Δεν θα γίνουν επιτάξεις χώρων για την κατασκευή κλειστών κέντρων στην ηπειρωτική Ελλάδα, διαβεβαιώνει στη συνέντευξή του στα «Π» ο υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου, Νότης Μηταράκης, ο οποίος τονίζει ότι μέσα στο 2020 θα γίνει πράξη η ουσιαστική αποσυμφόρηση των νησιών. Ο κ. Μηταράκης θέτει ως στόχο τις 200 επιστροφές μεταναστών στην Τουρκία κάθε εβδομάδα, ενώ κατηγορεί την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ ότι με τη συμφωνία που είχε υπογράψει το 2016 εγκλώβισε τους πρόσφυγες και τους μετανάστες στα νησιά.

Γιατί καταλήξατε στη λύση της επίταξης χώρων για την κατασκευή κλειστών δομών; Δεν μπορούσαν να εξευρεθούν χώροι σε συνεννόηση με τις τοπικές κοινωνίες; Θα αναλάβετε αντίστοιχη πρωτοβουλία για τις κλειστές δομές στην ενδοχώρα;

Δύσκολες συνθήκες απαιτούν δύσκολες αποφάσεις. Προέχει η ασφάλεια των νησιών, άρα δεν μπορεί να καθυστερήσει η δημιουργία των κλειστών, ελεγχόμενων κέντρων. Υπήρχαν δημόσιες, κατάλληλες εκτάσεις, αλλά θα δημιουργούσαν περισσότερα προβλήματα λόγω, π.χ., εγγύτητας σε κατοικημένες περιοχές. Τα νέα κέντρα είναι απαραίτητα για τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης και λειτουργίας, για την ενίσχυση της ασφάλειας των νησιών, για τη μείωση των ροών και την επιτάχυνση των διαδικασιών του ασύλου. Δεν σκοπεύουμε να κάνουμε κάτι αντίστοιχο στην ηπειρωτική Ελλάδα, επειδή υπάρχει πληθώρα επιλογών σε εκτάσεις οι οποίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν. Τα νέα, ελεγχόμενα, κλειστά κέντρα στέλνουν ξεκάθαρο μήνυμα ότι άλλαξε η πολιτική και δεν είμαστε ξέφραγο αμπέλι. Με την απόφασή μας δεν αιφνιδιάσαμε κανέναν. Η Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου ήταν ένα μέτρο έκτακτης ανάγκης, καθώς συνέτρεχαν θέματα ασφαλείας για τα νησιά, αλλά και η ανάγκη για βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης στα κέντρα. Επισκέφθηκα ο ίδιος μέσα σε 15 ημέρες δύο φορές Λέσβο, Χίο, Σάμο, Λέρο και Κω. Μίλησα και άκουσα τους πάντες. Το σχέδιό μας ήταν γνωστό σε όλους. Όμως για όλες τις προτεινόμενες τοποθεσίες υπήρχαν διαφωνίες.

Περίπου 70.000 πρόσφυγες και μετανάστες ήρθαν στην Ελλάδα το 2019. Πόσοι εκτιμά-τε ότι θα εισέλθουν συνολικά το 2020; Μέχρι πόσους μπορεί να «αντέξει» το μοντέλο που έχετε σχεδιάσει;

Βασικές προτεραιότητές μας είναι η μείωση των ροών και των επιπτώσεων στις τοπικές κοινωνίες. Οι ροές ήταν αυξημένες τον Ιανουάριο του 2020, αλλά συγκρατημένες τον Φεβρουάριο. Η αντιμετώπιση της κρίσης απαιτεί μια συντονισμένη πολιτική πολλαπλών πυλώνων και έχει έξι άξονες πολιτικών δράσεων: Ενισχυμένη φύλαξη των συνόρων, επιτάχυνση ροών της διαδικασίας ασύλου, αισθητή αύξηση των επιστροφών, λειτουργία κλειστών κέντρων, έλεγχος των ΜΚΟ, διεθνοποίηση της κρίσης. Η υλοποίηση των δράσεων και ενεργειών θα συμβάλει στην προσπάθεια περιορισμού της κρίσης. Προγραμματίζουμε νέες δομές, αλλά παράλληλα θα προχωρήσουμε στο κλείσιμο των υπαρχουσών ανοικτών δομών στα νησιά. Όλη η χώρα πρέπει να δείξει ουσιαστική αλληλεγγύη στα νησιά. Ακριβώς το ίδιο ζητάμε και από την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Θα υπάρξει έκτακτη χρηματοδοτική ή άλλη ενίσχυση για τους δήμους όπου θα γίνουν κλειστές δομές και ποιο θα είναι το συνολικό της ύψος;

