Στο φως η συμφωνία της Τουρκίας με τη Λιβύη - Μελετάται από το ελληνικό ΥΠΕΞ
Το κείμενο αλλά και οι χάρτες με όλες τις συντεταγμένες δόθηκαν, σήμερα, στην τουρκική Βουλή προκειμένου να εγκριθεί το λεγόμενο «μνημόνιο κατανόησης Τουρκίας-Λιβύης». Πρόκειται, ουσιαστικά, για τον ίδιο χάρτη που είχε δημοσιευθεί τις προηγούμενες μέρες.
Το κείμενο της συμφωνίας Τουρκίας-Λιβύης, σύμφωνα με διπλωματικές πηγές που επικαλείται το Αθηναϊκό Πρακτορείο, βρίσκεται ήδη στο υπουργείο Εξωτερικών και μεταφράζεται από τα τουρκικά προκειμένου να εξεταστεί ενδελεχώς, ωστόσο η κυβέρνηση έχει ξεκαθαρίσει πως πρόκειται για μια συμφωνία νομικά άκυρη, που προσθέτει βαθμούς περιπλοκότητας σε μια ταραγμένη γειτονιά. Όπως διευκρίνιζαν οι ίδιες πηγές, αυτό δεν έγινε από την πλευρά της Λιβύης.
Σημειώνεται ότι κατά τη διάρκεια της χθεσινής συνάντησης με τον Ταγίπ Ερντογάν, ο Έλληνας Πρωθυπουργός διατύπωσε την ίδια θέση, ενώ η Αθήνα έχει ήδη επιδώσει τελεσίγραφο στον πρέσβη της Λιβύης να παρουσιάσει τις λεπτομέρειες της συμφωνίας, μέχρι την Παρασκευή.
Σύμφωνα με το Sigma Live, ο αναπληρωτής διευθυντής Ναυτιλίας και Αεροπορίας του τουρκικού ΥΠΕΞ, Τσαγάταϊ Ερτσίγες υποστήριξε ότι η συμφωνία Τουρκίας-Λιβύης για τη θαλάσσια δικαιοδοσία στην ανατολική Μεσόγειο υπογράφηκε με βάση την αρχή της «ίσης κατανομής».
Τόνισε μάλιστα ότι με βάση αυτή την αρχή, τα νησιά δεν έχουν αυτόματα δικαίωμα σε υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ και πως για την οριοθέτηση λαμβάνεται υπόψη η ειδική θέση των νησιών, το μήκος των ακτών τους και η περιοχή που βρίσκονται.
Κατά την ενημέρωση της κοινοβουλευτικής επιτροπής Εξωτερικών της Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης για τη συμφωνία που η Τουρκία υπέγραψε με τη Λιβύη, ο κ. Ερτσίγες ανέφερε ότι με την υπογραφή του μνημονίου έχουν καθορίσει την υφαλοκρηπίδα και την ΑΟΖ μεταξύ των δύο χωρών με μια γραμμή 18,6 θαλάσσιων μιλίων.
«Κάποιες χώρες λένε ότι η συμφωνία είναι ενάντια στο διεθνές δίκαιο. Ο όρος που θέτει το διεθνές δίκαιο είναι η οριοθέτηση να είναι με 'ίση κατανομή'. Αυτή η συμφωνία έγινε στο πλαίσιο της 'ίσης κατανομής' επειδή αντίθετα με τους ισχυρισμούς των ελληνοκυπρίων και της Ελλάδας τα νησιά δεν έχουν αυτόματα δικαίωμα για υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ. Για την οριοθέτηση λαμβάνεται υπόψη η ειδική θέση των νησιών, το μήκος των ακτών τους και η περιοχή που βρίσκονται. Και στις αποφάσεις των διεθνών δικαστηρίων και στις διμερείς αποφάσεις σε καμιά περίπτωση δεν δίνεται θαλάσσια δικαιοδοσία στα νησιά. Και η Τουρκία κινούμενη με αυτή την αρχή της 'ίσης κατανομής' έκανε συμφωνία με τη Λιβυή. Επομένως είναι πολύ σημαντικό αυτή η συμφωνία να μεταφερθεί το συντομότερο στη βουλή και να εγκριθεί και από εμάς και από την Λιβύη» ανέφερε ο Τούρκος αξιωματούχος.
