Η αναβάθμιση των ελληνοαμερικανικών σχέσεων, οι βάσεις για μια καλύτερη συνεργασία με την Τουρκία και η «επιστροφή» της Ελλάδας στα Βαλκάνια ήταν το τριπλό όφελος από την πενθήμερη παρουσία και τις συναντήσεις του Κυριάκου Μητσοτάκη στη Νέα Υόρκη. Η συμμετοχή του στη Σύνοδο της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών, παράλληλα, έστειλε ένα μήνυμα διεθνώς του νέου ρόλου της χώρας μας στο παγκόσμιο στερέωμα: Μιας χώρας δηλαδή που βγαίνει από την κρίση, συζητά και καταθέτει απόψεις για όλα τα κρίσιμα ζητήματα, όπως είναι η κλιματική αλλαγή, και διεκδικεί αναβαθμισμένο ρόλο, όπως φαίνεται και από το αίτημα για να γίνει η Ελλάδα μη μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ την περίοδο 2025-2026, αλλά και από την πρόταση για διεξαγωγή διεθνούς διάσκεψης στην Αθήνα για το κλίμα. Ο κ. Μητσοτάκης, μάλιστα, μπορεί να μη συνάντησε τον Ντόναλντ Τραμπ, λόγω των ραγδαίων πολιτικών εξελίξεων στις ΗΠΑ (οι δύο ηγέτες τα είπαν μόνο στο πλαίσιο της δεξίωσης που παρέθεσε ο Τραμπ στους αρχηγούς κρατών που συμμετείχαν στη Γ.Σ. του ΟΗΕ), συναντήθηκε όμως με τον γαμπρό του και ανώτατο σύμβουλό του, ο οποίος κινεί τα νήματα στον Λευκό Οίκο, τον Τζάρεντ Κούσνερ, με τον οποίο είχαν μια καλή συζήτηση για την αμυντική συνεργασία των δύο χωρών.

Ο γαμπρός του Ντ. Τραμπ και εξ απορρήτων σύμβουλός του, Τζ. Κούσνερ, προσήλθε στην ελληνική αντιπροσωπία στον ΟΗΕ το πρωί της Τετάρτης και συζήτησε για τη στρατηγική ΗΠΑ – Ελλάδας που θα διαμορφωθεί σε τελική μορφή τις επόμενες εβδομάδες στην Αθήνα με την παρουσία του υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ, Μ. Πομπέο. Επίσης, υπήρξε συζήτηση για θέματα ασφαλείας και αντιτρομοκρατίας στην Ελλάδα, που συνδέεται και με το Μεταναστευτικό. Η συζήτηση περιέλαβε θέματα οικονομίας και επενδύσεων στη βάση της αναβάθμισης και των εμπορικών σχέσεων σε διμερές επίπεδο. Τέλος, υπήρξε συζήτηση για συνέργειες στον τομέα της ενέργειας και της πράσινης ανάπτυξης. Ιδιαίτερα σημαντική για την ενίσχυση των ελληνοαμερικανικών σχέσεων ήταν η κατ’ ιδίαν συζήτηση που είχε, σύμφωνα με πληροφορίες, ο πρωθυπουργός με τον Χάουαρντ Λόρμπερ, επιχειρηματία, επενδυτή και προσωπικό φίλο του Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος έχει παραδοσιακούς δεσμούς με την ελληνική Ομογένεια της Αμερικής, λόγω του ότι ο παππούς και η γιαγιά του ήταν Ελληνες Εβραίοι της Θεσσαλονίκης, που μετανάστευσαν στη Νέα Υόρκη. Επίσης, οι πρωτοβουλίες που ανέλαβε ο Γουίλμπουρ Ρος αποδεικνύουν το έμπρακτο ενδιαφέρον της Ουάσινγκτον για αμερικανικές επενδύσεις στη χώρα μας.

Μητσοτάκης και Ερντογάν στην πρώτη τους συνάντηση έβαλαν στο τραπέζι όλα τα μεγάλα θέματα, από το Προσφυγικό - Μεταναστευτικό μέχρι το Κυπριακό, αλλά και τα αμιγώς διμερή ζητήματα, με έμφαση στην ενίσχυση των οικονομικών και εμπορικών σχέσεων Ελλάδας - Τουρκίας, θέμα το οποίο φάνηκε να ενδιαφέρει ιδιαίτερα την Τουρκία, που επιδιώκει τον διπλασιασμό του διμερούς εμπορίου. Στη συνάντηση αποφασίστηκε να προχωρήσει σύντομα η ενεργοποίηση του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας Ελλάδας - Τουρκίας (έχει να γίνει από το 2016) και επιφορτίστηκαν οι υπουργοί Εξωτερικών, Δένδιας και Τσαβούσογλου να κάνουν την απαραίτητη προετοιμασία, ώστε να πραγματοποιηθεί εντός του 2019 στη Θεσσαλονίκη.