Η χώρα χρωστάει στα νησιά μας, Λέσβο, Χίο, Σάμο, Κω και Λέρο, που σήμερα σηκώνουν στους ώμους τους το βάρος της κρίσης. Μόλις πριν από δύο ημέρες υπογράψαμε την εκταμίευση του κονδυλίου ύψους 9,5 εκατ. ευρώ για ανταποδοτικά τέλη του 2019 και θα συνεχίσουμε ανάλογα το 2020. Επίσης, θα στηρίζουμε όλους τους δήμους που εμπλέκονται, όχι φυσικά ως κάποια συνδιαλλαγή, αλλά για να καλύψουμε την επιβάρυνση των τοπικών κοινωνιών. Παράλληλα, δουλεύουμε συστηματικά με τα υπουργεία Υγείας, Παιδείας και όλους τους συναρμόδιους δημόσιους οργανισμούς για να λύσουμε θέματα που αφορούν στην υγεία και στα εκπαιδευτικά ζητήματα που προκύπτουν στα νησιά.

Θα μπορέσει κάποια στιγμή να γίνει πλήρης αποσυμφόρηση των νησιών ή οι κάτοικοι του Ανατολικού Αιγαίου θα πρέπει να μάθουν να ζουν πλάι σε κλειστές ή ανοιχτές δομές;

Αποσυμφόρηση των νησιών θα γίνει συστηματικά και ουσιαστικά μέσα στο 2020. Το μέγεθος των σχεδιαζόμενων δομών είναι κάτω από το μισό του πληθυσμού που υπάρχει σήμερα στα νησιά. Η πλήρης αποσυμφόρηση είναι μια μακροπρόθεσμη διαδικασία συνολικά της Ευρώπης. Εμείς πρέπει να μειώσουμε τις επιπτώσεις της κρίσης στις τοπικές κοινωνίες. Δεν δεχόμαστε καμία μόνιμη παραμονή στα νησιά. Ήδη έχουμε κάνει εννέα αποστολές επιστροφών το 2020, καθώς και μεταφορά περίπου του 5% των διαμενόντων στην ηπειρωτική Ελλάδα. Αντιμετωπίσαμε πολλά διαδικαστικά προβλήματα του τελευταίου σταδίου της επιστροφής. Στο οργανόγραμμα του υπουργείου, που θα δημοσιευθεί τις επόμενες εβδομάδες, θα συστήσουμε μια Διεύθυνση Επιστροφών, η οποία θα αναλάβει όλο το διαδικαστικό κομμάτι. Στόχος η επιτάχυνση των επιστροφών, με σκοπό να φτάσουμε τις 200 ανά εβδομάδα.

Πότε θα τοποθετηθεί το πρώτο πλωτό φράγμα στο Ανατολικό Αιγαίο και σε ποιο σημείο; Πόσα φράγματα τέτοιου τύπου σχεδιάζετε να προμηθευτείτε συνολικά;

Η ενίσχυση των συνόρων είναι βασική προτεραιότητα της κυβέρνησης. Οι πολιτικές που ακολουθούμε περιλαμβάνουν την ενίσχυση των συνοριοφυλάκων με περισσότερο προσωπικό, την ενίσχυση με πλωτά και εναέρια μέσα, καθώς και τη λειτουργία του Εθνικού Συστήματος Ολοκληρωμένης Θαλάσσιας Επιτήρησης (ΕΣΟΘΕ), της νέας, δηλαδή, «ηλεκτρονικής κουρτίνας» που θα σκεπάζει το Αιγαίο. Πέραν όλων αυτών των πολιτικών, τα πλωτά φράγματα θα τα εφαρμόσουμε πιλοτικά, για να δούμε κατά πόσο θα είναι αποτελεσματικά. Αν δεν έχουν θετικά αποτελέσματα στη μείωση των ροών, θα είναι μια προσπάθεια που δεν θα αποδώσει. Αλλά όταν έχεις μια κρίση, προς Θεού, είναι λάθος να μην προσπαθείς. Το βρίσκω εξαιρετικά ενδιαφέρον ότι ο ΣΥΡΙΖΑ αντέδρασε, σαν να τους ενοχλεί το θέμα της φύλαξης των συνόρων ιδεολογικά ως έννοιας.

