Οι επιτυχίες του είναι αμέτρητες, γιατί ξέρει καλά να στήνει θεάματα υψηλής ποιότητας αξιοποιώντας όλες τις τεχνολογικές σκηνικές επιτεύξεις.

Ο Γιάννης Κακλέας είναι από τους ελάχιστους Έλληνες σκηνοθέτες που διαθέτουν σημαντικές σπουδές πάνω στο αντικείμενο, σε αντίθεση με άλλους συναδέλφους του που δηλώνουν σκηνοθέτες μπερδεύοντας κι άλλα επαγγέλματα μαζί.

Συναντηθήκαμε με αφορμή το «Παιχνίδι της Σφαγής» του Ευγένιου Ιονέσκο που παρουσιάζεται αυτόν τον καιρό στο Θέατρο Rex σε δική του σκηνοθεσία. Πρόκειται για ένα έργο με αλληγορική σημασία χωρίς ήρωες. Πρωταγωνιστεί μια ολόκληρη πόλη, που οι κάτοικοί της πεθαίνουν κατά χιλιάδες, από μιαν ανεξήγητη επιδημία.

Το «Παιχνίδι της Σφαγής» προβάλει την ασημαντότητα της ανθρώπινης ύπαρξης. Τι θέλει να πει ο Ιονέσκο με αυτό το έργο του;

Η ανθρώπινη ζωή δεν είναι ασήμαντη. Ασήμαντη είναι η «ζωή» που παριστάνει τη ζωή. Όταν «ζεις» πιστεύοντας σε κούφιες ιδεολογίες, όταν είσαι σκλάβος των «πρέπει» μιας κοινωνίας που σκοτώνει την φαντασία, τον ερωτά, το περιβάλλον, την ποίηση, τα όνειρα σου και όταν έχεις υποκύψει στην παντοδυναμία ενός μοντέλου μιας παρακμιακής κοινωνίας που σε θέλει άκριτο καταναλωτή ιδεών. Τότε η κοινωνία αυτή σίγουρα θα καταστραφεί. Και της αξίζει ο θάνατος. Αυτό μας λέει ο Ιονέσκο με χιούμορ βέβαια, γιατί θέλει να μπορούμε να γελάμε με την α-νοησία μας.

Πιστεύετε πως ο κόσμος σήμερα νιώθει ότι βρίσκεται σε καραντίνα, από την οποία κάποια στιγμή θα βγει, αλλά δεν ξέρει πότε; Όπως και στο έργο;

Ο Άνθρωπος δεν μαθαίνει δυστυχώς. Συνεχίζει να κάνει τα ίδια λάθη, να πιστεύει στα ίδια ψέματα και να αναζητεί τη λύση σε επικίνδυνες κοσμοθεωρίες. Αναφέρομαι στις τάσεις αναζωογόνησης της φασιστικής νοοτροπίας. Όταν η κοινωνία θα θεωρήσει την Αυτογνωσία ως υπέρτατο ζητούμενο τότε θα καταφέρει να βρει τον δρόμο της μέσα από τις αντιθέσεις της και τις επιδιώξεις της. Αλλιώς θα παραμείνει μόνιμα σε καραντίνα και σε αδιέξοδο.

Το έργο θίγει ένα πολύ επίκαιρο θέμα. Την ανασφάλεια της ζωής, κάτι που είναι διάχυτο και στην εποχή μας. Ποιο είναι το φάρμακο για αυτό το πρόβλημα του σύγχρονου Έλληνα;

Να σκοτώσει τον φόβο του, που όλα τα μέσα του καλλιεργούν για δικό τους όφελος. Φόβο που θέλει τον πολίτη υποχείριο του συστήματος. Φόβο για την περιπέτεια που θα τον οδηγήσει σε μονοπάτια ελευθερίας και δημιουργικότητας.

Πιστεύετε πως με την οικονομική κρίση έχουμε φτάσει στην ανθρωποφαγία;

Η οικονομική κρίση, είναι κρίση ενός συστήματος που επένδυσε σε μια φούσκα κοινωνίας του εύκολου πλουτισμού, της επίδειξης και της ευτέλειας. Εδώ και καιρό έχουμε φτάσει στα όρια της ανθρωποφαγίας. Είμαστε βαμπίρ του ίδιου του εαυτού μας και καταναλώνουμε τις σάρκες των ονείρων μας.