Ο κ. Μητσοτάκης έθεσε το θέμα της επαναλειτουργίας της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης, θέμα που εξετάζεται θετικά από την τουρκική πλευρά. Ωστόσο, ο Ταγίπ Ερντογάν έθεσε στο τραπέζι εκ νέου ζητήματα σχετικά με τη μουσουλμανική μειονότητα στη Δυτική Θράκη και με τη λειτουργία των δύο τζαμιών σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη. «Είμαστε συγκρατημένα αισιόδοξοι», σχολίαζε κυβερνητικός αξιωματούχος την επομένη της συνάντησης. «Περιμένουμε να δούμε δύο απτά αποτελέσματα: πρώτον, τη στάση της Τουρκίας απέναντι στην Κύπρο, ιδίως στην παρεμβατικότητα που έχει επιδείξει στη συζήτηση μεταξύ των δύο κοινοτήτων και στον μετριασμό των προκλήσεων στην Κυπριακή ΑΟΖ, και, δεύτερον, στο Προσφυγικό να δούμε τις ροές να περιορίζονται».

Για Κύπρο 

Ο κ. Μητσοτάκης στη συνάντηση εξέφρασε στήριξη στην Κυπριακή Δημοκρατία στο θέμα του Κυπριακού, καθώς και στην πρόταση του Νίκου Αναστασιάδη για εξασφάλιση δίκαιου μέρους και για τις δύο κοινότητες του νησιού, από την εκμετάλλευση του φυσικού πλούτου της Κύπρου.

Ξεχωριστή συζήτηση έγινε, φυσικά, για το Μεταναστευτικό. Η Αθήνα ανησυχεί ιδιαίτερα για τις αυξημένες ροές των τελευταίων μηνών. Χαρακτηριστικό είναι ότι, σύμφωνα με πληροφορίες, την παραμονή της συνάντησης Μητσοτάκη - Ερντογάν, συνολικά 707 πρόσφυγες και μετανάστες πέρασαν τα θαλάσσια και χερσαία ανατολικά σύνορα της χώρας μας. Στη Νέα Υόρκη, οι δύο πλευρές κατέληξαν σε συμφωνία να καταβληθεί κάθε προσπάθεια να περιοριστούν οι ροές τόσο στις ακτές της Τουρκίας όσο και στη θάλασσα. Για τις ακτές απαιτείται στενότερη συνεργασία της τουρκικής στρατοχωροφυλακής με την Ελληνική Αστυνομία, καθώς η τελευταία φέρεται, μάλιστα, να στέλνει πληροφορίες για σύλληψη δουλεμπόρων στην άλλη πλευρά, που, όμως, δεν γίνονται αποδεκτές. Στη θάλασσα απαιτείται η συνεργασία των Λιμενικών Σωμάτων των δύο χωρών.

Η Αθήνα, ως ένδειξη καλής θέλησης, φέρεται ότι θα στηρίξει το τουρκικό αίτημα για συνέχιση της οικονομικής υποστήριξης της Ε.Ε. προς την Τουρκία για το Προσφυγικό και μετά το 2019. Αξίζει να σηµειωθεί ότι τις ίδιες ηµέρες στη Νέα Υόρκη βρισκόταν ο αναπληρωτής υπουργός Προστασίας του Πολίτη, αρµόδιος για θέµατα Μεταναστευτικής Πολιτικής, Γ. Κουµουτσάκος, ο οποίος συνέχισε την αθόρυβη δουλειά που κάνει πάνω στο ζήτηµα αυτό. Ο κ. Κουµουτσάκος συναντήθηκε µε τον αναπληρωτή υπουργό Εξωτερικών του Αφγανιστάν και µε τον Μόνιµο Αντιπρόσωπο του Ιράκ στα Ηνωµένα Εθνη. Σκοπός των διµερών αυτών συναντήσεων ήταν η δηµιουργία και η λειτουργία διαύλων απευθείας επικοινωνίας σε ανώτερο επίπεδο, προκειµένου να ενισχυθεί µε τον τρόπο αυτόν η συνεργασία, µε έµφαση στην ενίσχυση και στην απρόσκοπτη εφαρµογή επιστροφών και επαναπατρισµών µεταναστών στις χώρες τους.

Σύσφιγξη σχέσεων  

Στο ζήτηµα των Βαλκανίων, η «επιστροφή» της Ελλάδας στην περιοχή συνοδεύεται από τη σύσφιγξη των σχέσεων µε τις χώρες των ∆υτικών Βαλκανίων, την ενδυνάµωση της ελληνικής επιρροής στην περιοχή, την υποστήριξη της ενταξιακής τους πορείας στην Ευρωπαϊκή Ενωση, αλλά και προοπτικά την ενίσχυση των ελληνικών επενδύσεων στα Βαλκάνια. Η Ελλάδα, όπως έχει πει σε ανύποπτο χρόνο ο Κυριάκος Μητσοτάκης, έχει «τα πολιτικά, διπλωµατικά, οικονοµικά αλλά και πολιτισµικά ερείσµατα που της επιτρέπουν να αξιοποιεί τη θέση της υπέρ της σταθερότητας στην περιοχή».