Γιατί πιστεύετε ότι δεν υπήρχε τόσα χρόνια αυστηρός έλεγχος των ΜΚΟ που εμπλέκονται με το Μεταναστευτικό; Ποιες είναι οι πρώτες ενδείξεις που έχετε για τυχόν παρανομίες ή ατασθαλίες;

Οι περισσότερες ΜΚΟ έχουν επιτελέσει σωστά το έργο τους. Αλλά από εκεί και πέρα πρέπει να μπουν κανόνες, να υπάρχει διαφάνεια στη λειτουργία των ανθρώπων που συμμετέχουν σε αυτές και των δράσεών τους. Για τον λόγο αυτό θα υπάρξει και ειδικός γραμματέας για τη συγκρότηση και τον έλεγχο του νέου μητρώου που οργανώνουμε. Εστιάζουμε στην αντιμετώπιση των όποιων δυσλειτουργιών των ΜΚΟ, όπου υπάρχουν, με την πιστοποίηση των παρόχων αλλά και του προσωπικού. Με την τροπολογία που ψηφίσαμε δημιουργούμε ένα «Μητρώο Μελών Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων (ΜΚΟ)», επιδιώκοντας τη μέγιστη διαφάνεια στη λειτουργία τους, αλλά και των προσώπων που εργάζονται ή συνεργάζονται με αυτές. Ουσιαστικά, πρόκειται για ένα νέο μητρώο, στο οποίο θα καταγράφονται τα μέλη, οι υπάλληλοι, αλλά και οι συνεργάτες των ΜΚΟ. Η ρύθμιση θα προσφέρει στη Δημόσια Διοίκηση και στις αρμόδιες Αρχές τις απαραίτητες πληροφορίες για τη λειτουργία ελληνικών και ξένων ΜΚΟ, οι οποίες πλέον δεν θα είναι απρόσωπες. Τέλος, πρέπει να είναι ξεκάθαρο ότι σε όποιες περιπτώσεις προκύψει συμμετοχή οποιουδήποτε σε διακίνηση μεταναστών, θα προχωρήσουμε με αυστηρότητα σε όλες τις νόμιμες διαδικασίες.

Πολλά κράτη- μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης αρνούνται πεισματικά να δεχθούν πρόσφυγες από την Ελλάδα. Θα υπάρξουν κυρώσεις γι’ αυτή τη στάση τους; Μπορεί να βρεθεί κάποια λύση για τη μετεγκατάσταση προσφύγων;

Η Ελλάδα από την πρώτη στιγμή έχει τονίσει την ανάγκη ευρωπαϊκής αλληλεγγύης στο θέμα του Μεταναστευτικού. Ήδη, μαζί με τον αναπληρωτή υπουργό Γιώργο Κουμουτσάκο εργαζόμαστε στην κατεύθυνση μεταβολής του ευρωπαϊκού πλαισίου ασύλου και της ενίσχυσης της αλληλεγγύης. Η Ευρώπη θα πρέπει να κινηθεί σε αυτή την κατεύθυνση.

Η κοινή δήλωση Ε.Ε.-Τουρκίας του 2016 δεν έχει αποδώσει τα προσδοκώμενα αποτελέσματα. Σχεδιάζετε την επαναδιαπραγμάτευσή της;

Η κοινή δήλωση Ε.Ε.-Τουρκίας ήρθε για να σταματήσει τις ανεξέλεγκτες ροές στην Ελλάδα λόγω της πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ και πράγματι υπήρχε μια κατακόρυφη πτώση των ροών μετά τη συμφωνία, το 2016, σε σύγκριση με το 2015. Άρα, ως προς το θέμα του περιορισμού των ροών έπαιξε καταλυτικό ρόλο η συμφωνία. Όμως, έτσι όπως ερμηνεύθηκε από τον ΣΥΡΙΖΑ, οδήγησε στον εγκλωβισμό των αιτούντων άσυλο στα νησιά. Ο ΣΥΡΙΖΑ, λοιπόν, μιλά σήμερα για αποσυμφόρηση των νησιών, ενώ είναι η συμφωνία που αυτός υπέγραψε που οδήγησε σε αυτόν τον εγκλωβισμό.

Πώς κρίνετε τη συνεργασία με την τουρκική κυβέρνηση και την τουρκική Ακτοφυλακή για τον περιορισμό των μεταναστευτικών ροών; Είναι εφικτός ο στόχος των 10.000 επιστροφών μεταναστών μέχρι το τέλος της χρονιάς;

Μέχρι στιγμής δεν έχουμε αντιμετωπίσει προβλήματα με τις επιστροφές. Ήταν η ιδεοληψία του ΣΥΡΙΖΑ που δεν ήθελε να κάνει επιστροφές. Ελπίζω ότι αυτή η συνεργασία θα συνεχιστεί ομαλά. Με τον νέο νόμο του ασύλου δίνεται προτεραιότητα στην εξέταση της αίτησης όσων έρχονται από 1ης/1/20 και υπάρχει ήδη ο κατάλογος των ασφαλών χωρών, με αποτέλεσμα οι αιτήσεις συγκεκριμένων εθνικοτήτων να κρίνονται ως απαράδεκτες μέσα σε σύντομο διάστημα και αυτοί να επιστρέφονται στην Τουρκία.

*** Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Παραπολιτικά το Σάββατο 15 Φεβρουαρίου 2020