Τις προϋποθέσεις υπό τις οποίες η φορολογική διοίκηση μπορεί να προχωρά στην απενεργοποίηση ΑΦΜ φυσικών και νομικών προσώπων αποσαφηνίζει απόφαση του διοικητή της ΑΑΔΕ, Γιώργου Πιτσιλή. Η απενεργοποίηση μπορεί να γίνεται είτε αυτεπάγγελτα από τις φορολογικές αρχές είτε κατόπιν αιτήματος του ίδιου του φορολογούμενου, όπως στις περιπτώσεις όπου διαπιστώνεται η ύπαρξη περισσότερων του ενός ΑΦΜ.

Ο φορολογούμενος διατηρεί το δικαίωμα να προσκομίσει στοιχεία και να αποδείξει ότι δεν συντρέχουν οι λόγοι που οδηγούν στην απενεργοποίηση. Παράλληλα, σε περιπτώσεις όπου για την απόκτηση ΑΦΜ έχουν χρησιμοποιηθεί πλαστά ή ψευδή έγγραφα, η διαδικασία επεκτείνεται και σε άλλες φορολογικές ή νομικές υποχρεώσεις που συνδέονται με τον συγκεκριμένο αριθμό.

Στόχος της συγκεκριμένης ρύθμισης είναι ο περιορισμός της παραβατικότητας και η διασφάλιση της ορθής αποτύπωσης των φορολογικών δεδομένων. Υπενθυμίζεται ότι τον περασμένο Οκτώβριο το Συμβούλιο της Επικρατείας έκρινε αντισυνταγματικό το «πάγωμα» ΑΦΜ λόγω φοροδιαφυγής, επισημαίνοντας ότι οι σχετικές διατάξεις περί αναστολής χρήσης και απενεργοποίησης ΑΦΜ, εφόσον στηρίζονται σε αντισυνταγματικές ρυθμίσεις, είναι ανίσχυρες και μη νόμιμες.


Η απόφαση του ΣτΕ για το «πάγωμα» ΑΦΜ και οι συνταγματικοί περιορισμοί

Στο πλαίσιο αυτό, η απόφαση προβλέπει ότι η Φορολογική Διοίκηση δύναται να απενεργοποιεί ΑΦΜ φυσικών ή νομικών προσώπων, καθώς και νομικών οντοτήτων, στις ακόλουθες περιπτώσεις:


1. Πολλαπλοί ΑΦΜ στο ίδιο φυσικό πρόσωπο

Εφόσον διαπιστωθεί ότι φυσικό πρόσωπο διαθέτει περισσότερους από έναν ΑΦΜ, ενημερώνεται από τη Φορολογική Διοίκηση ώστε να υποβάλει τη δήλωση Δ213 («Δήλωση απενεργοποίησης ΑΦΜ») μέσω της ψηφιακής εφαρμογής της ΑΑΔΕ «Τα Αιτήματά μου», ζητώντας την απενεργοποίηση των επιπλέον αριθμών. Το ίδιο ισχύει και όταν ο ίδιος ο φορολογούμενος εντοπίσει την ύπαρξη πολλαπλών ΑΦΜ.

Σε περίπτωση που ο φορολογούμενος δεν προβεί στις απαιτούμενες ενέργειες μετά την ενημέρωσή του, η Φορολογική Διοίκηση προχωρά αυτεπάγγελτα στην απενεργοποίηση των πλεοναζόντων ΑΦΜ. Παράλληλα, διενεργούνται έλεγχοι ώστε να προσδιοριστεί ποιος ΑΦΜ αποτυπώνει πληρέστερα τη φορολογική εικόνα του υπόχρεου και αυτός διατηρείται ως ενεργός. Για την επιλογή λαμβάνονται υπόψη, μεταξύ άλλων, δηλώσεις εισοδήματος, εταιρικές συμμετοχές, ακίνητη περιουσία, οχήματα και υφιστάμενες οφειλές. Σε κάθε περίπτωση, ο φορολογούμενος μπορεί να αποδείξει ότι δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις απενεργοποίησης.

2. Ψευδή ή πλαστά στοιχεία για την απόκτηση ΑΦΜ

Απενεργοποίηση ΑΦΜ πραγματοποιείται και όταν διαπιστώνεται ότι για την έκδοσή του δηλώθηκαν ανακριβή στοιχεία ή χρησιμοποιήθηκαν πλαστά ταυτοποιητικά έγγραφα.

Στις περιπτώσεις αυτές:
  • Απενεργοποιείται και ο ΑΦΜ νομικού προσώπου στο οποίο ο φορολογούμενος συμμετέχει ως μοναδικός εταίρος ή μέλος.
  • Απενεργοποίηση εφαρμόζεται και σε νομικό πρόσωπο στο οποίο συμμετέχει, επίσης ως μοναδικός εταίρος ή μέλος, το νομικό πρόσωπο με τον προς απενεργοποίηση ΑΦΜ.
  • Αν διαπιστωθεί συμμετοχή του φορολογούμενου ή του νομικού προσώπου σε άλλο νομικό πρόσωπο ή οντότητα με ιδιότητα εταίρου, διαχειριστή, μέλους Δ.Σ. ή νόμιμου εκπροσώπου, η Φορολογική Διοίκηση ενημερώνει τους εμπλεκόμενους για την αναγκαία τροποποίηση των συστατικών εγγράφων ή της εκπροσώπησης.
  • Σε περίπτωση που ο φορολογούμενος ή το νομικό πρόσωπο λειτουργεί ως φορολογικός εκπρόσωπος άλλου φυσικού προσώπου, το τελευταίο καλείται να ορίσει νέο εκπρόσωπο ή να δηλώσει ότι αποδέχεται απευθείας την κοινοποίηση πράξεων και ειδοποιήσεων από τη Φορολογική Διοίκηση.
  • Αντίστοιχη διαδικασία ακολουθείται και όταν ο φορολογούμενος ενεργεί ως φορολογικός αντιπρόσωπος.

3. Περιορισμοί σε δηλώσεις επιχειρηματικής δραστηριότητας

Φυσικά ή νομικά πρόσωπα και νομικές οντότητες με απενεργοποιημένο ΑΦΜ δεν μπορούν να υποβάλουν δηλώσεις έναρξης, μεταβολής ή διακοπής εργασιών, κατά περίπτωση.