Παρακολουθώντας τη θεατρική ζωή της Αθήνας τα τελευταία χρόνια, το Εθνικό Θέατρο είναι από τα ελάχιστα θέατρα, που καταφέρνουν ακόμα να κάνουν ακριβές παραγωγές. Πιστεύετε πως η ποιότητα στο θέατρο διατηρείται μόνο όταν υπάρχει ένα καλό μπατζετ;

Το Εθνικό Θέατρο έχει την δυνατότητα να κάνει μεγάλες παραγωγές και αυτός είναι και ένας από τους στόχους του, πάντα βέβαια με στόχο την ανάδειξη σημαντικών κειμένων της παγκόσμιας δραματουργίας. Υπάρχουν βέβαια και άλλα μεγάλα θέατρα όπως το Παλλάς και το «Θέατρο» του Ελληνικού κόσμου που κάνουν μεγάλες παραγωγές με οικονομικό ρίσκο. Η πρόσφατη εμπειρία μου ήταν η παραγωγή της «Μαντάμ Σουσού» στο Παλλάς που ευτυχώς πήγε καλά και έρχεται και ο «Ερωτευμένος Σαίξπηρ» στο «Θέατρο» του Ελληνικού κόσμου το ερχόμενο Φθινόπωρο. Ο κόσμος θέλει να βλέπει μεγάλες παραγωγές, να ζει ένα μεγάλο θέαμα ποιότητας και ο σκηνοθέτης να αξιοποιεί τις τεχνολογικές σκηνικές επιτεύξεις.

Με ποια κριτήρια επιλέγετε τα έργα που σκηνοθετείτε;

Όταν φαντάζομαι ότι θα γίνει μια παράσταση με ενδιαφέρον και που θα με προχωρήσει καλλιτεχνικά. Μου αρέσουν οι συγγραφείς που είναι μάστορες του θεατρικού είδους και διαπραγματεύονται θέματα που με απασχολούν ως άνθρωπο και ως πολίτη.

Ποια είναι η καλύτερη συμβουλή που δίνετε στους ηθοποιούς που σκηνοθετείτε;

Να τολμάει. Να μην φοβάται την προσωπική έκθεση, τον αυτοσχεδιασμό και να συμμετέχει στην πρόβα με την ιδιότητα του συν-δημιουργού. Η θεατρική δημιουργία είναι μια συλλογική διαδικασία και ο ηθοποιός πρέπει να πρωταγωνιστεί στην έρευνα.

Ποια είναι η μεγαλύτερη δυσκολία στη δουλειά που κάνετε;

Να βρω την προσωπική μου σχέση με το έργο και τον συγγραφέα. Να αγαπήσω τον κόσμο του συγγραφέα, να υπάρξω δημιουργικά και να βρω τον ποιητικό μου εαυτό για να μπορώ να οδηγήσω τον θίασο σε μονοπάτια ακραίας προσωπικής έκφρασης, γιατί τότε μόνο αξίζει να δημιουργείς.

Επιθυμήσατε ποτέ να παίξετε κι εσείς σε κάποια παράσταση σας;

Το έκανα τα πρώτα χρόνια. Είναι οδυνηρό να υπάρχεις και με την ιδιότητα του ηθοποιού και του σκηνοθέτη. Ως ηθοποιός σωματοποιείς βιώνοντας τον ρόλο και ως σκηνοθέτης παρατηρείς την πορεία του. Σχιζοφρένεια η συνύπαρξη και επώδυνη εμπειρία για αυτούς που παίζουν μαζί σου. Εξ’ άλλου η ηδονή να δημιουργείς backstage είναι τόσο έντονη που έχει επισκιάσει την χαρά του παίζειν.

Εσείς ως παιδί είχατε τη δυνατότητα να βλέπετε θέατρο;

Όχι. Οι γονείς μου δεν ήταν θεατρόφιλοι. Είχαν όμως καλλιτεχνική φύση. Ο πατέρας μου έπαιζε μπουζούκι και η μάνα μου είχε ωραία φωνή. Αν προσθέσω ότι είχαν μια λαϊκή ευγλωττία στην αφήγηση ιστοριών ,αληθινών ή φανταστικών, τότε θα έλεγα ότι μεγάλωσα σε ένα κόσμο με έντονη θεατρικότητα.

