Η χρήση αλγορίθμων και συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης στον χώρο της εργασίας αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες αλλαγές στην αγορά εργασίας παγκοσμίως. Αυτό που μέχρι πριν από λίγα χρόνια φαινόταν ως μια περιορισμένη τεχνολογική καινοτομία, καθώς αφορούσε αποκλειστικά μεγάλες εταιρείες πληροφορικής, έχει πλέον επεκταθεί σε πλήθος επαγγελμάτων και κλάδων, επηρεάζοντας τον τρόπο με τον οποίο προσλαμβάνονται, αξιολογούνται και διαχειρίζονται εκατομμύρια εργαζόμενοι σε όλο τον κόσμο.

Διαβάστε: Έλον Μασκ: Προειδοποιεί ότι τα χρήματα θα "εξαφανιστούν" στο μέλλον - Η Τεχνητή Νοημοσύνη καθιστά εργασία και μισθούς περιττά (Βίντεο)


Εργασία: Πώς λειτουργούν οι αλγόριθμοι στην πράξη

Οι αλγόριθμοι υπόσχονται ταχύτητα, αποδοτικότητα και καλύτερη οργάνωση, όμως ταυτόχρονα εγείρουν σοβαρά ερωτήματα για τη διαφάνεια, την ιδιωτικότητα και τα εργασιακά δικαιώματα.

Στην πράξη, οι αλγόριθμοι στην εργασία λειτουργούν συλλέγοντας και αναλύοντας μεγάλα σύνολα δεδομένων που αφορούν τη συμπεριφορά, την απόδοση και τα χαρακτηριστικά των εργαζομένων. Τα δεδομένα αυτά μπορεί να προέρχονται από βιογραφικά σημειώματα, αξιολογήσεις πελατών, χρόνους παράδοσης, καταγραφές παραγωγικότητας ή ακόμη και από ψηφιακά ίχνη που αφήνει η καθημερινή χρήση υπολογιστών και εφαρμογών.

Με βάση αυτά τα στοιχεία, τα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης παράγουν συστάσεις ή λαμβάνουν αποφάσεις, όπως ποιος υποψήφιος είναι καταλληλότερος για μια θέση, πώς θα κατανεμηθούν οι βάρδιες ή ποιος εργαζόμενος θεωρείται πιο αποδοτικός.

Σε πλατφόρμες διανομής, για παράδειγμα, ένας αλγόριθμος αποφασίζει σε πραγματικό χρόνο ποιος διανομέας θα λάβει μια παραγγελία, λαμβάνοντας υπόψη την τοποθεσία, την ταχύτητα και τη βαθμολογία του.


Διαφορές εφαρμογής των συστημάτων από χώρα σε χώρα

Η εφαρμογή αυτών των συστημάτων διαφέρει σημαντικά από χώρα σε χώρα. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι αλγόριθμοι χρησιμοποιούνται ευρέως για την επιλογή προσωπικού, την παρακολούθηση της παραγωγικότητας και την αξιολόγηση της απόδοσης, συχνά με περιορισμένη ρυθμιστική εποπτεία. Σε μεγάλες αποθήκες ή εταιρείες logistics, οι εργαζόμενοι καλούνται να τηρούν ρυθμούς που καθορίζονται από λογισμικό, ενώ οι αποφάσεις λαμβάνονται με γνώμονα την αποδοτικότητα και το κόστος.

Στον αντίποδα, χώρες όπως η Γερμανία και η Γαλλία επιχειρούν να ενσωματώσουν την τεχνολογία σε ένα πιο προστατευτικό πλαίσιο. Στη Γερμανία, τα συμβούλια εργαζομένων έχουν λόγο στην εισαγωγή συστημάτων αλγοριθμικής διαχείρισης, ενώ στη Γαλλία οι εργαζόμενοι έχουν δικαίωμα ενημέρωσης και ανθρώπινης επανεξέτασης όταν μια απόφαση βασίζεται σε αυτοματοποιημένη επεξεργασία. Στην Ισπανία, η εμπειρία των ψηφιακών πλατφορμών οδήγησε σε νομοθετικές παρεμβάσεις που υποχρεώνουν τις εταιρείες να αποκαλύπτουν τα βασικά κριτήρια λειτουργίας των αλγορίθμων τους.