Αντιδράσεις από χώρες της περιοχής και τις ΗΠΑ
Στο πλευρό της Ελλάδας βρίσκονται αρκετές χώρες της ΕΕ, αλλά και της Μεσογείου. Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν με μία σκληρή τοποθέτηση κατά της Τουρκίας στη συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε μετά τη Σύνοδο του ΝΑΤΟ, ανέφερε μεταξύ άλλων η Τουρκία οφείλει να σέβεται τα κυριαρχικά δικαιώματα των μελών του ΝΑΤΟ» προσθέτοντας ότι εκφράζει τη στήριξή του για τις ανησυχίες της Ελλάδας, αναφορικά με τη Συμφωνία Λιβύης-Τουρκίας.
Στο ίδιο μήκος κύματος και η αντίδραση της Αιγύπτου, αλλά και του Ισραήλ. Το τελευταίο εξέφρασε τη στήριξή του στην Ελλάδα με ανακοίνωση, στην οποία σημειώνει: «Το Ισραήλ παρακολουθεί με ανησυχία τα πρόσφατα μέτρα που έλαβε η Τουρκία στη Μεσόγειο. Η παραβίαση των συνήθων διεθνών νόμων της θάλασσας μπορεί να θέσει σε κίνδυνο την ειρήνη και τη σταθερότητα στην περιοχή. Το Ισραήλ επαναλαμβάνει την πλήρη υποστήριξή του και την αλληλεγγύη του προς την Ελλάδα στις θαλάσσιες ζώνες του και την αντίθεσή του σε κάθε απόπειρα παραβίασης αυτών των δικαιωμάτων. Το Ισραήλ αποδίδει μεγάλη σημασία στη συνεργασία του με την Ελλάδα».
Προβληματισμό για το θέμα εκφράζει και το Στέιτ Ντιπάρτμεντ: «Αν και οι ΗΠΑ δεν παίρνουν γενικά θέση στις διαφωνίες για τα θαλάσσια σύνορα άλλων κρατών, καλούμε όλες τις πλευρές να απέχουν από ενέργειες που ενέχουν τον κίνδυνο να αυξήσουν τις εντάσεις στην ανατολική Μεσόγειο σε μια ευαίσθητη χρονικά στιγμή.
Αυτές οι εξελίξεις δείχνουν τον κίνδυνο η σύγκρουση στη Λιβύη να λάβει ευρύτερες περιφερειακές διαστάσεις και την επείγουσα ανάγκη να εργαστούν όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη μέσω διαπραγματεύσεων για την επίτευξη μιας λύσης.
Ειδικότερα, η ανακοίνωση ενός υπογεγραμμένου μνημονίου κατανόησης για την οριοθέτηση μεταξύ της Τουρκίας και της κυβέρνησης Εθνικής Συμφιλίωσης της Λιβύης (GNA) έχει προκαλέσει εντάσεις στην περιοχή, δεν είναι χρήσιμη και είναι προκλητική.»
Αντιδράσεις και στη Λιβύη
Η Βουλή στη Λιβύη -που ελέγχεται από τον Εθνικό Στρατό της Λιβύης (LNA), υπό τον στρατάρχη Χαλιφά Χαφτάρ- απέρριψε τη συμφωνία με την Τουρκία. Σύμφωνα με την ιστοσελίδα «al-Arabiya», ο LNA καταδίκασε τη συμφωνία μεταξύ του Ερντογάν και της Κυβέρνησης Εθνικής Συμφιλίωσης στη Λιβύη, κάνοντας λόγο για μία «παράνομη συμφωνία», η οποία «παραβιάζει το διεθνές δίκαιο» και «δεν σέβεται τα έννομα δικαιώματα των υπόλοιπων χωρών της ανατολικής Μεσογείου».
Κάλεσε δε, το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ να παρέμβει και να ανακόψει τις φιλοδοξίες της Τουρκίας στη Λιβύη.