∆εν είναι τυχαίο, λοιπόν, το γεγονός ότι ο πρωθυπουργός επεδίωξε και είχε συναντήσεις µε όλους τους ηγέτες της περιοχής που ήταν παρόντες στα Ηνωµένα Εθνη και όλοι διατύπωσαν τα αιτήµατα που έχουν από τη χώρα µας, στα οποία ο κ. Μητσοτάκης απάντησε µε θετική προδιάθεση, στο πλαίσιο της σύσφιγξης των σχέσεων µε τις βαλκανικές χώρες και της αναβάθµισης του ρόλου της Ελλάδας στην ευρύτερη «γειτονιά» µας. Ο πρωθυπουργός της Σερβίας, Αλεξάνταρ Βούτσιτς, είπε, µάλιστα, µετά τη συνάντηση πως «είναι σηµαντικό για εµάς να γνωρίζουµε ότι, παρά τις διάφορες φήµες, η Ελλάδα παραµένει σταθερή στη θέση της να µην αναγνωρίσει την ανεξαρτητοποίηση του Κοσόβου, κάτι που ο φίλος µας Κυριάκος Μητσοτάκης µου το επιβεβαίωσε χθες βράδυ».

Αν το Βελιγράδι «καίγεται» για τη µη αναγνώριση του κράτους του Κοσόβου, τα Σκόπια επείγονται για να ξεκινήσουν ενταξιακές διαπραγµατεύσεις µε την Ε.Ε. Στη συζήτησή τους, σύµφωνα µε πληροφορίες, ο κ. Μητσοτάκης ανέλυσε τη θέση του ως εξής: Ο ίδιος, όπως τόνισε, δεν θα υπέγραφε τη Συµφωνία των Πρεσπών και ως αρχηγός της αξιωµατικής αντιπολίτευσης έκανε ό,τι µπορούσε για να µην κυρωθεί. Μετά την κύρωσή της, ωστόσο, η συµφωνία αυτή αποτελεί πλέον µέρος του ∆ιεθνούς ∆ικαίου και, εποµένως, η Ελλάδα πρέπει να τη σεβαστεί. Ο πρωθυπουργός, µε βάση τις ίδιες πληροφορίες, κάλεσε τον οµόλογό του να µην υπάρξουν καθυστερήσεις που συνδέονται µε πτυχές της συµφωνίας, ιδιαίτερα δε στο θέµα της προστασίας των εµπορικών σηµάτων και τη µη χρήση από τη γειτονική µας χώρα της ονοµασίας «µακεδονικός» / «µακεδονική». Εφόσον οι προϋποθέσεις αυτές υπάρχουν, η Ελλάδα στην επικείµενη Σύνοδο Κορυφής της Ε.Ε. θα στηρίξει την έναρξη ενταξιακών διαπραγµατεύσεων µε τη Β. Μακεδονία.

Σηµειώνεται ότι η βούληση της Ευρωπαϊκής Ενωσης είναι να προχωρήσει η ενταξιακή διαδικασία για Αλβανία και Βόρεια Μακεδονία και το θέµα θα συζητηθεί στην επικείµενη Σύνοδο Κορυφής της Ε.Ε., στις 17 Οκτωβρίου.

Η ενταξιακή πορεία της Αλβανίας είναι βασική προτεραιότητα και για τον Εντι Ράµα. Ο κ. Μητσοτάκης συζήτησε µε τον Αλβανό οµόλογό του τις διµερείς σχέσεις των δύο χωρών και την ενταξιακή πορεία της Αλβανίας στην Ευρωπαΐκή Ενωση, ενόψει της Συνόδου Κορυφής του Οκτωβρίου. Συζητήθηκαν ιδιαίτερα -σύµφωνα µε πληροφορίες- τα βήµατα που θα πρέπει να γίνουν για την εκπλήρωση των όρων που θέτει η Ε.Ε., συµπεριλαµβανοµένων εκείνων που άπτονται των δικαιωµάτων της ελληνικής εθνικής µειονότητας. Ειδικότερα, ο κ. Μητσοτάκης έδωσε έµφαση στο ζήτηµα της κατοχύρωσης των περιουσιακών δικαιωµάτων της ελληνικής εθνικής µειονότητας στην Αλβανία και ζήτησε τη νοµική αποτύπωση του δικαιώµατος αυτοπροσδιορισµού της µειονότητας.

Δημοσιεύθηκε στα Παραπολιτικά 28/9/2019