EnΗ κυβερνητική παρέμβαση για τα δάνεια σε ελβετικό φράγκο - Οι επιλογές και ο μηχανισμός της ρύθμισης, τα κριτήρια
Μια δίκαιη και θεσμικά υπεύθυνη ρύθμιση
Η κυβέρνηση αντιμετωπίζει ένα πραγματικό πρόβλημα με τη νομοθετική παρέμβαση για τα δάνεια σε ελβετικό φράγκο
Η κυβέρνηση προχωρά σε νομοθετική παρέμβαση για τα δάνεια σε ελβετικό φράγκο, επειδή υπάρχει ένα πραγματικό κοινωνικό και οικονομικό πρόβλημα που δεν μπορεί να λυθεί μόνο μέσα από τα δικαστήρια ή αποσπασματικές τραπεζικές ρυθμίσεις.
Διαβάστε: Reuters: Έρχεται ρύθμιση δανείων σε ελβετικό φράγκο στην Ελλάδα - Κούρεμα έως και 50% στο οφειλόμενο ποσό
• δεν υπήρχε καμία διεθνής πρόβλεψη για έντονη ανατίμηση του ελβετικού φράγκου,
• το επιτόκιο του ελβετικού ήταν σταθερά χαμηλότερο από εκείνο του ευρώ, κατά μέσο όρο πάνω από μία ποσοστιαία μονάδα από το 2008 έως σήμερα.
Η διεθνής χρηματοπιστωτική κρίση ανέτρεψε πλήρως αυτά τα δεδομένα, καθώς επήλθε σημαντική ανατίμηση του ελβετικού φράγκου έναντι του ευρώ, σε σημείο ώστε η Ελβετική Κεντρική Τράπεζα να επιβάλλει ανώτατο όριο στην ισοτιμία (1:1,20), το οποίο διατήρησε επί μακρόν. Όταν το όριο αυτό ήρθη αιφνιδιαστικά, η ισοτιμία επιδεινώθηκε και έκτοτε παραμένει δυσμενής (σήμερα περίπου 0,94).
Ως αποτέλεσμα , χιλιάδες δανειολήπτες, παρότι κατέβαλαν δόσεις επί σειρά ετών, βρέθηκαν να οφείλουν περισσότερα σε ευρώ από όσα αρχικά δανείστηκαν, λόγω ενός συναλλαγματικού κινδύνου που δεν μπορούσαν να προβλέψουν.
Για όλους τους υπόλοιπους, ο νόμος διασφαλίζει δύο πραγματικές και δεσμευτικές επιλογές, τις οποίες οι τράπεζες υποχρεούνται να αποδεχθούν:
Πρώτη επιλογή: εξωδικαστικός μηχανισμός
• Αφορά μη ενήμερους οφειλέτες.
• Η λύση που παράγεται από τον αλγόριθμο του μηχανισμού δεσμεύει υποχρεωτικά τους πιστωτές.
• Πρόκειται για ειδική και ευνοϊκή πρόβλεψη για τα δάνεια σε ελβετικό φράγκο, καθώς στα αντίστοιχα δάνεια σε ευρώ οι πιστωτές διατηρούν κατ’ αρχήν δικαίωμα απόρριψης.
Δεύτερη επιλογή: άμεση και καθαρή λύση μετατροπής
Για τους ενήμερους ή αυτούς που έχουν λάβει μια ρύθμιση και την εξυπηρετούν:
• Προβλέπεται δυνατότητα μετατροπής του δανείου σε ευρώ με σημαντική βελτίωση στην τρέχουσα ισοτιμία. Μέσω αυτού, προβλέπεται άμεση μείωση του οφειλόμενου κεφαλαίου σε ευρώ.
• Η ελάφρυνση είναι κλιμακωτή, από 15% έως και 50%, ανάλογα με την οικονομική και κοινωνική κατάσταση του οφειλέτη. Η ρύθμιση έχει ισχυρό κοινωνικό πρόσημο. Δίνει έμφαση στην ελάφρυνση των οικονομικά ασθενέστερων οφειλετών , με κλιμακωτή ελάφρυνση που φτάνει σε πολύ υψηλό ποσοστό , έως 50%.
• Το δάνειο μετατρέπεται σε ευρώ με σταθερό επιτόκιο 2,30%–2,90%, για όλη την εναπομείνασα διάρκεια.
• Παρέχεται δυνατότητα παράτασης έως 5 έτη, ώστε να μειωθεί περαιτέρω η μηνιαία δόση.
