Ήταν νύχτα όταν ο Oruc Reis απέπλευσε από το λιμάνι της Αττάλειας με τη συνοδεία του για στρατιωτικές επιχειρήσεις στο Αιγαίο. Μόνο που η χρονολογία δεν ήταν 2020 αλλά 1505. Μέχρι και ο ναύαρχος - σύμβολο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας φαίνεται να επιστρατεύτηκε για να υπηρετήσει τα πολιτικά συμφέροντα Ερντογάν...

Τουρκικά πλοία στην ελληνική υφαλοκρηπίδα

Είναι σαφές πως η είσοδος του ερευνητικού σκάφους Oruc Reis στην ελληνική υφαλοκρηπίδα με συνοδεία πολεμικών πλοίων δεν πέρασε απαρατήρητη. Αποτελεί πράγματι μία ξεκάθαρη πρόκληση που υπονομεύει τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας. Αλλά ας μη βιαστούμε να ακονίσουμε τα μαχαίρια καθώς ο «εχθρός» δε θέλει μάχη. Η κίνηση αυτή έχει έναν επικοινωνιακό και έναν διπλωματικό στόχο.


Η τουρκική προκλητικότητα έχει δύο κατευθύνσεις

Το νέο-οθωμανικό δόγμα της Τουρκίας δεν αποτελεί πλέον μυστικό, με τον πρόεδρό της να μέμφεται εμμέσως πλην σαφώς τον Κεμάλ Ατατούρκ και να αντιτίθεται στην «εκσυγχρονιστική» ιδεολογία του.

Τι αντιπροτείνει ο Ερντογάν; Την ερώτηση αυτή απαντά ο ναύαρχος Oruc Reis μαζί με τον μικρό αδερφό του Hayreddin Barbarossa οι οποίοι σε μορφή ερευνητικών πλοίων αναβιώνουν το ναυτικό τους επεκτατισμό σε βάρος των γειτόνων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας . Την αναβίωση της αυτοκρατορίας αυτής, έστω συμβολικά, επιθυμεί ο Τούρκος Πρόεδρος. 

Επομένως, διαφαίνεται πως  η πολυσυζητημένη «τουρκική προκλητικότητα» απευθύνεται σε μεγάλο βαθμό στον ίδιο τον τουρκικό λαό και δεν αποσκοπεί στην κλιμάκωση των ήδη τεταμένων σχέσεων με τη χώρα μας. Αυτό είναι απλά ένα φυσικό επακόλουθο. Οι αναφορές σε μία «τουρκική Θράκη» και ιδέες όπως το δόγμα Ακάρ περί «Γαλάζιας Πατρίδας» αντί να μας εξοργίζουν θα πρέπει ως ακροατές να βλέπουμε το παρασκήνιο. Η επικοινωνιακή πολιτική αυτή στηρίζει τον Ερντογάν στο εσωτερικό, θωρακίζοντας τους πυλώνες του εθνικισμού που τον κρατάνε τόσα χρόνια στην εξουσία.

Η Τουρκία όμως, έχει πράγματι επεκτατικές βλέψεις, απλώς πολύ πιο περιορισμένες από ότι θα υπέθετε κανείς βασισμένος στις δηλώσεις της ηγεσίας της.

Η μόνη ουσιαστική διεκδίκηση της Τουρκίας είναι η επέκταση των οικονομικά εκμεταλλεύσιμων υδάτων της

Ο απόπλους του Oruc Reis από το λιμάνι της Αττάλειας συνδράμει σημαντικά και στην τουρκική διπλωματική στρατηγική πέρα από την επικοινωνία. Με την επέκταση της υφαλοκρηπίδας της ως βασικό στόχο η Τουρκία επιζητά τελικά διάλογο, αλλά στα μέτρα της.

Σύμφωνα με την ρεαλιστική θεωρία στις Διεθνείς Σχέσεις, δύο κράτη μπορούν να συνεργαστούν ή να συνάψουν συμφωνίες μόνο όταν  και τα δύο πιστεύουν ότι θα επωφεληθούν περισσότερο από την άλλη πλευρά. Για να το καταφέρει αυτό η γειτονική χώρα, δημιουργεί τετελεσμένα με το Oruc Reis  να εισέρχεται στην ελληνική υφαλοκρηπίδα, διεκδικώντας κομμάτι της περιοχής και ισχυροποιώντας τη θέση της σε ενδεχόμενη συζήτηση περί οριοθέτησης Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ). Απόδειξη το γεγονός ότι εν μέσω της έντασης με το ερευνητικό σκάφος η Άγκυρα έκανε λόγο για συζητήσεις. «Αξιολογούμε ότι τις επόμενες μέρες θα εντατικοποιηθεί ο διάλογός μας με την Ελλάδα», δήλωσε ο υπουργός Άμυνας της Τουρκίας Χουλουσί Ακάρ και πρόσθεσε: «Με την πραγματοποίηση αυτής της συνάντησης πιστεύουμε ότι θα επιλυθούν πολλά προβλήματα».

Το Oruc Reis με απλωμένα καλώδια πλέει εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας. Εντείνονται τα ερωτήματα περί ερευνών. Ταυτόχρονα, το θράσος που επιδεικνύει η Τουρκία σε όλους τους τομείς είναι πρωτοφανές. Τουρκικές διεκδικήσεις περί αποστρατικοποίησης των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου και μη αναγνώρισης της υφαλοκρηπίδας των νήσων αυτών αποκαλύπτει το πώς η επικοινωνιακή πολιτική συνδράμει στη διπλωματία. Οι παράλογες απαιτήσεις και δηλώσεις από την Τουρκία σε συνδυασμό με τις κινήσεις της στη θάλασσα θολώνουν το τοπίο και «ανεβάζουν τον πήχη» στις διαπραγματεύσεις. Αν η Άγκυρα καθίσει στο τραπέζι με ένα αίτημα δύσκολα θα βγει κερδισμένη αλλά με δέκα διεκδικήσεις θα είναι πιο εύκολο να εξασφαλιστεί η μία. Εδώ δικαιολογούνται και οι διαρκείς, ρητές διακηρύξεις της Αθήνας πως θα συζητήσει μόνο για το θέμα της υφαλοκρηπίδας.

Ο τουρκικός επεκτατισμός είναι πολύπλευρος και καλά σχεδιασμένος αλλά αρκετά προβλέψιμος στην αναδίπλωσή του. Η ελληνική κυβέρνηση έχει λάβει σημαντικά μέτρα όπως η στρατιωτική κινητοποίηση και η εξασφάλιση ξένης βοήθειας σε διπλωματικό επίπεδο μέσα από τη διεθνοποίηση της τουρκικής προκλητικότητας. Μπορεί να σάλπαρε ξανά ο Οθωμανός ναύαρχος αλλά γνωρίζουμε τη ρότα που χάραξε και είμαστε έτοιμοι να τον αντιμετωπίσουμε.

*Ο Γιώργιος Μαλαχίας είναι φοιτητής Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο του Λέιντεν