Του Νίκου Σίμου - Εφημερίδα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ

Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, όταν αποφάσιζε στο πρώτο Σύνταγμα μετά τη δικτατορία, ότι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας πρέπει να εκλέγεται από τη Βουλή και όχι από τον λαό πρόβαλλε ως επιχείρημα ότι δεν είναι δυνατόν ο συγκεκριμένος θεσμός να γίνεται αντικείμενο προεκλογικής αντιπαλότητας και να δίδεται έτσι άλλη μία αφορμή για διχασμό του λαού.

Ομως η πραγματικότητα, τα χρόνια που ακολούθησαν, τον διέψευσε, καθώς ο διχασμός αυτός λαμβάνει χώρα μέσα στη Βουλή -δεδομένου ότι οι εθνοπατέρες είναι εκπρόσωποι του λαού-, ενώ από την άλλη πλευρά και η κομματική αντιπαράθεση αποδεικνύεται μεγάλη, αλλά και ο θεσμός είναι αντικείμενο της αντιπαλότητας που ο αείμνηστος Καραμανλής ήθελε να αποφύγει.

Τα όσα διαδραματίζονται τους τελευταίους μήνες γύρω από την εκλογή του νέου Προέδρου της Δημοκρατίας πιστοποιούν την αλήθεια των παραπάνω. Με πρωταγωνιστή τον ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος έχει αναγάγει την εκλογή του Προέδρου σε αιχμή του δόρατος της προσπάθειάς του είτε να φέρει σε δύσκολη θέση την κυβέρνηση είτε να οδηγήσει τη χώρα σε εκλογές, οι πολιτικές διεργασίες έχουν παρακάμψει τα πραγματικά προβλήματα της χώρας, που απαιτούν ευρείες συναινέσεις, και εκπονούν σενάρια προεδρικών εξελίξεων που συνοδεύονται, όπως είναι φυσικό, από ενδοκοινοβουλευτική ψηφοθηρία, είτε για την εκλογή Προέδρου από την πρώτη φάση της διαδικασίας, ώστε να αποφευχθούν οι πρόωρες εκλογές, είτε για την παρεμπόδιση της εκλογής αυτής, ώστε να οδηγηθεί ο λαός στις κάλπες.

Ετσι, στον βωμό του προσώπου που θα επιλεγεί ώστε να έχει τη δυνατότητα να εκλεγεί από την πρώτη φάση θυσιάζεται η αξία του ίδιου του θεσμού. Σύμφωνα με το Σύνταγμα (Αρθρο 32), για να εκλεγεί Πρόεδρος πρέπει αυτός:

1 να συγκεντρώσει 200 ψήφους στις δύο πρώτες εκλογικές διαδικασίες, που απέχουν πέντε ημέρες μεταξύ τους

2 να συγκεντρώσει 180 στην τρίτη διαδικασία, που και αυτή διεξάγεται μετά από πενθήμερο.

3 στην περίπτωση που δεν συγκεντρώσει ο Πρόεδρος ούτε κατά την τρίτη ψηφοφορία τις 180, διαλύεται η Βουλή, προκηρύσσονται εκλογές και η νέα Βουλή εκλέγει Πρόεδρο: (α) στην μεν πρώτη διαδικασία, με 180 βουλευτές και πάλι. (β) στη δεύτερη, εφ’ όσον δεν συγκεντρωθεί αυτός ο αριθμός ψήφων, ο Πρόεδρος εκλέγεται με 151. (γ) υπάρχει και η περίπτωση να μη συγκεντρωθούν οι 151 ψήφοι, εφ’ όσον μάλιστα οι υποψήφιοι είναι δύο, μετά τις διαδικασίες που θα έχουν προηγηθεί. Οπότε Πρόεδρος εκλέγεται αυτός που έχει συγκεντρώσει τη σχετική πλειοψηφία! Κατά τα άλλα, θα λογίζεται Πρόεδρος όλων των Ελλήνων!  Οπως είναι φυσικό, κανένα κόμμα δεν έχει δημοσιοποιήσει επισήμως τις προθέσεις του για τα πρόσωπα που επιλέγει για την κοινοβουλευτική μάχη της εκλογής Προέδρου:

-Πρώτον, διότι όλοι θέλουν να κάνουν την έκπληξη και

-Δεύτερον, διότι, ενώ θεωρούν δεδομένο ότι το πρόσωπο που θα προτείνουν θα το ψηφίσουν οι βουλευτές του κόμματος, εκείνο στο οποίο αποβλέπουν είναι το πρόσωπο που θα επιλέξουν να προσελκύσει ψήφους των άλλων κομμάτων.