• Παρέχεται ελάφρυνση έναντι της τρέχουσας ισοτιμίας σε όλους τους δανειολήπτες δανείων σε ελβετικό φράγκο που είναι ενήμεροι ή εμφανίζουν καθυστέρηση μικρότερη των 90 ημερών, χωρίς καμία εξαίρεση, με διαφοροποίηση των όρων ανάλογα με την οικονομική τους κατάσταση.
• Όλα τα δάνεια δύνανται να μετατραπούν σε ευρώ με προνομιακή ισοτιμία, η οποία αντιστοιχεί σε όφελος από 15% έως 50%. Παράλληλα, η μετατροπή πραγματοποιείται με σταθερό επιτόκιο, από 2,30% έως 2,90%, ανάλογα με το οικονομικό προφίλ του δανειολήπτη, για το σύνολο της εναπομένουσας διάρκειας του δανείου.
• τα επιτόκια είναι σημαντικά χαμηλότερα από εκείνα ενός νέου στεγαστικού δανείου σήμερα,
• Μειώνεται το κεφάλαιο,
• εξαλείφεται ο συναλλαγματικός κίνδυνος,
• εξασφαλίζεται χαμηλό και σταθερό επιτόκιο μέχρι τη λήξη.
Ο οφειλέτης γνωρίζει πλέον με απόλυτη σαφήνεια πόσο θα πληρώσει και μέχρι πότε.
Η παρέμβαση είναι δημοσιονομικά ασφαλής. Σημαντικός αριθμός δανείων σε ελβετικό φράγκο έχει ενταχθεί σε τιτλοποιήσεις του προγράμματος «Ηρακλής», με εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου.
Η ρύθμιση:
• είναι κεφαλαιακά ουδέτερη για τις τιτλοποιήσεις,
• δεν θέτει σε κίνδυνο τα εγκεκριμένα επιχειρησιακά σχέδια,
• δεν δημιουργεί κίνδυνο κατάπτωσης κρατικών εγγυήσεων.
• η εγκυρότητα των δανείων έχει κριθεί επανειλημμένα από τον Άρειο Πάγο,
• από το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης,
• και από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.
Η νομοθετική παρέμβαση δεν υποκαθιστά τη Δικαιοσύνη. Αναγνωρίζει όμως ότι ένα ζήτημα μπορεί να είναι νομικά λυμένο, αλλά κοινωνικά ανοιχτό.
Είτε (α) μέσω του Εξωδικαστικού Μηχανισμού Ρύθμισης Οφειλών (ν. 4738/2020) μόνον για τις μη εξυπηρετούμενες οφειλές. Σε αυτή την περίπτωση, λύση που προκύπτει από τον Εξωδικαστικό γίνεται πλέον υποχρεωτική για τους πιστωτές, ειδικά για τα δάνεια σε CHF. Με τον τρόπο αυτό, η διαδικασία γίνεται αυτόματη και προϋποθέτει μόνον την υποβολή αίτησης του οφειλέτη. Με την έγκριση της αίτησης, η συνολική οφειλή μετατρέπεται σε ευρώ στην τρέχουσα ισοτιμία αναφοράς της ΕΚΤ: με τους επιτοκιακούς και λοιπούς όρους που προβλέπονται για τον εξωδικαστικό. Η διαδικασία ολοκληρώνεται ηλεκτρονικά χωρίς ανάγκη φυσικής παρουσίας ή επανεγγραφής προσημείωσης. Η ρύθμιση είναι δεσμευτική για όλους τους πιστωτές και ισχύει άμεσα από την ημερομηνία υπογραφής. Η μετατροπή αποτελεί από νομική άποψη τροποποίηση της σύμβασης και όχι νέα ενοχή, ενώ διατηρούνται όλες οι εμπράγματες και προσωπικές εξασφαλίσεις
Είτε (β) με ειδικούς όρους βάσει εισοδηματικών/περιουσιακών κριτηρίων, εκτός εξωδικαστικού.
Η επιλογή αυτή αφορά οφειλέτες που έχουν οφειλή και αυτή είναι είτε (1) εξυπηρετούμενη είτε (2) ρυθμισμένη και εξυπηρετούμενη και δεν έχει υπαχθεί στη ρύθμιση του ν. 3869/2010 («Νόμος Κατσέλη»), εφόσον δεν επιθυμούν την ένταξή τους στον εξωδικαστικό μηχανισμό με βάση την επιλογή (α).