Σε μία παράλληλη εξέλιξη, ο πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων, Αγκίλα Σαλέχ, έστειλε σχετική επιστολή στον ΓΓ του ΟΗΕ, ζητώντας την καταδίκη της επίμαχης συμφωνίας, την οποία χαρακτήρισε ως «απειλή προς το λιβυκό κράτος, το μέλλον και την ασφάλεια».
Το κείμενο της συμφωνίας Τουρκίας-Λιβύης, σύμφωνα με διπλωματικές πηγές που επικαλείται το Αθηναϊκό Πρακτορείο, βρίσκεται ήδη στο υπουργείο Εξωτερικών και μεταφράζεται από τα τουρκικά προκειμένου να εξεταστεί ενδελεχώς, ωστόσο η κυβέρνηση έχει ξεκαθαρίσει πως πρόκειται για μια συμφωνία νομικά άκυρη, που προσθέτει βαθμούς περιπλοκότητας σε μια ταραγμένη γειτονιά. Όπως διευκρίνιζαν οι ίδιες πηγές, αυτό δεν έγινε από την πλευρά της Λιβύης.
Σημειώνεται ότι κατά τη διάρκεια της χθεσινής συνάντησης με τον Ταγίπ Ερντογάν, ο Έλληνας Πρωθυπουργός διατύπωσε την ίδια θέση, ενώ η Αθήνα έχει ήδη επιδώσει τελεσίγραφο στον πρέσβη της Λιβύης να παρουσιάσει τις λεπτομέρειες της συμφωνίας, μέχρι την Παρασκευή.
Σύμφωνα με το Sigma Live, ο αναπληρωτής διευθυντής Ναυτιλίας και Αεροπορίας του τουρκικού ΥΠΕΞ, Τσαγάταϊ Ερτσίγες υποστήριξε ότι η συμφωνία Τουρκίας-Λιβύης για τη θαλάσσια δικαιοδοσία στην ανατολική Μεσόγειο υπογράφηκε με βάση την αρχή της «ίσης κατανομής».
Τόνισε μάλιστα ότι με βάση αυτή την αρχή, τα νησιά δεν έχουν αυτόματα δικαίωμα σε υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ και πως για την οριοθέτηση λαμβάνεται υπόψη η ειδική θέση των νησιών, το μήκος των ακτών τους και η περιοχή που βρίσκονται.
Κατά την ενημέρωση της κοινοβουλευτικής επιτροπής Εξωτερικών της Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης για τη συμφωνία που η Τουρκία υπέγραψε με τη Λιβύη, ο κ. Ερτσίγες ανέφερε ότι με την υπογραφή του μνημονίου έχουν καθορίσει την υφαλοκρηπίδα και την ΑΟΖ μεταξύ των δύο χωρών με μια γραμμή 18,6 θαλάσσιων μιλίων.
«Κάποιες χώρες λένε ότι η συμφωνία είναι ενάντια στο διεθνές δίκαιο. Ο όρος που θέτει το διεθνές δίκαιο είναι η οριοθέτηση να είναι με 'ίση κατανομή'. Αυτή η συμφωνία έγινε στο πλαίσιο της 'ίσης κατανομής' επειδή αντίθετα με τους ισχυρισμούς των ελληνοκυπρίων και της Ελλάδας τα νησιά δεν έχουν αυτόματα δικαίωμα για υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ. Για την οριοθέτηση λαμβάνεται υπόψη η ειδική θέση των νησιών, το μήκος των ακτών τους και η περιοχή που βρίσκονται. Και στις αποφάσεις των διεθνών δικαστηρίων και στις διμερείς αποφάσεις σε καμιά περίπτωση δεν δίνεται θαλάσσια δικαιοδοσία στα νησιά. Και η Τουρκία κινούμενη με αυτή την αρχή της 'ίσης κατανομής' έκανε συμφωνία με τη Λιβυή. Επομένως είναι πολύ σημαντικό αυτή η συμφωνία να μεταφερθεί το συντομότερο στη βουλή και να εγκριθεί και από εμάς και από την Λιβύη» ανέφερε ο Τούρκος αξιωματούχος.