1  Στο κυνήγι του μαγικού αριθμού «121»

Το ένα σενάριο για την Προεδρική εκλογή είναι να κατορθώσει ο ΣΥΡΙΖΑ να συγκεντρώσει τους 121 βουλευτές που θα αποτρέψουν την εκλογή Προέδρου, ώστε να οδηγηθούμε σε εκλογές. Ομως μετά την ανεξαρτητοποίηση Τατσόπουλου, ο αριθμός των βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ είναι 70, οπότε θα πρέπει να προσελκύσει την ψήφο όλων των ανεξάρτητων βουλευτών, που είναι 23, τους 13 των Ανεξάρτητων Ελλήνων, τους 12 του ΚΚΕ, τους 13 της ΔΗΜ.ΑΡ. και τους 16 της Χρυσής Αυγής. Το σύνολο αυτό ανεβάζει τους βουλευτές σε 147, όταν Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ συγκεντρώνουν 153.  Ομως από το σύνολο των 147 βουλευτών πρέπει να αφαιρεθούν οι ανεξάρτητοι Ανδρέας Λοβέρδος και Χρήστος Αηδόνης, που θα ψηφίσουν τον προτεινόμενο Πρόεδρο. Βύρων Πολύδωρας επίσης και Νικήτας Κακλαμάνης δεν πρόκειται να καταψηφίσουν τον υποψήφιο Πρόεδρο, οπότε οι 147 πέφτουν στους 143, ενώ μάλλον δεν θα καταψηφίσει τον Πρόεδρο και ο κ. Νίκος Νικολόπουλος για θεσμικούς λόγους, μολονότι βρίσκεται απέναντι στον κ. Σαμαρά. Ηδη έχουν πέσει οι ψήφοι στους 142. Επιπλέον, ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έχει σίγουρους και τους λοιπούς ανεξάρτητους βουλευτές, τους οποίους μπορεί μεν να πήρε για το θέμα της «μικρής» ΔΕΗ, όχι όμως και στο θέμα του Προέδρου, διότι οι κατ’ εξοχήν μη έχοντες συμφέρον για πρόωρη προσφυγή στις κάλπες ως άστεγοι -έστω και αν κάποιοι μπορεί να επιστρέψουν στα κομματικά μετερίζια- είναι οι ανεξάρτητοι βουλευτές. Εξ αυτών των βουλευτών, οκτώ (μεταξύ των οποίων οι Μίμης Ανδρουλάκης, Βασίλης Καπερνάρος και Γιώργος Κασαπίδης), αν προσθέσουμε και την προσφάτως ανεξαρτητοποιηθείσα κ. Μίκα Ιατρίδη, που κλίνει προς τη Ν.Δ., κατά πάσα πιθανότητα, με κατάλληλη προσέγγιση από Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ είναι πιθανότατο να ψηφίσουν υπέρ του Προέδρου που θα προταθεί. Αδηλη για τον ΣΥΡΙΖΑ είναι επίσης η πρόθεση των βουλευτών της ΔΗΜ.ΑΡ., οι οποίοι έχουν διαφοροποιηθεί πλήρως σχεδόν από τον κ. Φώτη Κουβέλη, όπως φάνηκε στην εσωκομματική συζήτηση για το θέμα του δημοψηφίσματος για τη «μικρή» ΔΕΗ. Με δεδομένα τα παραπάνω, οι μόνες σίγουρες ψήφοι που έχει ο ΣΥΡΙΖΑ είναι οι 16 της... Χρυσής Αυγής, που έχει δηλώσει ότι δεν πρόκειται να ψηφίσει για Πρόεδρο της Δημοκρατίας.

2  Πρόβλημα «πειθαρχίας» και στη Ν.Δ.

Τα πράγματα δεν είναι ευκολότερα από ό,τι στον ΣΥΡΙΖΑ ούτε για το βασικό κόμμα της συγκυβέρνησης, τη Ν.Δ., η οποία θέλει να εξασφαλίσει την εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας ώστε να διαγράψει έναν λόγο πρόωρης προσφυγής στις κάλπες, αλλά και να κρατήσει ως δική της πρωτοβουλία το αιφνιδιαστικό αυτό ενδεχόμενο.

«Κακώς ο Αντώνης Σαμαράς ξεκινάει τους υπολογισμούς του για τις ψήφους που χρειάζονται για την εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας από τους 125»! Την παρατήρηση αυτή ασφαλώς και δεν θα την περίμενε κανείς από Νεοδημοκράτες βουλευτές, πλην όμως διατυπώνεται μέσα στη Βουλή όλο και περισσότερο και μάλιστα από αυξανόμενο αριθμό Νεοδημοκρατών.