Διαβάστε: Reuters: Έρχεται ρύθμιση δανείων σε ελβετικό φράγκο στην Ελλάδα - Κούρεμα έως και 50% στο οφειλόμενο ποσό
Αντιμετωπίζεται ένα πραγματικό πρόβλημα
Τα δάνεια σε ελβετικό φράγκο χορηγήθηκαν κυρίως την περίοδο 2005–2009, σε ένα εντελώς διαφορετικό διεθνές περιβάλλον. Την εποχή εκείνη:• δεν υπήρχε καμία διεθνής πρόβλεψη για έντονη ανατίμηση του ελβετικού φράγκου,
• το επιτόκιο του ελβετικού ήταν σταθερά χαμηλότερο από εκείνο του ευρώ, κατά μέσο όρο πάνω από μία ποσοστιαία μονάδα από το 2008 έως σήμερα.
Η διεθνής χρηματοπιστωτική κρίση ανέτρεψε πλήρως αυτά τα δεδομένα, καθώς επήλθε σημαντική ανατίμηση του ελβετικού φράγκου έναντι του ευρώ, σε σημείο ώστε η Ελβετική Κεντρική Τράπεζα να επιβάλλει ανώτατο όριο στην ισοτιμία (1:1,20), το οποίο διατήρησε επί μακρόν. Όταν το όριο αυτό ήρθη αιφνιδιαστικά, η ισοτιμία επιδεινώθηκε και έκτοτε παραμένει δυσμενής (σήμερα περίπου 0,94).
Ως αποτέλεσμα , χιλιάδες δανειολήπτες, παρότι κατέβαλαν δόσεις επί σειρά ετών, βρέθηκαν να οφείλουν περισσότερα σε ευρώ από όσα αρχικά δανείστηκαν, λόγω ενός συναλλαγματικού κινδύνου που δεν μπορούσαν να προβλέψουν.
Η κυβέρνηση δεν επιβάλλει λύση, προσφέρει επιλογές
Η ρύθμιση σέβεται απολύτως την ελευθερία των οφειλετών. Κανείς δεν υποχρεώνεται να αλλάξει το δάνειό του. Όποιος θεωρεί ότι στο μέλλον η ισοτιμία ευρώ–ελβετικού θα κινηθεί ευνοϊκά, μπορεί να διατηρήσει το δάνειο στο ελβετικό φράγκο και να επωφεληθεί από τα πολύ χαμηλά επιτόκια του νομίσματος αυτού, αναλαμβάνοντας όμως και τον συναλλαγματικό κίνδυνο.Για όλους τους υπόλοιπους, ο νόμος διασφαλίζει δύο πραγματικές και δεσμευτικές επιλογές, τις οποίες οι τράπεζες υποχρεούνται να αποδεχθούν:
Πρώτη επιλογή: εξωδικαστικός μηχανισμός
• Αφορά μη ενήμερους οφειλέτες.
• Η λύση που παράγεται από τον αλγόριθμο του μηχανισμού δεσμεύει υποχρεωτικά τους πιστωτές.
• Πρόκειται για ειδική και ευνοϊκή πρόβλεψη για τα δάνεια σε ελβετικό φράγκο, καθώς στα αντίστοιχα δάνεια σε ευρώ οι πιστωτές διατηρούν κατ’ αρχήν δικαίωμα απόρριψης.
Δεύτερη επιλογή: άμεση και καθαρή λύση μετατροπής
Για τους ενήμερους ή αυτούς που έχουν λάβει μια ρύθμιση και την εξυπηρετούν:
• Προβλέπεται δυνατότητα μετατροπής του δανείου σε ευρώ με σημαντική βελτίωση στην τρέχουσα ισοτιμία. Μέσω αυτού, προβλέπεται άμεση μείωση του οφειλόμενου κεφαλαίου σε ευρώ.
• Η ελάφρυνση είναι κλιμακωτή, από 15% έως και 50%, ανάλογα με την οικονομική και κοινωνική κατάσταση του οφειλέτη. Η ρύθμιση έχει ισχυρό κοινωνικό πρόσημο. Δίνει έμφαση στην ελάφρυνση των οικονομικά ασθενέστερων οφειλετών , με κλιμακωτή ελάφρυνση που φτάνει σε πολύ υψηλό ποσοστό , έως 50%.
• Το δάνειο μετατρέπεται σε ευρώ με σταθερό επιτόκιο 2,30%–2,90%, για όλη την εναπομείνασα διάρκεια.
• Παρέχεται δυνατότητα παράτασης έως 5 έτη, ώστε να μειωθεί περαιτέρω η μηνιαία δόση.
Σταθερότητα, διαφάνεια και κοινωνική δικαιοσύνη
Με τη ρύθμιση αυτή:• Παρέχεται ελάφρυνση έναντι της τρέχουσας ισοτιμίας σε όλους τους δανειολήπτες δανείων σε ελβετικό φράγκο που είναι ενήμεροι ή εμφανίζουν καθυστέρηση μικρότερη των 90 ημερών, χωρίς καμία εξαίρεση, με διαφοροποίηση των όρων ανάλογα με την οικονομική τους κατάσταση.