Αντιδράσεις από χώρες της περιοχής και τις ΗΠΑ
Στο πλευρό της Ελλάδας βρίσκονται αρκετές χώρες της ΕΕ, αλλά και της Μεσογείου. Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν με μία σκληρή τοποθέτηση κατά της Τουρκίας στη συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε μετά τη Σύνοδο του ΝΑΤΟ, ανέφερε μεταξύ άλλων η Τουρκία οφείλει να σέβεται τα κυριαρχικά δικαιώματα των μελών του ΝΑΤΟ» προσθέτοντας ότι εκφράζει τη στήριξή του για τις ανησυχίες της Ελλάδας, αναφορικά με τη Συμφωνία Λιβύης-Τουρκίας.
Στο ίδιο μήκος κύματος και η αντίδραση της Αιγύπτου, αλλά και του Ισραήλ. Το τελευταίο εξέφρασε τη στήριξή του στην Ελλάδα με ανακοίνωση, στην οποία σημειώνει: «Το Ισραήλ παρακολουθεί με ανησυχία τα πρόσφατα μέτρα που έλαβε η Τουρκία στη Μεσόγειο. Η παραβίαση των συνήθων διεθνών νόμων της θάλασσας μπορεί να θέσει σε κίνδυνο την ειρήνη και τη σταθερότητα στην περιοχή. Το Ισραήλ επαναλαμβάνει την πλήρη υποστήριξή του και την αλληλεγγύη του προς την Ελλάδα στις θαλάσσιες ζώνες του και την αντίθεσή του σε κάθε απόπειρα παραβίασης αυτών των δικαιωμάτων. Το Ισραήλ αποδίδει μεγάλη σημασία στη συνεργασία του με την Ελλάδα».
Προβληματισμό για το θέμα εκφράζει και το Στέιτ Ντιπάρτμεντ: «Αν και οι ΗΠΑ δεν παίρνουν γενικά θέση στις διαφωνίες για τα θαλάσσια σύνορα άλλων κρατών, καλούμε όλες τις πλευρές να απέχουν από ενέργειες που ενέχουν τον κίνδυνο να αυξήσουν τις εντάσεις στην ανατολική Μεσόγειο σε μια ευαίσθητη χρονικά στιγμή.
Αυτές οι εξελίξεις δείχνουν τον κίνδυνο η σύγκρουση στη Λιβύη να λάβει ευρύτερες περιφερειακές διαστάσεις και την επείγουσα ανάγκη να εργαστούν όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη μέσω διαπραγματεύσεων για την επίτευξη μιας λύσης.
Ειδικότερα, η ανακοίνωση ενός υπογεγραμμένου μνημονίου κατανόησης για την οριοθέτηση μεταξύ της Τουρκίας και της κυβέρνησης Εθνικής Συμφιλίωσης της Λιβύης (GNA) έχει προκαλέσει εντάσεις στην περιοχή, δεν είναι χρήσιμη και είναι προκλητική.»
Αντιδράσεις και στη Λιβύη
Η Βουλή στη Λιβύη -που ελέγχεται από τον Εθνικό Στρατό της Λιβύης (LNA), υπό τον στρατάρχη Χαλιφά Χαφτάρ- απέρριψε τη συμφωνία με την Τουρκία. Σύμφωνα με την ιστοσελίδα «al-Arabiya», ο LNA καταδίκασε τη συμφωνία μεταξύ του Ερντογάν και της Κυβέρνησης Εθνικής Συμφιλίωσης στη Λιβύη, κάνοντας λόγο για μία «παράνομη συμφωνία», η οποία «παραβιάζει το διεθνές δίκαιο» και «δεν σέβεται τα έννομα δικαιώματα των υπόλοιπων χωρών της ανατολικής Μεσογείου».
Κάλεσε δε, το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ να παρέμβει και να ανακόψει τις φιλοδοξίες της Τουρκίας στη Λιβύη.
Σε μία παράλληλη εξέλιξη, ο πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων, Αγκίλα Σαλέχ, έστειλε σχετική επιστολή στον ΓΓ του ΟΗΕ, ζητώντας την καταδίκη της επίμαχης συμφωνίας, την οποία χαρακτήρισε ως «απειλή προς το λιβυκό κράτος, το μέλλον και την ασφάλεια».