ΟΙ ΕΡΜΗΝΕΙΕΣ Πώς μπορεί να ερμηνευθεί αυτή η νεοδημοκρατική απειθαρχία; Πρώτον, είναι πλέον πολύ αυξημένες οι πιθανότητες να οδηγήσει σε πρόωρες εκλογές η αδυναμία ανάδειξης από την παρούσα Βουλή νέου Προέδρου της Δημοκρατίας, παρά τους υπολογισμούς του Μεγάρου Μαξίμου, και, κυρίως, της αναζήτησης από αυτό προσώπου όσο το δυνατόν ευρύτερης αποδοχής, ώστε να μην οδηγηθούμε σε εκλογές. Ηδη, εκτός από τις «απειλές» των Νεοδημοκρατών, έχουν δημοσίως εκφράσει την πρόθεσή τους οι ΑΝ.ΕΛ. να μην ψηφίσουν τον Πρόεδρο που θα προταθεί. Η προϋπόθεση που έβαλε ο κ. Καμμένος για αλλαγή στάσης και που είναι μία… εθνική καταστροφή μάλλον δεν προϊδεάζει για υπαναχωρήσεις.

Δεύτερον, μεγαλώνει ο αριθμός των Νεοδημοκρατών βουλευτών που δεν φοβούνται μία πρόωρη προσφυγή στις κάλπες, παρά το γεγονός ότι γνωρίζουν πως στις επόμενες εκλογές η Κοινοβουλευτική Ομάδα της Ν.Δ. θα είναι συρρικνωμένη και, επομένως, ενδέχεται να μην εκλεγούν και οι ίδιοι. Η αλλαγή αυτή συμπεριφοράς δείχνει και τη δυσφορία που υπάρχει στην Κοινοβουλευτική Ομάδα της Ν.Δ., ειδικώς μετά τον ανασχηματισμό, που σε αρκετές περιπτώσεις ήταν άνευ λόγου, αλλά, αντιθέτως, δημιούργησε τις προϋποθέσεις για νέα αντάρτικα.

Τρίτον, υπάρχει σημαντικός αριθμός βουλευτών της Ν.Δ. που θέλει μέσα από εσωτερικές διαδικασίες να προτείνει το κόμμα Πρόεδρο και να μην είναι αυτός πρόταση μιας κλειστής ομάδας του Μαξίμου, τα μέλη της οποίας θα διαβουλευτούν μεταξύ τους και θα επιλέξουν το πρόσωπο της αρεσκείας τους.

3 Η κοινωνική πίεση φέρνει εκλογές

Οι εκτιμήσεις για τη νεοδημοκρατική απειθαρχία ενισχύουν την πολύ έντονη αίσθηση πλέον μέσα στο Κοινοβούλιο ότι ο χρόνος των εκλογών δεν είναι μακριά.
Η μία αιτία είναι η πίεση που μπορεί να δεχθεί η κυβέρνηση από κοινωνικές αντιδράσεις εξ αιτίας της συνέχισης μνημονιακών πολιτικών, αλλά και εξ αιτίας της αντιμετώπισης με διαφορετικά σταθμά κάθε κοινωνικής ομάδας. Μπορεί, επομένως, να μην αντέξει μία κοινωνική πίεση, η οποία όσο περνάει ο καιρός θα κατεβάζει ακόμη περισσότερο τα ποσοστά της Ν.Δ. Και, υπό μία έννοια, θα είναι προτιμότερη η ανακοπή της κατηφόρας μέσα από πρόωρες εκλογές. Δεν είναι τυχαίο προφανώς ότι η τελευταία δημοσκόπηση της Public Issue έδειξε πασιφανώς ότι η τιμωρητική ψήφος των ευρωεκλογών εξακολουθεί να ισχύει ακόμη, γεγονός που καθιστά πιο πιθανή την επιδείνωση της τάσης αυτής παρά την άμβλυνσή της. Η άλλη πίεση προς την κυβέρνηση μπορεί να προέλθει από την ίδια την κοινοβουλευτική ομάδα του κόμματος, καθώς μεγαλώνει ο αριθμός των βουλευτών που βλέπουν ότι η ούτως ή άλλως δυσχερής θέση στην οποία έχουν βρεθεί στις τοπικές κοινωνίες τους, λόγω των μέτρων που έχουν ληφθεί μέσα στο 2012 και το 2013, γίνεται ακόμη δυσχερέστερη με τη διακριτική, αλλά σταθερή αποστασιοποίηση του ΠΑΣΟΚ -καίτοι μετέχει στην κυβέρνηση- από τη Ν.Δ., με θέσεις και αποφάσεις υπουργών του που είναι στο Υπουργικό Συμβούλιο, οι οποίες έχουν χαρακτήρα κοινωνικής ευαισθησίας.

