίσχυσε καθοριστικά την αξιοπιστία της ελληνικής υποψηφιότητας. Για πολλές χώρες που αναζητούν σταθερότητα, μεταρρυθμιστική συνέπεια και τεχνοκρατική σοβαρότητα, η Ελλάδα αποτέλεσε πλέον παράδειγμα επιτυχούς εξόδου από την κρίση.

2. Ένα ευρύ και ετερόκλιτο δίκτυο συμμαχιών, από τον Νότο μέχρι τη Βαλτική. Η Αθήνα κατάφερε να διαμορφώσει ένα σπάνιο εύρος συμμαχιών, που κάλυπτε από τις χώρες του ευρωπαϊκού Νότου -οι οποίες επιδιώκουν μεγαλύτερα περιθώρια επενδυτικής ευελιξίας- μέχρι κράτη της Βαλτικής και της Κεντρικής Ευρώπης, παραδοσιακούς θιασώτες της δημοσιονομικής πειθαρχίας. Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, η ικανότητα του Πιερρακάκη να επικοινωνεί χωρίς ιδεολογικές αιχμές και να εκπέμπει το προφίλ μετριοπαθούς, πρακτικού τεχνοκράτη αποδείχθηκε καταλυτική.

3. Η τεχνοκρατική εμπειρία και το βαρύ ψηφιακό αποτύπωμα. Η θητεία του ως υπουργού Ψηφιακής Διακυβέρνησης και η βαθιά αλλαγή που επέφερε στο ελληνικό κράτος μέσω της ψηφιοποίησης, είχαν τραβήξει την προσοχή ευρωπαϊκών κυβερνήσεων ήδη από το 2020. Πολλά διεθνή μέσα τον παρουσίαζαν ως «εκπρόσωπο της νέας γενιάς ευρωπαίων μεταρρυθμιστών», με σαφή αντίληψη για τις προκλήσεις που θέτει η τεχνητή νοημοσύνη, η κυβερνοασφάλεια και οι ψηφιακές χρηματοοικονομικές υπηρεσίες στη σύγχρονη οικονομική διακυβέρνηση.

Η τοποθέτηση Έλληνα υπουργού στην προεδρία του Eurogroup έχει ισχυρό συμβολισμό - ίσως τον πιο έντονο από οποιαδήποτε άλλη ευρωπαϊκή αναμέτρηση των τελευταίων ετών. Από το 2010 έως το 2015 η Ελλάδα βρέθηκε στον πυρήνα των πιο σκληρών και δραματικών συζητήσεων του Eurogroup, πολλές φορές υπό την απειλή της εξόδου από το ευρώ. Δεν είναι τυχαίο ότι ο πρώην επικεφαλής του οργάνου, Γερούν Ντάισελμπλουμ, ο οποίος βίωσε από πρώτο χέρι την ελληνική κρίση χρέους, δήλωσε μόλις λίγα εικοσιτετράωρα πριν από την αναμέτρηση ότι μια πιθανή εκλογή Πιερρακάκη θα αποτελούσε «αναγνώριση των θυσιών, των μεταρρυθμίσεων και της αντοχής ενός λαού που πέρασε μέσα από μια πρωτοφανή κρίση και βγήκε ισχυρότερος».

Πέρα από τον προφανή συμβολισμό, η ελληνική προεδρία στο Eurogroup ενισχύει τη θεσμική παρουσία της χώρας στα κέντρα λήψης αποφάσεων. Η Ελλάδα αποκτά πιο άμεσο ρόλο στη διαμόρφωση πολιτικών που επηρεάζουν τον κοινοτικό προϋπολογισμό, τις επενδύσεις, τους νέους ευρωπαϊκούς μηχανισμούς και την αντιμετώπιση μελλοντικών κρίσεων. Από «αδύναμος κρίκος» της προηγούμενης δεκαετίας, η Ελλάδα μετατρέπεται σε κράτος «πρώτης γραμμής» στη λήψη αποφάσεων της Ευρωζώνης.

Η ανάδειξη του Κυριάκου Πιερρακάκη στην προεδρία του Eurogroup δεν είναι μια τυπική αλλαγή σκυτάλης. Είναι η επιβεβαίωση ότι η Ευρωζώνη μπορεί να υπερβεί τα στερεότυπα της κρίσης και να τοποθετήσει σε θέση ηγεσίας μια χώρα που απέδειξε ότι μπορεί να ανακάμψει, να κάνει γενναίες μεταρρυθμίσεις και να συμβάλει ενεργά στη διαμόρφωση του ευρωπαϊκού μέλλοντος. Σήμερα, η Ελλάδα δεν ζητά απλώς να συμμετάσχει στη συζήτηση. Αναλαμβάνει να την καθοδηγήσει.


Η επόμενη ημέρα στο Eurogroup

Ο Κυριάκος Πιερρακάκης αναλαμβάνει την προεδρία του Eurogroup σε μια στιγμή όπου η Ευρωζώνη βρίσκεται μπροστά σε κρίσιμα σταυροδρόμια που θα καθορίσουν το οικονομικό της μέλλον. Στο επίκεντρο των άμεσων προκλήσεων βρίσκονται:

  • Η πλήρη εφαρμογή των νέων δημοσιονομικών κανόνων, που απαιτούν λεπτές ισορροπίες μεταξύ πειθαρχίας και ανάπτυξης.
  • Η ανάγκη για επενδύσεις σε άμυνα, πράσινη μετάβαση και ψηφιακή καινοτομία, καθώς η Ευρώπη προσπαθεί να ενισχύσει την αυτονομία και την ανθεκτικότητά της.
  • Η αντιμετώπιση των επιπτώσεων του υψηλού πληθωρισμού στην πραγματική οικονομία.
  • Η εντεινόμενη πίεση από τον παγκόσμιο ανταγωνισμό ΗΠΑ – Κίνας, που αυξάνει τις προκλήσεις στο ευρωπαϊκό αναπτυξιακό μοντέλο.

Στα άμεσα θεσμικά μέτωπα περιλαμβάνεται και η επιλογή του νέου αντιπροέδρου της ΕΚΤ - μια απόφαση με βαρύνουσα σημασία για την κατεύθυνση της νομισματικής πολιτικής. Η ικανότητα του νέου προέδρου του Eurogroup να γεφυρώσει τις αποκλίνουσες προσεγγίσεις Βορρά και Νότου θεωρείται καθοριστική, καθώς τα κράτη-μέλη αναζητούν ένα νέο σημείο ισορροπίας ανάμεσα στη δημοσιονομική σταθερότητα και τις αναγκαίες επενδύσεις που θα ενισχύσουν την ευρωπαϊκή ανταγωνιστικότητα.