• Όλα τα δάνεια δύνανται να μετατραπούν σε ευρώ με προνομιακή ισοτιμία, η οποία αντιστοιχεί σε όφελος από 15% έως 50%. Παράλληλα, η μετατροπή πραγματοποιείται με σταθερό επιτόκιο, από 2,30% έως 2,90%, ανάλογα με το οικονομικό προφίλ του δανειολήπτη, για το σύνολο της εναπομένουσας διάρκειας του δανείου.
• τα επιτόκια είναι σημαντικά χαμηλότερα από εκείνα ενός νέου στεγαστικού δανείου σήμερα,
• Μειώνεται το κεφάλαιο,
• εξαλείφεται ο συναλλαγματικός κίνδυνος,
• εξασφαλίζεται χαμηλό και σταθερό επιτόκιο μέχρι τη λήξη.
Ο οφειλέτης γνωρίζει πλέον με απόλυτη σαφήνεια πόσο θα πληρώσει και μέχρι πότε.
Το κόστος δεν επιβαρύνει το Δημόσιο
Η ανάληψη του κόστους της ρύθμισης αφορά αποκλειστικά τις τράπεζες, οι οποίες το καλύπτουν εξ ολοκλήρου.Η παρέμβαση είναι δημοσιονομικά ασφαλής. Σημαντικός αριθμός δανείων σε ελβετικό φράγκο έχει ενταχθεί σε τιτλοποιήσεις του προγράμματος «Ηρακλής», με εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου.
Η ρύθμιση:
• είναι κεφαλαιακά ουδέτερη για τις τιτλοποιήσεις,
• δεν θέτει σε κίνδυνο τα εγκεκριμένα επιχειρησιακά σχέδια,
• δεν δημιουργεί κίνδυνο κατάπτωσης κρατικών εγγυήσεων.
Πέρα από τη δικαστική διάσταση
Η κυβέρνηση δεν αμφισβητεί τη νομιμότητα των συμβάσεων. Αντιθέτως, υπενθυμίζει ότι:• η εγκυρότητα των δανείων έχει κριθεί επανειλημμένα από τον Άρειο Πάγο,
• από το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης,
• και από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.
Η νομοθετική παρέμβαση δεν υποκαθιστά τη Δικαιοσύνη. Αναγνωρίζει όμως ότι ένα ζήτημα μπορεί να είναι νομικά λυμένο, αλλά κοινωνικά ανοιχτό.
Τι προβλέπει ο μηχανισμός της ρύθμισης
Η ρύθμιση βασίζεται σε ένα διπλό μηχανισμό:Είτε (α) μέσω του Εξωδικαστικού Μηχανισμού Ρύθμισης Οφειλών (ν. 4738/2020) μόνον για τις μη εξυπηρετούμενες οφειλές. Σε αυτή την περίπτωση, λύση που προκύπτει από τον Εξωδικαστικό γίνεται πλέον υποχρεωτική για τους πιστωτές, ειδικά για τα δάνεια σε CHF. Με τον τρόπο αυτό, η διαδικασία γίνεται αυτόματη και προϋποθέτει μόνον την υποβολή αίτησης του οφειλέτη. Με την έγκριση της αίτησης, η συνολική οφειλή μετατρέπεται σε ευρώ στην τρέχουσα ισοτιμία αναφοράς της ΕΚΤ: με τους επιτοκιακούς και λοιπούς όρους που προβλέπονται για τον εξωδικαστικό. Η διαδικασία ολοκληρώνεται ηλεκτρονικά χωρίς ανάγκη φυσικής παρουσίας ή επανεγγραφής προσημείωσης. Η ρύθμιση είναι δεσμευτική για όλους τους πιστωτές και ισχύει άμεσα από την ημερομηνία υπογραφής. Η μετατροπή αποτελεί από νομική άποψη τροποποίηση της σύμβασης και όχι νέα ενοχή, ενώ διατηρούνται όλες οι εμπράγματες και προσωπικές εξασφαλίσεις
Είτε (β) με ειδικούς όρους βάσει εισοδηματικών/περιουσιακών κριτηρίων, εκτός εξωδικαστικού.
Η επιλογή αυτή αφορά οφειλέτες που έχουν οφειλή και αυτή είναι είτε (1) εξυπηρετούμενη είτε (2) ρυθμισμένη και εξυπηρετούμενη και δεν έχει υπαχθεί στη ρύθμιση του ν. 3869/2010 («Νόμος Κατσέλη»), εφόσον δεν επιθυμούν την ένταξή τους στον εξωδικαστικό μηχανισμό με βάση την επιλογή (α).