Η τύχη σας βοήθησε στη ζωή σας; 

Πιστεύω στην τύχη με την έννοια ότι για κάποιο λόγο ήμουν εκεί όταν έπρεπε με ανθρώπους που με ενέπνευσαν και συμμετείχα σε διαδικασίες που με γαλούχησαν. Όμως πιο πολύ πιστεύω στην εργασία, στην επιμονή και στην προσπάθεια. Ακόμη και χωρίς τύχη πιστεύω ότι μπορείς να καταφέρεις αυτό που επιθυμείς, φτάνει να έχεις όραμα.

Αλαζόνας έχετε υπάρξει ποτέ;

Είμαι ένας άνθρωπος με ελαττώματα. Δηλαδή είμαι κανονικός! Υπήρξα και αλαζόνας και την έχω ψωνίσει και πολλά άλλα. «Όλα για τον άνθρωπο είναι» που λέει κι ο Ιονέσκο στο Παιχνίδι της Σφαγής. Όμως πιστεύω ότι δεν είμαι πιά. Όχι γιατί πιστεύω σε μια ηθική που μου το απαγορεύει, αλλά γιατί δεν με βοηθάει να είμαι δημιουργικός. Μου είναι αχρείαστες αυτές οι ιδιότητες.

Ποια είναι η καλύτερη συμβουλή που σας έχουν δώσει;

Να είμαι δίκαιος. Να κρίνω χωρίς ιδιοτέλεια και να αναδεικνύω το ταλέντο των συνεργατών μου. Να υπάρχω χωρίς να νιώθω φθόνο. Μακριά από τοξικούς ανθρώπους. Να μη φοβηθώ να ερωτεύομαι. Να δίνομαι ολοκληρωτικά. Αυτές είναι μερικές από τις συμβουλές που μου δώσανε και που τις έχω φυλακτό μου.

Τι πράγμα θεωρείτε τη μεγαλύτερη επιτυχία στη ζωή σας;

Το ότι δεν χάθηκα στον ναρκισσισμό του «Καλλιτέχνη». Δεν ηρωοποίησα τον καθρέπτη μου. Θέλω σαν έφηβος να ανακαλύπτω τον κόσμο από την αρχή έχοντας σαν πυξίδα μόνο τον δαίμονα Έρωτα.

Ποια ήταν έως τώρα η πιο δύσκολη στιγμή στην καριέρα σας;

Όταν πριν από χρόνια στη δεκαετία το ’80 διαπίστωσα ότι ενώ είμαι «καλός» σκηνοθέτης δεν είμαι ο εαυτός μου. Αποφάσισα να εγκαταλείψω το θέατρο και θέλησα να το αποχαιρετήσω με μια περφόμανς πάνω στη ζωή του Αντονέν Αρτώ, στο Παγοποιείο του Φιξ. Με την παράσταση γι΄αυτόν τον προφήτη του θεάτρου, βρήκα τον καλλιτεχνικό μου εαυτό και θα του είμαι ευγνώμων όσο ζω.

Ένας σκηνοθέτης βγάζει χρήματα από το θέατρο στην Ελλάδα της κρίσης;

Πλούσιος δεν γίνεσαι! Ποιος στην Ελλάδα βγάζει χρήματα από την τέχνη του. Οι ζωγράφοι; Οι ποιητές; Οι χορευτές; Μόνο κάτι τραγουδιστές κι αυτοί όχι πια. Και κάποιοι ηθοποιοί κι αυτό όταν η τηλεόραση πλήρωνε πλουσιοπάροχα. Τέχνη κάνεις γιατί επιθυμείς μια ζωή δημιουργική, ελεύθερη, ερωτική και γεμάτη ονειρικά ταξίδια. Όχι για τα χρήματα αλλά για να ολοκληρωθείς ως άνθρωπος και να επικοινωνήσεις τη βαθιά σου επιθυμία για ένα κόσμο ποιητικό , ευτυχισμένο και δίκαιο. Δηλαδή να μοιραστείς την πιο όμορφη Ουτοπία.

Μέρος της συνέντευξης δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Παραπολιτικά» το Σάββατο 24 Μαρτίου 2018.