Τι συμβαίνει στην Ελλάδα

Στην Ελλάδα, η αλγοριθμική διαχείριση βρίσκεται σε φάση ανάπτυξης και δεν έχει ακόμη λάβει τον εκτεταμένο και συστηματικό χαρακτήρα που συναντάται σε άλλες χώρες. Παρ’ όλα αυτά, αλγόριθμοι χρησιμοποιούνται ήδη σε τομείς όπως οι ψηφιακές πλατφόρμες διανομής, τα τηλεφωνικά κέντρα, τα logistics και ο τραπεζικός τομέας. Εκεί, τα συστήματα αυτά αξιοποιούνται κυρίως για την κατανομή εργασιών, την παρακολούθηση της απόδοσης και τη διαχείριση του χρόνου εργασίας.

Το ελληνικό νομικό πλαίσιο δεν περιλαμβάνει ειδική ρύθμιση για την αλγοριθμική διαχείριση στην εργασία, με αποτέλεσμα η προστασία των εργαζομένων να βασίζεται κυρίως στον Γενικό Κανονισμό για την Προστασία Δεδομένων και στις γενικές αρχές του εργατικού δικαίου. Αν και η Αρχή Προστασίας Δεδομένων έχει εκδώσει κατευθυντήριες γραμμές για την ψηφιακή παρακολούθηση στους χώρους εργασίας, στην πράξη πολλοί εργαζόμενοι δεν γνωρίζουν ποια δεδομένα συλλέγονται και πώς επηρεάζουν τις αποφάσεις που τους αφορούν.


Οι βασικοί κίνδυνοι της χρήσης αλγορίθμων στην εργασία

Οι κίνδυνοι που συνοδεύουν τη χρήση αλγορίθμων στην εργασία είναι πολλοί και συχνά αλληλένδετοι. Ένας από τους σημαντικότερους είναι η έλλειψη διαφάνειας, καθώς οι αλγόριθμοι λειτουργούν συχνά ως «μαύρα κουτιά», των οποίων η λογική δεν είναι κατανοητή ούτε στους εργαζόμενους ούτε, πολλές φορές, στους ίδιους τους εργοδότες.

Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε αυθαίρετες ή άδικες αποφάσεις. Παράλληλα, οι αλγόριθμοι ενδέχεται να αναπαράγουν ή να ενισχύουν διακρίσεις, αν βασίζονται σε δεδομένα που αντανακλούν κοινωνικές ανισότητες. Ένας ακόμη κίνδυνος είναι η υπερβολική παρακολούθηση, η οποία μπορεί να δημιουργήσει ένα περιβάλλον συνεχούς ελέγχου και πίεσης, επηρεάζοντας αρνητικά την ψυχική υγεία και την ιδιωτική ζωή των εργαζομένων.

Τέλος, υπάρχει ο κίνδυνος της απώλειας της ανθρώπινης κρίσης και ευθύνης, όταν οι αποφάσεις μεταβιβάζονται σε αυτοματοποιημένα συστήματα χωρίς ουσιαστική ανθρώπινη εποπτεία. Σε αυτό το πλαίσιο, η πρόσφατη πρωτοβουλία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τη θέσπιση κανόνων που διασφαλίζουν την ανθρώπινη παρέμβαση, τη διαφάνεια και την προστασία των δεδομένων αποτελεί ένα σημαντικό βήμα προς μια πιο ισορροπημένη ψηφιακή μετάβαση.

Το ζητούμενο δεν είναι να απορριφθεί η τεχνολογία, αλλά να ενταχθεί στην εργασία με τρόπο που να ενισχύει την παραγωγικότητα χωρίς να υπονομεύει τα δικαιώματα, την αξιοπρέπεια και την ανθρώπινη διάσταση της εργασίας.