Αναφέρουν ως παράδειγμα την απόφαση Λοβέρδου να μην ξεκινήσει νωρίτερα το σχολικό έτος, καθώς και να διευκολυνθούν οι οικογένειες στο θέμα των μετεγγραφών των παιδιών τους που φοιτούν σε ΑΕΙ και ΤΕΙ, ενώ συνεχείς είναι οι ΠΑΣΟΚικές παρεμβάσεις που στέλνουν μηνύματα διαφοροποίησης σε κοινωνικά θέματα, έναντι της Ν.Δ.

4  Δύο εκδοχές με ιδιαίτερη σημασία


Οσον αφορά στον κ. Παπούλια, έχει ενδιαφέρον το γεγονός της δικής του, άμεσης αντίδρασης στις διαρροές περί προώρου παραίτησής του, προκειμένου να διευκολύνει το σενάριο περί πρόωρης έναρξης των διαδικασιών εκλογής Προέδρου. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας φρόντισε πολύ νωρίς να «κάψει» αυτό το σενάριο με διαρροές από κύκλους του Προεδρικού Μεγάρου, που ανέφεραν ότι δεν κάνει τέτοιες σκέψεις και, βεβαίως, δεν παίζει με τους θεσμούς για την ικανοποίηση πολιτικών παιγνιδιών. Η εξέλιξη αυτή οδηγεί σε άλλες εκτιμήσεις ως προς την τροπή των πολιτικών πραγμάτων. Το ένα σενάριο -το καλό- είναι να εκλεγεί από την πρώτη φάση νέος ανώτατος άρχων και η Ν.Δ. να εξασφαλίσει την παράταση της θητείας της παρούσης Βουλής και, βεβαίως, την παραμονή της στην κυβέρνηση. Αυτό το σενάριο, που συγκεντρώνει πολλές πιθανότητες, «κινδυνεύει» ως προς την ιδανική του εξέλιξη για τη Ν.Δ. και τον πρωθυπουργό από το είδος των διεργασιών που θα έχουν προηγηθεί μεταξύ κομμάτων και ανεξάρτητων βουλευτών, ώστε να συγκεντρωθεί ο απαραίτητος αριθμός για την εκλογή του Προέδρου. Είναι γνωστό ότι σε κρίσιμες ψηφοφορίες και μάλιστα σε διαδικασίες που αφορούν τόσο μείζονα ζητήματα όσο η εκλογή ενός Προέδρου και, βεβαίως, η αποφυγή εκλογών, γίνονται συνεννοήσεις στο παρασκήνιο. Είναι, επομένως, ενδεχόμενο ορισμένα κόμματα και βουλευτές να θελήσουν να συμβάλουν στην αποφυγή των πρόωρων εκλογών. Πλην όμως, μεταξύ αυτών συγκαταλέγονται κόμματα και βουλευτές που αντιτίθενται στην ασκούμενη πολιτική και πιστεύουν ότι μία γενική συσπείρωση μέσω μιας οικουμενικής κυβέρνησης θα μπορούσε να αλλάξει την πολιτική προς τους δανειστές. Ετσι, ενώ οι «αντιφρονούντες» αυτοί μπορεί να ψηφίσουν αυτόν που θα προτείνει για Πρόεδρο η Ν.Δ., εν τούτοις μπορεί ως παρασκηνιακό όρο να έχουν θέσει (ερήμην του κ. Σαμαρά βεβαίως) τη συγκρότηση μιας άλλης κυβέρνησης ή μιας οικουμενικής, με άλλον πρωθυπουργό, αλλά και με ευρύτερη συμμετοχή κομμάτων σε αυτή. Πολιτικό μεσάζοντα -ασφαλώς ερήμην του κ. Σαμαρά- θα μπορούσε να αποτελέσει ο κ. Βενιζέλος, ο οποίος πλέον έχει επωμισθεί ρόλο πολιτικού μπαλαντέρ. Το επιχείρημα θα είναι βεβαίως η πολιτική σταθερότητα και η πολιτική συνεννόηση μέσω ενός νέου κυβερνητικού σχήματος, που θα στηρίζεται στη Βουλή από περισσότερα κόμματα και βουλευτές. Και στο διάστημα που θα μεσολαβεί μέχρι τη λήξη της θητείας της παρούσης Βουλής -δηλαδή μέχρι το 2016- να έχουν διαμορφωθεί νέες συμμαχίες, προσχωρήσεις, κομματικοί επαναπατρισμοί και να έχει γενικώς παγιωθεί το πολιτικό σκηνικό, οι εκπρόσωποι του οποίου θα διεκδικήσουν την ψήφο του εκλογικού σώματος στην επόμενη αναμέτρηση.